.png)
.jpg)
.jpg)
តើអនាគតរដ្ឋាភិបាលថ្មីនៃកោះហ្ក្រូអិនឡង់ដ៍ នឹងដើរទៅទិសណា ខណៈក្រុមឯករាជនិយមដាក់សំពាធកាន់តែខ្លាំង?
- ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី១៣ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២៥ ម៉ោង ៨:២៩ នាទី យប់
បុរសម្នាក់ដើរក្រោមព្រិលទឹកកក ខណៈទង់កោះហ្ក្រូអិនឡង់ដ៍បក់រវិចនៅពីក្រោយ។ ក្រុង Nuuk កោះហ្ក្រូអិនឡង់ដ៍ ថ្ងៃទី៨មីនា២០២៥ REUTERS - Marko Djurica
ដោយ៖ម៉ម ពិសី (RFI ខេមរភាសា)
កោះហ្ក្រូអិនឡង់ដ៍ ដែលជាដែនដីស្វយ័តរបស់ដាណឺម៉ាក បានរៀបចំបោះឆ្នោតសភាកាលពីថ្ងៃអង្គារទី១១មីនា។ ជាលទ្ធផលគួរឲ្យភ្ញាក់ផ្អើល គឺគណបក្សស្តាំកណ្តាលនិយម ដែលបានសំឡេងឆ្នោតនាំមុខគេ រីឯគណបក្សឯករាជនិយមដែលទាមទារចង់ផ្តាច់ខ្លួនពីដាណឺម៉ាក ស្ថិតនៅលំដាប់ទី២។ ទោះជាយ៉ាងណា គណបក្សស្តាំកណ្តាលនិយមត្រូវតែចរចាជាមួយបក្សផ្សេង ដើម្បីបង្កើតរដ្ឋាភិបាលចម្រុះ។ ជារដ្ឋាភិបាលដែលនឹងមកកំណត់ទិសដៅត្រូវដើរ សម្រាប់អនាគតកោះហ្ក្រូអិនឡង់ដ៍ ដែលកំពុងតែស្ថិតនៅក្នុងការប្រទាញប្រទង់គ្នាខ្លាំង ដោយសារតែលោកដូណាល់ ត្រាំ បាននិយាយម្តងហើយម្តងទៀត ថាចង់បានកោះនេះមកគ្រប់គ្រង។
ការបោះឆ្នោតសភាតំបន់ស្វយ័តហ្ក្រូអិនឡង់ដ៏ កាលពីថ្ងៃអង្គារទី១១មីនា បានបង្ហាញលទ្ធផលគួរឲ្យភ្ញាក់ផ្អើល ព្រោះគណបក្សស្តាំកណ្តាលនិយម Demokraatit បានឈ្នះបានអាសនៈច្រើនជាងគេ ខណៈគណបក្សជាតិនិយមឯករាជ្យ Naleraq ស្ថិតនៅលេខរៀងទី២។ ជ័យជំនះគណបក្សទាំង២នេះ បានរុញទម្លាក់សម្ព័ន្ធភាពនយោបាយដែលបានកាន់អំណាចនៅហ្ក្រូអិនឡង់ដ៍ ប្រមាណជាង២០ឆ្នាំមកហើយនោះ ឲ្យបរាជ័យ គឺសម្ព័ន្ធភាពរវាងគណបក្ស ឆ្វេងបរិស្ថាននិយម Inuit Ataqatigiit និងបក្សសង្គមប្រជាធិបយេ្យ Siumut។
តើពេលនេះ អនាគតនៃកោះហ្ក្រូអិនឡង់ដ៍ នឹងដើរទៅផ្លូវណា? ផ្លូវឈានទៅមានអធិបតេយ្យភាពដោយសន្សឹមៗ ផ្លូវឯករាជ្យផ្តាច់ខ្លួនជ្រះស្រលះភ្លាមៗពីដាណឺម៉ាក ឬក៏ជាផ្លូវឆ្ពោះទៅជ្រកក្រោមម្លប់ទង់ជាតិសហរដ្ឋអាមេរិក? គណបក្សទាំង៥ ដែលបានឈ្នះអាសនៈក្នុងការបោះឆ្នោតសភា នៅថ្ងៃអង្គារទី១១មីនា បានជួបប្រជុំគ្នានៅថ្ងៃបន្ទាប់ ដើម្បីនិយាយពិភាក្សាគ្នាស្តីអំពីការបង្កើតរដ្ឋាភិបាលចម្រុះ។
ឯករាជ្យលឿន ឬដោយសន្សឹមៗ?
លោក Dwayne Menezes នាយកកម្មវិធីស្រាវជ្រាវ Polar Research & Policy បានលើកឡើងថា ជាការពិតណាស់ គឺហ្ក្រូអិនឡង់នឹងដើរឆ្ពោះទៅរកឯករាជ្យ តែផ្លូវដើរមានលក្ខណៈបែបណា ឆ្ងាយឬជិត គឺវាអាស្រ័យលើការសម្រេចចិត្តរបស់គណបក្ស Demokraatit នាពេលនេះ ថាតើនឹងរួមបង្កើតរដ្ឋាភិបាលចម្រុះជាមួយអ្នកណា។
លោកស្រី Lill Rastad BjØrst សាស្ត្រាចារ្យនៅសកលវិទ្យាល័យកូប៉េនហាហ្ក បានលើកឡើងថា ប្រសិនបើបក្ស Demokraatit ជ្រើសរើសបង្កើតរដ្ឋាភិបាលចម្រុះជាមួយបក្ស Naleraq នោះមានន័យថា ពួកគេត្រូវតែពន្លឿនកម្មវិធីនយោបាយដើម្បីឈានទៅមានឯករាជ្យ និងបង្កើតរដ្ឋហ្ក្រូអិនឡង់ដ៍។
គួរកត់សំគាល់ថា គណបក្សជាតិនិយមឯករាជ្យ Naleraq ថ្វីបើឈ្នះបានចំនួនអាសន្នៈលេខរៀងទី២មែន តែបក្សនេះបានទទួលសន្ទុះគាំទ្រយ៉ាងខ្លាំង ពោលគឺក្នុងរវាង៤ឆ្នាំចុងក្រោយនេះបានកើនអាសនៈទេ្វដង។ ដូច្នេះបក្សនេះនឹងកាន់តែមានទឹកចិត្តប្រឹងប្រែង អនុវត្តផែនការនយោបាយខ្លួន ដើម្បីឈានទៅផ្តាច់ខ្លួនកោះហ្ក្រូអិនឡង់ដ៍ ពីដាណឺម៉ាក ជាផ្លូវការនិងឲ្យបានឆាប់បំផុត។
លោកស្រី Anne Marrild សាស្ត្រាចារ្យនៅសកលវិទ្យាល័យ Aalborg បានលើកឡើងថា បើធ្វើរដ្ឋាភិបាលចម្រុះជាមួយបក្ស Naleraq គឺបក្សនេះនឹងសំពាធជាប្រចាំទៅលើបក្ស Demokraatit ដើម្បីពន្លឿនដំណើរការឆ្ពោះទៅទាមទារឯករាជ្យ។ ជាក់ស្តែង លោក Pele Broberg ប្រធានបក្ស Naleraq បានប្រកាសប្រាប់ទីភ្នាក់AFPថា ហ្ក្រូអេនឡង់ដ៍ ត្រូវផ្តាច់ខ្លួនចេញពីដាណឺម៉ាកក្នុងពេលឆាប់រហ័សបំផុត ដោយយកគំរូតាមនីតិវិធីដូចករណីផ្តាច់ខ្លួនចេញពីសហភាពអឺរ៉ុបនៅឆ្នាំ១៩៨៥ ដែលប្រើពេលតែ៣ឆ្នាំ គឺរួចស្រេចបាច់។
ទង់ជាតិដាណឺម៉ាក បក់រវិចនៅលើទីទួលក្បែររូបសំណាកលោក Hans Egede បេសកជនដាណឺម៉ាកដែលបានចាប់ផ្តើមដាក់អាណានិគមលើកោះក្រូអិនឡង់ដ៍ នៅរវាងឆ្នាំ១៧២១ REUTERS - Marko Djurica
អាមេរិកចាំត្របាក់ បើបានឯករាជ្យតែទន់ខ្សោយ !
ទន្ទឹមគ្នានេះ មានមតិវិភាគមួយចំនួន បានបង្ហាញការព្រួយបារម្ភប្រសិនបើហ្ក្រូអិនឡង់ដ៍ផ្តាច់ខ្លួនចេញពីដាណាម៉ាកដោយតក់ក្រហល់ពេក។ បញ្ហានេះ នឹងធ្វើឲ្យកោះហ្ក្រូអិនឡង់ដ៍ តែលតោល មានអស្ថិរភាព គ្មានអ្វីការពារខ្លួន ទល់នឹងមហិច្ឆតាស្រេកឃ្លានរបស់លោកដូណាល់ ត្រាំ ដែលចិញ្ចឹមចិត្តចាំតែត្របាក់យកហ្ក្រូអិនឡង់ដ៍។ ពោលគឺវាមិនខុសពីទុកសាច់នៅនឹងមាត់ខ្លានោះឡើយ។
លោកស្រី Lill Rastad BjØrst លើកឡើងថា ជម្រើសមួយទៀត គឺបក្ស Demokraatit អាចនឹងជ្រើសរើសដើរតាមកម្មវិធីនយោបាយរបស់គេផ្ទាល់ខ្លួន ហើយផ្តោតអាទិភាព សម្រាប់រដ្ឋាភិបាលថ្មី ទៅលើកំណើនសេដ្ឋកិច្ចនិងជីវភាពប្រជាជនហ្ក្រូអិនឡង់ដ៍។ ផ្អែកតាមតួលេខ សេដ្ឋកិច្ចហ្ក្រូអិនឡង់ដ៍ពឹងផ្អែកខ្លាំងណាស់ ទៅលើទិន្នផលនេសាទ ដែលមានទំហំស្មើនឹង៩៥%នៃការនាំចេញរបស់ខ្លួន។
មួយវិញទៀត ជំនួយហិរញ្ញវត្ថុពីរដ្ឋាភិបាលដាណឺម៉ាក គឺមានទំហំធំគួរសម ស្មើនឹង១ភាគ៥ នៃចំណូលដុល របស់ហ្ក្រូអិនឡង់ដ៍។ លោកស្រីសាស្ត្រាចារ្យបានពន្យល់ ទោះគ្មានកាលវិភាគនយោបាយឲ្យជាក់ច្បាស់ក៏ដោយក្រោយការបោះឆ្នោតសភានាពេលនេះ ក៏ប៉ុន្តែគ្រប់បក្សនយោបាយសុទ្ធតែមានអារម្មណ៍អាសន្នបន្ទាន់ ត្រូវតែរូតរះបង្កើតរដ្ឋាភិបាល ដោយសារតែមានការប្រទាញប្រទង់គ្នាខ្លាំង រវាងដាណឺម៉ាកនិងសហរដ្ឋអាមេរិក។
ចង្កិះមួយបាច់កាច់មិនបាក់
សូមបញ្ជាក់ថា រដ្ឋាភិបាលស្វយ័តក្រូអិនឡង់ដ៍ថ្មី ត្រូវប្រមូលឲ្យបានចំនួនអាសនៈ ១៦ក្នុងចំណោមទាំងអស់៣១នៅក្នុងសភា។ លទ្ធផលឆ្នោតថ្ងៃអង្គារបង្ហាញថា គណបក្ស Demokraatit ឈ្នះបានអាសនៈត្រឹមតែ១០ទេ គឺខ្វះ៦ទៀត។ នៅល្ងាចថ្ងៃដឹងលទ្ធផលបឋម លោក Jens Frederik Nielsen មេដឹកនាំវ័យ៣៣ឆ្នាំនៃបក្ស Demokraatit បានប្រកាសថាលោកហុចដៃចាប់ជាមួយគ្រប់គ្នា។
លោកអះអាងថា ការរួបរួមសាមគ្គីគ្នាគឺជាគោលការណ៍បឋមនៃការចរចា។ លោក Nielsen បានគូសបញ្ជាក់ជាថ្មីម្តងទៀត ថាគោលការណ៍គ្រិះនៃកម្មវិធីនយោបាយរបស់បក្សDemokraatit គឺប្រកាន់ជំហរ “ស្ងាត់ស្ងៀមមិនផ្អើលជ្រួលច្របល់” ប្រឈមនឹងសហរដ្ឋអាមេរិកដែលគំរាមចង់បានហ្ក្រូអិនឡង់ ហើយទន្ទឹមនេះហ្ក្រូអិនឡងដ៍ត្រូវតែរៀបចំសាងគ្រិះឲ្យរឹងមាំជាមុនសិន ដើម្បីឈានទៅបង្កើតរដ្ឋឯករាជ្យ។
លោក Ulrik Pram Gad អ្នកស្រាវជ្រាវនៅវិទ្យាស្ថានដាណឺម៉ាកសិក្សាអន្តរជាតិ យល់ឃើញលោក Jens Frederik Nielsen អនាគតប្រមុខរដ្ឋាភិបាលហ្ក្រូអិនឡង់ នឹងជ្រើសយកផ្លូវដើរកណ្តាល។ ពោលគឺលោកនឹងជំរុញឲ្យដាណឺម៉ាកផ្តល់សិទ្ធិស្មើភាពមកឲ្យហ្ក្រូអិនឡង់ដ៍ឲ្យកាន់តែច្រើន។ តែទន្ទឹមនឹងនេះ លោកត្រូវតែផ្តោតអាទិភាព បង្កើនការវិនិយោគរបស់ដាណឺម៉ាកមកលើកោះហ្ក្រូអិនឡង់ដ៍ ហើយដាណឺម៉ាកក៏ត្រូវទទួលស្គាល់ឲ្យបានច្រើនជាងនេះ នូវកំហុសឆ្គងកាលពីអតីតកាល ដែលដាណឺម៉ាកបានដាក់អាណានិគមមកលើកោះហ្ក្រូអិនឡង់ដ៍។ ប្រឈមនឹងមហិច្ឆតារបស់លោកដូណាល់ ត្រាំ គឺរដ្ឋាភិបាលថ្មីរបស់ហ្ក្រូអិនឡង់ដ៍ ត្រូវតែផ្តោតអាទិភាពផងដែរ ទៅលើចំណងសហប្រតិបត្តិការសេដ្ឋកិច្ច ជាពិសេសជាមួយសហភាពអឺរ៉ុប៕
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
