ចាប់តាំងពីស្បថចូលកាន់តំណែង កាលពីថ្ងៃទី ២០មករា ឆ្នាំ២០២៥ មានរយៈពេល១០០ថ្ងៃដែលលោកដូណាល់ ត្រាំបានត្រលប់មកកាន់អំណាច ដឹកនាំអាមេរិកសាជាថ្មី។ នៅក្នុងរយៈពេល១០០ថ្ងៃនេះ លោកដូណាល់ ត្រាំបានប្រែក្រឡាប់ចាក់ក្បួនច្បាប់ សណ្តាប់ធ្នាប់ពិភពលោក ដែលរដ្ឋកាអាមេរិកកន្លងមកបានព្យាយាមកសាងជាង៨ទសវត្សរ៍។ នៅ១០០ថ្ងៃមកនេះ តើលោកដូណាល់ ត្រាំស្តីបន្ទោសមេដឹកនាំប្រទេសផ្សេងទៀត និងធ្វើឲ្យទីផ្សារពិភពលោកចលាចល? តើលោកដូណាល់ ត្រាំកំពុងសងសឹកសត្រូវនិងព្យាយាមកាត់ចង្កូតអាមេរិកតាមមហិច្ឆតានយោបាយរបស់លោក?

លោកដូណាល់ ត្រាំ ក៏បានរស់នៅជាមួយអារម្មណ៍មួហ្មង ខឹងសម្បារ គុំគួនតាំងពីពេលនោះមក។ លោក Matt Dallek នៃសាកលវិទ្យាល័យ George Washington បានវាយតម្លៃថា លោកដូណាល់ ត្រាំ​លើកនេះ មានចិត្តគំនិតផ្តាច់ការជាង​លោកដូណាល់ ត្រាំអាណត្តិទី១។ ខុសប្លែកពីអាណត្តិមុន លោកដូណាល់ ត្រាំ នៅពេលនេះ កំពុងបង្អួត ធ្វើខ្លួន​លោកដូចជា​តារា​នៅក្នុង​កម្មវិធីទូរទស្សន៍ ជាច្រើនមិនចេះចប់ ដូចជា គាត់ចុះហត្ថលេខាលើក្រឹត្យ​នៅមុខសាធារណជន និងឆ្លើយសំណួររបស់អ្នកកាសែត នៅការិយាល័យប្រធានាធិបតីអាមេរិកនៅសេតវិមានស្ទើរតែរៀងរាល់ថ្ងៃ។

ក្រឹត្យបញ្ជាជាបន្តបន្ទាប់​របស់លោកដូណាល់ ត្រាំ​បានបើកដៃឲ្យមានការវាយប្រហារ មិនធ្លាប់មានពីមុន ទៅលើមូលដ្ឋានគ្រឹះប្រជាធិបេតយ្យអាមេរិក និងសណ្តាប់ធ្នាប់ពិភពលោក។

ភាពគឃើ្លន ដោយមានការជួយជ្រោមជ្រែងដ៏ចម្រូងចម្រាសពីលោក Elon Musk មហាសេដ្ឋីដែលមានទ្រព្យសម្បត្តិច្រើនជាងគេលើលោកនោះ លោកដូណាល់ ត្រាំ បានបើកយុទ្ធនាការគាស់រំលើង ធ្វើឲ្យហិនហោចរដ្ឋបាលសហព័ន្ធ ដែលលោកចាត់ទុកថា ជាផ្នែកមួយនៃ «ក្រុមសេរីនិយម កម្អែលចាស់»។ 

ជាមួយនឹងទ្រឹស្តីការពារប្រយោជន៍អាមេរិកមុនគេនោះ លោកដូណាល់ ត្រាំ បានយកមកប្រើឡើងវិញនូវច្បាប់ នាសម័យកាលសង្គ្រាម ដើម្បីចាប់បញ្ជូនជនអន្តោប្រវេសន៍ខុសច្បាប់ទៅពន្ធនាគារដ៏ធំសម្បើម នៅប្រទេស El Salvador ខណៈព្រមានពលរដ្ឋអាមេរិកថា ពួកគេក៏អាចជាអ្នកបន្ទាប់ដែលត្រូវចាប់បញ្ជូនទៅ​ El Salvador។

បន្ថែមពីនេះ លោកបានចេញមុខតតាំងនឹង​ចៅក្រម និង​ដាក់សម្ពាធ រករឿងដាក់ទោសទណ្ឌលើក្រុមហ៊ុនច្បាប់ជាច្រើន ដែលធ្លាប់ចូលរួម​នៅក្នុង​សំណុំរឿងក្តីក្តាំស៊ីវិល និងឧក្រិដ្ឋកម្ម​ប្រឆាំង​នឹង​លោកកន្លងមក។ សត្រូវ​ដ៏ធំមួយ​ដែលលោកដូណាល់ ត្រាំ​គុំគួន ស្អប់ខ្លាំងជាងគេ គឺ​អ្នកកាសែត។ គិតចាប់តាំងពី​ថ្ងៃចូលកាន់អំណាចសាជាថ្មី លោកដូណាល់ ត្រាំ គ្មានសមានចិត្តនឹងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ​ឯករាជ្យ ដោយ​បានបង្រ្កាបប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយយ៉ាងចាស់ដៃ តាមរយៈការរកាត់ផ្តាច់ លែង​ផ្តល់ថវិកា​ដល់​វិទ្យុសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិក វិទ្យុអាស៊ីសេរីជាដើម។ លោកដូណាល់ ត្រាំ​បានចាត់ទុកប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ​ឯករាជ្យ​ដែលធ្លាប់រិះគន់លោក​ថា  «ជាសត្រូវ​ប្រជាជន» ហើយលោកថែមទាំងដាក់កំហិតរឹតត្បិតមិនឲ្យអង្គភាពព័ត៌មានជាច្រើនបានទៅរាយការណ៍ព័ត៌មានពីលោកនៅសេតវិមាន។

លោកដូណាល់ ត្រាំ ក៏មិនសូវចូលចិត្តកម្មវិធីសិក្សាស្រាវជ្រាវប៉ុន្មានដែរ ដោយនាពេលថ្មីៗចុងក្រោយនេះ លោកបានបើកការបោសសម្អាតមនោគមវិជ្ជា កាត់ផ្តាច់កម្មវិធីចម្រុះជាតិសាសន៍ និងកំណត់គោលដៅលើសាកលវិទ្យាល័យជាច្រើន។ 

បើក្រលេកទៅមើលសភាអាមេរិកវិញ ដែលមានសិទ្ធិអំណាចពេញទីនិងខ្ពស់បំផុតលើការគ្រប់គ្រងការចំណាយរបស់រដ្ឋាភិបាល ក៏ត្រូវលោកដូណាល់ ត្រាំ​ទុកចោលឲ្យនៅដោយឡែក។

ក្នុងរឿងខ្ទប់បំបិទសំឡេងសភានេះ ពួកសាធារណរដ្ឋបានជំរុញឲ្យលោកដូណាល់ ត្រាំដណ្តើមយកអំណាច ខណៈពួកប្រជាធិបតេយ្យដែលត្រូវបានគាបសង្កត់ បានប្រមូលផ្តុំគ្នាទាំងត្រដាបត្រដួស ដើម្បីវាយបកទៅវិញ។ លោកដូណាល់ ត្រាំ មិនត្រឹម​បង្កភាពរំជើបរំជួលតែនៅវ៉ាស៊ីនតោនតែប៉ុណ្ណោះទេ លោកថែមទាំងបានធ្វើឲ្យពិភពលោកឈឺក្បាល និងខឹងសម្បារ ជាមួយពាក្យសម្តីអាងយ៉ាង ចង់ក្តោបយកតំបន់ Greenland និងព្រែកជីក Panama ចំណែក​ប្រទេសកាណាដា លោកដូណាល់ ត្រាំចង់ក្រសោបយកមកធ្វើជារដ្ឋទី៥១របស់អាមេរិក។ 

ការនិយាយអះអាងរបស់លោកដូណាល់ ត្រាំក្តែងៗបែបនេះ ជាការបន្ទរដល់គោលគំនិតវាតទីនិយមរបស់ប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ីលោក Vladimir Putin។ លោកដូណាល់ ត្រាំមានរឿងច្រើនទៀត ដែលធ្វើឲ្យអ្នកបោះឆ្នោតអាមេរិកខ្លះស្រងាកចិត្ត ដូចជារឿងដែលលោកយកមនុស្សដែលមានទស្សនៈខុសគេឯង មកនៅក្បែរខ្លួន។ ជាក់ស្តែង លោកRobert Kennedy ដែលមានជំហរ សង្ស័យពីប្រសិទ្ធភាព​របស់វ៉ាក់សាំង បែរជាត្រូវលោកដូណាល់ ត្រាំដំឡើងឲ្យធ្វើជារដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសុខាភិបាលអាមេរិកទៅវិញ។

អ្វីៗកើតឡើងដោយ គេមិនអាចស្មានដល់។ 

ប៉ុន្តែជារួមមក ការវិលត្រឡប់របស់លោកដូណាល់ ត្រាំ ជាថ្មីនេះ ផ្តល់ការកត់សម្គាល់នូវទិដ្ឋភាពស្រដៀងគ្នាខ្លះៗ ធៀបនឹងអាណត្តិមុន ដូចជារឿងលោកប្រឹងលាក់មហាជនមិនឲ្យដឹងថា ការគាំទ្ររបស់ម្ចាស់ឆ្នោតចំពោះលោក បានធ្លាក់ដាំក្បាលចុះ។ ក្នុងអាណត្តិទីពីរ ដ៏ច្របូកច្របល់ លោកដូណាល់ ត្រាំ ក៏កំពុងបិទបាំងអត្រាគាំទ្រការកាន់អំណាចរបស់លោក ដែលបានស្រុតចុះខ្លាំង ជាងរាល់ប្រធានាធិបតីអាមេរិកក្រោយសង្គ្រាមលោកលើកទីពីរទៅទៀត។

អារម្មណ៍ច្រឡោត ខឹងសម្បាររបស់លោកដូណាល់ ត្រាំ​នៅការិយាល័យពងក្រពើជាមួយប្រធានាធិបតីអ៊ុយក្រែនលោក Volodymyr Zelensky ដែលត្រូវបានលើកទឹកចិត្តដោយអនុប្រធានាធិបតីអាមេរិកលោក JD Vance បានបង្កឲ្យមានក្តីបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងនៅក្នុងចំណោមសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់អាមេរិក ដែលរកាំចិត្តរួចទៅហើយដោយសារការទន់ទោរបស់លោកដូណាល់ ត្រាំទៅរកប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ី។

រឿងអាស្រូវចុងក្រោយដែល​លោកដូណាល់ ត្រាំ កំពុង​ធ្វើឲ្យពិភពលោកជ្រួលច្របល់ ក្រឡាប់ចាក់ នោះ គឺ​លោកបានបោះមួយជំហានលឿនដូចព្យុះ ជាមួយនឹង​ចំណាត់ការ​ផាត់ចោលអត្រាពន្ធសកលលោក។ ជាក់ស្តែង គ្រាន់តែលោកដូណាល់ ត្រាំ​ប្រកាសដំឡើងពន្ធខ្ពស់កប់ពពកលើទំនិញពីគ្រប់ប្រទេស ដោយមិនលើកលែង ទីផ្សារភាគហ៊ុនពិភពលោកបានធ្លាក់ដាំដូង។ រឿងនេះត្រូវបានគេចាត់ទុកថា 

ជាមធ្យោបាយមួយគត់ដើម្បីផ្ទៀងផ្ទាត់អំណាចពិតប្រាកដរបស់លោកដូណាល់ ត្រាំ។ 

នៅពេលលោកត្រូវបានគេសួរថាតើលោកបានឈានដល់ការសម្រេចចិត្តលើការយកពន្ធយ៉ាងដូចម្តេច លោកដូណាល់ ត្រាំ តបថា ដូចមិនបានគិតអីច្រើនទេ ពោលគឺវា គ្រាន់តែជាការសម្រេចមួយដែលមិនព្រាងទុកមុន។ ក្រោយលោកក្រឡុកពិភពលោក ហើយបង្កឲ្យមានការអាក់អន់ចិត្តដល់ប្រទេសជាច្រើននោះ សំណួរសួរថា តើលោកដូណាល់ ត្រាំ ដែលពេលខ្លះចាត់ទុកខ្លួនឯងថាជា«ស្តេច»នោះ នឹងមានឆន្ទៈបោះបង់អំណាចចោលដែរឬទេ? សំណួរនេះលេចធ្លោឡើង បន្ទាប់ពីលោកដូណាល់ ត្រាំ​ផ្ទាល់ខ្លួន​និយាយថា លោកមិននិយាយលែងសើចទេ លោកចង់ធ្វើជាប្រធានាធិបតីអាណិត្តទីបី បើទោះបីវារំលោភលើរដ្ឋធម្មនុញ្ញក៏ដោយ៕

ដោយ៖ ហ៊ុល រស្មី (RFI ខេមរភាសា)