នៅថ្ងៃទី២ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៤៥ ជប៉ុនបានចុះហត្ថលេខាចុះចាញ់សង្គ្រាមលោកលើកទី២ ជាផ្លូវការ និងការបញ្ចប់សកម្មភាពយោធាជាង១៥ឆ្នាំ នៅចិន និងឧបទ្វីបកូរ៉េ។ ជាផ្នែកមួយនៃឯកសារចុះចាញ់សង្គ្រាម ជប៉ុន និងសម្ព័ន្ធមិត្តត្រូវអនុវត្តសេចក្តីថ្លែងការណ៍ផតស្តាំ ឆ្នាំ១៩៤៥(Potsdam Declaration)។ សេចក្តីថ្លែងការណ៍នេះ ជាលទ្ធផលនៃសន្និសីទរវាងចិន (កាលនៅជាសាធារណរដ្ឋ) អង់គ្លេស និងអាមេរិកស្តីពីលក្ខខណ្ឌនៃការចុះចាញ់របស់ជប៉ុន។ គោលការណ៍ទី១០ នៃសេចក្តីប្រកាសនោះ គឺការសន្យាកាត់ទោសឧក្រិដ្ឋជនដែលប្រព្រឹត្តឧក្រិដ្ឋកម្មអំឡុងពេលសង្គ្រាម។
នៅថ្ងៃទី១៩ ខែមករា ឆ្នាំ១៩៤៦ ឧត្តមសេនីយ៍អាមេរិកDouglas MacArthur ដែលជាអគ្គមេបញ្ជាការកម្លាំងសម្ព័ន្ធមិត្ត បានប្រកាសអនុវត្តសេចក្តីប្រកាសផតស្តាំ។ ផ្អែកតាមគោលការណ៍ទី១០ អង្គជំនុំជម្រះមួយត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយមានឈ្មោះថា អង្គជំនុំជម្រះយោធាអន្តរជាតិសម្រាប់ចុងបូព៌ា ឬឈ្មោះក្រៅ អង្គជំនុំជម្រះតូក្យូ ដោយមានទីតាំងក្នុងរាជធានីតូក្យូ ដើម្បីកាត់ទោសឧក្រិដ្ឋជនសង្គ្រាមជប៉ុន។ នៅថ្ងៃដដែល ឧត្តមសេនីយ៍ MacArthur ក៏បានអនុម័តធម្មនុញ្ញស្តីពីការបង្កើតអង្គជំនុំជម្រះនេះ។
ឧត្តមសេនីយ៍Douglas MasArthur និងអធិរាជជប៉ុន។រូបភាព៖ US Army
អង្គជំនុំជម្រះនេះមានយុត្តាធិការលើឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាមដែលជប៉ុនប្រពឹត្តចាប់ពីការឈ្លានពានដែនដីម៉ាន់ជូរីរបស់ចិនក្នុងឆ្នាំ១៩៣១ រហូតដល់ការចុះចាញ់ក្នុងឆ្នាំ១៩៤៥ ។ បន្ថែមពីនេះ អង្គជំនុំជម្រះក៏មានយុត្តាធិការលើឧក្រិដ្ឋកម្មដែលប្រពឹត្តក្នុងដែនណានិគមរបស់ប្រទេសមហាអំណាចក្នុងទ្វីបអាស៊ីផងដែរ។ អង្គជំនុំជម្រះ មានចៅក្រមចំនួន១១រូប មកពីអូស្ត្រាលី កាណាដា ចិន(សាធារណរដ្ឋ) បារាំង នូវែលសេឡង់ ហូឡង់ អាមេរិក អង់គ្លេស សូវៀត ឥណ្ឌា និងហ្វីលីពីន។
អង្គជំនុំជម្រះនេះ ចាប់ផ្តើមដំណើរការពីថ្ងៃទី២៩ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៤៦ រហូតដល់ថ្ងៃទី២៤ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ១៩៤៨ ដោយចំណាយពេលជាង២ ឆ្នាំក្នុងការកាត់ទោសជនជាប់ចោទចំនួន២៨ រូប។ មិនខុសអ្វីពីអង្គជំនុំជម្រះនូរេមប៊ឺក អង្គជំនុំជម្រះតូក្យូកាត់ទោសលើឧក្រិដ្ឋកម្មចំនួន៣ គឺឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងមនុស្សជាតិ និងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងសន្តិភាព។ ចំណែកបទចោទវិញមានចំនួន៥៥ ដោយរួមមានការធ្វើសង្គ្រាមប្រឆាំងនឹងហូឡង់ (នៅលើទឹកដីឥណ្ឌូណេស៊ី) បារាំង(នៅឥណ្ឌូចិន) សហភាពសូវៀត អាមេរិក ចិន អង់គ្លេស (នៅដែនដីអាណានិគម) ការប្រព្រឹត្តអំពើហាមឃាត់លើអ្នកទោសសង្គ្រាម និងការមានចេតនាមិនបង្ការអំពើឃោរឃៅទ្រង់ទ្រាយធំ និងជាប្រព័ន្ធ។
ជនជាប់ចោទដែលត្រូវកាត់ទោសមានចំនួន២៨រូប ដូចជាជានាយករដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស រដ្ឋមន្ត្រីសង្គ្រាម រដ្ឋមន្ត្រីកងទ័ពជើងទឹក ប្រធានក្រុមប្រឹក្សាអធិរាជជប៉ុន នាយខុទ្ទកាល័យគណៈរដ្ឋមន្ត្រី ឯកអគ្គរាជទូត នាយសេនាធិការកងទ័ពជើងគោក នាយសេនាធិការកងទ័ពជើងទឹក ប្រធានចារកិច្ច មេបញ្ជាការយោធាជប៉ុនប្រចាំមីយ៉ាន់ម៉ា កូរ៉េ មេទ័ពធំ និងអ្នកនយោបាយជប៉ុនជាច្រើនរូបទៀត។
នៅក្នុងសាលក្រមរបស់ខ្លួន អង្គជំនុំជម្រះសុទ្ធតែរកឃើញបុគ្គលទាំង២៨រូបមានពិរុទ្ធ។ ជនជាប់ចោទម្នាក់ ត្រូវកាត់ទោសជាប់ពន្ធនាគារ២០ឆ្នាំ ម្នាក់ជាប់ពន្ធនាគារ៧ឆ្នាំ ៧នាក់ត្រូវប្រហារជីវិត និងនៅសេសសល់ត្រូវជាប់ពន្ធាគារមួយជីវិត។ មូលហេតុដែលគ្មានជនជាប់ចោទរួចទោស គឺដោយសារតែអង្គជំនុំជម្រះតូក្យូគិតថា ការរកឃើញពិរុទ្ធភាពក្នុងឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងសន្តិភាព ជាលក្ខខណ្ឌដែលត្រូវបំពេញទុកជាមុនក្នុងការកាត់ទោសឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម។
ជនជាប់ចោទទាំង២៨នាក់។ រូបភាព៖AP
អ្វីដែលគួរឲ្យកត់សម្គាល់សម្រាប់អង្គជំនុំជម្រះតូក្យូ គឺការចេញមតិជំទាស់របស់ចៅក្រមហូឡង់ និងឥណ្ឌា ក្នុងចំណោមចៅក្រមចំនួន១១។ មតិជំទាស់ទាំងពីរ លើកឡើងពីឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងសន្តិភាព ដ្បិតអីការកាត់ទោសលើឧក្រិដ្ឋកម្មនេះបំពានទៅនឹងគោលកាណ៍មិនអនុវត្តច្បាប់បែបប្រតិសកម្ម ព្រោះនៅពេលបទល្មើសកំពុងកើតឡើង ពុំទាន់មានច្បាប់ដាក់ទោសនៅឡើយ។ តាមគោលការណ៍នេះ ចៅក្រម Bert Röling របស់ហូឡង់លើកឡើងថា គេមិនអាចឲ្យបុគ្គលទទួលខុសត្រូវចំពោះអំពើឈ្លានពានក្នុងច្បាប់អន្តរជាតិឡើយ។
ដូចគ្នានេះដែរ ចៅក្រម Radhabinod Pal របស់ឥណ្ឌាវិញ អះអាងថាឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាមមិនមែនជាផ្នែកមួយនៃច្បាប់អន្តរជាតិនៅពេលដែលអង្គជំនុំជម្រះកំពុងកាត់ទោសឡើយ។ ចៅក្រម Pal លើកឡើងថា នៅពេលគ្មាននិយមន័យជាក់លាក់ ឧក្រិដ្ឋកម្មឈ្លានពានត្រូវបានបកស្រាយអាស្រ័យទៅលើផលប្រយោជន៍។ លោកទទួលស្គាល់ថា សកម្មភាពរបស់ជប៉ុនគ្រាន់តែជាប្រតិកម្មមួយពេលប៉ុណ្ណោះទល់នឹងការរករឿងរបស់បស្ចិមលោក ឬបារម្ភពីលទ្ធិកុម្មុយនីស្តនិយមនៅចិន។
តបទៅនឹងមតិជំទាស់ចំនួន២លើការចោទប្រកាន់ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងសន្តិភាព ចៅក្រមអូស្ត្រាលីWilliam Weeb ដែលជាប្រធានអង្គជំនុំជម្រះ និងចៅក្រមបារាំង Henri Bernard លើកឡើងថាសង្គ្រាមឈ្លានពានអាចចាត់ទុកជាឧក្រិដ្ឋកម្មដោយសម្អាងទៅលើច្បាប់ធម្មជាតិ។ ច្បាប់ធម្មជាតិ ផ្តុំឡើងដោយបទដ្ឋាន និងវិធានដែលបង្ហាញពីសីលធម៌ និងដែលឯករាជ្យពីស្ថានការណ៍ខាងក្រៅ។ ប៉ុន្តែការអះអាងនេះ ផ្ទុយពីការលើកដែលថាច្បាប់អន្តរជាតិលេចរូបរាងតាមរយៈការបង្ហាញឆន្ទៈ និងការយល់ព្រមរវាងរដ្ឋ។
ដំណើរការនៃអង្គជំនុំជម្រះនេះ ក៏រងពាក្យរិះគន់មិនតិចដែរ។ ទី១ គឺការមិនកាត់ក្តីក្រុមអ្នកពិសោធន៍អាវុធគីមី និងជីវសាស្ត្រជប៉ុន ដោយសារតែអាមេរិកសម្រេចផ្តល់អភ័យឯកសិទ្ធិ ជាថ្នូរនឹងការទទួលបានព័ត៌មាន។ ទី២ គឺការមិនចោទប្រកាន់អធិរាជជប៉ុន ហ៊ីរ៉ូហ៊ីតុ ក្រោមហេតុផលថា ជាការចាំបាច់ដើម្បីស្ថិរភាពសង្គម និងនយោបាយជប៉ុនក្រោយសង្គ្រាម ហើយរដ្ឋអាជ្ញាក៏មានចេតនាមិនលើកឡើងពីអធិរាជជប៉ុនក្នុងសវនាការដែរ។ ទី៣ គឺការដោះលែងជនសង្ស័យឧក្រិដ្ឋជនសង្គ្រាមចំនួន៤២រូបដោយឧត្តមសេនីយ៍ MacArthur ។ ជនសង្ស័យទាំង៤២នាក់ ជាពាណិជ្ជករ អ្នកហិរញ្ញវត្ថុ អ្នកឧស្សាហកម្ម អ្នកជាតិនិយមជប៉ុនជ្រុល និងអ្នកនយោបាយ ក៏ដូចជាយោធាមួយចំនួនដែលចូលរួមក្នុងការឧស្សាហកម្មផលិតអាវុធ និងឃោសនាក្នុងសង្គ្រាម។
យ៉ាងណាក្តី អង្គជំនុំជម្រះ ក៏ជាពន្លឺយុត្តិធម៌សំខាន់ផងដែរ។ ទី១ អង្គជំនុំជម្រះតូក្យូ ពិភាក្សាយ៉ាងលម្អិតពីគោលការណ៍នៃការទទួលខុសត្រូវលើបទឧក្រិដ្ឋ និងយកមកអនុវត្តទៅលើថ្នាក់ដឹកនាំយោធា និងស៊ីវិល ដែលខុសពីអង្គជំនុំជម្រះនូរេមប៊ឺក។ ចំណុចទី២ គឺការទទួលស្គាល់ថា ជប៉ុនបញ្ឆេះសង្គ្រាមឈ្លានពានដើម្បីដាក់អំណាចរបស់ខ្លួនក្នុងការត្រួតត្រាទ្វីបអាស៊ី។ ចំណុចចុងក្រោយនោះគឺ អង្គជំនុំជម្រះទទួលស្គាល់ថា ជប៉ុនបានប្រព្រឹត្តឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាមដោយសម្លាប់អ្នកទោសសង្គ្រាមរបស់ក្រុមសម្ព័ន្ធមិត្ត និងជនស៊ីវិល ក្នុងហេតុការណ៍ក្នុងទីក្រុងណានជីងនៅឆ្នាំ១៩៣៧ ។
កន្លែងជំនុំជម្រះដែលប្រើអាគារក្រសួងសង្គ្រាមជប៉ុន
ក្រៅតែពីការការកាត់ទោសមេដឹកនាំកំពូលទាំង២៨រូប ក្រុមប្រទេសសម្ព័ន្ធមិត្ត ក៏កាត់ទោសរៀងៗខ្លួនមន្ត្រីថ្នាក់ក្រោមចំនួន៥,៧០០នាក់ដែរ នៅក្រៅទឹកដីជប៉ុន។ បុគ្គលចំនួន៥,៧០០នាក់នេះ រងបទចោទឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាមដូចជាការបំពានរាងកាយ រំលោភសេពសន្ថវៈ ទាសភាពផ្លូវភេទ ទារុណកម្ម ការប្រហារជីវិតដោយគ្មានសវនាការ និងអំពើអមនុស្សធម៌ដោយពិសោធ៍វេជ្ជសាស្ត្រ។ សវនាការភាគច្រើនធ្វើឡើងក្នុងឆ្នាំ១៩៤៩ នៅទីតាំងចំនួនជាង៥០នៅអាស៊ី-ប៉ាស៊ីហ្វិក។
នៅឆ្នាំ១៩៥២ ជប៉ុន និងប្រទេសសម្ព័ន្ធមិត្តបានចុះហត្ថលេខាលើសន្ធិសញ្ញាសន្តិភាពក្រុងសាន់ហ្វ្រាន់ស៊ីស្កូ។ មាត្រា១១ នៃសន្ធិសញ្ញានេះចែងថា ជប៉ុនទទួលយកយុត្តាធិការនៃអង្គជំនុំជម្រះតូក្យូ និងការកាត់ក្តីឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាមដោយសម្ព័ន្ធមិត្តទាំងនៅក្នុង និងក្រៅប្រទេសជប៉ុន។ បន្ថែមពីនេះ ជប៉ុនមិនអាចលើកលែងទោសពិរុទ្ធជនបានឡើយបើសិនជាគ្មានការយល់ព្រមពីរដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសសម្ព័ន្ធមិត្តដែលកាត់ទោសនោះ៕