ពីនេះ ពីនោះ
×![]()
ដោយ: សារព័ត៌មានថ្មីៗ
វចនានុក្រមសម្តេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត បានពន្យល់ពាក្យ «អត់» និង «ឥត»។ ពាក្យទាំងពីរ ជានិបាតសព្ទ ដែលមានន័យដូចគ្នា ប៉ុន្តែន័យខុសគ្នា ត្រង់ «អត់»មានថ្នាក់ពាក្យជាកិរិយាសព្ទ និង និង«ឥត»មានថ្នាក់ពាក្យជាគុណនាម។ 
ជាកិរិយាសព្ទ «អត់» មានន័យថា ទ្រាំ, ធន់, ធន់ទ្រាំ; ខំទប់ : អត់កំហឹង, ខំអត់មិនស្ដីតតប ។ អត់ងងុយ ទ្រាំងងុយ ។ អត់ធន់ អត់ទ្រាំ, ប៉ិនធន់, ប៉ិនទ្រាំ។ អត់សង្កត់ ខំទប់ចិត្តមិនឲ្យកម្រើក ។ អត់ឱន បន្ទន់ចិត្តអត់ទ្រាំ; ខំទ្រាំអត់មិនប្រកាន់ទោស ។
រីឯពាក្យ «ឥត» ជាគុណនាមវិញ មានន័យថា ដែលមិនមាន : មនុស្សឥតគួរឥតសម, បុគ្គលឥតភ័ព្វ ។ ឥតកំណើត ដែលធ្វើអ្វីពុំកើត; ដែលគ្មានសេចក្ដីចម្រើន : មនុស្សឥតកំណើត ។ ឥតបីពុំមានអ្វី : ល្អឥតបីប្រៀប ( ប្រើជា ឥតបីបើ ក៏បានខ្លះ ) ។ ឥតបើ អត់បើ, ពុំមានអ្វី : ឥតបើមានហេតុទាស់ខុសអ្វីទេ; ឥតបើអ្វីទេ។
ជានិបាតសព្ទ «អត់» ជាពាក្យបដិសេធ ប្រាប់សេចក្ដីថា "ឥត, មិន, គ្មាន, មិនមាន"; ប្រើជា កិរិយាសព្ទ ក៏បាន : អត់ទេ គ្មានទេ; អត់អ្វីឲ្យ គ្មានអ្វីឲ្យ ។ អត់ឃ្លាន ឃ្លានព្រោះគ្មានអ្វីបរិភោគ ។ ស្រុកអត់ឃ្លាន ស្រុកអត់បាយ ។ អត់ឃ្លានមានបើស៊ី គ្មានអ្វីបរិភោគក៏ទ្រាំអត់ មានក៏បរិភោគ : អត់ឃ្លានមានបើស៊ី សុខទុក្ខជាមួយគ្នា ។ អត់បាយ គ្មានបាយ; មិនបានបរិភោគបាយ ។ ស្រុកអត់បាយ ស្រុកកើតទុរ្ភិក្ស ។ អត់បើ និ. ពុំសមបើ : អត់បើនាំឲ្យរវល់ ។
ចំណែកពាក្យ «ឥត» ជានិបាតសព្ទ ក៏មានន័យថា មិន, ពុំ, អត់ : ឥតដឹង, ឥតបានឮ, ឥតដើមទុន ។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ វចនានុក្រម បានណែនាំថា៖ កុំប្រើពាក្យបដិសេធ ឥត, មិន, ពុំ, អត់ នេះជា ឥត– ក៏ទេ, មិន– ក៏ទេ ដូច្នេះឡើយ, ដូចជា ខ្ញុំឥតដែលបានឃើញរបស់នោះ សូម្បីតែម្ដងក៏ទេ ( ប្រើយ៉ាងនេះខុសទាំងស្រុង ព្រោះ ក៏ទេ ជាពាក្យបដិសេធដែរ ); បើប្រើជា ឥត–ទេ –ក៏ទេសោះ ដូច្នេះបាន, ដូចជា ខ្ញុំឥតដែលបានឃើញរបស់នោះទេ សូម្បីតែម្ដងក៏ទេសោះ ។
ពាក្យបដិសេធ ក៏ទេ សម្រាប់ប្រើតែជាមួយនឹងពាក្យ នឹង គឺ នឹង –ក៏ទេ, ត្រូវប្រើជា : ខ្ញុំនឹងដែលបានឃើញរបស់នោះ សូម្បីតែម្ដងក៏ទេ ។ គុ. ដែលមិនមាន : មនុស្សឥតគួរឥតសម, បុគ្គលឥតភ័ព្វ ។ ឥតកំណើត ដែលធ្វើអ្វីពុំកើត; ដែលគ្មានសេចក្ដីចម្រើន : មនុស្សឥតកំណើត ។ ឥតបីពុំមានអ្វី : ល្អឥតបីប្រៀប ( ប្រើជា ឥតបីបើ ក៏បានខ្លះ ) ។ ឥតបើ អត់បើ, ពុំមានអ្វី : ឥតបើមានហេតុទាស់ខុសអ្វីទេ; ឥតបើអ្វីទេ៕
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
