ភ្នំពេញ៖ ការសិក្សាស្រាវជ្រាវថ្មីមួយលើតំបន់អភិរក្សសត្វខ្លាធំជាងមួយរយតំបន់ បង្ហាញថា មានតែ១៣ភាគរយប៉ុណ្ណោះ នៃតំបន់អភិរក្សទាំងនោះ បំពេញលក្ខខណ្ឌស្តង់ដារសកល។ តាមការសិក្សានេះ យ៉ាងហោចណាស់ មួយភាគបី នៃតំបន់ទាំងនោះ ប្រឈមយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ នឹងការបាត់បង់សត្វខ្លាធំ។ ដូច្នេះរដ្ឋាភិបាល ត្រូវដាក់ទុនរយៈពេល ដើម្បីការពារកុំឲ្យសត្វខ្លាធំបាត់បង់។
ការសិក្សាស្រាវជ្រាវថ្មីមួយ លើតំបន់អភិរក្សសត្វខ្លាធំជាងមួយរយតំបន់ និងជាកន្លែងដែល៧០ភាគរយ នៃសត្វខ្លាធំលើពិភពលោករស់នៅ បានបង្ហាញថា មានតែ១៣ភាគរយប៉ុណ្ណោះ នៃតំបន់អភិរក្សទាំងនោះ បំពេញលក្ខខណ្ឌស្តង់ដារសកល។ នេះបើតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់អង្គការ WWF ដែលបន្តបញ្ជាក់ថា ការសិក្សាស្រាវជ្រាវនេះ ជាផ្នែកមួយនៃដៃគូសហការ កម្មវិធីធានាការអភិរក្ស/ស្តង់ដារសម្រាប់សត្វខ្លា(CA|TS) ដែលរៀបចំដោយអង្គការអភិរក្សធំៗចំនួន១១ និងរដ្ឋាភិបាលនៃតំបន់មានវត្តមានសត្វខ្លាធំរស់នៅ។ វាជាការសិក្សាវាយតម្លៃឆាប់រហ័សធំជាងគេ និងដំបូងគេបង្អស់ នៃការអភិរក្សសត្វខ្លាធំ ដោយផ្អែកលើទីតាំងទូទាំងតំបន់អាស៊ី។
តាមការសិក្សានេះ យ៉ាងហោចណាស់ មួយភាគបី នៃតំបន់ទាំងនោះ ប្រឈមយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ នឹងការបាត់បង់សត្វខ្លាធំ។ លើសពីនេះ រឿងគួរឲ្យភ្ញាក់ផ្អើលនោះ គឺតំបន់ប្រឈមទាំងនោះ ស្ថិតនៅតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដែលជាតំបន់សត្វខ្លាធំ បានរងគ្រោះថ្នាក់ នៃការផុតពូជអស់រយៈពេលជាងមួយទសវត្សរ៍មកហើយ។
ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា រូបភាពសត្វខ្លាធំ ដែលគេថតបានចុងក្រោយបង្អស់ដោយកាមេរ៉ាស្វ័យប្រវត្តិ គឺក្នុងឆ្នាំ២០០៧ ហើយបច្ចុប្បន្ន ដោយសារតែគ្មានភស្តុភាងណាមួយ បញ្ជាក់ថាមានសត្វខ្លាធំបន្តពូជ គេបានកំណត់ថា សត្វខ្លាធំ គ្មានការបន្តពូជនៅប្រទេសកម្ពុជា។
លោក អេស ភី យ៉ាដាវ (S.P Yadav) ជំនួយការលេខាធិការ នៃវេទិកាសត្វខ្លាធំសកល (Global Tiger Forum) បានមានប្រសាសន៍ថា ការគ្រប់គ្រង់តំបន់អភិរក្សសត្វខ្លាធំមិនបានល្អ នឹងឈានទៅរកការផុតពូជនៃសត្វខ្លាធំ។ សម្រាប់ លោក អេស ភី យ៉ាដាវ ដើម្បីបញ្ឈប់ និងកាត់បន្ថយការធ្លាក់ចុះនៃចំនួនសត្វខ្លាធំ ការគ្រប់គ្រងប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព ជាសកម្មភាពចម្បង និងសំខាន់បំផុត ហើយដើម្បីសម្រេចបានសកម្មភាពនេះ ការដាក់ទុនរយៈពេលវែង លើតំបន់អភិរក្សសត្វខ្លាធំ គឺចាំបាច់បំផុត ហើយវាជា កាតព្វកិច្ច ដែលត្រូវដឹកនាំដោយរដ្ឋាភិបាល នៃតំបន់ដែលមានសត្វខ្លាធំរស់នៅ។
ឆ្នាំ២០១៧កន្លងទៅ សម្តេច ហ៊ុន សែន បានប្រកាសគាំទ្រគម្រោងនាំសត្វខ្លាធំមកតំបន់ទេសភាពខ្ពង់រាបភាគខាងកើត ដែលជាការបង្ហាញការគាំទ្រ និងការប្តេជ្ញារបស់រដ្ឋាភិបាល ក្នុងការបង្កើនចំនួនសត្វខ្លាធំសកលទ្វេដង នៅត្រឹមឆ្នាំ២០២២។ គម្រោងលម្អិត ដែលរដ្ឋាភិបាលកំពុងតែរៀបចំបញ្ចប់ នឹងបញ្ចូលជំហានសំខាន់ៗ ដែលត្រូវអនុវត្តន៍ មុនពេលនាំសត្វខ្លាធំ ចូលទៅតំបន់ទេសភាពខ្ពង់រាបភាគខាងកើត ដែលជាតំបន់មានព្រៃស្ងួតធំជាងគេ ក្នុងតំបន់កណ្តាលអាស៊ីអាគ្នេយ៍។
លោក សេង ទៀក នាយកប្រចាំប្រទេសនៃអង្គការ WWF-កម្ពុជា បានលើកឡើងក្នុងសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មាននេះថា រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានធ្វើសេចក្តីសម្រេចចិត្តយ៉ាងសំខាន់ និងមុតមាំ ក្នុងការស្តារចំនួនសត្វខ្លាធំឡើងវិញ ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ សម្រាប់លោក សេង ទៀក ជំហានជាបន្តបន្ទាប់ គឺត្រូវធ្វើឲ្យប្រាកដថា តំបន់ដែលសត្វខ្លាធំរស់នៅ ត្រូវបានគ្រប់គ្រង និងការពារបានជាក់លាក់។
បើទោះជាការបរបាញ់សត្វព្រៃ ជាកត្តាគំរាមកំហែងខ្លាំងបំផុតដល់ប្រភេទសត្វខ្លានានា ក៏៨៥ភាគរយ នៃតំបន់ដែលបានសិក្សាទាំងនោះ ពុំទាន់មានសមត្ថភាពបុគ្គលិក សម្រាប់ល្បាតតាមតំបន់ប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពនៅឡើយហើយ ។ នេះបើតាមសិក្សាថ្មីនេះ ដែលបានបន្ថែមទៀតថា ៦១ភាគរយ នៃតំបន់ក្នុងអាស៊ីអាគ្នេយ៍ មានការពង្រឹងច្បាប់ប្រឆាំងនឹងការបរបាញ់សត្វព្រៃតិចតួចបំផុត ដែលបណ្តាលឲ្យសត្វខ្លាធំ ងាយរងគ្រោះនឹងការបរបាញ់។
លោក សេង ទៀក បានបន្ថែមទៀតថា៖«ដើម្បីឲ្យគម្រោងនាំសត្វខ្លាធំមកកម្ពុជាទទួលបានជោគជ័យ យើងត្រូវបន្ថែមកិច្ចប្រឹងប្រែងទ្វេដង ក្នុងការធានាឲ្យមានការគ្រប់គ្រងតំបន់ការពារប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព។ ជាការចាំបាច់ យើងត្រូវមានការពង្រឹងច្បាប់យ៉ាងតឹងរឹង ដើម្បីទប់ស្កាត់ការដាក់អន្ទាក់ និងការកាប់ឈើខុសច្បាប់ ត្រូវមានកំណើនចំនួនឧទ្យានុរក្ស ដែលទទួលបានការហ្វឹកហាត់ត្រឹមត្រូវ និងមានសម្ភារល្បាតគ្រប់គ្រាន់ ព្រមទាំងមានការចូលរួមយ៉ាងសកម្ម ពីសហគមន៍មូលដ្ឋាន»។
កង្វះខាតក្នុងការដាក់ទុនរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ជាហេតុផលមួយដែលធ្វើឲ្យមានកង្វះខាត ការគ្រប់គ្រងតំបន់ការពារនានា។ ខណៈដែល ៨៦ភាគរយ នៃតំបន់អាស៊ីខាងត្បូង ប្រទេសរុស្សី និងចិន បានបញ្ជាក់ថា ខ្លួនមាន ឬគ្រោង នឹងមាននិរន្តរភាពហិរញ្ញវត្ថុ សម្រាប់ការគ្រប់គ្រងតំបន់ការពារក៏ដោយ មានតែ ៣៥ភាគរយប៉ុណ្ណោះ នៃតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដែលមាននិរន្តរភាពហិរញ្ញវត្ថុ សម្រាប់គ្រប់គ្រងតំបន់ការពារ។
លោក ម៉ៃឃើល បលស៊ើ (Michael Baltzer) ប្រធានក្រុមកម្មវិធី WWF Tigers Alive បានមានប្រសាសន៍ថា៖«មានតំបន់ការពារជាច្រើនខ្វះខាតបុគ្គលិកល្បាត។ តាមប្លុកអគារទូទៅ នៅក្នុងទីក្រុងនានាក្នុងតំបន់អាស៊ី មានកងសន្តិសុខច្រើន ជាងចំនួនឧទ្យានុរក្ស ក្នុងតំបន់ការពារនានា។ ការដាក់ទុនថវិកា ជាតម្រូវការប្រញាប់បំផុត ជាពិសេសសម្រាប់តបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ដើម្បីគាំទ្រនូវការស្តារចំនួនសត្វខ្លាធំឡើងវិញ ក្នុងតំបន់ការពារទាំងនេះ»។
ការដោះស្រាយកង្វះខាតការដាក់ទុន នៅតែជាកិច្ចការចំបាច់មួយ ក្នុងចំណោមកិច្ចការចាំបាច់នានា ដើម្បីធានាដល់អនាគត ប្រភេទសត្វខ្លាទាំងនេះ និងអត្ថប្រយោជន៍ដ៏សម្បូរបែបសម្រាប់មនុស្ស និងធម្មជាតិ ដែលទទួលបាននៅពេលដែលចំនួនសត្វខ្លាទាំងនេះកើនឡើង។
ចុះផ្សាយមុនពេលទិវាសត្វព្រៃសកល (World Wildlife Day) ថ្ងៃទី៣ ខែមីនា ស្របពេលដែលទិវាសត្វព្រៃសកលឆ្នាំនេះ អំពាវនាវឲ្យមានការការពារប្រភេទសត្វខ្លានានា របាយការណ៍សិក្សាស្រាវជ្រាវនេះ មានតួនាទីក្នុងការដាស់តឿន ខណៈដែលមានតម្រូវការការពារជម្រកប្រភេទសត្វខ្លានានា និងការចូលរួមពីសហគមន៍មូលដ្ឋាន ដើម្បីធានាឲ្យបាននូវកិច្ចការពារ និងស្តារឡើងវិញនៃប្រភេទសត្វខ្លាធំ៕