កម្ពុជា មានប្រភេទសត្វស្លាប និងចតុប្បាទជាច្រើនរស់នៅក្នុងព្រៃធម្មជាតិ ដោយ ខ្លះត្រូវបានចាត់ចូលជាប្រភេទ សត្វកម្ររងគ្រោះ ងាយរងគ្រោះ ជិតផុតពូជ ដែលត្រូវបានការពារ និងអភិរក្ស។ ជាមួយគ្នានេះ ជាង១០ ឆ្នាំចុង ក្រោយ អង្គការនិង សមាគមន៍ចំនួនមួយ បានបង្កាត់ពូជសត្វព្រៃមួយចំនួនដើម្បី អាចជួយបង្កើនចំនួន ពួកវានៅក្នុងព្រៃធម្មជាតិ នាថ្ងៃអនាគត។
មជ្ឈមណ្ឌលអង្គរសម្រាប់ការអភិរក្សជីវៈចម្រុះ (ACCB), អង្គការសមាគមអភិរក្សសត្វព្រៃ (WCS), អង្គការសម្ព័ន្ធសត្វព្រៃ Wildlife Alliance និងសមាគមអភិរក្សដំរីអៃរ៉ាវត្តា សុទ្ធតែបានរួមចំណែក ជួយបង្កាត់ពូជប្រភេទសត្វមួយចំនួន ដើម្បីទប់ស្កាត់ការដាច់ពូជចេញពីក្នុងព្រៃរបស់កម្ពុជា។
Heosemys grandis. Photo credit ACCBPau Puigcerver
មន្ត្រីមជ្ឈមណ្ឌលអង្គរសម្រាប់ការអភិរក្សជីវៈចម្រុះ (ACCB) ដែលមានទីស្នាក់ការក្នុងខេត្តសៀមរាប បានប្រាប់សារព័ត៌មានថ្មីៗ២៥ថា នារយៈពេល១០ឆ្នាំកន្លងមកនេះ មជ្ឃមណ្ឌលបង្កាត់ពូជសត្វកម្រ និងកំពុងរងគ្រោះចំនួន៨ប្រភេទ។
កូនខ្ទីង_ រូបភាពដោយអង្គការសម្ព័ន្ធមិត្តសត្វព្រៃ
មន្ត្រីអង្គការខាងលើ បានឱ្យដឹងថា កម្មវិធីបង្កាត់ពូជសត្វប្រភេទទាំងនេះធ្វើឡើង ក្នុងគោលបំណង ធានាបាននូវចំនួន ប្រភេទ សត្វកម្រនៅថ្ងៃអនាគត។ ជាមួយគ្នានោះ សត្វដែលត្រូវបានបង្កាត់ពូជ ក្នុងមជ្ឃមណ្ឌល រួមមានបក្សី រងគ្រោះជិតផុតពូជ បំផុតបីប្រភេទ និងបក្សីរងគ្រោះជិតផុតពូជចំនួនពីរប្រភេទ អណ្ដើកងាយរងគ្រោះ ជិតផុតពូជបំផុតចំនួន៤ប្រភេទ និងអណ្ដើករងគ្រោះ ជិតផុតពូជមួយប្រភេទ។
រូបភាពកូន ដោយសមាគន អៃរាវត្តា
សត្វដែលត្រូវបានបង្កាត់ពូជទាំងអស់រួមមាន សត្វខ្សឹប ត្រយងចង្កំកស ត្រយងយក្ស អណ្ដើកសរសៃ ឬអណ្ដើកហ្លួង អណ្ដើកព្រិច ឬអណ្ដើកភ្នំ, អណ្ដើកសោម អណ្ដើកក្របីក្បាលលឿង និងអណ្ដើកបិទមុខស្នូកខ្មៅ។ ទាំងនេះ ជាប្រភេទសត្វដែលមជ្ឃមណ្ឌលACCBបានបង្កាត់។
រូបភាពដោយ អង្គការWCS
រីឯ WCS Cambodia វិញ ដំណើរការនៃការបង្កាត់ពូជបានដោយជោគជ័យ ជាមួយនឹងកម្មវិធីការពារ អភិរក្ស និងបង្កាត់ពូជ អណ្ដើកហ្លួងឬ អណ្ដើកសរសៃនៅក្នុងខេត្តកោះកុង។
លោក សោម ស៊ីថា ប្រធានគម្រោងអភិរក្សប្រចាំខេត្តកោះកុង និងទន្លេសាប បានឱ្យសារព័ត៌មានថ្មីៗ២៥ដឹងថា ចាប់ពីឆ្នាំ ២០១០ រហូតដក់ឆ្នាំ២០២២ គម្រោងថែរក្សា អភិរក្ស និងបង្កាត់ពូជអណ្ដើកហ្លួងទទួលបានជោគជ័យ ហើយនេះជាគម្រោងបង្កាត់តែមួយគត់នៅក្នុងអង្គការ WCS។
«ប្រសិនបើយើងបូកសរុប ចាប់ពីឆ្នាំ២០១០ ដល់ឆ្នាំ២០២២ យើងទទួលបានសម្បុកចំនួន២២ មានពងចំនួន ៣៣៦គ្រាប់ និងញាស់បានចំនួន ២០៤កូន។ ជាមួយគ្នានេះ បើបែងចែក ក្នុងឆ្នាំ២០២១ អណ្ដើ្កកត្រូវបានបង្កាត់ចំនួន៦សម្បុក បានពង ៧១គ្រាប់ និងក្នុងឆ្នាំ២០២២ គិតត្រឹមថ្ងៃទី៣ ខែកុម្ភៈ មានសម្បុកចំនួន៦ បានពងចំនួន៧១គ្រាប់»។ នេះជាការលើកឡើងរបស់លោក ស៊ីថា។
រូបសត្វអង្កត់ខ្មៅ រូបភាពដោយអង្គការសម្ព័ន្អមិត្តសត្វព្រៃ
ដូចគ្នាផងដែរ អង្គការសម្ព័ន្ធសត្វព្រៃ Wildlife Alliance បញ្ជាក់ថា ក្នុងរយៈពេល១០ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ក្រុមការងារបាន ខិតខំអភិរក្ស និងបង្កាត់ពូជសត្វព្រៃប្រមាណ៤០ប្រភេទ និងសរុបមានកូនចំនួន៨៩៥ក្បាល។ ក្នុងចំណោមប្រភេទសត្វ ទាំងអស់ មានសត្វកម្រមួយចំនួនដូចជា សត្វខ្លាពពក ខ្ទីង ទន្សោង តោ ក្រពើភ្នំ ក្ងោក ខ្លាឃ្មុំធំ ក៏ត្រូវបានថែរក្សានិងបង្កាត់ពូជបានដោយជោគជ័យជាបន្តបន្ទាប់។
លោក ទ្រី ស៊ីថេង ប្រធានបុគ្គលិកថែរក្សា និងសង្គ្រោះសត្វព្រៃភ្នំតាម៉ៅ បានលើកឡើងថា កិច្ចការពារ និងអភិរក្ស រួមជាមួយការបង្កាត់ពូជរបស់អង្គការធ្វើឡើងក្នុងគោលបំណងតែមួយគត់ គឺដើម្បីរក្សាវត្តមានប្រភេទសត្វទាំងនោះមិនឱ្យ ឈានទៅដល់ដំណាក់កាលនៃការបាត់បង់ពីក្នុងព្រៃ។
រីឯសមាគមអៃរាវត្តានៅឆ្នាំ២០២១ បានទទួលជោគជ័យក្នុងការបង្កាត់ពូជសត្វដំរីស្រុកចំនួនមួយក្បាល កាលពីចុងឆ្នាំ។ លោកស្រី ខៃ ចិន្ដា ប្រធានសមាគមអៃរាវត្តាបានលើកឡើងថា កូនសត្វដំរីស្រុកទីមួយមានឈ្មោះ«ណូអែល» ជាកូនដំរីតែមួយគត់ដែលមានវត្តមាន បន្ទាប់ពីរយៈពេលជាង៣០ឆ្នាំចុងក្រោយ មិនធ្លាប់មានកូនដំរីកើតថ្មីនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
កិច្ចការងារ នៃការបង្កាត់ពូជសត្វព្រៃ របស់អង្គការចំនួនបី និងសមាគមអៃរាវត្តា អាចជាក្តីសង្ឃឹមសម្រាប់អ្នកអភិរក្ស និងអ្នកការពារសត្វព្រៃនៃប្រទេសកម្ពុជា សម្រាប់សកម្មភាពបង្កើនចំនួនសត្វព្រៃ នៅក្នុងព្រៃធម្មជាតិ បន្ទាប់ពីរងការគំរាមកំហែង៕