ភ្នំពេញ៖ លោក នូ ស៊ឹប គឺជាអ្នកចម្រៀងបង្រួបបង្រួមជាតិមួយរូប ដែលល្បីល្បាញក្នុងអំឡុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ១៩៨០-១៩៩០។ ចម្រៀងដែលលោកច្រៀងនៅសម័យក្រោយសង្គ្រាម គឺដើម្បីអូសទាញប្រជាជនដែលនៅក្នុងព្រៃ មានទាំងកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមខ្លះផង ឱ្យចូលមកកែខ្លួន រួបរួមជាមួយរដ្ឋាភិបាលថ្មី។ សព្វថ្ងៃ លោក នូ ស៊ឹប រស់នៅក្នុងបន្ទប់ជួលមួយកន្លែង ជាមួយ សាច់ញាតិ ដែលសូម្បីតែថ្លៃផ្ទះ ទឹក និងភ្លើង ក៏ពិបាករកប្រាក់បង់ដែរ។ សល់ចំណេះពេទ្យតិចតួច ស្រពពេលមិនមានប្រាក់ផងនោះ លោកត្រូវព្យាបាលជំងឺប្រចាំកាយ និងរបួសសល់ពីគ្រោះថ្នាក់ចរាចរដោយខ្លួនឯង។
បន្ទប់ផ្ទាល់ដីទទឹងប្រមាណជា៥ម៉ែត្រ និងបណ្ដោយប្រមាណជា១០ម៉ែត្រ គឺជាបន្ទប់ជួលរបស់លោក នូ ស៊ឹប។ គ្រែជិតមាត់ទ្វារ ទំហំជាងមួយម៉ែត្រ គុណនឹង២ម៉ែត្រ ដែលមានក្រាលកម្រាលពូកពណ៌ទឹកសមុទ្រ រំលេចផ្កាពណ៌ និងពណ៌កាកអំពៅផងនោះ ជាកន្លែងដែលអ្នកចម្រៀងបង្រួបបង្រួមជាតិរូបនេះ អាស្រ័យទាំងថ្ងៃទាំងយប់។
ថ្នាំពេទ្យសំខាន់ៗ ទុកប្រចាំការក្រែងមានបញ្ហាសុខភាពនៅពេលយប់ លោក ស៊ឹប បានដាក់វានៅលើគ្រែក្បែរដំណេករបស់ខ្លួន។ ចំណែកឧបករណ៍វាស់សម្ពាធឈាម ស៊ឺរ៉ាំងថ្នាំ និងថ្នាំបារាំងមួយចំនួនទៀត បានដាក់នៅក្នុងទូផ្ដៅ និងព្យួរនៅក្បាលគ្រែខ្លះផង។ ក្នុងវ័យ៧២ឆ្នាំ អ្នកចម្រៀងបង្រួបបង្រួមជាតិរូបនេះ សល់ត្រឹមតែសំបកខ្លួន ដែលសូម្បីតែការចំណាយប្រចាំថ្ងៃ រួមទាំងថ្លៃផ្ទះ ទឹក ភ្លើង ក៏ខ្វះខាតដែរ។ រាល់ថ្ងៃលោកបានរស់ដោយសារតែប្រាក់ឧបត្ថម្ភ ពីសប្បុរសជនទាំងក្នុង និងក្រៅប្រទេសប៉ុណ្ណោះ។
ខកខានទៅច្រៀង ដោយសារគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍មួយរយៈ តែការណ៍នេះ ត្រូវអូសបន្លាយរហូតជាង២ឆ្នាំ ធ្វើឱ្យអ្នកចម្រៀងរូបនេះ ត្រូវរស់ក្នុងស្ថានភាពខ្វះខាត ដោយភាពលាក់បាំង។ លោក ស៊ឹប បញ្ជាក់៖«ខ្ញុំមិនចង់ឱ្យគេដឹងពីស្ថានភាពរបស់ខ្ញុំទេ។ ខ្ញុំខ្មាសគេ ព្រោះពីដើមខ្ញុំគ្រាន់បើជាងគេ»។
លោក នូ ស៊ឹប រម្លឹកជីវភាពគ្រួសារកាលពីសម័យមុនសង្គ្រាម ទាំងទឹកមុខក្រៀមក្រំ។ ស្ថិតក្នុងគ្រួសារមានជីវភាពធូរធារ ដែលមានមនុស្សរាប់រកគោរពស្រឡាញ់ច្រើន ដោយសារតែឪពុករបស់លោកតែងតែជួយយកអាសាអ្នកភូមិ និងអ្នកកម្សត់ទុរគត មិនរើសមុខ។ ធ្លាប់តែមានមុខមានមាត់ក្នុងសង្គម និងល្បីឈ្មោះតាំងពីអាយុ១០ឆ្នាំ តាមរយៈសិល្បៈ លោក នូ ស៊ឹប ត្រូវបានគ្រូចារឈ្មោះ ជាអ្នកចម្រៀងប្រចាំសាលា។ ភាពល្បីល្បាញ ចេះតែបន្តរហូតដល់លោកប្រឡងជាប់ពេទ្យ។ «តាំងពីតូចគ្រួសាររបស់ខ្ញុំគ្រាន់បើជាងគេ ក្នុងចំណោមមិត្តភ័ក្ដិដែលរៀនជាមូយគ្នា។ ខ្ញុំល្បីច្រៀងពីរោះតាំងពីតូច រហូតដល់ខ្ញុំប្រឡងជាប់ពេទ្យ ក៏គេនៅតែហៅខ្ញុំទៅច្រៀង»។ នេះជាការបញ្ជាក់ពីលោក នូ ស៊ឹប។
នៅសម័យក្រោយសង្គ្រាម ដោយសារតែគ្រួសារខ្វះខាត លោក នូ ស៊ឺប ត្រូវពន្យារពេលឡើងមករៀនពេទ្យនៅភ្នំពេញ ដោយត្រូវដើរច្រៀងតាមរោងការ ដើម្បីបានអង្ករមួយតៅក្នុងមួយរោងជូនម្ដាយ។ លោក ស៊ឹប បញ្ជាក់៖«កាលនោះម្ដាយខ្ញុំឈឺ ហើយផ្ទះក៏ខ្វះខាត ខ្ញុំនៅច្រៀងយកអង្ករជូនម្ដាយសិន។ រោងខ្លះមិនមានខ្ញុំទៅច្រៀង គេសុខចិត្តលើកថ្ងៃស៊ី ព្រោះកាលនោះខ្ញុំល្បីសឹងពេញទាំងខេត្តកំពង់ធំ»។
ចិត្តមួយខ្មាសមិត្តភ័ក្ដិ ចិត្តមួយខ្មាសខ្លួនឯង ចិត្តមួយនឹកស្ដាយក្រោយ ព្រោះតែការសម្រេចចិត្ត ចោលពេទ្យ ចូលសិល្បៈ លោក ស៊ឹប ក្នុងទឹកមុនអស់សង្ឃឹម និយាយថា ពាក្យស្ដាយក្រោយនិយាយទៀតក៏គ្មានន័យដែរ។ ដោយសារតែហេតុផលទាំងនេះហើយ ដែលញ៉ាំងចិត្តសិល្បកររូបនេះ យល់ថាខ្លួនមានភាពអាម៉ាស់ខ្លាំង និងមិនមានសេចក្ដីក្លាហាននិយាយពីវា។ ការលាក់បាំងនេះ ត្រូវបង្ហាញនៅពេលដែលលោកមិនអាចទៅច្រៀងក្នុងកម្មវិធីសិល្បៈ។ «គេហៅខ្ញុំទៅច្រៀង តែខ្ញុំថាខ្ញុំទៅមិនកើតទេ ព្រោះទើបតែគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ ទើបគេផ្អើលមកមើលខ្ញុំ បានដឹងថាខ្ញុំធ្លាក់ខ្លួនហ្នឹង»។
អាចនិយាយបានថា គ្មានប្រាក់ទៅព្យាបាលនៅមន្ទីរពេទ្យ ហើយក៏អាចថា មកពីលោកចេះវិជ្ជាពេទ្យខ្លះសល់ពីសង្គម ទើបពេលឈឺថ្កាត់ម្ដងៗ សូម្បីតែពេលគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ កាលពី២ឆ្នាំមុន ក៏លោកព្យាបាលខ្លួនឯងដែរ។ លោក នូ ស៊ឹប បញ្ជាក់៖«ខ្ញុំថាបើខ្ញុំមិនចេះពេទ្យខ្លះទេ ម្ល៉េះខ្ញុំស្លាប់យូរហើយ។ ជំងឺធ្វើទុកម្ដងៗពេលយប់ ខ្ញុំវាស់ឈាមហើយ ទើបខ្ញុំលេបថ្នាំ ឬចាក់ថ្នាំខ្លួនឯង។ ទៅពេទ្យ ក៏គេព្យាបាលដូចតែយើងដែរ ហើយតម្លៃថ្នាំវិញ ថ្លៃតែ៥០០០ ឬ១០,០០០ គេយកគុណនឹង២ គុណនឹង៣»។
តាមពិតទៅលោក នូ ស៊ឹប ត្រូវទៅរៀនបំពេញវិជ្ជាពេទ្យនៅប្រទេសអាឡឺម៉ង ក្នុងឆ្នាំ១៩៨៤ តែដោយសាររដ្ឋអំណាចនៅសម័យនោះ ត្រូវការលោកជាចាំបាច់ ដើម្បីបម្រើការក្នុងវិស័យសិល្បៈ ទើបលោកខកខានមិនបានទៅរៀនវិញ។ និយាយដោយត្រង់ប្រាប់សារព័ត៌មានថ្មីៗ លោក នូ ស៊ឹប ថាខ្លួនមិនចង់ប្រឡូកក្នុងវិស័យសិល្បៈឡើយ ទោះតែលោកមានទេពកោសល្យផ្នែកនេះតាំងពីក្មេងក្ដី។
សុខចិត្តធ្វើខុសបណ្ដាំឪពុក ដែលផ្ដាំមិនឱ្យចូលសិល្បៈ លោក ស៊ឹប ធ្វើវាដើម្បីជួយជាតិ។ លោកបញ្ជាក់៖ «ឪពុកខ្ញុំផ្ដាំកូនទាំងអស់ មិនឱ្យចូលសិល្បៈដូចគាត់ទេ ព្រោះវិស័យនេះបានតែសប្បាយ។ បើនិយាយពីចិត្តខ្ញុំវិញ កាលនោះខ្ញុំចង់ធ្វើពេទ្យ តែរដ្ឋតម្រូវឱ្យខ្ញុំជួយជាតិ ក៏ទាញខ្ញុំពីពេទ្យមក»។
ចេះតែប្ដូរឥរិយាបទពីអង្គុយត្រង់ ទៅផ្អៀងខ្លួនលើខ្នើយក្បាលដែលត្រួតគ្នា២ ជាញឹកញយ ព្រោះតែការឈឺជើងរបួស ដែលសល់ពីគ្រោះថ្នាក់ចរាចរកាលពី២ឆ្នាំមុន លោក នូ ស៊ឹប បញ្ជាក់ថា ពេលទៅច្រៀងម្ដងៗ លោកត្រូវស្ពាយកាបូបថ្នាំទៅផង ដើម្បីព្យាបាលអ្នកសិល្បៈដូចគ្នា និងស្ពាយកាំភ្លើងផង ដើម្បីការពារខ្លួន។ ចម្រៀងជាច្រើនបទ ច្រៀងដើម្បីឱ្យប្រជាជនភ្ញាក់ខ្លួន និងអូសទាញកម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមផងនោះ លោកអាចនឹងស្លាប់គ្រប់វិនាទី ប្រសិនបើពួកគេបាញ់សម្លាប់។ បទចម្រៀងដែលលោកច្រៀងទាំងនោះ មានដូចជាបទ “សមរភូមិស្រែកហៅ” “លោហិតស្ទឹងសែន”ឬ(កំពង់ធំប្រែមុខមាត់ថ្មី) “កងទ័ពចិត្តមាស” “រំដួលយោធា” “យុទ្ធជនចិត្តដែក” “សម្រែកឈាមខ្មែរ” “ទសវត្សរ៍ទី៨០” “អនិច្ចាអ្នកស្រែ” “ចំបីក្រហម” “វិបដិសារី” និងមានបទជាច្រើនទៀត។ បទចម្រៀងទាំងនេះជាស្នាដៃនិពន្ធរបស់លោកខ្លះ និងរបស់អ្នកនិពន្ធផ្សេងទៀតខ្លះ។
ចម្រៀងទាំងនេះ បានធ្វើឱ្យអ្នករួចរស់ជីវិតពីសម័យខ្មែរក្រហម យំគ្រប់កន្លែងពេលដែលវាផ្សាយទៅដល់ និងបានអូសទាញមនុស្សជាច្រើន ឱ្យចូលមកសារភាពកំហុស។ «ខ្ញុំទៅច្រៀងដល់ណា គេយំដល់ហ្នឹង។ គេថាពីមុនគេយល់ខុស គេស្ដាយក្រោយ។ កាលនោះ ខ្ញុំអាចស្លាប់បើខ្មែរក្រហមខឹង។ តែចម្រៀងរបស់ខ្ញុំ គ្រាន់តែពន្យល់ឱ្យគេយល់»។
ជាសិល្បករដែលចេះទាំងច្រៀង និពន្ធទំនុកចម្រៀង លេងល្ខោនបាសាក់ យីកេ អាយ៉ៃ ជាដើមនោះ បច្ចុប្បន្នអាចនិយាយបានថា គ្មានអ្វីជាក្ដីសង្ឃឹមក្នុងជីវិតឡើយ។ យូរៗម្ដង លោក នូ ស៊ឹប ត្រូវបានសមាគមសិល្បៈអញ្ជើញទៅច្រៀងម្ដង។ សម្បុរស្រអែម ជើងមានក្រិនខ្មៅដោយអន្លើ លោក នូ ស៊ឹប ប្រើថ្នាំបារាំងផង និងថ្នាំបុរាណខ្មែរផងដើម្បីព្យាបាលជំងឺ។ បុរសដែលគ្មានប្រពន្ធនិងកូនរូបនេះ ត្រូវលេបថ្នាំលើសឈាម និងទទួលទានទឹកស្លឹកគ្រៃជាប្រចាំ ដើម្បីបន្ថយសម្ពាធឈាម។ ជំងឺដុះដំសាច់នៅនឹងជើង ក្បែររបួសពីគ្រោះថ្នាក់ចរាចរ លោក ស៊ឹប ទ្រាំរស់ជាមួយវាទាំងលំបាក។ លោក ស៊ឹប បញ្ជាក់៖«ទៅវះមានប្រាក់ឯណា? បើយើងមានរាប់ម៉ឺននៅផ្ទះមិនបារម្ភទេ តែនេះវាអត់។ ម្យ៉ាងខ្ញុំខ្លាចគ្មានអ្នកថែទៀត។ ខ្ញុំអាយុប៉ុណ្ណឹងហើយ មិននៅយូរប៉ុន្មានទៀតទេ»៕