ចិន គួរបញ្ចប់បញ្ហាថ្នាំងថ្នាក់ជាមួយអាស៊ាន និងធ្វើជាដៃគូដែលអាស៊ានខ្វះមិនបាន

អន្តរជាតិ

ចិន គួរបញ្ចប់បញ្ហាថ្នាំងថ្នាក់ជាមួយអាស៊ាន និងធ្វើជាដៃគូដែលអាស៊ានខ្វះមិនបាន

18, Feb 2018 , 12:00 pm

រូបភាព

ដោយ: ថ្មីៗ

រយៈពេល២៧ឆ្នាំហើយ ដែលមហាយក្សចិនបានចងមេត្រីភាពជាមួយសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍ហៅកាត់ថា អាស៊ាន ។ ជាមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកលំដាប់ទី២ ចិនបានផ្សាភ្ជាប់សកម្មភាពខ្លួនយ៉ាងសកម្ម ក្នុងវិស័យពាណិជ្ជកម្មទាំងក្នុងក្របខណ្ឌពហុភាគី និងទ្វេភាគីជាមួយនឹងអាស៊ាន ។ បើចិនអាចមានលទ្ធភាពបង្កើតគោលនយោបាយសម្បទាន ដែលធ្វើឲ្យជម្លោះអធិបតេយ្យជាមួយរដ្ឋអាស៊ានស្ងប់ស្ងាត់បានផងនោះ វាច្បាស់ណាស់ថា ចិននឹងក្លាយជាដៃគូដែលអាស៊ានខ្វះបាននោះទេ ជាពិសេសក្នុងបរិការណ៍ ដែលពិភពលោកកំពុងប្រឈមនឹងភាពមិនប្រាកដប្រជានៃសេដ្ឋកិច្ច ។

តាមពិតទៅ ទំនាក់ទំនងរវាងអាស៊ាន និងចិន បានចាប់ផ្តើមចេញពន្លកតាំងពីឆ្នាំ១៩៧៨ មកម្ល៉េះ ពោលគឺតាំងពីអំឡុងពេលអតីតមេដឹកនាំចិន លោក តេង ស៊ាវភីង បានបំពេញទស្សនកិច្ចក្នុងប្រទេសម៉ាឡេស៊ី សិង្ហបុរី និងថៃ ដោយ ពេលនោះ លោក បានលើកឡើងថា៖«ក្តីប្រាថ្នារបស់ចិន គឺអភិវឌ្ឍន៍ចំណងមិត្តភាពជាមួយនឹងបណ្តាសមាជិកអាស៊ានដោយឈរលើគោលការណ៍ប្រាំនៃសហស្ថិរភាព»។

រហូតដល់ឆ្នាំ ១៩៩១ ចិន ក៏បានចាប់ផ្តើមកសាង និងបន្តទំនាក់ទំនងការទូតជាមួយនឹងរាល់ប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍ទាំងអស់ដើម្បីឈានទៅដល់ការចាប់ដៃគូជាមួយនឹងអាស៊ានក្នុងជំហានបន្ទាប់ ។ ចុងក្រោយ នៅឆ្នាំ១៩៩៦ ចិន ក៏បានក្លាយជាដៃគូសន្ទនាពេញសិទ្ធិ ។

អ្វីគួរឲ្យកត់សម្គាល់នោះ ក្នុងចំណោមដៃគូសន្ទនារបស់អាស៊ាន ទាំងដប់ ដែលរួមមាន អូស្ត្រាលី កាណាដា សហភាពអឺរ៉ុប ឥណ្ឌា ជប៉ុន ណូវែលហ្សេឡង់ កូរ៉េខាងត្បូង រុស្ស៊ី សហរដ្ឋអាមេរិក និងចិនផងដែរនោះ ចិន ត្រូវបានគេមើលឃើញថាជា គឺជាគូដៃពាណិជ្ជកម្មដ៏បំផុតរបស់អាស៊ាន ហើយក៏ជាដៃគូ ដែលមានសកម្មភាពច្រើនជាងគេពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងរដ្ឋអាស៊ានផងដែរ ។

១. ចិន អាចជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មដែលអាស៊ានខ្វះមិនបាន ?

យោងតាម China Briefing និង ASEAN China Centre ចិន បានក្លាយជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មធំបំផុតរបស់អាស៊ានចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៩ ហើយ អាស៊ាន ក៏បានក្លាយជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មលំដាប់ទីបីរបស់ចិនផងដែរ ។ មកទល់ពេលនេះ ភាគីទាំងពីរ នៅតែបន្តរក្សាតំណែងជាដៃគូរវាងគ្នាទៅវិញទៅមកដដែល ។

បើតាមរបាយការណ៍របស់ក្រសួងពាណិជ្ជកម្មចិន ដែលចុះផ្សាយដោយភ្នាក់ងារព័ត៌មានចិន នៅថ្ងៃ២៨ មករា ២០១៨កន្លងទៅ ទំហំពាណិជ្ជកម្មរវាងចិន និងអាស៊ាន បានហក់លោតដល់កម្រិតខ្ពស់មួយគួរកត់សម្គាល់ ។ ភាគីទាំងពីរ សម្រេចបានរហូត ៥១៤,៨ ប៊ីលានដុល្លារ ដែលចំនួននេះ កើនឡើង១៣,៨ភាគរយនៃទំហំពាណិជ្ជកម្មឆ្នាំ២០១៦ ។ ក្នុងនោះដែរ ទំហំនៃការនាំចេញរបស់ចិនទៅកាន់ប្រទេសអាស៊ាន សម្រេចបាន ២៧៩,១ ប៊ីលានដុល្លារ កើនឡើង ៩ ភាគរយ ខណៈ ការនាំចូល បានកើនឡើង ២០ ភាគរយ ដែលស្មើនឹង ២៣៥,៧ ប៊ីលានដុល្លារ ។

អ្វីដែលគួរចាប់អារម្មណ៍ផងដែរនោះ ស្របពេលដែលទំហំពាណិជ្ជកម្មរវាងភាគីបន្តកើនឡើងនោះ ចិន ក៏កំពុងតែមានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការតាមរយៈគំនិតផ្តួចផ្តើមដឹកនាំរបស់ខ្លួន ដើម្បីធ្វើឲ្យភាគីទាំងពីរ មានការពឹងផ្អែកគ្នាទៅវិញទៅមកកាន់តែស៊ីជម្រៅ ។

គំនិតផ្តួចផ្តើមទាំងនោះ រាប់តាំងពីគំនិតផ្តួចផ្តើមខ្សែក្រវាត់មួយ និងវិថីមួយ (One Belt One Road) , ធនាគារវិនិយោគហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធអាស៊ី (AIIB), កិច្ចសហប្រតិបត្តិការអនុតំបន់មេគង្គឡានឆាង ( LMC ) និង ភាពជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ចក្នុងតំបន់គ្រប់ជ្រុងជ្រោយ (RCEP) ដែលជាកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មដ៏ធំមួយដែលចិន និងអាស៊ាន ដែលគ្រោងនឹងបញ្ចប់ការចរចានៅឆ្នាំ២០១៨នេះ ។ នេះ នៅមិនទាន់រាប់បញ្ចូលកិច្ចសហប្រតិបត្តិការដែលចិន មានជាមួយនឹងរដ្ឋអាស៊ាន ជាលក្ខណៈទ្វេភាគីផង ។

២. ចិន កំពុងតែដករបាំង ដើម្បិធ្វើឲ្យទំនាក់ទំនងអាស៊ាន-ចិនស្អិតល្មួត ?

បើទោះបីជាចិន គឺជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ច និងពាណិជ្ជកម្មដ៏ធំបំផុតរបស់អាស៊ានក៏ដោយ ភាគីទាំងពីរ នៅតែ មានបញ្ហាស្រពេចស្រពិល និងចំណុចថ្នាំងថ្នាក់ជាមួយនឹងគ្នា ដែលមិនទាន់បានដោះស្រាយ ។ បញ្ហានោះគឺ ជម្លោះដែនអធិបតេយ្យសមុទ្រចិនខាងត្បូងនោះហើយ ។

ចិន បានទាមទារស្ទើរតែតំបន់ទាំងស្រុងនៃតំបន់ជម្លោះដោយផ្អែកតាមកត្តាប្រវត្តិសាស្ត្រ ខណៈរដ្ឋពាក់ព័ន្ធអាស៊ានដូចជា ព្រុយណេ ម៉ាឡេស៊ី ហ្វីលីពីន និងវៀតណាម បានទាមទារដោយយោងតាមកត្តាច្បាប់អន្តរជាតិ (អនុសញ្ញាអង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីច្បាប់សមុទ្រ ឆ្នាំ១៩៨២ ) ។

កន្លងមកដោយសារតែជម្លោះដ៏ចម្រូងចម្រាសនេះ បានធ្វើឲ្យកិច្ចប្រជុំអាស៊ាន និងចិន បានក្លាយជាសមរភូមិមួយក្នុងការដំឡើងសរសៃកដាក់គ្នា ។ គេចាំថា នៅឆ្នាំ ២០១២ ដែលជាពេលកម្ពុជា ធ្វើជាប្រធានអាស៊ាន អាស៊ាន មិនបានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមបានឡើយ ដ្បិតភាគីពាក់ព័ន្ធដែលរួមមានវៀតណាម និងហ្វីលីពីន បានតវ៉ា និងមិនសុខចិត្ត ។

តែអ្វីដែលគួរឲ្យកត់សម្គាល់នោះ នៅចុងឆ្នាំ២០១៧កន្លងទៅ ពោលគឺនៅពេលហ្វីលីពីនធ្វើជាប្រធានវិលជុំអាស៊ាន អាស៊ាន និងចិន បានសម្រេចបានជំហានមួយវិជ្ជមានសម្រាប់ការដោះស្រាយលើបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូង ។ នោះគឺ ភាគីទាំងពីរ បានសម្រេចចុះហត្ថលេខាលើក្របខណ្ឌនៃក្រមប្រតិបត្តិសមុទ្រចិនខាងត្បូង ខណៈសកម្មភាពចាក់ដីបន្ថែមនៅតំបន់វិវាទ ក៏ត្រូវរាយការណ៍ដែលថាមានភាពស្ងប់ស្ងាត់ ។

អ្វីដែលគេរង់ចាំមើលនោះគឺ ភាគីពាក់ព័ន្ធ ជាពិសេសចិនតែម្តង ដែលជាភាគីតែមួយគត់ ដែលបានទាមទារអធិបតេយ្យស្ទើរតែទាំងស្រុងនៃតំបន់វិវាទ និងប្រើប្រាស់អំណេះអំណាងដោយយោងតាមប្រវត្តិសាស្ត្រ អាចមានសម្បទានជាមួយគ្នាប៉ុណ្ណា ។ ពោលគឺបើភាគីនៅតែបន្តជំហររឹងរុះដូចពេលនោះ សមុទ្រចិនខាងត្បូង នឹងនៅតែជាចំណុចថ្នាំងថ្នាក់រវាងភាគី ដដែល ៕

ដោយ៖ លោក ទេព អ៊ីវិសាល និស្សិតបញ្ចប់ការសិក្សាផ្នែកសិក្សាអន្តរជាតិនៃដេប៉ាតីម៉ង់សិក្សាអន្តរជាតិ (DIS)

ផ្ញើអត្ថបទរបស់អ្នកមកកាន់សារព័ត៌មានថ្មីៗ