អន្តរជាតិ
រូបភាព AFP
×![]()
ដោយ: តន ចាន់រិទ្ធារ៉ា
ដូចការគ្រោងទុក សភាប្រជាជនចិននៅថ្ងៃទី១១ ខែមីនា បានបោះឆ្នោតគាំទ្រការលុបចោលមាត្រារដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដែលកំណត់អាណត្តិប្រធានាធិបតីត្រឹមពីរអាណត្តិ។ ការលុបចោលបញ្ញតិ្តនេះ បានបើកផ្លូវឲ្យលោកស៊ី ជិនភីង អាចកាន់តំណែងប្រធានាធិបតីលើសពីពីរអាណត្តិ ខណៈដែលអាណត្តិទីពីររបស់លោកត្រូវចប់នៅឆ្នាំ២០២៣ ។ នេះមានន័យថា លោក ស៊ី អាចអង្គុយកៅអីប្រធានាធិបតីអស់មួយជីវិត បើសិនលោកចង់។ លោកក្លាយជាមេដឹកនាំចិនដំបូងគេ ដែលមានកិត្តិយស ស្មើលោក ម៉ៅ សេទុង ។
សំណើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ត្រូវបានសមាជិកសភាប្រជាជនចិនយល់ព្រមស្ទើរតែឯកច្ឆន្ទទៅហើយក្នុងកិច្ចប្រជុំពេញអង្គនៅថ្ងៃទី១១ ខែមីនា។ ក្នុងចំណោមសមាជិកសភាចំនួន២៩៦៤នាក់ សមាជិកសភាចំនួន២៩៥៨នាក់ បានបោះឆ្នោតគាំទ្រ ២នាក់ប្រឆាំង ៣នាក់ បោះអនុប្បវាទ និង១សំឡេងមិនបានការ។ នេះជាលើកដំបូង ដែលវិសោធនកម្មច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ទទួលបានការគាំទ្រច្រើនលើសលប់បែបនេះ។
វិសោធនកម្មសំខាន់ជាងគេ គឺការលុបចោលការកំណត់អាណត្តិប្រធានាធិបតី និងអនុប្រធានាធិបតី។ មុនការកែប្រែ ប្រធានាធិបតីចិនមានអាណត្តិត្រឹម១០ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ ហើយបញ្ញត្តិនេះ ត្រូវបានអនុវត្តសម័យលោក តេង ស៊ាវភីង មក ប៉ុន្តែក្រោយការកែប្រែអាណត្តិប្រធានាធិបតី គ្មានកំណត់រយៈពេលទៀតឡើយ។ លោក ស៊ី ជិនភីង ដែលរំពឺងបន្តអាណត្តិប្រធានាធិបតីទីពីរនៅឆ្នាំនេះទៀត មានសិទ្ធិធ្វើជាប្រធានាធិបតីរហូតអស់ជីវិត។
ការលុបចោលការកំណត់អាណត្តិប្រធានាធិបតី មិនមែនជារឿងលំបាក ព្រោះបក្សកុម្មុយនីស្តចិនគ្រប់គ្រងសភាទាំងមូលទៅហើយ។ វាជារឿងងាយដែលស្នើកែប្រែដោយខ្លួនឯង និងយល់ព្រមដោយខ្លួនឯងនោះ។ បក្សកុម្មុយនីស្តចិន បានពិភាក្សាសំណើកែប្រែនេះ តាំងពីខែមករា មុននឹងដាក់ឲ្យសភាប្រថាប់ត្រាអនុម័ត តាមក្រោយនៅខែមីនានេះ។ អ្វីៗដំណើរការដូចការគ្រោងទុក ហើយលទ្ធផលបែបនេះ ក៏មិនជារឿងត្រូវភ្ញាក់ផ្អើលដែរ។
១. តំណែងសំខាន់ទាំងបីរបស់លោក ស៊ី សុទ្ធតែគ្មានការកំណត់អាណត្តិ
ជាមួយនឹងសិទ្ធិអង្គុយកៅអីប្រធានាធិបតីដោយគ្មានការកំណត់ តំណែងសំខាន់ៗទាំងបី របស់លោក ស៊ី ជិនភីង គឺសុទ្ធតែមិនមានអាណត្តិទាំងអស់។ តំណែងទាំងបីមាន ប្រធានាធិបតី អគ្គលេខាធិការបក្ស និងប្រធានគណៈកម្មការយោធាមជ្ឈិម។ ក្នុងចំណោមតំណែងទាំងបីនេះ តំណែងប្រធានាធិបតីមិនមានអំណាច ដូចតំណែងលេខាបក្ស និងប្រធានគណៈកម្មការយោធាឡើយ ប៉ុន្តែមានការទទួលខុសត្រូវខ្លះ ក្នុងការងារដឹកនាំប្រទេស។
ការលុបចោលអាណត្តិប្រធានាធិបតី បានបង្កការព្រួយបារម្ភ និងការរិះគន់យ៉ាងខ្លាំង ទាំងនៅចិន និងនៅបរទេស។ ក្រុមអ្នកប្រឆាំងរិះគន់ថា ចិនកំពុងស្ថិតទៅរកការដឹកនាំផ្ដាច់ការរបស់បុគ្គលម្នាក់ និងដើរខុសពីផ្លូវដែលលោក តេង ស៊ាវភីង ខំគូសវាសទុកពីមុន។ ដោយមើលឃើញពីវិបត្តិមនុស្សម្នាក់ដឹកនាំប្រទេសតែឯង នៅសម័យប្រធាន ម៉ៅ ទើប លោក តេង អនុវត្តការកំណត់អាណត្តិប្រធានាធិបតីនៅឆ្នាំ១៩៨២ តែម្ដង។
យ៉ាងណាមិញ ប្រធានគណៈកម្មការកិច្ចការច្បាប់ នៃសភាចិនលោក Shen Chunyao បាននិយាយការការពារកែប្រែរដ្ឋធម្មនុញ្ញលើកនេះ។ ក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានក្រោយការបោះឆ្នោត មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់រូបនេះលើកឡើងថា វិសោធនកម្ម ជាវិធានការសំខាន់ ដើម្បីពង្រឹងប្រព័ន្ធដឹកនាំទាំងបី។
២. ឈ្មោះ និងទ្រីស្តីរបស់លោក ស៊ី ត្រូវបានចារក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ
បន្ថែមពីលើការលុបចោលអាណត្តិប្រធានាធិបតី ដែលបើកផ្លូវឲ្យលោក ស៊ី កានតំណែងប្រធានាធិបតីអស់មួយជីវិតនោះ សមាជិកសភាចិន ក៏បានគាំទ្រការបញ្ចូលទ្រឹស្តីរបស់លោក ស៊ី ទៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែរ។ «គំនិតស៊ី ជិនភីង ស្ដីពីសង្គមនិយមតាមបែបចិននៅសករាជថ្មី» ត្រូវបានដាក់បញ្ចូលក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញប្រទេស ដែលធ្វើឲ្យលោក ស៊ី ក្លាយជាមេដឹកនាំចិនដំបូងគេ មានមុខមាត់ មានឥទ្ធិពលស្មើប្រធាន ម៉ៅ សេទុង ទៅហើយ។
ក្រៅពីនោះ គំនិត និងទស្សននយោបាយរបស់លោក ស៊ី មួយចំនួនទៀតដូចជា គំរូអភិវឌ្ឍថ្មី, វាសនារួមរបស់មនុស្សជាតិ និងការជំរុញតម្លៃរួមរបស់សង្គមនិយម ក៏ត្រូវបានបញ្ចូលក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញផងដែរ។ មកទល់ពេលនេះ មានតែមេដឹកនាំបីនាក់ប៉ុណ្ណោះ ដែលមានកិត្តិយសខ្ពង់ខ្ពស់បែបនេះ ហើយលោក ស៊ី គឺជាមនុស្សទីបី។ ចាប់តាំងពីឡើងកាន់អំណាចនៅឆ្នាំ២០១២ លោក ស៊ី ជិនភីង បានប្រមូលអំណាចពេញដៃ ដូចអំឡុងពេលលោក ម៉ៅ សេទុង ដឹកនាំប្រទេសរហូតដល់ស្លាប់ដែរ៕
សំណើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ត្រូវបានសមាជិកសភាប្រជាជនចិនយល់ព្រមស្ទើរតែឯកច្ឆន្ទទៅហើយក្នុងកិច្ចប្រជុំពេញអង្គនៅថ្ងៃទី១១ ខែមីនា។ ក្នុងចំណោមសមាជិកសភាចំនួន២៩៦៤នាក់ សមាជិកសភាចំនួន២៩៥៨នាក់ បានបោះឆ្នោតគាំទ្រ ២នាក់ប្រឆាំង ៣នាក់ បោះអនុប្បវាទ និង១សំឡេងមិនបានការ។ នេះជាលើកដំបូង ដែលវិសោធនកម្មច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ ទទួលបានការគាំទ្រច្រើនលើសលប់បែបនេះ។
វិសោធនកម្មសំខាន់ជាងគេ គឺការលុបចោលការកំណត់អាណត្តិប្រធានាធិបតី និងអនុប្រធានាធិបតី។ មុនការកែប្រែ ប្រធានាធិបតីចិនមានអាណត្តិត្រឹម១០ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ ហើយបញ្ញត្តិនេះ ត្រូវបានអនុវត្តសម័យលោក តេង ស៊ាវភីង មក ប៉ុន្តែក្រោយការកែប្រែអាណត្តិប្រធានាធិបតី គ្មានកំណត់រយៈពេលទៀតឡើយ។ លោក ស៊ី ជិនភីង ដែលរំពឺងបន្តអាណត្តិប្រធានាធិបតីទីពីរនៅឆ្នាំនេះទៀត មានសិទ្ធិធ្វើជាប្រធានាធិបតីរហូតអស់ជីវិត។
ការលុបចោលការកំណត់អាណត្តិប្រធានាធិបតី មិនមែនជារឿងលំបាក ព្រោះបក្សកុម្មុយនីស្តចិនគ្រប់គ្រងសភាទាំងមូលទៅហើយ។ វាជារឿងងាយដែលស្នើកែប្រែដោយខ្លួនឯង និងយល់ព្រមដោយខ្លួនឯងនោះ។ បក្សកុម្មុយនីស្តចិន បានពិភាក្សាសំណើកែប្រែនេះ តាំងពីខែមករា មុននឹងដាក់ឲ្យសភាប្រថាប់ត្រាអនុម័ត តាមក្រោយនៅខែមីនានេះ។ អ្វីៗដំណើរការដូចការគ្រោងទុក ហើយលទ្ធផលបែបនេះ ក៏មិនជារឿងត្រូវភ្ញាក់ផ្អើលដែរ។
១. តំណែងសំខាន់ទាំងបីរបស់លោក ស៊ី សុទ្ធតែគ្មានការកំណត់អាណត្តិ
ជាមួយនឹងសិទ្ធិអង្គុយកៅអីប្រធានាធិបតីដោយគ្មានការកំណត់ តំណែងសំខាន់ៗទាំងបី របស់លោក ស៊ី ជិនភីង គឺសុទ្ធតែមិនមានអាណត្តិទាំងអស់។ តំណែងទាំងបីមាន ប្រធានាធិបតី អគ្គលេខាធិការបក្ស និងប្រធានគណៈកម្មការយោធាមជ្ឈិម។ ក្នុងចំណោមតំណែងទាំងបីនេះ តំណែងប្រធានាធិបតីមិនមានអំណាច ដូចតំណែងលេខាបក្ស និងប្រធានគណៈកម្មការយោធាឡើយ ប៉ុន្តែមានការទទួលខុសត្រូវខ្លះ ក្នុងការងារដឹកនាំប្រទេស។
ការលុបចោលអាណត្តិប្រធានាធិបតី បានបង្កការព្រួយបារម្ភ និងការរិះគន់យ៉ាងខ្លាំង ទាំងនៅចិន និងនៅបរទេស។ ក្រុមអ្នកប្រឆាំងរិះគន់ថា ចិនកំពុងស្ថិតទៅរកការដឹកនាំផ្ដាច់ការរបស់បុគ្គលម្នាក់ និងដើរខុសពីផ្លូវដែលលោក តេង ស៊ាវភីង ខំគូសវាសទុកពីមុន។ ដោយមើលឃើញពីវិបត្តិមនុស្សម្នាក់ដឹកនាំប្រទេសតែឯង នៅសម័យប្រធាន ម៉ៅ ទើប លោក តេង អនុវត្តការកំណត់អាណត្តិប្រធានាធិបតីនៅឆ្នាំ១៩៨២ តែម្ដង។
យ៉ាងណាមិញ ប្រធានគណៈកម្មការកិច្ចការច្បាប់ នៃសភាចិនលោក Shen Chunyao បាននិយាយការការពារកែប្រែរដ្ឋធម្មនុញ្ញលើកនេះ។ ក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានក្រោយការបោះឆ្នោត មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់រូបនេះលើកឡើងថា វិសោធនកម្ម ជាវិធានការសំខាន់ ដើម្បីពង្រឹងប្រព័ន្ធដឹកនាំទាំងបី។
២. ឈ្មោះ និងទ្រីស្តីរបស់លោក ស៊ី ត្រូវបានចារក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ
បន្ថែមពីលើការលុបចោលអាណត្តិប្រធានាធិបតី ដែលបើកផ្លូវឲ្យលោក ស៊ី កានតំណែងប្រធានាធិបតីអស់មួយជីវិតនោះ សមាជិកសភាចិន ក៏បានគាំទ្រការបញ្ចូលទ្រឹស្តីរបស់លោក ស៊ី ទៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែរ។ «គំនិតស៊ី ជិនភីង ស្ដីពីសង្គមនិយមតាមបែបចិននៅសករាជថ្មី» ត្រូវបានដាក់បញ្ចូលក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញប្រទេស ដែលធ្វើឲ្យលោក ស៊ី ក្លាយជាមេដឹកនាំចិនដំបូងគេ មានមុខមាត់ មានឥទ្ធិពលស្មើប្រធាន ម៉ៅ សេទុង ទៅហើយ។
ក្រៅពីនោះ គំនិត និងទស្សននយោបាយរបស់លោក ស៊ី មួយចំនួនទៀតដូចជា គំរូអភិវឌ្ឍថ្មី, វាសនារួមរបស់មនុស្សជាតិ និងការជំរុញតម្លៃរួមរបស់សង្គមនិយម ក៏ត្រូវបានបញ្ចូលក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញផងដែរ។ មកទល់ពេលនេះ មានតែមេដឹកនាំបីនាក់ប៉ុណ្ណោះ ដែលមានកិត្តិយសខ្ពង់ខ្ពស់បែបនេះ ហើយលោក ស៊ី គឺជាមនុស្សទីបី។ ចាប់តាំងពីឡើងកាន់អំណាចនៅឆ្នាំ២០១២ លោក ស៊ី ជិនភីង បានប្រមូលអំណាចពេញដៃ ដូចអំឡុងពេលលោក ម៉ៅ សេទុង ដឹកនាំប្រទេសរហូតដល់ស្លាប់ដែរ៕
Tag:
ចិន
ស៊ី ជិនភីង
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
