លោក​ប្រធានាធិបតីចិន លោកស៊ី ជីនពីង បានទៅដល់​ទីក្រុងអាស្តាណា រដ្ឋធានី​នៃ​ប្រ ទេស​កាហ្សាក់ស្ថាន ​នៅ​ថ្ងៃចន្ទ ទី១៦ មិថុនា ​ដើម្បីចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូល ចិន-អាស៊ី កណ្តាល លើកទីពីរ។ តាមរយៈ ជំនួបកំពូលជាមួយថ្នាក់ដឹកនាំ ប្រទេសអតីតសហភាព សូវៀតទាំង៥​ ប្រទេសនៅតំបន់នេះ លោកប្រធានាធិបតីចិន កំពុងតែបង្ហាញអំពីភា​ព​ជាមេដឹកនាំដ៏ធំ ខណៈរុស្ស៊ីកំពុងអស់ឥទ្ធិពល ដោយសារតែរវល់ជាប់ដៃ​ធ្វើសង្គ្រាមនៅ​អ៊ុយក្រែន។

ផ្អែកតាមបណ្តាញព័ត៌មានផ្លូវការរដ្ឋចិន ក្នុងពេលជួបគ្នា លោកស៊ី ជីនពីង បានថ្លែង​លើក​ឡើងអំពីសារសំខាន់ ដែលត្រូវតែពន្លឿនការសាងសង់ផ្លូវដែក ដែលតភ្ជាប់ពីចិន កៀហ្ស៊ីស៊ី​ស្ថាន និងអ៊ូសបេគីស្ថាន។ គម្រោងដ៏ធំមហាសាលនេះ គឺជាផ្នែកមួយនៃគម្រោង​ផ្លូវមួយខ្សែ​ក្រវាត់មួយរបស់ចិន ដើម្បីតភ្ជាប់បណ្តាញដឹកជញ្ជូន ពីចិនឆ្ពោះទៅកាន់អឺរ៉ុប។

គួរកត់សម្គាល់ថា តាំងតែពីដើមរៀងមក តំបន់អាស៊ីកណ្តាលគឺជាដែនឥទ្ធិពលរបស់រុស្ស៊ី​សឹង​តែផ្តាច់។ តែ​ប៉ុន្មាន​ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ចិនបានបង្កើនការខិតខំប្រឹងប្រែងការទូត​របស់​ខ្លួន​ជាខ្លាំង នៅអាស៊ីកណ្តាល ដែលជាតំបន់សម្បូរទៅដោយប្រេង និងឧស្ម័ន​ធម្មជាតិ។ 

តំបន់អាស៊ីកណ្តាលដ៏ធំល្វឹងល្វើយនេះ ក៏ជាផ្លូវឆ្លងកាត់ដ៏សំខាន់ណាស់ដែរ សម្រាប់ការ​ដឹកជញ្ជូនទំនិញរវាងអឺរ៉ុប និងអាស៊ី។ យ៉ាងណាក៏ដោយ ពេលអ្នកកាសែតជជីកសួរកាល​ពីថ្ងៃចន្ទ ទី១៦ មិថុនា លោក ឌីមីទ្រី ប៉េស្កូវ អ្នកនាំពាក្យវិមានក្រេមឡាំង បានអះអាងថា រុស្ស៊ីមិនមានអ្វីបារម្ភ ឬខ្លាចទេ ចំពោះការដែលចិនមានទំនាក់ទំនងសហប្រតិបត្តិការល្អ ជាមួយប្រទេសតំបន់អាស៊ីកណ្តាល។

គួរបញ្ជាក់ដែរថា ទោះបីជាក្រុមប្រទេសអាស៊ីកណ្តាល បានរក្សាទំនាក់ទំនងល្អជាមួយរុស្ស៊ី ដែលធ្លាប់ជាមេកើយកាលពីជំនាន់សហភាពសូវៀត​ក៏​ដោយ​ក៏​គេសង្កេតឃើញថា ឥទ្ធិពល​រុស្ស៊ីកាន់តែចុះថយ បន្ទាប់ពីសង្គ្រាមនៅអ៊ុយក្រែនបានផ្ទុះឡើង។ ក្រុមប្រទេសអាស៊ី​កណ្តាល បានព្យាយាមរលាស់ដៃចេញពីរុស្ស៊ី យ៉ាងប្រុងប្រយ័ត្នបំផុត ដោយមិនចង់ឃើញ​វាសនាខ្លួន ធ្លាក់ក្លាយជាជនរងគ្រោះត្រូវរុស្ស៊ីឈ្លានពានដូចអ៊ុយក្រែន។ 

នៅក្នុងបរិបទនេះ ចិនបានក្លាយជាបង្អែកសេដ្ឋកិច្ចមួយដ៏មិនអាចខ្វះបាន។ ចិនបាន ក្លាយ ជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មធំបំផុត សម្រាប់តំបន់អាស៊ីកណ្តាល ជាមួយនឹងការដោះដូរពាណិជ្ជកម្ម គិតជាទឹកប្រាក់ ប្រមាណ ៩៥ពាន់លានដុល្លារ នៅឆ្នាំ២០២៤។ នេះបើផ្អែកតាមតួលេខ របស់អាជ្ញាធរគយចិន។

ដោយឡែក ការដោះដូរពាណិជ្ជកម្ម រវាងតំបន់អាស៊ីកណ្តាល និងរុស្ស៊ីវិញ មានទំហំ​ប្រមាណ ៤៤ពាន់លានដុល្លារ នៅឆ្នាំ២០០៣ ខណៈជាមួយសហភាពអឺរ៉ុបមានប្រមាណ ៥៤ពាន់លានដុល្លារ។ លោកស្រី Narguiza Mouratalieva អ្នកជំនាញភូមិសាស្ត្រនយោ បាយកៀហ្ស៊ីស៊ីស្ថានបានលើកឡើងថា ទាំងរុស្ស៊ី និង​ទាំងអឺរ៉ុប គ្មាន​នរណាអាចមាន លទ្ធភាព ចាក់បញ្ចូលប្រាក់វិនិយោគបានច្រើន និងលឿនរហ័សដូចចិនទេ។ 

ប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ក្រុមហ៊ុនចិនបានចុះកិច្ចសន្យាយ៉ាងព្រោងព្រាត ជាមួយបណ្តា ប្រទេសអាស៊ីកណ្តាល ឧទាហរណ៍ដូចជានៅក្នុងវិស័យថាមពល ការស្រាវជ្រាវរកឧស្ម័ន នៅតួកម៉េនីស្ថាន វិស័យរ៉ែអ៊ុយរ៉ានីញ៉ូមនៅកាហ្សាក់ស្ថាន និងរ៉ែដីកម្រនៅតាស៊ីគីស្ថាន ជាដើម។

តំបន់អាស៊ីកណ្តាល សំបូរទៅដោយធនធានរ៉ែដ៏មានតម្លៃ។ ទាំងនេះហើយ​ដែលចិនត្រូវ ការបំផុត ដើម្បីបំពេញដំណើរការសេដ្ឋកិច្ច និងសង្វាក់ផលិតកម្ម។ មានផ្ទៃដីប្រហាក់ ប្រហែលសហភាពអឺរ៉ុប តំបន់អាស៊ីកណ្តាល មានប្រជាជនប្រមាណតែ ៨០លាននាក់ ប៉ុណ្ណោះ។ 

ចំណែក​ចិនវិញ មានប្រជាជនដល់ទៅ ១ ៤០០លាននាក់។ នៅក្នុងក្របខណ្ឌ សហប្រតិ​បត្តិការសេដ្ឋកិច្ច ប្រទេសអាស៊ីកណ្តាលខ្លះបានចាប់ផ្តើម អនុញ្ញាតឲ្យជនជាតិចិន​អាចចូលទៅធ្វើការរកស៊ី ដោយមិនចាំបាច់មានទិដ្ឋាការ៕

ដោយ៖ម៉ម ពិសី/RFI ខេមរភាសា