អន្តរជាតិ
ទង់របស់តុលាការមជ្ឈត្តការអចិន្ត្រៃយ៍។ រូបភាព៖ Peace Palace Library
×![]()
ជាទូទៅក្នុងការដោះស្រាយជម្លោះអន្តរជាតិ រដ្ឋអាចជ្រើសរើសវិធីសាស្ត្រជាច្រើនបែបដូចជាតាមរយៈការទូត ការប្រើប្រាស់កម្លាំង និងដាក់ពាក្យប្តឹងផ្តល់ទៅស្ថាប័នយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ។ នៅថ្ងៃទី១២ កក្កដា ឆ្នាំ២០១៦ តុលាការមជ្ឈត្តការអចិន្ត្រៃយ៍(Permanent Court of Arbitration) បានសម្រេចសេចក្តីឲ្យហ្វីលីពីនឈ្នះក្តីក្ដាំជាមួយចិន លើបញ្ហាមួយចំនួនទាក់ទងទៅនឹងបញ្ហាអធិបតេយ្យភាពនៅដែនសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ តើតុលាការមជ្ឈត្តការអចិន្ត្រៃយ៍មានប្រវត្តិ និងខុសពីតុលាការអន្តរជាតិដទៃទៀតយ៉ាងដូចម្តេច?
សន្និសីទសន្តិភាពទីក្រុងឡាអេ ឆ្នាំ១៨៩៩
នៅឆ្នាំ ថ្ងៃទី២៤ សីហា ឆ្នាំំ១៨៩៨ អធិរាជរុស្ស៊ី នីកូឡាសទី២ (Tsar Nicolas II) បានលើកជាគំនិតផ្តួចផ្តើម និងអញ្ជើញរដ្ឋចំនួន២៦ ដែលភាគច្រើនស្ថិតក្នុងទ្វីបអឺរ៉ុបឲ្យចូលរួមក្នុងសន្នីសិទអន្តរជាតិដោយផ្តោតទៅលើបញ្ហាសន្តិភាព។ គំនិតផ្តួចផ្តើមរបស់អធិរាជរុស្ស៊ីរូបនេះធ្វើឡើង ក្នុងបរិបទមួយដែលបណ្តាប្រទេសអឺរ៉ុប ធ្វើសង្គ្រាមនឹងគ្នាកាន់តែច្រើនឡើង និងកាន់តែព្រៃផ្សៃឡើងរាប់ចាប់តាំងពីការដួលរលំរបស់អធិរាជបារាំង ណាប៉ូឡេអុង។
សន្នីសីទសន្តិភាពទីក្រុងឡាអេ ឆ្នាំ១៨៩៩។រូបភាព៖ Peace Palace Library
ទីបំផុត សន្និសីទស្តីពីសន្តិភាពនេះត្រូវបានធ្វើឡើងទីក្រុងឡាអេ ក្នុងឆ្នាំ១៨៩៩។ សន្និសីទដែលអូសបន្លាយរយៈពេល៧២ថ្ងៃនេះ មានគោលបំណង ស្វែងរកវិធានការដែលមានប្រសិទ្ធភាពក្នុងការធានាថាប្រជាជនអាចទទួលបានផលប្រយោជន៍យ៉ាងពិតប្រាកដ និងយូរអង្វែងពីសន្តិភាព។ សន្និសីទនេះមានរបៀបវារៈធំៗចំនួន៣៖ទី១ គឺការគ្រប់គ្រងអាវុធ ទាហាន និងចំណាយយោធា ទី២ គឺការអនុវត្តអនុសញ្ញាក្នុងការកាត់បន្ថយការរងគ្រោះមិនចាំបាច ដោយអាវុធក្នុងពេលសង្គ្រាម និងទី៣ គឺការទទួលស្គាល់គោលការណ៍មជ្ឈត្តការ ដើម្បីបញ្ចៀសជម្លោះប្រដាប់អាវុធរវវាងរដ្ឋនឹងរដ្ឋ។
ការទទួលស្គាល់គោលការណ៍មជ្ឈត្តការក្នុងការដោះស្រាយជម្លោះនេះហើយដែលឈានទៅដល់ការបង្កើតស្ថាប័នយុត្តិធម៌អន្តរជាតិដំបូងបង្អស់ក្នុងការដោះស្រាយជម្លោះ។ មាត្រា ២០ នៃអនុសញ្ញាអន្តរជាតិនៃការដោះស្រាយជម្លោះដោយសន្តិវិធីឆ្នាំ១៨៩៩(Convention on the Pacific Settlement of International Disputes) បើកផ្លូវឲ្យបង្កើតតុលាការមជ្ឈត្តការអចិន្ត្រៃយ៍នេះឡើង។ ក្រោយមកសន្និសីទសន្តិភាពទីក្រុងឡាអេឆ្នាំ១៩០៧ ធ្វើការកែប្រែ និងពង្រីកមុខងាររបស់តុលាការ។មកទល់ពេលនេះតុលាការមជ្ឈត្តការអចិន្ត្រៃយ៍ ជាស្ថាប័នដោះស្រាយជម្លោះដែលមានអាយុចំណាស់ជាងគេ។
សមាជិក នៃតុលាការមជ្ឈត្តការអន្តរជាតិ។ រូបភាព៖ Library of Congress, Washington, D.C
លក្ខណៈ និងតួនាទីរបស់តុលាការ
បើទោះជាយ៉ាងណាក្តី តុលាការមជ្ឈត្តការអចិន្ត្រៃយ៍នេះមិនមែនជាតុលាការអន្តរជាតិឡើយ។ ផ្ទុយទៅវិញ តុលាការមជ្ឈត្តការអចិន្ត្រៃយ៍គឺជាអង្គការអន្តររដ្ឋាភិបាលដែលទទួលដោះស្រាយវិវាទលើរឿងក្តីដូចជា ជម្លោះដែនអធិបតេយ្យ ការវិនិយោគ ពាណិជ្ជកម្ម និងសិទ្ធិមនុស្សរវាងរដ្ឋនិងរដ្ឋ។គេក៏គួរធ្វើការគូសបញ្ជាក់ឲ្យច្បាស់ផងដែរថា តុលាការមជ្ឈត្តការអន្តរជាតិ មិនមែនជាផ្នែក ឫសេនាធិការរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិឡើយ តែតុលាការនេះជាសមាជិកសង្កេតការណ៍អចិន្ត្រៃយ៍របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ។
ដ្បិតថា តុលាការនេះមិនមែនជាសេនាធិការរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ គេពុំអាចបង្ខំឲ្យរដ្ឋអនុវត្តតាមសេចក្តីសម្រេចមជ្ឈត្តការបានឡើយ ខុសពីតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ ដែលរដ្ឋអាចនឹងត្រូវបានបង្ខំឲ្យអនុវត្តសាលក្រម នៅពេលមានសេចក្តីសម្រេចរបស់ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ។
លក្ខណៈដោយឡែករបស់តុលាការមជ្ឈត្តការអន្តរជាតិ ដែលផ្ទុយពីតុលាកាយុត្តិធម៍អន្តរជាតិ ឫតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ គឺនៅត្រង់ថាតុលាកានេះពុំមានចៅក្រមនៅប្រចាំការជាអចិន្ត្រៃយ៍ឡើយ អ្វីដែលតុលាការនេះមានគឺបញ្ជីឈ្មោះបុគ្គលដែលដាក់ស្នើរដោយរដ្ឋសមាជិកចំនួន១២២ សម្រាប់ជ្រើសតាំងជាមជ្ឈត្តករនៅពេលមានរឿងក្តីកើតឡើង។
ក្នុងន័យនេះ និងជានិតិវិធីទូទៅ រដ្ឋជាសមាជិកនៅពេលចាប់ផ្តើមមជ្ឈត្តការត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យជ្រើសរើសមជ្ឈត្តកររៀងៗខ្លួន ហើយមជ្ឈត្តករដែលរដ្ឋបានជ្រើសរើស នឹងត្រូវជ្រើសរើសមជ្ឈត្តករដែលជាភាគីទី៣។ ទោះជាយ៉ាងណាក្តីចំនួនមជ្ឈិករ ក្នុងអង្គជំនុំជម្រះមជ្ឈត្តការមានចំនួន និងរបៀបជ្រើសរើសខុសៗគ្នា អាស្រ័យទៅលើសន្ធិសញ្ញាដែលរដ្ឋនោះជាប់ជម្លោះ។ បន្ថែមពីនេះ បើទោះបីជាតុលាការមានបញ្ជីឈ្មោះមជ្ឈត្តករក្តី តុលាការ ក៏ដូចជារដ្ឋជាសមាជិកនៅពេលមានជម្លោះមានសិទ្ធិជ្រើសតាំងអ្នកដែលមិនមានឈ្មោះក្នុងបញ្ជីមកធ្វើជាមជ្ឈត្តករបានដែរ។
ក្នុងន័យនេះគេអាចយល់បានថា តុលាការមជ្ឈត្តការអចិនត្រៃយ៍ជាស្ថាប័នមួយដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយរៀបចំរួចរាល់ជាស្រេច ក្នុងការផ្តល់សេវាផ្នែករដ្ឋបាល ផ្លូវច្បាប់ និងភស្តុភាចាំបាច់ដូចជាការិយាល័យទំនាក់ទំនង ការរក្សាឯកសារ ការរៀបចំកាលវិភាគប្រជុំ និងសវនាការ ការធ្វើដំណើរ និងបញ្ជីឈ្មោះមជ្ឈត្តករ ដើម្បីជួយសម្រួលដល់ការដោះស្រាយជម្លោះតាមរយៈមជ្ឈត្តការ។
បច្ចុប្បន្នតុលាការមជ្ឈត្តការអន្តរជាតិ មានទីតាំងនៅទីក្រុងឡាអេ ប្រទេសហូឡង់ និងប្រើប្រាស់វិមានសន្តិភាព(Peace Palace)រួមគ្នាជាមួយតុលាកាយុត្តិធម៍អន្តរជាតិ។
វិមានសន្តិភាព នៅទីក្រុងឡាអេ។ រូបភាព៖ Permanent Court of Arbitration
បណ្តឹងរបស់ហ្វីលីពីន ក្នុងសំណុំរឿងសមុទ្រចិនភាគខាងត្បូង
គិតត្រឹមឆ្នាំ២០២០នេះ តុលាការមជ្ឈត្តការអចិន្ត្រៃយ៏បានទំនុកបម្រុងដំណើការមជ្ឈត្តការលើវិវាទសមុទ្រចំនួន១៤ករណី និង រៀបចំដំណើការរការផ្សះផ្សាដោយបង្ខំនូវវិវាទសមុទ្រចំនួន១ករណី។ ក្នុងចំណោមវិវាទទាំង១៤នេះ សំណុំរឿងសមុទ្រចិនខាងត្បូងរវាងចិន និងហ្វីលីពីន នៅតែបន្តជាសំណុំរឿងដែលគេភ្ជាប់មកជាមួយ នៅពេលគេលើករឿងសមុទ្រចិនខាងត្បូងមកនិយាយ។
នៅខែមករា ឆ្នាំ២០១៣ រដ្ឋាភិបាលហ្វីលីពីនបានសម្រេចប្តឹងចិនលើរឿងអធិបតេយ្យក្នុងសមុទ្រចិនភាគខាងត្បូងដោយយោងតាមផ្នែកទី៩(Part XV) មាត្រា២៨៧(៣) និងឧបសម្ព័ន្ធទី៧ (Annex XII) នៃអនុសញ្ញាសហប្រជាជាតិស្តីពីច្បាប់សមុទ្រឆ្នាំ១៩៨២ (United Nations Convention on the Law of the Sea ឬ UNCLOS)។ ដោយហេតុតែហ្វីលីពីន និងចិន ពុំបានបញ្ជាក់ច្បាស់ពីវិធីក្នុងការដោះស្រាយជម្លោះ មជ្ឈត្តការត្រូវបានជ្រើសរើសជាវិធីដោះស្រាយជម្លោះដោយស្វ័យប្រវត្តិ។ យោងតាម UNCLOS តុលាការមជ្ឈត្តការអន្តរជាតិ មាននាទីជាអ្នកចុះបញ្ជី សំណុំរឿងនេះ។
ជម្លោះដែលហ្វីលីពីន ដាក់ស្នើរមកមជ្ឈត្តការមានចំនួន៤ប្រភេទ ដែលជាសរុបរួមមាន១៥ចំនុចឲ្យអង្គជំនុំជម្រះកាត់សេចក្តី។ ប្រភេទទី១ គឺភាពស្របច្បាប់នៃសិទ្ធិរបស់ចិនក្នុងការទាមទារអធិបតេយ្យក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដោយសំដៅឲ្យចំ គឺភាពស្របច្បាប់នៃ« ចំណុចត្រេ៩» ដែលប្រើប្រាស់ក្នុងការទាមទារអធិបតេយ្យផ្អែកតាមសិទ្ធិប្រវត្តិសាស្ត្រ។
ប្រភេទទី២ គឺការដោះស្រាយជម្លោះរវាងចិន និងហ្វីលីពីនទាក់ទិនទៅនឹងសិទ្ធទទួលបានតំបន់សមុទ្រដែលកើតចេញតាមរយៈUNCLOS នៅថ្មប៉ប្រះទឹក Scarborough និងបណ្តាភិនភាគ(Maritime Feature) ក្នុងសមុទ្រនៅបណ្តារកោះ Spratly ។
ប្រភេទទី៣ គឺទាមទារឲ្យដោះស្រាយជម្លោះទាក់ទងនឹងភាពស្របច្បាប់នៃសកម្មភាពរបស់ចិន ក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង ក្នុងន័យនេះ ហ្វីលីពីនទាមទារឲ្យអង្គជំនុំជម្រះប្រកាសថា សកម្មភាពរបស់ចិនទាំងនោះមិនស្រប់ច្បាប់។
ចំណែកឯប្រភេទទី៤ នោះគឺទាមទារឲ្យអង្គជំនុំជម្រះមជ្ឈិរកម្មរកឃើញថា ចិនបានធ្វើឲ្យវិវាទកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ និងពង្រីកជម្លោះជាមួយហ្វីលីពីន ក្នុងពេលដំណើរការមជ្ឈត្តការ ដោយរឹតត្បិតការចូលរបស់កងម៉ារ៉ីនហ្វីលីពីនទៅក្នុងតំបន់ថ្មប៉ប្រះទឹក Second Thomas និង កសាងកោះសិប្បនិម្មិតទ្រង់ទ្រាយធំ ក៏ដូចជាចាក់ដីបំពេញក្នុងថ្មប៉ប្រះទឹកចំនួន៧ ក្នុងបណ្តាកោះ Spratly។
ការទាមទាររបស់រដ្ឋដែលមានវិវាទ ក្នុងរឿងសមុទ្រចិនខាងត្បូង។រូបភាព AFP
ចិនបានជំទាស់ ដោយអះអាងថាខ្លួនមិនទទួលយកនីតិវិធីក្នុងការដោះស្រាយជម្លោះដោយបង្ខំទៅលើសំណុំរឿងដែលហ្វីលីពីនបានបញ្ជូនទៅតុលាការឡើយ។ដោយហេតុនេះហើយ ទើបចិនសម្រេចមិនចូលរួមក្នុងមជ្ឈត្តការ និងលើកឡើងថា ហ្វីលីពីនរំលោភនីតិវិធីក្នុងដោះស្រាយជម្លោះចែងក្រោមUNCLOS។ បើទោះបីជាចិនមិនចូលរួមក្នុងមជ្ឈត្តការក្តី មាត្រា៩ នៃឧបសម្ព័ន្ធ៧ បានចែងថាអង្គជំនុំជម្រះនៅតែអាចបន្តដំណើរការមជ្ឈត្តការបាន ហើយអនុលោមតាមមាត្រា២៩៦(១)នៃUNCLOS និង មាត្រា១១ នៃឧបសម្ព័ន្ធ៧ បានចែងថាសេចក្តីសម្រេចទាំងឡាយណារបស់អង្គជំនុំជម្រះមានចំណងផ្លូវច្បាប់ទៅលើភាគីជម្លោះ។
យោងតាម មាត្រា ៣(គ) (ឃ) និង(ង) នៃឧបសម្ព័ន្ធ៧ អង្គជំនុំជម្រះមានមជ្ឈត្តករចំនួន៥ រូប ដែល ១ រូបជ្រើសដោយភាគីជម្លោះ និង៣រូបទៀតជ្រើសដោយប្រធានអង្គជំនុំជម្រះអន្តរជាតិស្តីពីច្បាប់សមុទ្រ(International Tribunal For The Law of The Sea ឬ ITLOS)។ ហ្វីលីពីន បានជ្រើសរើសមជ្ឈត្តករមួយរូប ដោយហេតុតែចិនអវត្តមានក្នុងដំណើរការមជ្ឈត្តការនេះ ប្រធានITLOS ជ្រើសរើសមជ្ឈត្តករមួយរូបជំនួសចិន និងមជ្ឈត្តករ៣រូបផ្សេងទៀតដែលនៅសេសសល់ ក្នុងនោះមួយរូបជាប្រធានអង្គជំនុំជម្រះមជ្ឈត្តការ។
នៅថ្ងៃទី១២ កក្កដាឆ្នាំ ២០១៦ អង្គជំនុំជម្រះបានចេញសេចក្តីសម្រេចមជ្ឈត្តការរបស់ខ្លួនដោយអនុលោមតាមច្បាប់សមុទ្រ។ សេចក្តីសម្រេចនោះ បានច្រានចោលការទាមទាររបស់ចិនដោយផ្អែលលើសិទ្ធិប្រវត្តិសាស្ត្រដោយប្រើប្រាស់«ចំណុចត្រេ ៩»។ សេចក្តីសម្រេចក៏បាន អះអាងផងដែរថាគ្មានកោះណាមួយ ក្នុងបណ្តាកោះSpratly អាចបង្កើតតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្តាច់មុខ ឫខ្ពង់រាបបាតសមុទ្រ (Continental Shelf) ឡើយ។បន្ថែមពីនេះ សេចក្តីសម្រេច ក៏រកឃើញផងដែរថាសកម្មភាពមួយចំនួនធំរបស់ចិនក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូងមិនស្រប់ច្បាប់ដែលចែងក្នុងUNCLOS ដូចជាការអនុវត្តច្បាប់ និងការបំផ្លិចបំផ្លាញបរិស្ថាន។
ប៉ុន្តែសេចក្តីសម្រេចនេះ ក៏បានលើកឡើងផងដែរថាអង្គជំនុំជម្រះមិនមានយុត្តាធិការលើការកាត់សេចក្តី លើភាពស្របច្បាប់នៃសកម្មភាពរបស់ចិននៅថ្មប៉ប្រះទឹក Second Thomas ឡើយ ដ្បិតអីសកម្មភាពទាំងនោះចាត់ទុកជាសកម្មភាពយោធា ដែលចិនប្រកាសមិនទទួលយកការដោះស្រាយជម្លោះដោយបង្ខំឡើយ៕
Tag:
ច្បាប់អន្តរជាតិ
តុលាការមជ្ឈតការអចិន្ត្រៃយ៍
សមុទ្រចិនខាងត្បូង
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
«ប្រេសិត»មានន័យដូចម្តេច?
4 ថ្ងៃ
