របាយការណ៍៖ អាស៊ានកាន់តែមិនទុកចិត្តអាមេរិក ហើយរឹតតែបារម្ភពីឥទ្ធិពលសម្បើមរបស់ចិន

អន្តរជាតិ

នយោបាយអន្តរជាតិ

របាយការណ៍៖ អាស៊ានកាន់តែមិនទុកចិត្តអាមេរិក ហើយរឹតតែបារម្ភពីឥទ្ធិពលសម្បើមរបស់ចិន

08, Jan 2019 , 10:19 pm

រូបភាព

ដោយ: សៅ ផលនិស្ស័យ (Sao Phal Niseiy)

ប្រជាជននៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ចាប់ផ្តើមមានមន្ទិលសង្ស័យនិងបាត់បង់ទំនុកចិត្តលើមហាអំណាចទីមួយសហរដ្ឋអាមេរិក ប៉ុន្តែក៏បារម្ភខ្លាំងពីមហិច្ឆតាពិតប្រាកដរបស់មហាអំណាចទីពីរចិនដែលកំពុងមានឥទ្ធិពលគ្របដណ្តប់តំបន់ទាំងមូលដែរ។ នេះបើតាមរបាយការណ៍ស្ទង់មតិថ្មីរបស់វិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវសិង្ហបុរី ISEAS-Yusof Ishak ដែលចេញផ្សាយថ្ងៃចន្ទទី ៧ខែមករា។

របាយការណ៍ថ្មីនេះបង្ហាញថា ប្រជាជនអាស៊ានភាគច្រើនរហូតដល់លើស ៦០ភាគរយយល់ថា មហាអំណាចចិនពិតជាមានឥទ្ធិពលខ្លាំងដាច់ក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ទាំងសេដ្ឋកិច្ច នយោបាយ និងសន្តិសុខ។ ទន្ទឹមគ្នានេះ ប្រជាជនអាស៊ានភាគច្រើនកាន់តែអស់ទំនុកចិត្តរបស់អាមេរិកក្នុងនាមជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រ និងធានាសន្តិសុខតំបន់ដែរ។

របាយការណ៍ស្ទង់មតិខាងលើមានចំណងជើងជាភាសាអង់គ្លេសថា « The State of ASEAN 2019»។ វាត្រូវបានចងក្រងឡើងដោយវិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវសិង្ហបុរី Iseas-Yusof Ishak ដោយការសាកសួរទស្សនៈរបស់អ្នកស្រាវជ្រាវ អ្នកបង្កើតគោលនយោបាយ អ្នកជំនួញ មេដឹកនាំស្ថាប័នសង្គមស៊ីវិល និងតំណាងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសរុប ១០០៨នាក់ពីទូទាំងបណ្តាប្រទេសអាស៊ានទាំងដប់។

១.ចិនមានឥទ្ធិពលខ្លាំងផុតគេនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ តែមិនគួរឲ្យទុកចិត្តឡើយ

សម្រាប់អាស៊ាន ទាំងសេដ្ឋកិច្ច នយោបាយ និងសន្តិសុខ ឥទ្ធិពលរបស់ចិនគឺ វ៉ាដាច់អាមេរិក។ នេះបើតាមរបាយការណ៍ស្ទង់មតិខាងលើ។ ប្រមាណ ៧៣ ភាគរយនៃអ្នកចូលរួមទាំងអស់យល់ឃើញថា ចិនមានឥទ្ធិពលសេដ្ឋកិច្ចផុតគេនៅតំបន់អាស៊ាន។ ជាការពិត ចិនជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មធំបំផុតរបស់អាស៊ាន ដោយទំហំពាណិជ្ជកម្មទ្វេភាគីកើនដល់ជាង ៥០០ពាន់លានដុល្លារត្រឹមឆ្នាំ ២០១៧។

ក្រៅពីឥទ្ធិពលសេដ្ឋកិច្ច អ្នកចូលរួម ៤៥,២ភាគរយ យល់ឃើញផងដែរថា ចិនមានឥទ្ធិពលខ្លាំងខាងផ្នែកនយោបាយ និងបញ្ហាយុទ្ធសាស្ត្រមួយចំនួនក្នុងតំបន់អាស៊ានដែរ។ ប៉ុន្តែទន្ទឹមនឹងឥទ្ធិពលខ្លាំង អ្នកចូលរួមភាគច្រើនរហូតដល់៥១,៥ភាគរយនៃអ្នកចូលរួមបានបង្ហាញយោបល់ថា ចិនមិនមែនជាមហាអំណាចគួរឲ្យទុកចិត្តបានឡើយ ហើយគេក៏មិនជឿថា ចិននឹងធ្វើរឿងដែលល្អសម្រាប់រក្សាឬការពារសណ្តាប់ធ្នាប់ ស្ថិរភាព សន្តិសុខ និងអភិបាលកិច្ចសកលលោកដែរ។ តាមរបាយការណ៍ដដែល ប្រទេសអាស៊ានបីដែលមានទុទ្ទិដ្ឋិនិយមខ្លាំងចំពោះចិនមានដូចជា វៀតណាម, ហ្វីលីពីន និងឥណ្ឌូណេស៊ី។

ដោយឡែក គម្រោងរបស់ចិន «ខ្សែក្រវាត់មួយ វិថីមួយ» (BRI) ក៏ក្លាយជាមន្ទិលសង្ស័យធំមួយសម្រាប់ប្រជាជនអាស៊ានដែរ។ ៤៧ ភាគរយនៃអ្នកចូលរួមផ្តល់កាយល់ឃើញថា គម្រោងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធនេះជាយុទ្ធសាស្ត្រទាញអាស៊ានចូលក្រោមឥទ្ធិពលផ្តាច់មុខរបស់ចិន ខណៈដែល ១៥,៧ ភាគរយផ្សេងទៀតយល់ឃើញថា គំនិតផ្តួចផ្តើមរបស់ចិននេះផ្តល់ប្រយោជន៍ដល់អាស៊ាន។

របាយការណ៍នេះរកឃើញថា ប្រទេសពីរដែលមានសុទិដ្ឋិនិយមខ្លាំងចំពោះគម្រោងចិននេះមាន ឡាវ និងកម្ពុជា ដោយពួកគេយល់ឃើញថា គំនិតផ្តួចផ្តើមនេះនឹងចូលរួមចំណែកសំខាន់ជួយផ្គត់ផ្គងហិរញ្ញវត្ថុដែលត្រូវការចាំបាច់ដើម្បីអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ។

តាមពិតទៅ គម្រោងដ៏មហិមានេះត្រូវបានដាក់ចេញដោយប្រធានាធិបតីចិន ស៊ី ជិនភីង ក្នុងឆ្នាំ ២០១៣ និងមានគោលដៅជំរុញការតភ្ជាប់ និងពាណិជ្ជកម្មតាមរយៈការអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ។ ប៉ុន្តែបច្ចុប្បន្ន វាត្រូវគេចាត់ទុកថាជា អន្ទាក់បំណុល និងជាយុទ្ធសាស្ត្រពង្រីកដែនឥទ្ធិពលរបស់ចិន និងអំណាចនយោបាយរបស់ខ្លួនផង។

២.ប្រជាជនអាស៊ានភាគច្រើនមានមិនសូវទុកចិត្តមហាអំណាចអាមេរិកក្នុងជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រ

ប្រជាជនអាស៊ានក៏កាន់តែអស់ទំនុកចិត្តលើអាមេរិកដែលជាមហាអំណាចលេខរៀងទីមួយដែរ។ ប្រហែល ៣១,៩ ភាគរយនៃអ្នកចូលរួមប៉ុណ្ណោះដែលយល់ថា អាមេរិកអាចជឿជាក់ទុកចិត្តបានក្នុងនាមជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រ និងជាមហាអំណាចដែលជួយរក្សាសន្តិសុខតំបន់ដែរ។ ៣៣,៥ភាគរយផ្សេងទៀតមិនច្បាស់លាស់ឡើយថា អាមេរិកជាមហាអំណាចគួរឲ្យទុកចិត្តបានឬអត់នោះ។

របាយការណ៍ដដែលរកឃើញថា ប្រទេសបីនៅអាស៊ានដែលមានទុទ្ទិដ្ឋិនិយមខ្លាំងចំពោះអាមេរិកនោះមាននៅព្រុយណេ, ម៉ាឡេស៊ី និងនៅថៃ។ ប្រទេសពីរដែលមានទំនុកចិត្តលើតួនាទីរបស់អាមេរិកខ្លាំងជាងគេក្នុងនាមជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រ និងជាអ្នករក្សាសន្តិសុខតំបន់នោះមាន វៀតណាម (៥៤,៩ភាគរយ) និងកម្ពុជា (៤៥,៨ភាគរយ)។

យ៉ាងណាក៏ដោយ ការយល់ឃើញអវិជ្ជមានចំពោះមហាអំណាចអាមេរិកគឺកើនឡើងនៅគ្រប់បណ្តាប្រទេសអាស៊ាន ជាពិសេសមិនពេញចិត្តនឹងគោលជំហរនយោបាយការបរទេសរបស់រដ្ឋបាលលោក ដូណាល់ ត្រាំ មកកាន់តំបន់អាស៊ាន។ ចំណែកមូលហេតុដែលបណ្តាលឲ្យ គេយល់ឃើញថា អាមេរិកបាត់បង់ឥទ្ធិពល និងបាត់បង់ភាពគួរឲ្យទុកចិត្តពីសំណាក់ប្រទេសដទៃនោះរួមមាន ការបញ្ជាដកអាមេរិកចេញពីកិច្ចព្រមព្រៀងអាកាសធាតុក្រុងប៉ារីសឆ្នាំ ២០១៥, ការបញ្ឆេះសង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្ម និងការប្រឆាំងប្រព័ន្ធពហុភាគីនិយមផងដែរ។

ចាប់តាំងពីលោក ត្រាំ ឡើងកាន់តំណែងកាលពីខែមករាឆ្នាំ ២០១៧ មន្ទិលសង្ស័យមានកាន់តែច្រើនចំពោះគោលនយោបាយរបស់អាមេរិកមកកាន់តំបន់អាស៊ាន។ អាមេរិកហាក់បីដូចជាដកខ្លួនចេញឆ្ងាយពីតំបន់អាស៊ានធ្វើឲ្យបណ្តាប្រទេសនានាក្នុងតំបន់បារម្ភ ខណៈដែលចិនបន្តកើនឡើងឥទ្ធិពលឥតមានឈប់នោះ។

ថ្វីបើឥទ្ធិពលនិងតួនាទីអាមេរិកហាក់ថមថយបន្តិចមែន នៅចុងឆ្នាំ ២០១៨ ព្រឹទ្ធសភាអាមេរិកចេញមុខឈឺឆ្អាលជំនួសរដ្ឋបាលអាមេរិកដោយស្នើច្បាប់ស្តីពីគំនិតផ្តួចផ្តើមធានាជាថ្មីសម្រាប់តំបន់អាស៊ី (Asian Reassurance Initiative Act)។ វាត្រូវបានគេចាត់ទុកយុទ្ធសាស្ត្រពហុវិស័យ ដោយផ្តល់កញ្ចប់ថវិកា ១,៥ពាន់លានដុល្លារសម្រាប់ការចាយវាយលើកម្មវិធីជាច្រើនដែលគោលដៅបង្កើនការទំនាក់ទំនងរវាងអាមេរិកជាមួយតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍និងអាស៊ីបូព៌ាលើវិស័យសន្តិសុខ, សេដ្ឋកិច្ច, និងនយោបាយផង។ ច្បាប់នេះត្រូវបានប្រធានាធិបតីអាមេរិក ចុះហត្ថលេខាឲ្យប្រើប្រាស់មុនដាច់ឆ្នាំរួចរាល់ហើយ៕