អន្តរជាតិ
បុតស្វាណា៖ «ល្មមដល់ពេល មេដឹកនាំស៊ីមបាវេជរា Robert Mugabe ចេញពីតំណែង»
×![]()
ប្រធានាធិបតិបុតស្វាណា Ian Khama បានស្នើឲ្យប្រធានាធិបតីចំណាស់ជាងគេនៅអាហ្វ្រិក Robert Mugabe ចុះចេញពីតំណែងកុំបង្អែរបង្អង់យូរនិងឲ្យមេដឹកនាំថ្មីគ្រប់គ្រងប្រទេសម្តង ព្រោះ ស្ថិតក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក Mugabe ស៊ីមបាវេគ្មានស្គាល់អ្វីក្រៅពី វិបត្តិនយោបាយនិងសេដ្ឋកិច្ចឡើយ។ លោក Mugabe ដឹកនាំប្រទេសតាំងពីឆ្នាំ ១៩៨០មកនោះឈានដល់វ័យ៩២ឆ្នាំហើយ តែលោកបដិសេធចុះចេញពីតំណែងដោយអះអាងថាលោកនឹងកាន់តំណែងរហូតដល់ស្លាប់។
លោក Robert Mugabe គួរចុះចេញពីតំណែងដោយមិនត្រូវបង្អែរបង្អង់យូរឡើយ ហើយអនុញ្ញាតឲ្យមេដឹកនាំថ្មីឡើងកាន់អំណាចវិញម្តង។ លោក Mugabe មានវ័យជរាណាស់ទៅហើយ។ ម្យ៉ាងស្ថិតក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក Mugabe ស៊ីមបាវេប្រឈមវិបត្តិ សេដ្ឋកិច្ចនិងនយោបាយធ្ងន់ធ្ងរទៀត។ នេះជាការលើកឡើងរបស់ប្រធានាធិបតិបុតស្វាណា Ian Khama ថ្លែងប្រាប់ទីភ្នាក់ងារព័តមាន Reuters នាថ្ងៃពុធទី ២១ កញ្ញា។
លោក Ian Khama បានអះអាងថា ការចុះចេញពីតំណែងរបស់ប្រធានាធិបតីវ័យ ៩២ឆ្នាំនេះនឹងជួយស្រោចស្រង់ប្រទេសស៊ីមបាវេបាន ហើយការចុះចេញនេះគួរតែធ្វើឡើងឲ្យបានឆាប់បំផុត។ មេដឹកនាំបុតស្វាណានេះក៏មើលឃើញថា ស៊ីមបាវេមិនខ្វះអ្នកនយោបាយល្អ ដែលអាចដឹកនាំប្រទេសបានជំនួស Mugabe ឡើយ។
លោកពន្យល់ថា៖ «វាជារឿងមិនអាចប្រកែកបានឡើយដែលថា Mugabe មានវ័យជរា។ហើយលោកមិនអាចដឹកនាំប្រទេសបានល្អនិងចេញឲ្យផុតវិបត្តិឡើយ។ តាមពិតទៅស៊ីមបាវេ មានមនុស្សច្រើនដែលមានសមត្ថភាពក្នុងការដឹកនាំនិងស័ក្តិសមជាអ្នកស្នងតំណែងប្រធានាធិបតីស៊ីមបាវេ»។
លោក Robert Magabe បានឡើងកាន់អំណាចឆ្នាំ ១៩៨០ ហើយមកដល់បច្ចុប្បន្នលោកមានវ័យ ៩២ ឆ្នាំហើយ។ ប៉ុន្តែសុខភាពរបស់លោកទ្រុឌទ្រោមខ្លាំងទៅហើយ។ ថ្វីបើមានវ័យជរាក្តី លោកនៅក្រាញននាលមិនព្រមចុះចេញពីអំណាចឡើយ ហើយលោកប្រកាសថា លោកនឹងដឹកនាំស៊ីមបាវេរហូតទាល់តែលោកស្លាប់។ ប៉ុន្តែ គេឃើញមានការប្រជែងគ្នាចង់ដណ្តើមតំណែងប្រធានាធិបតីនៅក្នុងបក្សកាន់អំណាច ZANU-PF របស់លោក Mugabe ផងដែរ។
ដោយឡែក លោក Ian Khama ជាមេដឹកនាំអាហ្វ្រិកម្នាក់ដែលមិនសូវចេះ ទប់សម្តីឡើយ ហើយលោកចូលចិត្តរិះគន់មេដឹកនាំអាហ្វ្រិកឯទៀតដែលលោកគិតថា ជាអ្នកនយោបាយផ្តាច់ការ។ តែលោកខឹងសម្បារនឹងរដ្ឋាភិបាលស៊ីមបាវេខ្លាំង ព្រោះចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០០០ ពេលដែលស៊ីមបាវេធ្លាក់ក្នុងវិបត្តិនយោបាយនិងសេដ្ឋកិច្ចធ្ងន់ធ្ងរ បុតស្វាណានេះរងផលប៉ះពាល់ខ្លាំងដែរ។
បុតស្វាណា ជាប្រទេសនាំត្បូងពេជ្រច្រើនជាងគេលើពិភពលោក តែប្រទេសនេះមានព្រំប្រទល់ជាមួយប្រទេសស៊ីមបាវេ ដែលមានប្រវែង ៨០០ គីឡូម៉ែត្រ។ ដូច្នេះ ហើយបានជា ប្រទេសទទួលផលប៉ះពាល់ពីវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចនិងហិង្សានយោបាយស៊ីមបាវេចាប់ពីឆ្នាំ ២០០០។
-អ្នកណាគេជា Robert Mugabe ?
លោក មូហ្កាបេ កើតនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩២៤ ហើយលោកបានផ្លាស់ប្តូរជីវិតពីគ្រូបង្រៀនមកជាវីរជនដែលទាមទារឯករាជ្យ និងជាមេដឹកនាំចលនានយោបាយដ៏មានឥទ្ធិពលជាងគេក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ។ លោក បានក្លាយមេដឹកនាំ ចលនាទាមទារឯករាជ្យពីមហាអំណាចអង់គ្លេស ដោយលោកដឹកនាំចលនាមួយដែលមានឈ្មោះថា សហភាពជាតិអាហ្វ្រិកស៊ីមបាវ៉េ (ZANU )ក្នុងឆ្នាំ ១៩៦០ ។ ក្នុងឆ្នាំ ១៩៦៤ រដ្ឋាភិបាលស្ថិតក្រោមម្ចាស់អាណានិគមអង់គ្លេសបានសម្រេចហាមមិនឲ្យចលនារបស់លោកបន្តទៅមុខទៀត ហើយលោកក៏ត្រូវគេចាប់ឃុំឃាំងទៀត។ មួយឆ្នាំក្រោយមក ក្រុមជនជាតិភាគតិចស្បែកស បានប្រកាសឯករាជ្យពីអង់គ្លេសជាឯកតោភាគី ហើយបង្កើត របបដឹកនាំរើសអើងពូជសាសន៍មួយដែលក្រុមស្បែកសកាន់កាប់រដ្ឋាភិបាលស៊ីមបាវ៉េ ។ តែការរៀបចំនេះរងការថ្កោលទោសពីសហគមន៍អន្តរជាតិនិងប្រជាជនស៊ីមបាវ៉េ។ ១០ ឆ្នាំក្រោយលោកត្រូវគេដោះលែងពីពន្ធនាគារ ហើយលោកបានត្រលប់ចូលឆាកនយោបាយវិញ ប៉ុន្តែលោកត្រូវរត់ភាគខ្លួនទៅកាន់ប្រទេសជិតខាង ម៉ូហ្សាំប៊ីក ដើម្បីតស៊ូប្រឆាំងរបបដឹកនាំដែលរើសអើងពូជសាសន៍ ហើយលោកបានជាអ្នកជឿជាក់លើលទ្ធិម៉ៅ និង ម៉ាក ផងដែរ។
ក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៧ លោកបានត្រលប់មកកាន់កាប់ សហភាពជាតិអាហ្វ្រិកស៊ីមបាវ៉េ (ZANU ) ពេញដៃពេញជើង និងគ្រប់គ្រងកងកម្លាំងយោធាប្រឆាំងរបបដឹកនាំរើសអើងពូជសាសន៍នៅស៊ីមបាវ៉ាផងដែរ។ កងទ័ពរបស់លោក ភាគច្រើនទទួលបានជំនួយពីប្រទេសអឺរ៉ុបខាងកើត និងប្រទេសសង្គមនិយមមួយចំនួននៅអាស៊ីផងដែរ។ ដល់ឆ្នាំ ១៩៧៩ អង់គ្លេសចេញមុខជួយបង្កើតកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពផ្សះផ្សារវាងជនជាតិស្បែកស និង ស្បែកខ្មៅ ប្រមែរប្រមូលគណបក្សជាច្រើនមករួមគ្នា បើកផ្លូវឲ្យមានការបោះឆ្នោតឆ្នាំ ១៩៨០ផង។ ក្នុងការបោះឆ្នោតលោក មូហ្កាបេ ត្រូវគេបោះឆ្នោតឲ្យកាន់តំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហើយលោកបានកាន់កាប់ប្រទេសរហូតដណ្តើមបានតំណែងប្រមុខរដ្ឋរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន។ លោកតែងតែឈ្នះរាល់ការបោះឆ្នោត ដែលពោរពេញដោយភាពចម្រូងចម្រាស មានការបន្លំសន្លឹកឆ្នោត និង គំរាមកំហែង ថែមទៀតផង។ ហើយអ្នកណាដែលមានបំណងចង់ដណ្តើមអំណាចពីលោកនឹងមិនមានលទ្ធផលល្អឡើយ។ កាលពីឆ្នាំមុន លោកបានសម្រេចដកតំណែងមន្ត្រីធំៗជាច្រើននាក់ដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងគម្រោងផ្តួលរំលំលោកពីអំណាចនិង មានមន្ត្រីខ្លះរងការចាប់ខ្លួនផងដែរ។>
លោក Robert Mugabe គួរចុះចេញពីតំណែងដោយមិនត្រូវបង្អែរបង្អង់យូរឡើយ ហើយអនុញ្ញាតឲ្យមេដឹកនាំថ្មីឡើងកាន់អំណាចវិញម្តង។ លោក Mugabe មានវ័យជរាណាស់ទៅហើយ។ ម្យ៉ាងស្ថិតក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក Mugabe ស៊ីមបាវេប្រឈមវិបត្តិ សេដ្ឋកិច្ចនិងនយោបាយធ្ងន់ធ្ងរទៀត។ នេះជាការលើកឡើងរបស់ប្រធានាធិបតិបុតស្វាណា Ian Khama ថ្លែងប្រាប់ទីភ្នាក់ងារព័តមាន Reuters នាថ្ងៃពុធទី ២១ កញ្ញា។
លោក Ian Khama បានអះអាងថា ការចុះចេញពីតំណែងរបស់ប្រធានាធិបតីវ័យ ៩២ឆ្នាំនេះនឹងជួយស្រោចស្រង់ប្រទេសស៊ីមបាវេបាន ហើយការចុះចេញនេះគួរតែធ្វើឡើងឲ្យបានឆាប់បំផុត។ មេដឹកនាំបុតស្វាណានេះក៏មើលឃើញថា ស៊ីមបាវេមិនខ្វះអ្នកនយោបាយល្អ ដែលអាចដឹកនាំប្រទេសបានជំនួស Mugabe ឡើយ។
លោកពន្យល់ថា៖ «វាជារឿងមិនអាចប្រកែកបានឡើយដែលថា Mugabe មានវ័យជរា។ហើយលោកមិនអាចដឹកនាំប្រទេសបានល្អនិងចេញឲ្យផុតវិបត្តិឡើយ។ តាមពិតទៅស៊ីមបាវេ មានមនុស្សច្រើនដែលមានសមត្ថភាពក្នុងការដឹកនាំនិងស័ក្តិសមជាអ្នកស្នងតំណែងប្រធានាធិបតីស៊ីមបាវេ»។
លោក Robert Magabe បានឡើងកាន់អំណាចឆ្នាំ ១៩៨០ ហើយមកដល់បច្ចុប្បន្នលោកមានវ័យ ៩២ ឆ្នាំហើយ។ ប៉ុន្តែសុខភាពរបស់លោកទ្រុឌទ្រោមខ្លាំងទៅហើយ។ ថ្វីបើមានវ័យជរាក្តី លោកនៅក្រាញននាលមិនព្រមចុះចេញពីអំណាចឡើយ ហើយលោកប្រកាសថា លោកនឹងដឹកនាំស៊ីមបាវេរហូតទាល់តែលោកស្លាប់។ ប៉ុន្តែ គេឃើញមានការប្រជែងគ្នាចង់ដណ្តើមតំណែងប្រធានាធិបតីនៅក្នុងបក្សកាន់អំណាច ZANU-PF របស់លោក Mugabe ផងដែរ។
ដោយឡែក លោក Ian Khama ជាមេដឹកនាំអាហ្វ្រិកម្នាក់ដែលមិនសូវចេះ ទប់សម្តីឡើយ ហើយលោកចូលចិត្តរិះគន់មេដឹកនាំអាហ្វ្រិកឯទៀតដែលលោកគិតថា ជាអ្នកនយោបាយផ្តាច់ការ។ តែលោកខឹងសម្បារនឹងរដ្ឋាភិបាលស៊ីមបាវេខ្លាំង ព្រោះចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០០០ ពេលដែលស៊ីមបាវេធ្លាក់ក្នុងវិបត្តិនយោបាយនិងសេដ្ឋកិច្ចធ្ងន់ធ្ងរ បុតស្វាណានេះរងផលប៉ះពាល់ខ្លាំងដែរ។
បុតស្វាណា ជាប្រទេសនាំត្បូងពេជ្រច្រើនជាងគេលើពិភពលោក តែប្រទេសនេះមានព្រំប្រទល់ជាមួយប្រទេសស៊ីមបាវេ ដែលមានប្រវែង ៨០០ គីឡូម៉ែត្រ។ ដូច្នេះ ហើយបានជា ប្រទេសទទួលផលប៉ះពាល់ពីវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចនិងហិង្សានយោបាយស៊ីមបាវេចាប់ពីឆ្នាំ ២០០០។
-អ្នកណាគេជា Robert Mugabe ?
លោក មូហ្កាបេ កើតនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩២៤ ហើយលោកបានផ្លាស់ប្តូរជីវិតពីគ្រូបង្រៀនមកជាវីរជនដែលទាមទារឯករាជ្យ និងជាមេដឹកនាំចលនានយោបាយដ៏មានឥទ្ធិពលជាងគេក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ។ លោក បានក្លាយមេដឹកនាំ ចលនាទាមទារឯករាជ្យពីមហាអំណាចអង់គ្លេស ដោយលោកដឹកនាំចលនាមួយដែលមានឈ្មោះថា សហភាពជាតិអាហ្វ្រិកស៊ីមបាវ៉េ (ZANU )ក្នុងឆ្នាំ ១៩៦០ ។ ក្នុងឆ្នាំ ១៩៦៤ រដ្ឋាភិបាលស្ថិតក្រោមម្ចាស់អាណានិគមអង់គ្លេសបានសម្រេចហាមមិនឲ្យចលនារបស់លោកបន្តទៅមុខទៀត ហើយលោកក៏ត្រូវគេចាប់ឃុំឃាំងទៀត។ មួយឆ្នាំក្រោយមក ក្រុមជនជាតិភាគតិចស្បែកស បានប្រកាសឯករាជ្យពីអង់គ្លេសជាឯកតោភាគី ហើយបង្កើត របបដឹកនាំរើសអើងពូជសាសន៍មួយដែលក្រុមស្បែកសកាន់កាប់រដ្ឋាភិបាលស៊ីមបាវ៉េ ។ តែការរៀបចំនេះរងការថ្កោលទោសពីសហគមន៍អន្តរជាតិនិងប្រជាជនស៊ីមបាវ៉េ។ ១០ ឆ្នាំក្រោយលោកត្រូវគេដោះលែងពីពន្ធនាគារ ហើយលោកបានត្រលប់ចូលឆាកនយោបាយវិញ ប៉ុន្តែលោកត្រូវរត់ភាគខ្លួនទៅកាន់ប្រទេសជិតខាង ម៉ូហ្សាំប៊ីក ដើម្បីតស៊ូប្រឆាំងរបបដឹកនាំដែលរើសអើងពូជសាសន៍ ហើយលោកបានជាអ្នកជឿជាក់លើលទ្ធិម៉ៅ និង ម៉ាក ផងដែរ។
ក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៧ លោកបានត្រលប់មកកាន់កាប់ សហភាពជាតិអាហ្វ្រិកស៊ីមបាវ៉េ (ZANU ) ពេញដៃពេញជើង និងគ្រប់គ្រងកងកម្លាំងយោធាប្រឆាំងរបបដឹកនាំរើសអើងពូជសាសន៍នៅស៊ីមបាវ៉ាផងដែរ។ កងទ័ពរបស់លោក ភាគច្រើនទទួលបានជំនួយពីប្រទេសអឺរ៉ុបខាងកើត និងប្រទេសសង្គមនិយមមួយចំនួននៅអាស៊ីផងដែរ។ ដល់ឆ្នាំ ១៩៧៩ អង់គ្លេសចេញមុខជួយបង្កើតកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពផ្សះផ្សារវាងជនជាតិស្បែកស និង ស្បែកខ្មៅ ប្រមែរប្រមូលគណបក្សជាច្រើនមករួមគ្នា បើកផ្លូវឲ្យមានការបោះឆ្នោតឆ្នាំ ១៩៨០ផង។ ក្នុងការបោះឆ្នោតលោក មូហ្កាបេ ត្រូវគេបោះឆ្នោតឲ្យកាន់តំណែងនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហើយលោកបានកាន់កាប់ប្រទេសរហូតដណ្តើមបានតំណែងប្រមុខរដ្ឋរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន។ លោកតែងតែឈ្នះរាល់ការបោះឆ្នោត ដែលពោរពេញដោយភាពចម្រូងចម្រាស មានការបន្លំសន្លឹកឆ្នោត និង គំរាមកំហែង ថែមទៀតផង។ ហើយអ្នកណាដែលមានបំណងចង់ដណ្តើមអំណាចពីលោកនឹងមិនមានលទ្ធផលល្អឡើយ។ កាលពីឆ្នាំមុន លោកបានសម្រេចដកតំណែងមន្ត្រីធំៗជាច្រើននាក់ដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងគម្រោងផ្តួលរំលំលោកពីអំណាចនិង មានមន្ត្រីខ្លះរងការចាប់ខ្លួនផងដែរ។>
Tag:
Ian Khama
Robert Mugabe
បុតស្វាណា
ស៊ីមបាវេ
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
