អន្តរជាតិ
×![]()
គឺដើម្បីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច និង ភាពជាដៃគូ អាស៊ានត្រូវបានបង្កើតជាផ្លូវការ ក្នុងឆ្នាំ១៩៦៧ ។ ក្រោមបាវចនា «ចក្ខុវិស័យតែមួយ អត្តសញ្ញាណ តែមួយ និង សហគមន៍តែមួយ« អស់រយៈពេល៤៨ឆ្នាំនេះ អាស៊ានបានប្រឈមនឹងបញ្ហាជាច្រើន។ ក្នុងនោះ ជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង គឺជាបញ្ហាចម្រូងចម្រាសដែលអាស៊ាន មិនទាន់ស្វែងរកដំណោះស្រាយរួមមួយ ដើម្បីបញ្ចប់នៅឡើយនោះទេ។
យោងតាមកត្តាភូមិសាស្ត្រ សមុទ្រចិនខាងត្បូង គឹជាដែនសមុទ្រ ដែលជាផ្នែកមួយនៃមហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិក ដែលសំបូរទៅដោយធនធានធម្មជាតិ និង សក្តានុពលភូមិសាស្ត្រ។ យ៉ាងណាមិញ សម្រាប់ជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងវិញ គឺជាដែនជម្លោះអធិបតេយ្យលើដែនសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលមានរដ្ឋពាក់ពន្ធ័រួមមានរដ្ឋអាស៊ានបួនប្រទេសដូចជា ប្រ៊ុយណេ ម៉ាឡេស៊ី ហ្វីលីពីន និង វៀតណាម និងរដ្ឋខាងក្រៅមានចិន។
១. ឬសគល់ចម្បងដែលធ្វើឲ្យមានជម្លោះ?
ដោយសារសក្តានុពលទាំងផ្នែកភូមិសាស្ត្រ និង ធនធានធម្មជាតិ នៅក្នុងតំបន់ដែនសមុទ្រ បានធ្វើឲ្យរដ្ឋដែលមានដែនសមុទ្រជាប់នឹងតំបន់ជម្លោះ ធ្វើការទាមទារដើម្បីចូលទៅកាន់កាប់។ តំបន់ដែលជាទិសដៅដ៏សំខាន់ដែលរដ្ឋនីមួយៗបានព្យាយាមទាមទារ និង គ្រប់គ្រង នោះរួមមាន តំបន់ប្រជុំកោះស្ព្រាតលី(Spratly Islands ) និង តំបន់ប្រជុំប៉ារ៉ាសែល (Paracel Islands)។ ការទាមទារដែលឈានទៅជម្លោះនោះគឺ ដោយសារតែរដ្ឋនីមួយៗផ្អែកលើការអះអាង និង ប្រភពផ្សេងៗគ្នានៅលើតំបន់ត្រួតស៊ីគ្នា ពោលគឺមួយផ្អែកដោយកត្តាប្រវត្តិសាស្ត្រ(ចិន) និង មួយផ្អែកដោយកត្តាច្បាប់ ឬលិខិតតូបករណ៍(រដ្ឋអាស៊ាន) ។
២. រដ្ឋនីមួយៗទាមទារតំបន់អ្វីខ្លះ និង យោងតាមប្រភពអ្វី?
+ ប្រ៊ុយណេ
ជារដ្ឋអាស៊ានមួយដែលមានសក្តានុពលភូមិសាស្ត្រ ប្រ៊ុយណេ មិនសូវមានការខ្នះខ្នែងក្នុងការទាមទារ នៅក្នុងតំបន់ជម្លោះសមុទ្រប៉ុន្មាននោះទេ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ រយៈពេលកន្លងមកប្រ៊ុយណេ បានទាមទារតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្តាច់មុខ(EEZ) ដោយយោងតាមអនុសញ្ញាស្តីពីច្បាប់សមុទ្រឆ្នាំ១៩៨២ (UNCLOS) ដោយមានការទទួលស្គាល់ពីម៉ាឡេស៊ីផងដែរ។
+ ម៉ាឡេស៊ី
ជារដ្ឋជិតខាងរបស់ប្រ៊ុយណេ ម៉ាឡេស៊ី ក៏បានទាមទារមិនសូវខុសពីប្រ៊ុយណេប៉ុន្មាននោះទេ។ ក្នុងនោះម៉ាឡេស៊ី បានទាមទារតំបន់មួយចំនួននៅក្នុងតំបន់ជម្លោះ ដូចតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្តាច់មុខ(EEZ) និង តំបន់ខ្ពង់រាបបាតសមុទ្រ(Continental Shelf) ដោយយោងតាមអនុសញ្ញាស្តីពីច្បាប់សមុទ្រឆ្នាំ១៩៨២ (UNCLOS)។
+ ហ្វីលីពីន
ហ្វីលីពីន កន្លងមក ត្រូវបានស្គាល់ថារដ្ឋអាស៊ានមួយដែលមានភាពអង់អាចជ្រុល ក្នុងការប្រឈម ជាមួយចិន។ សម្រាប់ការទាមទាររបស់ហ្វីលីពីន ហាក់ដូចជាមានប្រភពច្រើន ក៏ប៉ុន្តែប្រភពចម្បង នៅតែយោងតាមច្បាប់ដដែល។ ហ្វីលីពីន បានអះអាងខ្លួនចួលកាន់កាប់តំបន់ជម្លោះនោះ ដោយហេតុផលទី១ គឺការរកឃើញនិង ទៅដល់តំបន់កោះស្ព្រាតលីមុនគេដោយអ្នករុករកជនជាតិហ្វីលីពីន Tomas Cloma នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៥៦ ។ ហេតុផលទី២ ហ្វីលីពីន បានអះអាងថាការទាមទាមទាររបស់ហ្វីលីពីន គឺស្របទៅនឹង គោលការណ៍នៃការគ្រប់គ្រងជាក់ស្តែង ( de Facto) នៅតំបន់កោះ។ ហេតុផលទី៣ ហ្វីលីពីន បានបញ្ជាក់ថាបណ្តុំកោះស្ព្រាតលី គឺស្ថិតនៅក្នុងបណ្តុំកោះ ដែលមានទីតាំងនៅក្នុងអធិបតេយ្យរបស់ហ្វីលីពីន។ ហេតុផលទី៥កោះស្ព្រាតលី គឺមិនស្ថិតនៅក្នុងតំបន់ត្រួតស៊ីគ្នា ដូចទៅនឹងកោះប៉ារ៉ាសែល ដែលជាតំបន់ចម្រូងចម្រាសរវាងចិននិង វៀតណាមនោះទេ។ ចុងក្រោយ ហ្វីលីពីន បានលើកពីហេតុផលផ្លូវច្បាប់ នោះគឺ ការទាមទារតាម UNCLOS។ ហ្វីលីពីន បានអះអាងថាកោះស្ព្រាតលី គឺជាបណ្តុំកោះរបស់ហ្វីលីពីនដែលផ្នែកមួយនៃតំបន់ខ្ពង់រាបបាតសមុទ្រដែលបានបញ្ញតិនៅក្នុងមាត្រា៧៦ នៃ UNCLOS។
+ វៀតណាម
ជុំវិញនៃការទាមទារនៅក្នុងដែនសមុទ្រជម្លោះ វៀតណាមបានប្រើប្រាស់នូវអំណះអំណាងពីរប្រភេទ រួមមានកត្តាប្រវត្តិសាស្ត្រ និង ដោយយោងតាម UNCLOS។ សម្រាប់ ការអះអាងតាមប្រវត្តិសាស្ត្រ វៀតណាម បានលើកឡើងថាខ្លួន បានចាប់ផ្តើមទាមទារតាំងពីអំឡុងពេលដែលវៀតណាមត្រូវបានបែងចែកជាពីរមកម្ល៉េះ ពោលគឺក្នុងឆ្នាំ១៩៥៤ ។ ក្នុងពេលនោះ ស្តេច ប៉ោយដាយដែលជាមេដឹកនាំវៀតណាមខាងត្បូងបានអះអាងថាកោះស្ព្រាតលីនិង កោះប៉ារ៉ាសែល គឺស្ថិតនៅក្នុងដែនអធិបតេយ្យរបស់វៀតណាម ដោយយោងតាមសន្និសីទក្រុង សាន់ ហ្វ្រាន់ស៊ីស្កូ និង ផែនទីបន្សល់ក្រោយពីបញ្ចប់អាណានិគម។ យ៉ាងណាក៏ដោយ ក្រោយពីវៀតណាមទាំងពីរ ត្រូវបានរួបរួមជាថ្មីក្នុងឆ្នាំ១៩៧៥ និងក្រោយពីមានឧប្បទ្ទវហេតុ នៃការបុកនាវារវាងវៀតណាម និងចិន លើដែនជម្លោះក្នុងឆ្នាំ១៩៨៨ វៀតណាមបានធ្វើការអះអាងដោយផ្អែកលើផ្លូវច្បាប់បន្ថែម។ ក្នុងនោះវៀតណាមបានទាមទារលើការគ្រប់គ្រង តំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្តាច់មុខ (EEZ) និង តំបន់ខ្ពង់រាបបាតសមុទ្រ ដែលចេញពីកោះស្ព្រាតលី និង កោះប៉ារ៉ាសែលដោយយោងតាម UNCLOS។
+ ចិន
ក្រៅពីរដ្ឋដែលជាសមាជិកអាស៊ានទាំងបួន ភាគីចម្បងក្នុងបញ្ហានៃទំនាស់ដែនសមុទ្រនេះ គឺមហាយក្សចិន។ ចិន គឺជាតួអង្គតែមួយគត់ដែលបានទាមទារនិង បន្តកាន់កាប់ដែនសមុទ្រជម្លោះស្ទើរតែទាំងអស់នៃតំបន់ជម្លោះ។ អ្វីដែលគួរកត់សម្គាល់នោះ ការទាមទារ និង ដាក់បញ្ចូលដែន សមុទ្រចិនខាងត្បូងជាដែនអធិបតេយ្យរបស់ខ្លួន គឺអនុលោមតាមកត្តាប្រវត្តិសាស្ត្រតែមួយគត់ ដោយចិនបានអះអាងខ្លួនថាចូលកាន់កាប់តំបន់នោះតាំងពីរជ្ជកាលហានមកម្ល៉េះ។ ការទាមទារ ដោយកត្តាប្រវត្តិសាស្ត្រនេះដែរ ក៏មានភ្ជាប់ជាមួយនឹងផែនទីខ្សែបន្ទាត់ប្រាំបួនចំណុច ( nine-dash-line) ឬ អ្នកខ្លះទៀតហៅថាផែនទីអក្សរយូ (U-shaped line map) ដែលបានគូសជាឯកតោភាគី ដែលគ្របដណ្តប់លើផ្ទៃសមុទ្រជម្លោះទាំងអស់ ។ ហើយផែនទីដែលចិនយកប្រើសម្រាប់ការទាមទារនៅលើតំបន់ជម្លោះបច្ចុប្បន្នបានឆ្លងកាត់ជាច្រើនដំណាក់កាល។ ក្នុងនោះ ផែនទី ត្រូវបានគូសលើកដំបូង ដោយអ្នកជំនាញផែនទី Hu Jinji តាំងពីឆ្នាំ១៩១៤ ដែលផែនទីនោះត្រូវបាន ធ្វើឡើងដើម្បីឆ្លើយតបជាមួយនឹងការទាមទាររបស់ ជប៉ុនលើតំបន់នោះដែរ។ ក៏ប៉ុន្តែ នៅក្នុងផែនទី រាប់បញ្ចូលតែកោះប៉ារាសែលលតែប៉ុណ្ណោះ សម្រាប់កោះស្ព្រាតលី ត្រូវបានគូសបញ្ចូលនៅពេល ក្រោយពេល ដែលបារាំងបានចូលឈ្លានពាន ក្នងពេលដែលខ្លួនកំពុងដាក់អាណានិគមនៅឥណ្ឌូចិន (វៀតណាម ឡាវ និងកម្ពុជា)។ ហើយផែនទីចុងក្រោយ ដែលចិនកំពុងតែប្រើប្រាស់នោះគឺ ផែនទីខ្សែបន្ទាត់ប្រាំបួនចំណុច ដែលត្រូវបានគូសឡើងវិញ ដោយគណៈកម្មាធិការផែនទី នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៣៥ ហើយបានក្លាយជាផែនទី រដ្ឋបាលរបស់ចិន។
+ តើអាស៊ានបានធ្វើអ្វីខ្លះកន្លងមកដើម្បីដោះស្រាយលើបញ្ហាជម្លោះនេះ? [សូមរង់ចាំអត្ថបទបន្ត]
យោងតាមកត្តាភូមិសាស្ត្រ សមុទ្រចិនខាងត្បូង គឹជាដែនសមុទ្រ ដែលជាផ្នែកមួយនៃមហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិក ដែលសំបូរទៅដោយធនធានធម្មជាតិ និង សក្តានុពលភូមិសាស្ត្រ។ យ៉ាងណាមិញ សម្រាប់ជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងវិញ គឺជាដែនជម្លោះអធិបតេយ្យលើដែនសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដែលមានរដ្ឋពាក់ពន្ធ័រួមមានរដ្ឋអាស៊ានបួនប្រទេសដូចជា ប្រ៊ុយណេ ម៉ាឡេស៊ី ហ្វីលីពីន និង វៀតណាម និងរដ្ឋខាងក្រៅមានចិន។
១. ឬសគល់ចម្បងដែលធ្វើឲ្យមានជម្លោះ?
ដោយសារសក្តានុពលទាំងផ្នែកភូមិសាស្ត្រ និង ធនធានធម្មជាតិ នៅក្នុងតំបន់ដែនសមុទ្រ បានធ្វើឲ្យរដ្ឋដែលមានដែនសមុទ្រជាប់នឹងតំបន់ជម្លោះ ធ្វើការទាមទារដើម្បីចូលទៅកាន់កាប់។ តំបន់ដែលជាទិសដៅដ៏សំខាន់ដែលរដ្ឋនីមួយៗបានព្យាយាមទាមទារ និង គ្រប់គ្រង នោះរួមមាន តំបន់ប្រជុំកោះស្ព្រាតលី(Spratly Islands ) និង តំបន់ប្រជុំប៉ារ៉ាសែល (Paracel Islands)។ ការទាមទារដែលឈានទៅជម្លោះនោះគឺ ដោយសារតែរដ្ឋនីមួយៗផ្អែកលើការអះអាង និង ប្រភពផ្សេងៗគ្នានៅលើតំបន់ត្រួតស៊ីគ្នា ពោលគឺមួយផ្អែកដោយកត្តាប្រវត្តិសាស្ត្រ(ចិន) និង មួយផ្អែកដោយកត្តាច្បាប់ ឬលិខិតតូបករណ៍(រដ្ឋអាស៊ាន) ។
២. រដ្ឋនីមួយៗទាមទារតំបន់អ្វីខ្លះ និង យោងតាមប្រភពអ្វី?
+ ប្រ៊ុយណេ
ជារដ្ឋអាស៊ានមួយដែលមានសក្តានុពលភូមិសាស្ត្រ ប្រ៊ុយណេ មិនសូវមានការខ្នះខ្នែងក្នុងការទាមទារ នៅក្នុងតំបន់ជម្លោះសមុទ្រប៉ុន្មាននោះទេ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ រយៈពេលកន្លងមកប្រ៊ុយណេ បានទាមទារតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្តាច់មុខ(EEZ) ដោយយោងតាមអនុសញ្ញាស្តីពីច្បាប់សមុទ្រឆ្នាំ១៩៨២ (UNCLOS) ដោយមានការទទួលស្គាល់ពីម៉ាឡេស៊ីផងដែរ។
+ ម៉ាឡេស៊ី
ជារដ្ឋជិតខាងរបស់ប្រ៊ុយណេ ម៉ាឡេស៊ី ក៏បានទាមទារមិនសូវខុសពីប្រ៊ុយណេប៉ុន្មាននោះទេ។ ក្នុងនោះម៉ាឡេស៊ី បានទាមទារតំបន់មួយចំនួននៅក្នុងតំបន់ជម្លោះ ដូចតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្តាច់មុខ(EEZ) និង តំបន់ខ្ពង់រាបបាតសមុទ្រ(Continental Shelf) ដោយយោងតាមអនុសញ្ញាស្តីពីច្បាប់សមុទ្រឆ្នាំ១៩៨២ (UNCLOS)។
+ ហ្វីលីពីន
ហ្វីលីពីន កន្លងមក ត្រូវបានស្គាល់ថារដ្ឋអាស៊ានមួយដែលមានភាពអង់អាចជ្រុល ក្នុងការប្រឈម ជាមួយចិន។ សម្រាប់ការទាមទាររបស់ហ្វីលីពីន ហាក់ដូចជាមានប្រភពច្រើន ក៏ប៉ុន្តែប្រភពចម្បង នៅតែយោងតាមច្បាប់ដដែល។ ហ្វីលីពីន បានអះអាងខ្លួនចួលកាន់កាប់តំបន់ជម្លោះនោះ ដោយហេតុផលទី១ គឺការរកឃើញនិង ទៅដល់តំបន់កោះស្ព្រាតលីមុនគេដោយអ្នករុករកជនជាតិហ្វីលីពីន Tomas Cloma នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៥៦ ។ ហេតុផលទី២ ហ្វីលីពីន បានអះអាងថាការទាមទាមទាររបស់ហ្វីលីពីន គឺស្របទៅនឹង គោលការណ៍នៃការគ្រប់គ្រងជាក់ស្តែង ( de Facto) នៅតំបន់កោះ។ ហេតុផលទី៣ ហ្វីលីពីន បានបញ្ជាក់ថាបណ្តុំកោះស្ព្រាតលី គឺស្ថិតនៅក្នុងបណ្តុំកោះ ដែលមានទីតាំងនៅក្នុងអធិបតេយ្យរបស់ហ្វីលីពីន។ ហេតុផលទី៥កោះស្ព្រាតលី គឺមិនស្ថិតនៅក្នុងតំបន់ត្រួតស៊ីគ្នា ដូចទៅនឹងកោះប៉ារ៉ាសែល ដែលជាតំបន់ចម្រូងចម្រាសរវាងចិននិង វៀតណាមនោះទេ។ ចុងក្រោយ ហ្វីលីពីន បានលើកពីហេតុផលផ្លូវច្បាប់ នោះគឺ ការទាមទារតាម UNCLOS។ ហ្វីលីពីន បានអះអាងថាកោះស្ព្រាតលី គឺជាបណ្តុំកោះរបស់ហ្វីលីពីនដែលផ្នែកមួយនៃតំបន់ខ្ពង់រាបបាតសមុទ្រដែលបានបញ្ញតិនៅក្នុងមាត្រា៧៦ នៃ UNCLOS។
+ វៀតណាម
ជុំវិញនៃការទាមទារនៅក្នុងដែនសមុទ្រជម្លោះ វៀតណាមបានប្រើប្រាស់នូវអំណះអំណាងពីរប្រភេទ រួមមានកត្តាប្រវត្តិសាស្ត្រ និង ដោយយោងតាម UNCLOS។ សម្រាប់ ការអះអាងតាមប្រវត្តិសាស្ត្រ វៀតណាម បានលើកឡើងថាខ្លួន បានចាប់ផ្តើមទាមទារតាំងពីអំឡុងពេលដែលវៀតណាមត្រូវបានបែងចែកជាពីរមកម្ល៉េះ ពោលគឺក្នុងឆ្នាំ១៩៥៤ ។ ក្នុងពេលនោះ ស្តេច ប៉ោយដាយដែលជាមេដឹកនាំវៀតណាមខាងត្បូងបានអះអាងថាកោះស្ព្រាតលីនិង កោះប៉ារ៉ាសែល គឺស្ថិតនៅក្នុងដែនអធិបតេយ្យរបស់វៀតណាម ដោយយោងតាមសន្និសីទក្រុង សាន់ ហ្វ្រាន់ស៊ីស្កូ និង ផែនទីបន្សល់ក្រោយពីបញ្ចប់អាណានិគម។ យ៉ាងណាក៏ដោយ ក្រោយពីវៀតណាមទាំងពីរ ត្រូវបានរួបរួមជាថ្មីក្នុងឆ្នាំ១៩៧៥ និងក្រោយពីមានឧប្បទ្ទវហេតុ នៃការបុកនាវារវាងវៀតណាម និងចិន លើដែនជម្លោះក្នុងឆ្នាំ១៩៨៨ វៀតណាមបានធ្វើការអះអាងដោយផ្អែកលើផ្លូវច្បាប់បន្ថែម។ ក្នុងនោះវៀតណាមបានទាមទារលើការគ្រប់គ្រង តំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្តាច់មុខ (EEZ) និង តំបន់ខ្ពង់រាបបាតសមុទ្រ ដែលចេញពីកោះស្ព្រាតលី និង កោះប៉ារ៉ាសែលដោយយោងតាម UNCLOS។
+ ចិន
ក្រៅពីរដ្ឋដែលជាសមាជិកអាស៊ានទាំងបួន ភាគីចម្បងក្នុងបញ្ហានៃទំនាស់ដែនសមុទ្រនេះ គឺមហាយក្សចិន។ ចិន គឺជាតួអង្គតែមួយគត់ដែលបានទាមទារនិង បន្តកាន់កាប់ដែនសមុទ្រជម្លោះស្ទើរតែទាំងអស់នៃតំបន់ជម្លោះ។ អ្វីដែលគួរកត់សម្គាល់នោះ ការទាមទារ និង ដាក់បញ្ចូលដែន សមុទ្រចិនខាងត្បូងជាដែនអធិបតេយ្យរបស់ខ្លួន គឺអនុលោមតាមកត្តាប្រវត្តិសាស្ត្រតែមួយគត់ ដោយចិនបានអះអាងខ្លួនថាចូលកាន់កាប់តំបន់នោះតាំងពីរជ្ជកាលហានមកម្ល៉េះ។ ការទាមទារ ដោយកត្តាប្រវត្តិសាស្ត្រនេះដែរ ក៏មានភ្ជាប់ជាមួយនឹងផែនទីខ្សែបន្ទាត់ប្រាំបួនចំណុច ( nine-dash-line) ឬ អ្នកខ្លះទៀតហៅថាផែនទីអក្សរយូ (U-shaped line map) ដែលបានគូសជាឯកតោភាគី ដែលគ្របដណ្តប់លើផ្ទៃសមុទ្រជម្លោះទាំងអស់ ។ ហើយផែនទីដែលចិនយកប្រើសម្រាប់ការទាមទារនៅលើតំបន់ជម្លោះបច្ចុប្បន្នបានឆ្លងកាត់ជាច្រើនដំណាក់កាល។ ក្នុងនោះ ផែនទី ត្រូវបានគូសលើកដំបូង ដោយអ្នកជំនាញផែនទី Hu Jinji តាំងពីឆ្នាំ១៩១៤ ដែលផែនទីនោះត្រូវបាន ធ្វើឡើងដើម្បីឆ្លើយតបជាមួយនឹងការទាមទាររបស់ ជប៉ុនលើតំបន់នោះដែរ។ ក៏ប៉ុន្តែ នៅក្នុងផែនទី រាប់បញ្ចូលតែកោះប៉ារាសែលលតែប៉ុណ្ណោះ សម្រាប់កោះស្ព្រាតលី ត្រូវបានគូសបញ្ចូលនៅពេល ក្រោយពេល ដែលបារាំងបានចូលឈ្លានពាន ក្នងពេលដែលខ្លួនកំពុងដាក់អាណានិគមនៅឥណ្ឌូចិន (វៀតណាម ឡាវ និងកម្ពុជា)។ ហើយផែនទីចុងក្រោយ ដែលចិនកំពុងតែប្រើប្រាស់នោះគឺ ផែនទីខ្សែបន្ទាត់ប្រាំបួនចំណុច ដែលត្រូវបានគូសឡើងវិញ ដោយគណៈកម្មាធិការផែនទី នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៣៥ ហើយបានក្លាយជាផែនទី រដ្ឋបាលរបស់ចិន។
+ តើអាស៊ានបានធ្វើអ្វីខ្លះកន្លងមកដើម្បីដោះស្រាយលើបញ្ហាជម្លោះនេះ? [សូមរង់ចាំអត្ថបទបន្ត]
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
«ប្រេសិត»មានន័យដូចម្តេច?
1 សប្តាហ៍
