អន្តរជាតិ
ព្រុយណេ៖ ភាគីជម្លោះដែលទន់ភ្លន់ដាក់មហាយក្សចិនជាងគេក្នុងជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង
× រដ្ឋអាស៊ានព្រុយណេ ត្រូវបានគេចាត់ទុកជាភាគីតែមួយគត់ ដែលបន្តរក្សាភាពស្ងៀមស្ងាត់ ក្នុងជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង និងមិនចេញមុខតតាំង ប្រឆាំងមហាយក្សចិនដោយចំហឡើយ ទោះបីជាខ្លួន បានចេញមុខទាមទារយកចំណែកខ្លះ កាលពីឆ្នាំ ១៩៨៤ ក្តី។ ខុសពីភាគីជម្លោះឯទៀត ព្រុយណេ ជ្រើសរើសយកការកសាងទំនាក់ទំនងការទូត បានរឹងមាំជាមួយចិន ហើយព្យាយាមមទាញប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចបានច្រើន ពីទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធនេះដែរ។ តើមូលហេតុអ្វីខ្លះដែលជំរុញឲ្យព្រុយណេ អនុវត្តគោលនយោបាយស្ងៀមស្ងាត់បែបនេះ?
ក្រោយប្រកាសឯករាជ្យពីចក្រភពអង់គ្លេសឆ្នាំ១៩៨៤ ព្រុយណេបានទាមទារចំណែករបស់ខ្លួនក្នុងតំបន់ជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង ដូចបណ្តាភាគីជម្លោះផ្សេងទៀត ដូចវៀតណាម ហ្វីលីពីន ឥណ្ឌូណេស៊ី ចិន តៃវ៉ាន់ និងម៉ាឡេស៊ីដែរ។
ប៉ុន្តែអ្វីដែលគួរឲ្យកត់សម្គាល់នោះ ព្រុយណេ គឺរក្សាភាពស្ងៀមស្ងាត់ ខុសពីភាគីដទៃដូចជាវៀតណាម និងហ្វីលីពីន ដែលដាក់ម៉េក្រូទិតៀនចិនឥតសំចៃមាត់ និងមិនហ៊ានតតាំងជាមួយមហាយក្សចិនដោយចំហរឡើយ ថ្វីបើចិនបន្តធ្វើយោធូបនីយកម្មនៅតំបន់ជម្លោះក្តី។ លើសពីរក្សាភាពស្ងៀមស្ងាត់ ព្រុយណេ ក៏ជាភាគីតែមួយគត់ ដែលមិនបានកាន់កាប់ទីតាំងណាមួយក្នុងតំបន់ជម្លោះ និងធ្វើយោធូបនីយកម្មនៅទីនោះឡើយ។
តាមពិតទៅ ព្រុយណេទើបតែបង្កើតទំនាក់ទំនងការទូតផ្លូវការជាមួយចិន នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៩១ ប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្តែចាប់ពីពេលនោះមក គេមិនសូវឃើញមានព័ត៌មានពាក់ព័ន្ធការពិភាក្សាគ្នាលើបញ្ហាជម្លោះដែនអធិបតេយ្យនេះច្រើនឡើយ។ ប៉ុន្តែក្នុងឆ្នាំ ១៩៩២ ព្រុយណេបានតវ៉ាប្រឆាំងចិនរឿងស្រាវជ្រាវក្បែរតំបន់ជម្លោះម្តងដែរ។
អាចនិយាយបានថា វាមានហេតុផលច្រើនគួរសម ដែលនៅពីក្រោយការរក្សាភាពស្ងៀមស្ងាត់របស់រដ្ឋាភិបាលក្រុងបានដាសេរី បេហ្កាវ៉ាន់។ ហេតុផលសំខាន់ទីមួយគឺ ព្រុយណេ រៀនសូត្របានច្បាស់ ពីស្ថានភាពស្តែង ក្នុងបញ្ហាជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ ព្រុយណេដឹងច្បាស់ថា ការតតាំងជាមួយចិនតាមផ្លូវណាក៏ដោយ វាមិនបានប្រយោជន៍ ឬជួយដោះស្រាយជម្លោះដ៏រ៉ាំរ៉ៃ និងស្មុគស្មាញនេះឡើយ។
ដូចហ្វីលីពីននេះ ជាឧទាហរណ៍ស្រាប់។ ហ្វីលីពីនហ៊ាន យកជម្លោះអធិបតេយ្យសមុទ្រចិនខាងត្បូងនេះ ទៅដល់តុលាការមជ្ឈត្តការអន្តរជាតិឆ្នាំ ២០១៣ ដោយផ្អែកលើអនុសញ្ញាអង្គការសហប្រជាជាតិ ស្តីពីច្បាប់សមុទ្រ (UNCLOS) ឆ្នាំ ១៩៨២។ ប៉ុន្តែចិន មិនដែលទទួលស្គាល់ចេញសេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការ ដែលឲ្យខ្លួនចាញ់ក្តីឡើយ មកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ។
មួយវិញទៀត ព្រុយណេជ្រើសរើសយកគោលនយោបាយអព្យាក្រឹត្យ និងរក្សាតុល្យភាពទំនាក់ទំនងការទូត ជាមួយបណ្តាប្រទេសមហាអំណាច ក្នុងនាមជាបុរីរដ្ឋដែលមានទឹកដីតូច និងមានប្រជាជនប្រហែលកន្លះលាននាក់នោះ។
គោលនយោបាយបរទេសព្រុយណេ ផ្អែកលើគោលការណ៍រួម«ចងមិត្តប្រសើរជាងចងសត្រូវ» ហើយទោះជាមហាអំណាចណាក៏ដោយ សុទ្ធជាមិត្តរបស់ព្រុយណេទាំងអស់។ រដ្ឋអាស៊ាននេះ ឈរលើគោលការណ៍ គោរពបូរណភាពដែនដី និងអធិបតេយ្យ ឯករាជ្យ អត្តសញ្ញាណជាតិរបស់ប្រជាជាតិនីមួយៗ គោរពប្រយោជន៍គ្នាទៅវិញទៅមក និងមិនជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការផ្ទៃក្នុងដែរ។ ស្របពេលដែលព្រុយណេមិនយកចិនជាសត្រូវ រដ្ឋមួយនេះក៏អាចរក្សាបានទំនាក់ទំនងស៊ីជម្រៅ ជាមួយអតីតម្ចាស់អាណានិគមអង់គ្លេស និងសហរដ្ឋអាមេ រិកដូចគ្នា។
ចំណុចសំខាន់ទីពីរ ព្រុយណេពឹងផ្អែកលើការផ្លាស់ប្តូរភូមិសាស្ត្រនយោបាយតំបន់ ក្រោយមហាយក្សចិនបន្តរះត្រដែតឡើងឥតឈប់ឈរ ទាំងអំណាចយោធាផង និងសេដ្ឋកិច្ច។ ព្រុយណេមិនអាចព្រងើយកន្តើយ នឹងការផ្លាស់ប្តូរនេះឡើយ។ និយាយឲ្យស្រួលស្តាប់ ព្រុយណេមានលទ្ធភាពឯណា ទៅតទល់ជាមួយចិនជាមហាអំណាចថ្មី ដែលមានសមត្ថភាពយោធាមហិមា និងមានកងទ័ពសរុបច្រើនជាងប្រជាជនព្រុយណេជិតប្រាំដងនោះ។ បើតាមវិទ្យាសា្ថនអន្តរជាតិសម្រាប់ការសិក្សាយុទ្ធសាស្ត្រអង់គ្លេស (IISS) ចិនមានកងទ័ពសកម្មសរុប ២,៣ លាននាក់ឯណោះក្នុងឆ្នាំ ២០១៦ ។
បន្ថែមពីលើនយោបាយការបរទេស និងភូមិសាស្ត្រនយោបាយតំបន់ រដ្ឋាភិបាលព្រុយណេ យកប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចជាធំ។ ខណៈដែលធនធានប្រេង និងឧស្ម័ន ដែលជួយឲ្យព្រុយណេមានបានដល់សព្វថ្ងៃកាន់តែខ្សោះ និងធ្លាក់ថ្លៃខ្លាំង ព្រុយណេសំឡឹងឃើញថា អនាគតរបស់ខ្លួនចៀសមិនផុត ពីផ្តេកផ្តួលលើទំនាក់ទនងមហាយក្សចិនឡើយ ដើម្បីរក្សាកំណើនសេដ្ឋកិច្ច និងការអភិវឌ្ឍរបស់ខ្លួននៅពេលខាងមុខ។ សូម្បីតែក្នុងយុទ្ធសាស្ត្រអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចព្រុយណេ Wawasan Brunei 2035 ដែលត្រូវបានដាក់ឲ្យអនុវត្តចាប់ពីឆ្នាំ ២០០៥ មកនោះក៏ចែងច្បាស់ដែរថា ពាណិជ្ជកម្ម និងលំហូរនៃទុនវិនិយោគបរទេស សម្រាប់លើកស្ទូយសេដ្ឋកិច្ចព្រុយណេក្រៅពីប្រេង និងឧស្ម័នធម្មជាតិ។
ជំហរទន់ភ្លន់របស់ព្រុយណេ ក្នុងជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង តិចឬច្រើន ធ្វើឲ្យក្រុមហ៊ុន និងអ្នកជំនួញចិនកក់ក្តៅ ចង់មកដាក់ទុនវិនិយោគ មិនដូចនៅវៀតណាម ហ្វីលីពីន ឬនៅឥណ្ឌូណេស៊ីឡើយ។ ដូចឃើញស្រាប់នៅឆ្នាំ ២០១៥ ក្រុមហ៊ុនចិនជាច្រើន ត្រូវបិទទ្វារ និងរងការខូចខាតផង ពេលដែលប្រជាជនវៀតណាម នាំគ្នាបង្កចលនាកុប្បកម្ម ដើម្បីតវ៉ានឹងសកម្មភាពដំឡើងឧបករណ៍ខួងបូមយកប្រេងរបស់ចិន នៅប្រជុំកោះជម្លោះប៉ារ៉ាសែលនោះ។
ទំហំវិនិយោគរបស់ចិន នៅព្រុយណេ កើនឡើងពី ៩,៦លានប៉ុណ្ណោះ នៅឆ្នាំ ២០១៥ មកដល់ ៨៦ លានដុល្លារនៅឆ្នាំ ២០១៦ ខណៈដែលព្រុយណេ នាំទំនិញទៅចិនកើនពី ៣៦ លានដុល្លារឆ្នាំ ២០០២ ទៅ ១,៧ ពាន់លានដុល្លារក្នុងឆ្នាំ ២០១៣។ នេះបើយោងតាមរបាយការណ៍គណៈកម្មការត្រួតពិនិត្យសេដ្ឋកិច្ច និងសន្តិសុខអាមេរិក-ចិន ( )។
ចំណងមិត្តភាពរវាងព្រុយណេ និងចិន កាន់តែស្អិតល្មួតថែមទៀត ក្រោយដំណើរទស្សនកិច្ចផ្លូវការ របស់ព្រះចៅ ហាសាណាល់ ប៊ុលគា ទៅកាន់ក្រុងប៉េកាំង នាខែកញ្ញាឆ្នាំ ២០១៧។ ទស្សនកិច្ចប្រវត្តិសាស្ត្រនេះជួយរឹតបន្តឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការទ្វេភាគី ដោយផ្តោតសំខាន់លើវិស័យសំខាន់ៗដូចជា ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ, ថាមពល, ចំណីអាហារ, កសិកម្ម, នេសាទ និងសេដ្ឋកិច្ចឌីជីថលផង។
បន្ថែមពីនេះ គេអាចវាយតម្លៃបានថា ព្រុយណេនឹងអាចទាញបានប្រយោជន៍ច្រើនទៀត ពីការរក្សាទំនាក់ទំនងល្អជាមួយចិន និងចូលរួមក្នុងគំនិតផ្តួចផ្តើម «ខ្សែក្រវាត់មួយវិថីមួយ» ដ៏មហិមារបស់ចិន ដែលពង្រឹងការផ្សាភ្ជាប់ និងលើកស្ទួយចំណងសេដ្ឋកិច្ច រវាងប្រទេសក្នុងតំបន់ផង។ ព្រុយណេ បានចូលរួមក្នុងគម្រោងអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ដែលផ្សាភ្ជាប់ពីអាស៊ី ទៅអាហ្វ្រិកទៅដល់អឺរ៉ុប ដែលត្រូវបានផ្តូចផ្តើមដោយប្រធានាធិបតីចិន ស៊ី ជិនភីង កាលពីឆ្នាំ ២០១៣ មកនោះ។ រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំង និងបានដាសេរី បេហ្កាវ៉ាន់ ក៏ឯកភាពគ្នា ច្របាច់បញ្ចូលគំនិតផ្តួចផ្តើម«ខ្សែក្រវាត់មួយវិថីមួយ» ជាមួយគោលនយោបាយអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច Wawasan Brunei 2035 ផងដែរ៕
Tag:
ព្រុយណេ
ចិន
សមុទ្រចិនខាងត្បូង
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com