សាកលវិទ្យាល័យដ៏ល្បីរបស់អាមេរិក ហាវឺដ (Harvard) រងបណ្តឹងពីបណ្តាសិស្សដើមកំណើតអាស៊ីសញ្ជាតិអាមេរិក ជុំវិញការអនុវត្តនីតិវិធីទទួលយកសិស្សឲ្យចូលរៀន (Admission Process)។ តំណាងសិស្សដែលដាក់ពាក្យប្តឹងនោះអះអាងថា សាលានេះបានអនុវត្តនីតិវិធីកំណត់ចំនួនសិស្សចូលរៀនដែលរើសអើងប្រឆាំងសិស្សនិស្សិតជនជាតិអាមេរិកដើមកំណើតអាស៊ី។
សវនាការជុំវិញពាក្យបណ្តឹងប្រឆាំងសាកលវិទ្យាល័យ ហាវឺដ ចាប់ផ្តើមឡើងកាលពីថ្ងៃចន្ទទី ១៥ តុលាការនៅតុលាការក្រុងបូស្តុន។ បណ្តឹងនេះចោទត្រង់ៗថា សាលាដ៏ល្បីនេះរើសអើងប្រឆាំងសិស្ស ជនជាតិអាមេរិកដើមកំណើតអាស៊ីដែលដាក់ពាក្យចូលរៀននៅទីនោះ ដោយវាបំពានលើច្បាប់ស្តីពីសិទ្ធិស៊ីវិល ឆ្នាំ ១៩៦៤។
បើតាមទីភ្នាក់ងារព័ត៌មាន AFP បណ្តឹងនេះត្រូវបានរៀបចំឡើងដោយក្រុមសមាគមន៍សិស្សសម្រាប់ភាពយុត្តិធម៌ (Students for Fair) ដែលមានការគាំទ្រដោយលោក Edward Blum ជាសកម្មជនដែលមាននិន្នាការអភិរក្ស និងតែងជំទាស់រាល់គោលនយោបាយកំណត់ចំនួនចូលរៀនផ្អែកលើពូជអម្បូរឬដើមកំណើត (Race-Based Admission) របស់សិស្សដាក់ពាក្យចូលរៀន។
សកម្មជនខាងលើត្រូវបានគេស្គាល់ដោយសារជននេះតែងតែប្រឆាំងច្បាប់ ឬគោលនយោបាយដែលយកចិត្តទុកដាក់លើប្រជាជនភាគតិចនិងធានាមិនឲ្យមានការរើសអើងពូជសាសន៍ឡើង។ ចំណែករដ្ឋបាលលោក ដូណាល់ ត្រាំ ដែលមាននិន្នាការស្អប់ឬរើសអើងប្រជាជនមិនមែនស្បែកសនោះ ក៏បង្ហាញការគាំទ្របណ្តឹងប្រឆាំងសាកលវិទ្យា ហាវឺដ ដែរ។
ជុំវិញបណ្តឹងនេះដែរ ក្រុមនិស្សិតតំណាងឲ្យប្រជាជនដើមកំណើតអាស៊ីបានអះអាងថា សិស្សនិស្សិតដើមកំណើតអាស៊ីដែលមានពិន្ទុខ្ពស់ៗ និងមានចំណាត់ថ្នាក់ល្អពេលប្រឡងតាមស្តង់ដាររបស់សាលា មិនបានទទួលឱកាសចូលរៀនក្នុងសាលានេះឡើយ។ ផ្ទុយទៅវិញនិស្សិតឯទៀតដែលមានពិន្ទុ និងចំណាត់ថ្នាក់ទាបបែរជាអាចចូលរៀនបានទៅវិញ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ ខាងសាលាបានចេញមុខឆ្លើយតប និងបកស្រាយផងដែរព្រោះនីតិវិធីកំណត់ចំនួន សិស្សផ្នែកលើដើមកំណើតដែលតឹងរ៉ឹងបំផុតនេះត្រូវបានអនុវត្តយូរយារមកហើយ។ សាលានេះបានទទួលស្គាល់ថា ការសម្រេចចិត្តឲ្យសិស្សចូលរៀនគឺ មិនត្រឹមតែផ្តោតលើលទ្ធផលល្អនៃការសិក្សាមួយមុខប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែក៏ផ្តោតលើចម្រុះភាពនៃសិស្សទាំងនោះដែរ ក្នុងនោះមានដើមកំណើតរបស់ពួកគេផង ដើម្បីធានាថា បរិស្ថាននៃការរៀនសូត្ររបស់សិស្សនិស្សិតកាន់តែល្អប្រសើរ។
តាមពិតទៅ នីតិវិធីជ្រើសរើសសិស្សនិស្សិតរបស់ស្ថាប័នអប់រំដ៏ល្បីនេះគឺជាផ្នែកមួយនៃ«សកម្មភាពយកចិត្តទុកដាក់លើក្រុមដែលងាយរងគ្រោះដោយសារការរើសអើង»(Affirmative Action)។ វាបានផ្តល់ប្រយោជន៍យូរអង្វែងមកហើយដល់ក្រុមជនជាតិភាគតិច មានទាំងជនជាតិអាមេរិកដើមកំណើអាហ្វ្រិក ឬអាស៊ី ឬដើមកំណើតអាមេរិកឡាទីនជាដើម ដែលភាគច្រើនរងការរើសអើងក្នុងសង្គមអាមេរិកដែរ។
ពីរឆ្នាំមុនសាកលវិទ្យាល័យ ហាវឺដ ចាប់ផ្តើមទទួលយកសិស្សដែលមិនមែនស្បែកសឲ្យចូលរៀនក្នុងភាគរយច្រើនបំផុតជាលើកដំបូង។ ដូចឃើញស្រាប់ សិស្សអាមេរិកដែលចូលរៀនដែលមានដើមកំណើតអាស៊ីនោះមានរហូតដល់ ២៣ភាគរយឯណោះក្នុងឆ្នាំសិក្សា ២០២២ ខណៈដែលសិស្សដើមកំណើតអាហ្វ្រិកមានត្រឹម ១៥ភាគរយ ហើយអាមេរិកឡាទីនមានត្រឹម ១២ភាគរយប៉ុណ្ណោះ។
ទាក់ទិននឹងបណ្តឹងនេះដែរ ក្រុមអ្នកជំនាញបានបង្ហាញក្តីបារម្ភចំពោះពាក្យបណ្តឹង ហើយក៏បានព្យាយាមការពារការអនុវត្តនីតិវិធីទទួលសិស្សឲ្យចូលរៀនផ្អែកលើដើមកំណើតនេះដែរ។ ពួកគេជឿជាក់ថា វាជាវិធីសាស្ត្រសំខាន់សម្រាប់ការធានាឲ្យបាននូវបរិយាកាសសិក្សាល្អប្រសើរ និងចម្រុះភាពក្នុងស្ថាប័នអប់រំកម្រិតខ្ពស់។
សាស្ត្រាចារ្យផ្នែកអប់រំនៅសាកលវិទ្យា Maryland លោកស្រី Julie Park បានពន្យល់ដូច្នេះថា៖« កំណត់ទទួលយកសិស្សផ្អែកលើដើមនេះនៅតែចាំបាច់សម្រាប់ការជ្រើសរើស និងធានាឲ្យបាននូវភាពចម្រុះនៃពូជសាសន៍នានាក្នុងស្ថាប័នអប់រំ។ ខ្ញុំគិតថា បើសិនជាសំណុំរឿងនេះឬរឿងក្រោយទៀតដែលអាចនាំឲ្យមានការហាមឃាត់ការអនុវត្តការជ្រើសរើសផ្អែកលើដើមកំណើតនេះ គ្រប់គ្នានឹងបរាជ័យរួមទាំងប្រជាជនអាមេរិកកំណើតអាស៊ីផង»៕