ពិធីអកអំបុក សំពះព្រះខែ ត្រូវបានរប្រារព្ធឡើងក្នុងអំឡុងបុណ្យអុំទូក។ ប៉ុន្តែ ពិធីអកអំបុក សំពះព្រះខែ ប្រារព្ធឡើងតែ១ថ្ងៃប៉ុណ្ណោះ ពោលគឺ នៅពាក់កណ្តាលរាត្រីនៃថ្ងៃ១៥កើត ពេញបូណ៌មី។
ព្រោះតែបារម្ភពីការរាលដាលនៃជំងឺកូវីដ-១៩ រដ្ឋាភិបាល សម្រេចមិនឲ្យរៀបចំការប្រណាំងទូកឡើង ក្នុងឆ្នាំ២០២០នេះ ដោយអនុញ្ញាតឲ្យរៀបចំតែពិធីអកអំបុក សំពះព្រះខែ បណ្តែតប្រទីបប៉ុណ្ណោះ។ តាមធម្មតា ពិធីបុណ្យអុំទូក មានរយៈពេល៣ថ្ងៃ គឺចាប់ពីថ្ងៃទី៣០ ខែតុលា ដល់ថ្ងៃទី១ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២០ ដែលត្រូវនឹងថ្ងៃ១៤ និង១៥កើត ដល់ថ្ងៃ១រោច ខែកត្តិក។ ឈានដល់យប់ថ្ងៃទី៣១ ខែតុលា (១៥កើតខែកត្តិក) នឹងមានពិធីមួយទៀត ហៅថាពិធីអកអំបុក សំពះព្រះខែ។
ពិធីអកអំបុក និងសំពះព្រះខែ គឺជាប្រពៃណីមួយរបស់ខ្មែរ ដែលផ្សារភ្ជាប់ទៅនឹងពិធីពីបុណ្យអុំទូក។ ពិធីអកអំបុក និងសំពះព្រះខែនេះ ត្រូវបានប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ធ្វើឡើង ដើម្បីរម្លឹកដល់ព្រះពោធិសត្វ ដែលធ្លាប់យោងយកកំណើតជាសត្វទន្សាយ។ ទន្សាយ ដែលជាតួអង្គព្រះពោធិសត្វ ប៉ងនឹងលះបង់អាយុសង្ខារ ដល់ព្រះឥន្ទ្រាធិរាជ ដើម្បីបំពេញទានបារមី។
បើតាមជំនឿរបស់ដូនតាខ្មែរ ប្រជាពលរដ្ឋ យល់ថា ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ធ្លាប់កើតជាសត្វទន្សាយ កាលពីព្រះអង្គមិនទាន់ត្រាស់ដឹង (មិនទាន់ក្លាយជាព្រះពុទ្ធ)។ រឿងនិទាននោះ បានដំណាលថា គ្រាមួយ ព្រះឥន្ទ្រ បានយាងចុះមក ហើយនិមិតខ្លួន ជាតាព្រាហ្មណ៍ម្នាក់នៅចំពោះមុខសត្វទន្សាយ។
នៅចំពោះមុខសត្វទន្សាយ តាព្រាហ្មណ៍នោះ បានពោលថា៖«ជីវិតខ្ញុំ នឹងក្ស័យជាមិនខាន បើគ្មានអាហារបរិភោគនាពេលនេះ»។ ពេលនោះឯង ទន្សាយ ដែលជាតួអង្គព្រះពោធិសត្វ បានពោលវាចាតបយ៉ាងនេះថា៖«ខ្ញុំ មានតែសាច់ និងឈាមប៉ុណ្ណោះ។ បើអ្នកចង់បាន ចូរអ្នករកឧសមកបង្កាត់ភ្លើងទៅចុះ។ ខ្ញុំនឹងលោតចូលក្នុងភ្លើងឲ្យបានជាអាហារបរិភោគ»។
គ្រាន់តែឮដូច្នេះ ព្រះឥន្ទ្រ ក៏ទៅបង្កាត់ភ្លើងភ្លាម។ ចំណែកទន្សាយ ក៏លោតចូលភ្លើងភ្លែតតែម្តងដោយមិនបង្អង់យូរនោះទេ។ ប៉ុន្តែ ដោយអំណាចនៃសេចក្ដីជ្រះថ្លា និងការបរិច្ចាគដ៏អស្ចារ្យរបស់ទន្សាយ ព្រះឥន្ទ្រក៏ហោះទៅទ្រមិនឲ្យភ្លើងឆេះរោមមួយសរសៃឡើយ។
លំដាប់នោះ ព្រះឥន្ទ្រក៏ហោះទៅកាន់ស្ថានសួគ៌ ដើម្បីយកថ្មកែវមនោសិលា ទៅគូសរូបទន្សាយនៅក្នុងរង្វង់ព្រះចន្ទ ដែលជាហេតុនាំឲ្យមានរូបទន្សាយជាប់ក្នុងរង្វង់ព្រះចន្ទ តាំងពីកាលនោះរហូតមក ហើយមនុស្សគ្រប់រូបក៏មើលឃើញរូបទន្សាយច្បាស់ នៅថ្ងៃ១៥កើត ពេញបូណ៌មី។
យ៉ាងណាក៏ដោយ បើផ្អែកតាមវិទ្យាសាស្ត្រ រូបនោះ គឺជារណ្តៅនិងក្រហូងផ្សេងៗ នៅលើភពព្រះចន្ទ ដោយគ្រាន់តែមើលទៅមានរូបរាងស្រដៀងនឹងសត្វទន្សាយប៉ុណ្ណោះ។
ដោយសារតែមានរឿងរ៉ាវ ទាក់ទងនឹងព្រះពោធិសត្វដូច្នេះហើយ ទើបជាហេតុនាំឲ្យអ្នកស្រុក តែងតែរៀបចំពិធីនេះជារៀងរាល់ឆ្នាំ នៅតាមវត្តអារាម ភូមិស្រុក និង ទីប្រជុំជននានា ដោយមានចេក អំបុក ទឹកដូង ផ្លែឈើ ជាដើម៕
ប្រភព៖ គេហទំព័រទ្រឹស្តីពុទ្ធចក្រ