សម្ព័ន្ធមិត្តរុស្ស៊ី និងគុយបានៅសប្តាហ៍នេះចាប់ផ្តើមពង្រឹងទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីបន្ថែមជាថ្មីទៀត ដោយផ្តោតសំខាន់លើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការការពារជាតិ និងសេដ្ឋកិច្ច។ រុស្ស៊ីត្រៀមខ្លួនជួយគុយបាអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ដាក់ទុនវិនិយោគបន្ថែម និងផ្តល់កម្ចីឲ្យគុយបាទិញសព្វាវុធ, សម្ភារៈ និងបច្ចេកវិទ្យាយោធាក្នុងគោលដៅទំនើបកម្មការពារជាតិ ខណៈដែលទំនាក់ទំនងរវាងគុយបា និងអាមេរិកដុនដាបកាន់តែខ្លាំង។ អ្វីដែលគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍ ខ្នងបង្អែកគុយបាតាំងពីសម័យសង្គ្រាមត្រជាក់រុស្ស៊ីនេះក៏កំពុងត្រៀមចរចាបើកមូលដ្ឋានទ័ពរបស់ខ្លួននៅគុយបាដែរដើម្បីជាការឆ្លើយតបនឹងសកម្មភាពអរិភាពរបស់អាមេរិកដែលត្រៀមចាកចេញពីសន្ធិសញ្ញានុយក្លេអ៊ែរចម្ងាយមធ្យមនោះ។ តើខ្យល់ថ្មីនេះអាចនឹងបក់ឲ្យរងើកសង្គ្រាមត្រជាក់ឆាបឆេះឡើងវិញឬយ៉ាងណា?
ប្រធានាធិបតីលោក មីហ្គែល ឌីយ៉ាស ខាណែល (Miguel Diaz Canel)។ នឹងចាប់ផ្តើមទស្សនកិច្ចផ្លូវការជាលើកដំបូងនៅទឹកដីរុស្ស៊ីក្នុងនាមជាប្រមុខរដ្ឋការ៉ាអ៊ីបគុយបានៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ទី ១ ខែវិច្ឆិកានេះ។ ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចនេះ លោក ឌីយ៉ាស ខាណែល នឹងជួបពិភាក្សាជាមួយសមភាគីរុស្ស៊ីលោក វ៉ា្លឌីមៀ ពូទីន និងនាយករដ្ឋមន្ត្រី ឌីមីទ្រី មេដវេដេវ ដោយផ្តោតលើបញ្ហាពិភពលោក ក៏ដូចជាកំណត់ទស្សនវិស័យថ្មីៗដើម្បីលើកស្ទួយសម្ព័ន្ធភាពទ្វេភាគីផងដែរ។ លោក ពូទីន ធ្លាប់ជួបគ្នាជាមួយលោក ឌីយ៉ាស ខាណែលច្រើនដងមកហើយក្នុងនោះមានម្តងក្នុងឆ្នាំ ២០១៤នៅហាវ៉ាណា និងម្តងទៀតនៅមូស្គូ ឆ្នាំ ២០១៦ ប៉ុន្តែពេលនោះលោកនៅជាអនុប្រធានាធិបតីនៅឡើយ។
ចង់រម្លឹកបន្តិចថា លោក ឌីយ៉ាស ខាណែល ត្រូវបានសភាបោះឆ្នោតផ្តល់សេចក្តីទុកចិត្តឲ្យបំពេញការងារជាប្រធានាធិបតីកាលពីចុងខែមេសាកន្លងទៅ ហើយលោកជាមនុស្សទីមួយដែលមិនជាប់សែស្រឡាយក្រុមគ្រួសារកាស្ត្រូបានក្លាយជាមេដឹកនាំគុយបាក្នុងរយៈពេលប្រាំមួយទសវត្សរ៍មកនេះ។ ដើម្បីណែនាំខ្លួន លោក ឌីយ៉ាស ខាណែល បានជ្រើសរើសទៅទស្សនកិច្ចសម្ព័ន្ធមិត្តរុស្ស៊ី មុននឹងបន្តទៅទស្សនកិច្ចសម្ព័ន្ធមិត្តផ្សេងទៀតដូចជាចិន, វៀតណាម ឡាវ និងកូរ៉េខាងជើង។
ត្រឡប់មកវិញ វិស័យការពារជាតិ និងសេដ្ឋកិច្ចនឹងក្លាយជារឿងអាទិភាពក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោក ឌីយ៉ាស ខាណែល ពេលនេះ ស្របពេលដែលប្រមុខដឹកនាំថ្មីរូបនេះព្យាយាមធ្វើទំនើបកម្មការពារជាតិ និងពិពិធកម្មសេដ្ឋកិច្ចផងដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈម។ បន្ថែមពីនេះ គុយបាក៏ត្រូវការរុស្ស៊ីជួយប្រើប្រាស់អំណាចការទូតរបស់ខ្លួនដើម្បីជំរុញការបញ្ចប់ទណ្ឌកម្ម និងការហ៊ុមព័ទ្ធសេដ្ឋកិច្ចប្រឆាំងគុយបារបស់អាមេរិកផងដែរ។
១.រុស្ស៊ីផ្តល់កម្ចីការពារជាតិដល់សម្ព័ន្ធមិត្តគុយបា
នាសម័យសង្គ្រាមត្រជាក់ រដ្ឋាភិបាលសង្គមគុយបាពឹងផ្អែកខ្លាំងលើសហភាពសូវៀតក្នុងសេដ្ឋកិច្ច ការទូត និងនយោបាយ។ ក្រោយសហភាពសូវៀតរលំរលាយឆ្នាំ ១៩៩១ រដ្ឋស្នងរុស្ស៊ីបន្តទំនាក់ទំនងដែលមាននេះរហូតមកដល់ទៀតថ្វីបើរុស្ស៊ីមិនបានផ្តល់ជំនួយទ្រទ្រង់សេដ្ឋកិច្ចគុយបាដូចសហភាពសូវៀតធ្លាប់ធ្វើក៏ដោយចុះ។ ក្រោយលោក ពូទីន ឡើងកាន់តំណែងឆ្នាំ ២០០០ សម្ព័ន្ធភាពទ្វេភាគីនេះកាន់តែប្រសើរឡើងគួរឲ្យកត់សម្គាល់ដែរ។ បច្ចុប្បន្នភាគីទាំងពីរមានភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្ររួមគ្នា ហើយកិច្ចសហប្រតិបត្តិការយោធាក៏ស្ថិតនៅកម្រិតខ្ពស់ដែរ។
មួយថ្ងៃមុនទស្សនកិច្ចនេះចាប់ផ្តើម កាសែតសេដ្ឋកិច្ចរុស្ស៊ី Kommersant បានផ្សាយថា រុស្ស៊ីនឹងផ្តល់កម្ចីមួយកញ្ចប់ទំហំ ៥០ លានដុល្លារឯណោះដល់គុយបាដើម្បីទិញសព្វាវុធថ្មីៗនៅពេលខាងមុខ។ របាយការណ៍នោះបញ្ជាក់ដែរថា កិច្ចព្រមព្រៀងនេះទំនងជាត្រូវចុះរួមគ្នាអំឡុងកិច្ចប្រជុំនៃគណៈកម្មការអន្តររដ្ឋាភិបាលប្រទេសទាំងពីរដែលចាប់ផ្តើមតាំងពីរថ្ងៃចន្ទដើមសប្តាហ៍មកនោះ។
រដ្ឋាភិបាលគុយបាតាមពិតទៅ ចាប់អារម្មណ៍លើការនាំចូលរថយន្តយោធា, ឧទ្ធម្ភាគចក្រយោធា និងអាវុធធុនតូចមួយចំនួន បូករួមទាំងគ្រឿងបន្លាស់រថក្រោះផងដែរ។ គ្មានអ្វីត្រូវឆ្ងល់ទេ សម្ភារយោធាភាគច្រើនដែលទាហានគុយប្រើប្រាស់គឺផលិតដោយសូវៀត និងរុស្ស៊ី។
អ្នកនាំពាក្យប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ីលោក ឌីមីទ្រី ប៉េស្កូវ (Dmitry Peskov) បានទទួលស្គាល់ដែរថា កិច្ចសហប្រតិបត្តិការយោធាគឺពិតជាមានមែននៅក្នុងរបៀបវារៈនៃកិច្ចពិភាក្សាទ្វេភាគីរវាងលោក ពូទីន ជាមួយលោក ឌីយ៉ាស ខាណែលនៅថ្ងៃសុក្រ។ ប៉ុន្តែមនុស្សជំនិតរបស់ប្រធានាធិបតីរុស្ស៊ីរូបនេះមិនបានបញ្ជាក់ឲ្យបានច្បាស់ឡើយថា ការចុះផ្សាយពីរឿងលុយកម្ចីយោធានោះត្រឹមត្រូវឬយ៉ាងណាឡើយ។
២.សេដ្ឋកិច្ចកាន់តែដុនដាបព្រោះទណ្ឌកម្មអាមេរិក គុយបារត់រកជំនួយពីរុស្ស៊ី
បើក្រឡេកមើលវិស័យសេដ្ឋកិច្ចវិញ ការវិនិយោគ និងបម្លាស់ប្តូរពាណិជ្ជកម្មរវាងសម្ព័ន្ធមិត្តទាំងពីររីកធំធាត់រហ័សក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។ ពេលបច្ចុប្បន្ននេះ គុយបាក៏ត្រូវការពឹងពាក់រុស្ស៊ី ដើម្បីជួយសង្គ្រោះដង្ហើមសេដ្ឋកិច្ចរបស់ខ្លួនដែលត្រដរខ្យល់ជាថ្មីដែរ។
ជុំវិញវិស័យសេដ្ឋកិច្ចនេះ ទីភ្នាក់ងារព័ត៌មានរុស្ស៊ី RIA-Novsti ចុះផ្សាយសម្តីឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រីរុស្ស៊ី Yuri Borisov ដែលទើបបំពេញទស្សនកិច្ចនៅគុយបា ថា រុស្ស៊ីចុះកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្ម និងវិនិយោគធំៗជាច្រើនដែលមានតម្លៃសរុបប្រហែល ២៦០ លានដុល្លារដើម្បីជួយគុយបាធ្វើទំនើកម្មហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ ថាមពល និងដឹកជញ្ជូន។
កាសែតដដែលនោះក៏បានបញ្ជាក់ដែរថា គុយបាក៏មានបំណងទិញយកសម្ភារ និងគ្រឿងចក្រឧស្សាហកម្មពីរុស្ស៊ីផងដែរក្រោមកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មខាងលើនេះដើម្បីអភិវឌ្ឍវិស័យឧស្សាហកម្មក្នុងស្រុករបស់ខ្លួន។
បើតាមទីភ្នាក់ងារព័ត៌មាន Reuters ទំហំពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគីរវាងគុយបា និងរុស្ស៊ីមានទំហំ ២៤៨ លានដុល្លារត្រឹមឆ្នាំ ២០១៦។ ប៉ុន្តែទំនិញនាំចេញពីរុស្ស៊ីទៅគុយបាកើនឡើង ៨១ភាគរយកើនដល់ ២២៥លានដុល្លារឯណោះចន្លោះពីខែ មករាដល់ខែកញ្ញាឆ្នាំនេះ ខណៈដែលរុស្ស៊ីរំពឹងថា ពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគីនេះកើនអាចឡើងដល់ ៣៥០លាន ឬ៤០០លានដុល្លារក្នុងឆ្នាំនេះ។
ទាក់ទិននឹងវិស័យថាមពល ចុងឆ្នាំមុន គុយបា និងរុស្ស៊ីសម្រេចចុះកិច្ចព្រមព្រៀងថាមពល ដោយរុស្ស៊ីនឹងជួយផ្គត់ផ្គង់ប្រេងដល់គុយបាតាមដែលអាចធ្វើតាមក្នុងតម្លៃថោក។ ក្រុមហ៊ុនប្រេងរដ្ឋរុស្ស៊ី Rosneft កាលពីខែឧសភាកន្លងទៅបានចាប់ផ្តើមនាំចេញប្រេងទៅគុយបាជាលើកដំបូង ដែលវាបង្ហាញឲ្យឃើញថា គុយបាត្រូវការរុស្ស៊ីដើម្បីធានាផ្គត់ផ្គង់ថាមពលរបស់ខ្លួន។
តាមពិតទៅ ទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ចរវាងសម្ព័ន្ធមិត្តទាំងពីរកើនកាន់តែរហ័សពេលដែលទំនាក់ទំនងរវាងគុយបា និងអាមេរិកល្អក់កករថែមទៀត បន្ទាប់ពីមានការផ្លាស់ប្តូរនយោបាយអាមេរិកក្រោយការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីចុងឆ្នាំ ២០១៦នោះ។
ទំនាក់ទំនងរវាងអាមេរិក និងគុយបាត្រូវបានស្តារឡើងវិញទាំងស្រុងនៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៥ដោយរដ្ឋបាលលោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា។ ការត្របាញ់ចូលគ្នាផ្នែកការទូតរវាងសត្រូវចាស់នេះ ត្រួសត្រាយផ្លូវឲ្យមានការបន្ធូរបន្ថយការហ៊ុមព័ទ្ធសេដ្ឋកិច្ច និងបើកផ្លូវក្រុមហ៊ុនអាមេរិក ក៏ដូចជាអ្នកទេសចរចូលទឹកដីគុយបាកាន់តែងាយស្រួល។ សេដ្ឋកិច្ចគុយបាដែលត្រដរខ្យល់រាប់ទសវត្សរ៍មកនេះ អាចស្គាល់ដង្ហើមថ្មីមួយគ្រាដែរ។
ប៉ុន្តែគ្រប់យ៉ាងណាប្រែប្រួល ក្រោយការចាកចេញរបស់លោក អូបាម៉ា ដើមឆ្នាំ ២០១៧។ ប្រធានាធិបតីថ្មីលោក ដូណាល់ត្រាំ មិនពេញចិត្តទាល់តែសោះចំពោះការផ្តល់សម្បទានច្រើនដល់គុយបាបែបនេះ។បានឡើងកាន់តំណែងភ្លាមលោក ត្រាំ សម្រេចដាក់ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចគុយបាឡើងវិញ ដោយបញ្ចប់ការអនុញ្ញាតឲ្យប្រជាជនអាមេរិកធ្វើដំណើរកម្សាន្តទៅគុយបា និងហាមឃាត់រាល់ចរន្តទូរទាត់ហិរញ្ញវត្ថុដែលពាក់ព័ន្ធស្ថាប័នយោធា ស្ថាប័នចារកម្ម និងក្រុមហ៊ុនពាណិជ្ជកម្មជាពិសេសធនាគារ, ក្រុមហ៊ុនធានារ៉ាប់រ៉ង និងដឹកជញ្ជូនជាដើម។
វិធានការរបស់លោក ត្រាំ បានធ្វើឲ្យមានការថមថយយ៉ាងគំហុកនៃលំហូរវិនិយោគពីអាមេរិក និង ចំនួនអ្នកទេសចរមកកម្សាន្តនៅគុយបា។ ហើយបូកផ្សំនឹងវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចនិងនយោបាយធ្ងន់ធ្ងរនៅវេណេស៊ុយអេឡាដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តមួយប្រចាំអាមេរិកឡាទីននោះ នោះធ្វើឲ្យសេដ្ឋកិច្ចរដ្ឋការ៉ាអ៊ីបគុយបាកាន់ចុះដុនដាបខ្លាំងថែមទៀត។ ដល់ត្រង់នេះ សូមបើកវង់ក្រចកបន្តិចដែរ ជុំវិញផលប៉ះពាល់នៃវិបត្តិនៅវេណេស៊ុយអេឡាលើសេដ្ឋកិច្ចគុយបា។ ដោយសារគុយបានាំប្រេងភាគច្រើនពីវេណេស៊ុយអេឡា វិបត្តិដែលអូសបន្លាយនៅទីនោះក្លាយជាបន្ទុកហិរញ្ញវត្ថុ ត្រូវរត់រកប្រភពផ្គត់ផ្គង់ប្រេងថ្មីដែលអាចមានតម្លៃថោកប្រហាក់ប្រហែលនឹងតម្លៃប្រេងវេណេស៊ុយអេឡាដែរ។ ឯរុស្ស៊ីនេះស្ថិតក្នុងចំណោមដៃគូដែលអាចផ្គត់ផ្គង់ប្រេងឲ្យគុយបាបានក្នុងតម្លៃថោក។
៣.ក្រុងមូស្គូប៉ងបើកមូលដ្ឋានទ័ពសម័យសង្គ្រាមត្រជាក់នៅគុយបាឡើងវិញដើម្បីកំញើញអាមេរិក
រឿងសំខាន់ និងចម្រូងចម្រាសមួយទៀត ដែលអាចនឹងត្រូវលើកយកទៅពិភាក្សារវាងមេដឹកនាំគុយបា និងសមភាគីរុស្ស៊ីលោក ពូទីន គឺការបើកមូលដ្ឋានទ័ពរុស្ស៊ីតាំងពីសម័យសង្គ្រាមត្រជាក់នៅគុយបាឡើងវិញ។
បើតាមទីភ្នាក់ងារព័ត៌មានរុស្ស៊ី Interfax ប្រធានគណៈកម្មាធិការការពារជាតិនៃសភាឌូម៉ាលោក Vladimir Shamanov បានលើកឡើងពីលទ្ធភាពនៃការឈានទៅចរចាបើកមូលដ្ឋានទ័ពឡើងវិញ នៅពេលដែលលោកបកស្រាយពីលទ្ធភាពរបស់រុស្ស៊ីក្នុងការឆ្លើយតបនឹងឥរិយាបថគ្មានទំនួលខុសត្រូវរបស់អាមេរិកដែលចង់ដកខ្លួនពីសន្ធិសញ្ញាគ្រប់គ្រងនុយក្លេអ៊ែររយៈចម្ងាយមធ្យម (INFT)។
ប៉ុន្មានថ្ងៃមុនទស្សនកិច្ចរបស់លោក ឌីយ៉ាស ខាណែល លោក Shamanov បាននិយាយដូច្នេះ៖ «ការវាយតម្លៃលើសេណេរីយ៉ូ (បើកមូលដ្ឋានទ័ពនៅគុយបា)នេះកំពុងបន្តទៅមុខនៅឡើយ ហើយសំណើរនេះនឹងត្រូវដាក់ចេញឆាប់ៗផង»។
តាមពិតទៅ គម្រោងនេះមិនមែនជារឿងថ្មីទេ។ កាលពីចុងឆ្នាំមុនទីប្រឹក្សារបស់លោក ពូទីន ក៏បានលើកឡើងពីសេណារីយ៉ូស្រដៀងគ្នានេះ ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងបង្កើនអរិភាពរបស់ក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនជាពិសេសការបន្តដឹកនាំសមាជិកណាតូបង្កើនវត្តមានកងទ័ពនៅតាមព្រំដែនរបស់ខ្លួន។
និយាយដល់ការបើកមូលដ្ឋានទ័ពរុស្ស៊ីឡើងវិញនៅគុយបា គេស្រមៃដល់អំឡុងទសវត្សរ៍ទី ៦០ ពេលដែលពិភពលោកស្គាល់វិបត្តិនុយក្លេអ៊ែរគុយបា ពេលដែលមានការប្រឈមមុខដាក់គ្នាស្រួចស្រាល់រវាងសហភាពសូវៀត និងអាមេរិកនោះ។ សហភាពសូវៀតបានដំឡើងអាវុធនុយក្លេអ៊ែរនៅស្ថានីយ៍ Lourdes SIGINT លើទឹកដីគុយបា ឆ្លើយតបនឹងអាមេរិកដែលដំឡើងនុយក្លេអ៊ែរនៅតួកគីគំរាមខ្លួននោះ។ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០០២ វិមានក្រេមឡាំងបានសម្រេចបិទទីតាំងខាងលើនេះចោល។
ក្រឡេកទៅមើលទីតាំងភូមិសាស្ត្រ គុយបាមានទីតាំងស្ថិតនៅត្រឹម ៩០ ម៉ាល៍ប៉ុណ្ណោះពីរដ្ឋ Florida អាមេរិក ហើយមានការព្យាករណ៍ថែមទៀតថា រាល់ការឈានទៅបើកមូលដ្ឋានទ័ពនៅគុយបាជាថ្មីនឹងធ្វើឲ្យស្ថានភាពកាន់តែអាក្រក់ថែម ឬអាចបង្កើតវិបត្តិនុយក្លេអ៊ែគុយបាជំនាន់ទី២ផងក៏អាចថាបាន។
កន្លងមក មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់រុស្ស៊ីបានទទូចឲ្យអាមេរិក និងរុស្ស៊ីធ្វើយ៉ាងណាស្វែងរកវិធីសាស្ត្រដើម្បីផ្សះផ្សាទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីឡើងវិញ ព្រោះថា រាល់ការអូសបន្លាយនៃការប្រឈមមុខដាក់គ្នានេះនឹងបង្កើតនូវស្ថានភាពមួយស្រដៀងនឹងវិបត្តិនុយក្លេអ៊ែរគុយបាដែរ។ យ៉ាងណាមិញ វាស្ថិតនៅក្នុងការព្យាករនៅឡើយជុំវិញការឈានទៅបើកមូលដ្ឋានទ័ពរុស្ស៊ី។ ប៉ុន្តែការបើកដំណើរការទីតាំងយោធា Lourders SIGINT ឡើងវិញប្រហែលជានឹងបម្រើឲ្យផ្នែកចារកម្មច្រើនជាងសកម្មភាពកងទ័ពឬដំឡើងសព្វាវុធធុនធ្ងន់ដែលអាចបណ្តាលឲ្យវិបត្តិធ្ងន់ធ្ងរកើតឡើង៕