អន្តរជាតិ
សកលវិទ្យាល័យ Kent State បើកវេទិកាសាធារណៈស្តីពីប្រវត្តិសាស្ត្ររវាងអាមេរិក និងកម្ពុជា
×![]()
វ៉ាស៊ីនតោន៖ សកលវិទ្យាល័យ Kent State រៀបចំវេទិកាសាធារណៈអំពីប្រវត្តិសាស្ត្រសង្គ្រាមនៅកម្ពុជាពីឆ្នាំ១៩៧០ ដល់ឆ្នាំ១៩៧៥ ដែលមានពាក់ព័ន្ធនឹងគោលនយោបាយការបរទេសរបស់លោកប្រធានាធិបតីអាមេរិក Richard Nixon ក្នុងអំឡុងពេលនោះ។ ចាប់ពីថ្ងៃអង្គារ ទី២៦ រហូតដល់ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី២៨ ខែមេសានេះ សកលវិទ្យាល័យ Kent State នៅរដ្ឋ Ohio សហរដ្ឋអាមេរិក រៀបចំវេទិកាសាធារណៈមួយ ស្តីអំពី«ប្រទេសកម្ពុជាក្រោយព្រឹត្តិការណ៍បង្ក្រាបបាតុករនៅ Kent State»។
វេទិកានេះ ត្រូវបានរៀបចំឡើង ដើម្បីគម្រប់ខួប៤៦ឆ្នាំនៃព្រឹត្តិការណ៍បង្ក្រាបបាតុកម្មនៅសកលវិទ្យាល័យ Kent State កាលពីខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៧០ ដោយផ្តោតទៅលើព្រឹត្តិការណ៍ដែលបានកើតមានឡើងនៅប្រទេសកម្ពុជា ក្រោយព្រឹត្តិការណ៍នៅ Kent State នោះ។
លោក James Tyner សាស្ត្រាចារ្យខាងភូមិសាស្ត្រនៃសកលវិទ្យាល័យ Kent State និងជាអ្នករៀបចំម្នាក់នៃវេទិកានេះ បានប្រាប់ VOA ឲ្យដឹងថា ការរៀបចំវេទិកានេះ គឺជាឱកាសដ៏ពិសេសមួយ ដែលជំរុញឲ្យសហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រទេសកម្ពុជាផ្សារភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងគ្នា ដោយផ្អែកលើប្រវត្តិសាស្ត្ររវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងកម្ពុជា។
លោក Jame Tyner ថា៖ «គោលបំណងរបស់យើង គឺដើម្បីលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីទំនាក់ទំនងតាមប្រវត្តិសាស្ត្ររវាងសកលវិទ្យាល័យ Kent State និងប្រទេសកម្ពុជា។ នេះគឺជាឱកាសដែលយើងអាចធ្វើឲ្យសហរដ្ឋអាមេរិក និងកម្ពុជា អាចរៀនសូត្រពីអតីតកាលរបស់ប្រទេសទាំងពីរ។ មានតែតាមរយៈការចែករំឡែកបទពិសោធន៍ទាំងអស់នេះហើយ ទើបយើងអាចធ្វើការរួមគ្នាដើម្បីកសាងសង្គមដែលមានយុត្តិធម៌ និងសន្តិភាពបាន»។
កាលពីថ្ងៃទី៤ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៧០ មាននិស្សិត៤នាក់ត្រូវបានបាញ់សម្លាប់នៅសកលវិទ្យាល័យ Kent State ដោយកងកម្លាំងសន្តិសុខការពារជាតិរបស់រដ្ឋ Ohio ដោយសារតែក្រុមនិស្សិតដែលមានចំនួនរាប់រយនាក់ បានធ្វើបាតុកមុ្មប្រឆាំងនឹងតួនាទីរបស់រដ្ឋាភិបាលអាមេរិកក្នុងសង្គ្រាមនៅប្រទេសវៀតណាម។
បាតុកម្មនេះបានធ្វើឡើង ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងសេចក្តីប្រកាសរបស់លោកប្រធានាធិបតី Richard Nixon កាលពីថ្ងៃទី៣០ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧០ ដែលបានប្រកាសតាមកញ្ចក់ទូរទស្សន៍ជាតិ អំពីសេចក្តីសម្រេចចិត្តរបស់រដ្ឋាភិបាលអាមេរិកក្នុងការដាក់ទ័ពវាយប្រយុទ្ធចូលក្នុងទឹកដីប្រទេសកម្ពុជា នៅក្នុងអំឡុងសង្គ្រាមវៀតណាម។
លោកសាស្ត្រាចារ្យ Tyner បានបន្ថែមថា បើទោះបីនិស្សិត និងសាធារណជនអាមេរិកមួយចំនួនបានដឹងពីព្រឹត្តិការណ៍នៅសកលវិទ្យាល័យ Kent State កាលពីខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៧០ក្តី ក៏ការយល់ដឹងរបស់ពួកគេនៅមានកម្រិតនៅឡើយ។
លោកថា៖ «ដូច្នេះ យើងចង់គូសបញ្ជាក់ប្រាប់សិស្សនិស្សិតរបស់យើង និងសាធារណជនឲ្យបានដឹងពី កេរតំណែលនៃសេចក្តីសម្រេចចិត្តរបស់លោកប្រធានាធិបតីអាមេរិកនាពេលនោះ ដើម្បីឲ្យមានការស្វែងយល់ថា តើសេចក្តីសម្រេចចិត្តដាក់ទ័ពចូលប្រទេសកម្ពុជាបានជះឥទ្ធិពលខាងនយោបាយទាំងនៅសហរដ្ឋអាមេរិក និងនយោបាយនៅកម្ពុជាដោយរបៀបណាខ្លះ»។
លោក ជុំ ម៉ី គឺជាជនរងគ្រោះពីមន្ទីរសន្តិសុខ ស-២១ ឬគុកទួលស្លែង ដែលបានរួចរស់រានមានជីវិតពីអំពើទារុណកម្ម និងការសួរចម្លើយដោយពួកខ្មែរក្រហម កាលពីឆ្នាំ១៩៧៩។ លោក មានវត្តមានចូលរួមជាវាគ្មិននៅថ្ងៃទីមួយនៃវេទិកានេះ ដែលត្រូវនឹងថ្ងៃអង្គារ ទី២៦ ខែមេសានេះ។
លោក ជុំ ម៉ី បានប្រាប់ VOA ឲ្យដឹងថា៖ «ខ្ញុំមករំលែកបទពិសោធន៍របស់ខ្ញុំ នៅសារមន្ទីរទួលស្លែង ដើម្បីជម្រាបប្រាប់ពួកនិស្សិត ឲ្យគាត់បានដឹងការពិត ពីព្រោះអ៊ំចង់ផ្សព្វផ្សាយអំពីសារមន្ទីរ ដើម្បីឲ្យក្មេងៗជំនាន់ក្រោយបានដឹង រឿងអី្វបានជាខ្មែរសម្លាប់ខ្មែរអស់ច្រើនម្ល៉េះ»។
លោកសាស្ត្រាចារ្យ James Tyner បានបញ្ជាក់ថា ការរៀបចំឲ្យមានជនរងគ្រោះ ដែលនៅរស់រានមានជីវិត ចែករំឡែកបទពិសោធន៍ផ្ទាល់ខ្លួនជាមួយនឹងក្រុមនិស្សិត និងសាធារណជន អំពីអ្វីដែលបានកើតមានឡើងក្នុងសង្គ្រាមស៊ីវិលនៅប្រទេសកម្ពុជា ពិតជាមានសារៈសំខាន់។
លោកថា៖ «សម្រាប់ពួកនិស្សិត ពួកគេរៀនសូត្រពីសង្គ្រាម ជម្លោះ និងអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ ដោយបានមើលតែអក្សរក្នុងសៀវភៅ និងអានពីការសួរចម្លើយ ការធ្វើទារុណកម្ម និងការសម្លាប់តែប៉ុណ្ណោះ។ លុះត្រាតែពួកគេស្តាប់ឮបទពិសោធន៍ផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ជនរងគ្រោះ ទើបពួកគេអាចស្វែងយល់កាន់តែច្បាស់ពីរឿងរ៉ាវទាំងនោះបាន»។
នៅថ្ងៃពុធ ទី២៧ ស្អែកនេះ លោកស្រី Loung Ung ដែលជាអ្នកនៅរស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហម និងជាអ្នកនិពន្ធសៀវភៅ«មុនដំបូងខ្មែរក្រហមសម្លាប់ប៉ារបស់ខ្ញុំ៖ការចងចាំរបស់កុមារីកម្ពុជាម្នាក់» នឹងមានវត្តមាន ចែករំឡែកបទពិសោធន៍របស់គ្រួសាររបស់លោកស្រី ក្នុងរបបប្រល័យពូជសាសន៍ខ្មែរក្រហម។ លោកស្រី ក៏នឹងពិភាក្សាអំពីសារសំខាន់នៃអំពីការអប់រំរបស់ក្មេងស្រីនៅប្រទេសកម្ពុជាផងដែរ។
គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា សៀវភៅស្តីពីប្រវត្តិឆ្លងកាត់របបខ្មែរក្រហមរបស់លោកស្រី អ៊ុង លឿង ត្រូវបានយកទៅថតជាខ្សែភាពយន្តហូលីវូដ ដោយដឹកនាំថត និងផលិតដោយលោកស្រី Angelina Jolie តារាសម្តែងហូលីវូដដ៏ល្បីល្បាញម្នាក់។ ការថតខ្សែភាពយន្តនេះទើបតែបានបញ្ចប់កាលពីចុងខែមីនាកន្លងទៅនេះ។
នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី២៨ ដែលជាថ្ងៃបញ្ចប់នៃវេទិកាសាធារណៈនេះ លោកស្រី Linda Saphan អ្នករួចរស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហម និងលោក John Pirozzi ផលិតករខ្សែភាពយន្តឯកសារ«កុំស្មានបងភ្លេច» ឬ “Don't Think I've Forgotten: Cambodia's Lost Rock and Roll” នឹងចាក់បង្ហាញខ្សែភាពយន្តឯកសារដ៏ល្បីល្បាញមួយនេះ ជូនដល់និស្សិត និងសាធារណជននៅសកលវិទ្យាល័យ Kent State ផងដែរ៕
សូមចុចទៅប្រភពដើម VOA ត្រង់នេះ
វេទិកានេះ ត្រូវបានរៀបចំឡើង ដើម្បីគម្រប់ខួប៤៦ឆ្នាំនៃព្រឹត្តិការណ៍បង្ក្រាបបាតុកម្មនៅសកលវិទ្យាល័យ Kent State កាលពីខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៧០ ដោយផ្តោតទៅលើព្រឹត្តិការណ៍ដែលបានកើតមានឡើងនៅប្រទេសកម្ពុជា ក្រោយព្រឹត្តិការណ៍នៅ Kent State នោះ។
លោក James Tyner សាស្ត្រាចារ្យខាងភូមិសាស្ត្រនៃសកលវិទ្យាល័យ Kent State និងជាអ្នករៀបចំម្នាក់នៃវេទិកានេះ បានប្រាប់ VOA ឲ្យដឹងថា ការរៀបចំវេទិកានេះ គឺជាឱកាសដ៏ពិសេសមួយ ដែលជំរុញឲ្យសហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រទេសកម្ពុជាផ្សារភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងគ្នា ដោយផ្អែកលើប្រវត្តិសាស្ត្ររវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងកម្ពុជា។
លោក Jame Tyner ថា៖ «គោលបំណងរបស់យើង គឺដើម្បីលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពីទំនាក់ទំនងតាមប្រវត្តិសាស្ត្ររវាងសកលវិទ្យាល័យ Kent State និងប្រទេសកម្ពុជា។ នេះគឺជាឱកាសដែលយើងអាចធ្វើឲ្យសហរដ្ឋអាមេរិក និងកម្ពុជា អាចរៀនសូត្រពីអតីតកាលរបស់ប្រទេសទាំងពីរ។ មានតែតាមរយៈការចែករំឡែកបទពិសោធន៍ទាំងអស់នេះហើយ ទើបយើងអាចធ្វើការរួមគ្នាដើម្បីកសាងសង្គមដែលមានយុត្តិធម៌ និងសន្តិភាពបាន»។
កាលពីថ្ងៃទី៤ ខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៧០ មាននិស្សិត៤នាក់ត្រូវបានបាញ់សម្លាប់នៅសកលវិទ្យាល័យ Kent State ដោយកងកម្លាំងសន្តិសុខការពារជាតិរបស់រដ្ឋ Ohio ដោយសារតែក្រុមនិស្សិតដែលមានចំនួនរាប់រយនាក់ បានធ្វើបាតុកមុ្មប្រឆាំងនឹងតួនាទីរបស់រដ្ឋាភិបាលអាមេរិកក្នុងសង្គ្រាមនៅប្រទេសវៀតណាម។
បាតុកម្មនេះបានធ្វើឡើង ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងសេចក្តីប្រកាសរបស់លោកប្រធានាធិបតី Richard Nixon កាលពីថ្ងៃទី៣០ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧០ ដែលបានប្រកាសតាមកញ្ចក់ទូរទស្សន៍ជាតិ អំពីសេចក្តីសម្រេចចិត្តរបស់រដ្ឋាភិបាលអាមេរិកក្នុងការដាក់ទ័ពវាយប្រយុទ្ធចូលក្នុងទឹកដីប្រទេសកម្ពុជា នៅក្នុងអំឡុងសង្គ្រាមវៀតណាម។
លោកសាស្ត្រាចារ្យ Tyner បានបន្ថែមថា បើទោះបីនិស្សិត និងសាធារណជនអាមេរិកមួយចំនួនបានដឹងពីព្រឹត្តិការណ៍នៅសកលវិទ្យាល័យ Kent State កាលពីខែឧសភា ឆ្នាំ១៩៧០ក្តី ក៏ការយល់ដឹងរបស់ពួកគេនៅមានកម្រិតនៅឡើយ។
លោកថា៖ «ដូច្នេះ យើងចង់គូសបញ្ជាក់ប្រាប់សិស្សនិស្សិតរបស់យើង និងសាធារណជនឲ្យបានដឹងពី កេរតំណែលនៃសេចក្តីសម្រេចចិត្តរបស់លោកប្រធានាធិបតីអាមេរិកនាពេលនោះ ដើម្បីឲ្យមានការស្វែងយល់ថា តើសេចក្តីសម្រេចចិត្តដាក់ទ័ពចូលប្រទេសកម្ពុជាបានជះឥទ្ធិពលខាងនយោបាយទាំងនៅសហរដ្ឋអាមេរិក និងនយោបាយនៅកម្ពុជាដោយរបៀបណាខ្លះ»។
លោក ជុំ ម៉ី គឺជាជនរងគ្រោះពីមន្ទីរសន្តិសុខ ស-២១ ឬគុកទួលស្លែង ដែលបានរួចរស់រានមានជីវិតពីអំពើទារុណកម្ម និងការសួរចម្លើយដោយពួកខ្មែរក្រហម កាលពីឆ្នាំ១៩៧៩។ លោក មានវត្តមានចូលរួមជាវាគ្មិននៅថ្ងៃទីមួយនៃវេទិកានេះ ដែលត្រូវនឹងថ្ងៃអង្គារ ទី២៦ ខែមេសានេះ។
លោក ជុំ ម៉ី បានប្រាប់ VOA ឲ្យដឹងថា៖ «ខ្ញុំមករំលែកបទពិសោធន៍របស់ខ្ញុំ នៅសារមន្ទីរទួលស្លែង ដើម្បីជម្រាបប្រាប់ពួកនិស្សិត ឲ្យគាត់បានដឹងការពិត ពីព្រោះអ៊ំចង់ផ្សព្វផ្សាយអំពីសារមន្ទីរ ដើម្បីឲ្យក្មេងៗជំនាន់ក្រោយបានដឹង រឿងអី្វបានជាខ្មែរសម្លាប់ខ្មែរអស់ច្រើនម្ល៉េះ»។
លោកសាស្ត្រាចារ្យ James Tyner បានបញ្ជាក់ថា ការរៀបចំឲ្យមានជនរងគ្រោះ ដែលនៅរស់រានមានជីវិត ចែករំឡែកបទពិសោធន៍ផ្ទាល់ខ្លួនជាមួយនឹងក្រុមនិស្សិត និងសាធារណជន អំពីអ្វីដែលបានកើតមានឡើងក្នុងសង្គ្រាមស៊ីវិលនៅប្រទេសកម្ពុជា ពិតជាមានសារៈសំខាន់។
លោកថា៖ «សម្រាប់ពួកនិស្សិត ពួកគេរៀនសូត្រពីសង្គ្រាម ជម្លោះ និងអំពើប្រល័យពូជសាសន៍ ដោយបានមើលតែអក្សរក្នុងសៀវភៅ និងអានពីការសួរចម្លើយ ការធ្វើទារុណកម្ម និងការសម្លាប់តែប៉ុណ្ណោះ។ លុះត្រាតែពួកគេស្តាប់ឮបទពិសោធន៍ផ្ទាល់ខ្លួនរបស់ជនរងគ្រោះ ទើបពួកគេអាចស្វែងយល់កាន់តែច្បាស់ពីរឿងរ៉ាវទាំងនោះបាន»។
នៅថ្ងៃពុធ ទី២៧ ស្អែកនេះ លោកស្រី Loung Ung ដែលជាអ្នកនៅរស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហម និងជាអ្នកនិពន្ធសៀវភៅ«មុនដំបូងខ្មែរក្រហមសម្លាប់ប៉ារបស់ខ្ញុំ៖ការចងចាំរបស់កុមារីកម្ពុជាម្នាក់» នឹងមានវត្តមាន ចែករំឡែកបទពិសោធន៍របស់គ្រួសាររបស់លោកស្រី ក្នុងរបបប្រល័យពូជសាសន៍ខ្មែរក្រហម។ លោកស្រី ក៏នឹងពិភាក្សាអំពីសារសំខាន់នៃអំពីការអប់រំរបស់ក្មេងស្រីនៅប្រទេសកម្ពុជាផងដែរ។
គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា សៀវភៅស្តីពីប្រវត្តិឆ្លងកាត់របបខ្មែរក្រហមរបស់លោកស្រី អ៊ុង លឿង ត្រូវបានយកទៅថតជាខ្សែភាពយន្តហូលីវូដ ដោយដឹកនាំថត និងផលិតដោយលោកស្រី Angelina Jolie តារាសម្តែងហូលីវូដដ៏ល្បីល្បាញម្នាក់។ ការថតខ្សែភាពយន្តនេះទើបតែបានបញ្ចប់កាលពីចុងខែមីនាកន្លងទៅនេះ។
នៅថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ទី២៨ ដែលជាថ្ងៃបញ្ចប់នៃវេទិកាសាធារណៈនេះ លោកស្រី Linda Saphan អ្នករួចរស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហម និងលោក John Pirozzi ផលិតករខ្សែភាពយន្តឯកសារ«កុំស្មានបងភ្លេច» ឬ “Don't Think I've Forgotten: Cambodia's Lost Rock and Roll” នឹងចាក់បង្ហាញខ្សែភាពយន្តឯកសារដ៏ល្បីល្បាញមួយនេះ ជូនដល់និស្សិត និងសាធារណជននៅសកលវិទ្យាល័យ Kent State ផងដែរ៕
សូមចុចទៅប្រភពដើម VOA ត្រង់នេះ
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
