សៀមរាប៖ ជាង២០ឆ្នាំមកហើយ ដែលលោក ហុង ហ៊ាន ពលរដ្ឋរស់នៅតំបន់អង្គរ កំពុងចូលរួមជាមួយការងារអភិរក្សប្រាសាទបុរាណ។ សព្វថ្ងៃលោក ហ៊ាង មានតួនាទីជាអ្នកបច្ចេកទេសរៀបថ្ម។
ហើយការដ្ឋានដែលកំពុងធ្វើបច្ចុប្បន្ន គឺរៀបចំនិងជួសជុលកំពង់ទឹកខាងកើតប្រាសាទព្រះខ័ន។ មានវ័យ៦២ឆ្នាំលោក ហ៊ាង រីករាយជាមួយការងារអភិរក្សប្រាសាទ។ អ្នកភូមិត្រពាំងសេះរូបនេះអះអាង ថាឪពុករបស់លោកក៏ធ្លាប់ជាកម្មករជួសជុលប្រាសាទដែរនៅសម័យសង្គមរាស្រ្តនិយម។ លោកមានមោទកភាពជាខ្លាំង
ដែលបានស្នងការងារនេះពីឪពុក និងចង់ឱ្យកូនរបស់លោកបន្តការងារនេះទៀតមិនឱ្យដាច់ឡើយ។
ព័ត៌មានពិស្ដារ សូមអានបទសម្ភាសរវាងអ្នកសារព័ត៌មានឌីជីថលថ្មីៗ ជាមួយលោក ហុង ហ៊ាង ដូចតទៅ៖
អ៊ីសា រ៉ហានី៖ ខ្ញុំបានដឹងខ្លះថាលោកអ៊ុំជាអ្នកជួសជុលប្រាសាទមួយរូប ដែលមានប្រវត្តិជួសជុលជាមួយសាលាបារាំងចុងបូព៌ា គឺសម័យជួសជុលប្រាសាទបាពួនមក តើលោកអ៊ុំអាចរំលឹកបានទេ ពេលនោះយើងមានឱកាសបែបណាទើបបានចូលធ្វើការជាមួយខាងបារាំង?
ហុង ហ៊ាង៖ បាទ ខ្ញុំពីដើមជាកសិករធ្វើស្រែធម្មតា។ តែក្រោយមករបរនេះដោះស្រាយជីវភាពគ្រួសារ មិនទាន់ខ្ញុំក៏ចូលទៅសុំប្រធានការដ្ឋានលោក ប៉ាស្កាល់ ផ្ទាល់ធ្វើការ។ សុំ គាត់យកទៅធ្វើការតែម្ដង។
ដំបូងគាត់ឱ្យខ្ញុំទៅធ្វើខាងដើររកថ្ម។ ដើររកថ្មផ្គុំប្រាសាទ។ ធ្វើការងារនេះបាន២ខែ ចេះគ្រាន់បើគេដកទៅនៅខាងរៀនរៀបថ្ម។ យើងរៀបបានចេះទៅ បានគេប្រគល់តំណែងជាប្រធានក្រុមរៀបថ្ម។អ៊ីសា រ៉ហានី៖ តើលោកអ៊ុំធ្វើការនៅបាពួនបានប៉ុន្មានឆ្នាំដែរ ទើបផ្លាស់ទៅកន្លែងផ្សេង?
ហុង ហ៊ាង៖ បាពួនប្រហែលចូលបាន១៥ឆ្នាំ គឺចាប់ផ្តើមនៅឆ្នាំ៩៥ (១៩៩៥) បន្ទាប់មកចេញទៅមេបុណ្យខាងលិច ដល់បច្ចុប្បន្នចូលផ្នែកអភិរក្សប្រាសាទជាមួយអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា ចូល២០ឆ្នាំលើស។ការងារសព្វថ្ងៃ គឺខាងបច្ចេកទេសរៀបចំថ្ម។
អ៊ីសា រ៉ហានី៖ លោកអ៊ុំអាចប្រាប់បានទេ ថាតើការងារដំបូងយើងរៀនពីអ្នកណាមក?
ហុង ហ៊ាង៖ រៀនដំបូងពីប្រធានក្រុមចាស់គេ។ រៀនតៗគ្នា។ ប្រធានក្រុមស៊េរីចាស់ពីសង្គមសម័យរាស្រ្តនិយមមក។
អ៊ីសា រ៉ហានី៖ តើជំនាន់នោះ អ្នកភូមិជុំវិញតំបន់អង្គរចូលរួមការងារជួសជុលប្រាសាទច្រើនដែរឬទេ?
ហុង ហ៊ាង៖ ច្រើនគិតទៅច្រើនដែរ។ បើនៅការដ្ឋានខ្ញុំធ្វើបាពួន កម្លាំងសរុបចុងក្រោយ ប្រហែលចូលជិត៣០០នាក់។
អ៊ីសា រ៉ហានី៖ កាលជំនាន់សាលាបារាំងជួសជុលបាពួន តើកម្លាំងពលកម្មគេគិតយើងជាថ្ងៃឬខែ?ហើយគេគិតដូចម្ដេចទៅ?
ហុង ហ៊ាង៖ ដំបូងគេគិតថ្ងៃ តែក្រោយមកមានខាងសហជីព គឺគេទាមទារគិតខែវិញ។ ពីដើមមិញបើកលុយខ្មែរ
តែសហជីពសុំទៅគេបើកលុយដុល្លារទៅ។ ហើយលុយយើងឡើងបណ្ដើរៗ មួយឆ្នាំបន្ដិចៗ។កាលណោះបានតិចទេ។ គិតទៅមួយថ្ងៃ៤ពាន់ជាង (រៀល) គិតទៅកាលណោះបាន មួយដុល្លារកន្លះ។គេឡើងឱ្យរាល់ឆ្នាំ។
អ៊ីសា រ៉ហានី៖ លោកអ៊ុំអាចជម្រាបពីការងាររៀបថ្មបន្ដិចបានទេ តើមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ តើលោកអ៊ុំគិតថាខ្លួនឯងផ្ទាល់មានបទពិសោធន៍កម្រិតណាដែរ អាចមានជំនាញស្ទាត់ហើយឬនៅ?
ហុង ហ៊ាង៖ បាទប្រសិនបើអារម្មណ៍ខ្លួនខ្ញុំដែលតែងសិក្សាពីដើមរហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន គឺអាចធ្វើទៅបាន។អាចចេះរៀបថ្មទាំងពីរប្រភេទ គឺថ្មភក់ និងថ្មបាយក្រៀម។ បច្ចេកទេសយើងមើល តាមលក្ខណៈប្រាសាទ។បើយើងមានប្លង់អាចមើលទៅ យើងអាចធ្វើទៅបាន តែអត់ប្លង់ យើងមើលតាម បច្ចេកទេសប្រាសាទតើទ្រង់ទ្រាយរបៀបម៉េចៗ យើងយល់។
អ៊ីសា រ៉ហានី៖ ថ្មចាស់ដែលរើមកហើយ តើយើងមានបច្ចេកទេសដូចម្ដេចដើម្បីឱ្យត្រូវទៅតាមលំនាំបុរាណ?
ហុង ហ៊ាង៖ បើថ្មបុរាណរើមក យើងដាក់ខុសល្បាក់វា ខុសថ្មវា ដាក់អត់ត្រូវទេ។ យើងត្រូវមើលតាមល្បាក់មើលតាមចំហៀង ខ្លះវាប្លែនចេះប្លែនចុះ វាកិបគ្នាទៅ អាហ្នឹងវាត្រូវហើយ។ ហើយប្រសិនជាក្បាច់ផងយើងមើលទ្រង់ទ្រាយក្បាច់វា ក្បាច់វាសងគ្នាទៅវាចូលលក្ខណៈក្បាច់វាវង់ផ្កាចន្ទអីទៅ អាហ្នឹងយើងឃើញ ជាក់ស្ដែងអត់បញ្ហាទេ។ គិតទៅថ្មក្បាច់ រៀបស្រួលជាងថ្មអត់ក្បាច់។ រកក៏ស្រួលទៀត ពេលថ្មវាជ្រុះបាត់។
អ៊ីសា រ៉ហានី៖ ក្នុងការងារ តើយើងមានការលំបាកយ៉ាងដូចម្ដេចខ្លះ ធ្លាប់មានជួបបញ្ហាលំបាកច្រើនទេ?
ហុង ហ៊ាង៖ លំបាកវាមាន ដូចជាឧទាហរណ៍បើយើងចុះរកថ្ម ដើររកថ្មដែលរលុះបាត់ យើងរកមិនងាយ ឃើញពិបាកដែរឈឺក្បាលដែរ (សើច) គិតច្រើន។ ថ្មដែលជ្រុះរាយប៉ាយជុំវិញរកមិនឃើញ រកមិនឃើញដេកគិតឈឺក្បាល។ ហើយម្យ៉ាងទៀតដូចប្រាសាទមួយដែលរើគ្រឹះអស់ ដល់យើងធ្វើទៅវិញ បើយើងគិតអត់ដល់ទៅអត់រួចទេ។ ទាល់តែគិតឲ្យដល់ លក្ខណៈគិតជ្រេឲ្យត្រូវ ហ្នឹងបានទៅរួច។
អ៊ីសា រ៉ហានី៖ លោកអ៊ុំអាចចែករំលែកបច្ចេកទេសគិតបន្ដិចបានទេ ឧទាហរណ៍ដូចប្រាសាទទន្លេស្ងួតដែលត្រូវរើទាំងអស់ តើពេលរើនោះយើងត្រូវរៀបចំទុកដាក់ថ្មដូចម្ដេចដើម្បីពេលរៀបឡើងវិញងាយស្រួល?
ហុង ហ៊ាង៖ អាហ្នឹងពេលរើ យើងត្រូវបង់លេខ។ បង់រួតវា។ បង់រួតមួយរួតពីរ លេខប៉ុន្មានដល់លេខប៉ុន្មានមួយជុំវា។ បន្ទាប់មករួតពីរមួយជុំទៀត។ ដល់ពេលយើងយកស្រួល យើងរើមួយផ្ទាំងមួយរួតវា ទៅដាក់ម្ដុំអាហ្នឹងវាលឿនទាំងការងារ ស្រួលទាំងយើងរៀបផង។ ដល់ពេលដាក់ទៅវិញ ក្រោយរៀបគ្រឹះត្រូវហើយ វាលឿន។
អ៊ីសា រ៉ហានី៖ តើបច្ចុប្បន្នលោកអ៊ុំកំពុងដើរតួជាអ្នកចែករំលែកចំណេះដឹងលើការងារអភិរក្សប្រាសាទទៅសមាជិកក្រុមដែរឬទេ?
ហុង ហ៊ាង៖ ខ្ញុំមានបង្ហាត់ច្រើន។ កាលពីនៅធ្វើមេបុណ្យខាងកើតពួកកម្មករក្មេងៗប៉ុន្មានខ្ញុំបណ្ដុះបណ្ដាលចេះទាំងអស់។ បើអត់ខ្ញុំប៉ុន្មានថ្ងៃ ពួកគេអាចធ្វើបានដោយខ្លួនឯង។បើធ្វើកន្លែងនេះ ក៏ខ្ញុំ ហៅក្មេងៗមកពន្យល់ពីការងាររៀបថ្មនេះដែរ។ ខ្ញុំពន្យល់ទាំងអស់អត់លាក់ទេបណ្ដុះបណ្ដាលកូនក្មេង ព្រោះយើងចាស់ហើយ ថ្ងៃណាយើងសោ អស់កម្លាំងមិនបានមក
ដល់វាអត់ចេះវាធ្វើអត់កើតស្ទះការងារ តែពេលនេះពួកគេធ្វើកើត។ មេចេះតែថា ឱ្យជួយបង្ហាត់ផងខ្ញុំថាចេះតែបង្ហាត់ហើយ កុំឱ្យតែខ្ជិល។
អ៊ីសា រ៉ហានី៖ មកដល់ពេលនេះមានរយៈពេលជាង២០ឆ្នាំហើយ តើលោកអ៊ុំមានក្ដីរីករាយដូចម្ដេចខ្លះ ចំពោះខ្លួនឯងដែលបានរួមចំណែកជួយជួសជុលប្រាសាទខ្មែរដែលទ្រុឌទ្រោមឱ្យវាល្អប្រសើរឡើងវិញ?
ហុង ហ៊ាង៖ បាទត្រង់ចំណុចនេះក៏ខ្ញុំត្រេកអរច្រើនណាស់ ព្រោះធ្វើអ្វីមួយខ្ញុំចង់ធ្វើឱ្យល្អ។ហើយខ្ញុំចំណូលនឹងរឿងរៀបប្រាសាទនេះ។ ខ្ញុំធ្វើម៉េចចង់តែល្អហ្នឹង ធ្វើម៉េចឱ្យវារចនាក្បាច់នៅទាំងអស់ដើម្បីទុកឱ្យកូនចៅក្រោយៗមើលឃើញ ថានេះជាកេរដំណាលរបស់ដូនតាយើងពីដើម។ពេលឃើញប្រាសាទទ្រុឌទ្រោម ខ្ញុំតែងបបួលថ្នាក់ដឹកនាំ ថាគួរជួសជុលខាងណេះមួយកន្លែងទៅ។ វាស្ដាយឃើញស្ដាយ របស់ទ្រុឌទ្រោមអស់ច្រើន ស្ដាយៗប្រាសាទ។ វាមិនងាយធ្វើកើត។ បើយើងធ្វើថ្មីមិនងាយកើតដូចរបស់បុរាណ។
អ៊ីសា រ៉ហានី៖ យើងសប្បាយចិត្តទេ នៅពេលយើងកើតនៅតំបន់ឧទ្យានអង្គរ ហើយបានជួយជួសជុលកេរដំណាលនៅលើទឹកដីរបស់យើងដូច្នេះ?
ហុង ហ៊ាង៖ ខ្ញុំមិនថាម៉េចទេ លោកពុកខ្ញុំពីដើមក៏គាត់ធ្វើក្នុងប្រាសាទដែរ (ជួសជុលប្រាសាទ)។ប៉ុន្តែគាត់ធ្វើបានតិចនៅសម័យសង្គមរាស្រ្តនិយម។ ដល់ពេលសម័យនេះ ខ្ញុំសុំគេ គេឱ្យធ្វើ
ស្នងត្រកូលលោកពុកហ្នឹងឯង (សើច)។
អ៊ីសា រ៉ហានី៖ មកដល់ជំនាន់លោកអ៊ុំនេះ តើមានរៀបចំឱ្យកូនស្នងការងារពីខ្លួនទៀតទេ?
ហុង ហ៊ាង៖ វារវល់ការងារផ្សេង។ កាលនៅបាពួនខ្ញុំយកទៅធ្វើ២នាក់។ ឱ្យទៅធ្វើហ្នឹងគេ។ ធ្វើចេះដាប់ក្បាច់ដាប់អ៊ី។អាប្អូនវាជំនាញទៅខាងបើកបរ រឿងគ្រឿងស្ទួចអ៊ីណា។ ខំបណ្ដុះបណ្ដាលកូន និងប្រាប់កូនទៀតថា កូនទៅធ្វើការអ៊ីចាំពិបាកគេប្រើ។ មនុស្សចេះប្រើខ្លួនឯង ជាមនុស្សល្អ។ កូននោះវា តាមខ្ញុំដែរ ធ្វើទៅកើតទាំងអស់។ដល់ពេលនេះការងារខ្ញុំបែកបាពួនទៅ វាឈប់។ ខ្ញុំទៅមេបុណ្យហៅវាទៀត សុំមេបាន តែវារវល់ដឹកភ្ញៀវកាលណោះភ្ញៀវច្រើន។ តែអនាគតទៅចង់ឱ្យកូនបន្តការងារនេះពីខ្ញុំ ប៉ុន្តែអាស្រ័យលើកូន ព្រោះបង្ខំគេពេកពិបាក
ណាមួយការងារនៅនេះប្រាក់ថ្ងៃមិនច្រើនដូចការងារផ្សេង។
អ៊ីសា រ៉ហានី៖ ជាង២០ឆ្នាំក្នុងការងារជាអ្នកអភិរក្ស តើការងារនេះបានរួមចំណែកជួយសេដ្ឋកិច្ចគ្រួសារ កម្រិតណា?
ហុង ហ៊ាង៖ អារឿងសេដ្ឋកិច្ចគ្រួសារ វាធម្មតា វាមិនបានលូតលាស់ទៅណា គ្រាន់ម៉ាហូបបាន ម៉ាគ្រប់ក្នុង គ្រួសារ។ហើយដូចសព្វថ្ងៃកូនចៅបែកអស់ទៅ នៅតែពីរនាក់យាយតា វាអាចមួយទប់ៗ។ ថ្ងៃណាយាយរកបានតិចតួចវាផ្សំគ្នា។ ខ្ញុំចេះតែខំតស៊ូ ធ្វើៗទៅ ខ្លួនយើងប៉ុណ្ណេះហើយ មិនដឹងទៅធ្វើអីទៀត។ចេះតែធ្វើទៅៗដើម្បីបណ្ដុះបណ្ដាលក្មេងៗបន្តទៀត ខ្លាចដល់ពេលណាដល់វគ្គយើងឈប់កូនក្មេងវាអាចធ្វើបន្តទៀតបាន។
អ៊ីសា រ៉ហានី៖ សង្កេតឃើញថា ការដ្ឋានជួសជុលនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះខុសពីមុនដែលមានជនបរទេសជាអ្នកជួយបណ្ដុះបណ្ដាលជាដើម ពេលនេះគឺសុទ្ធតែខ្មែរ ដែលរួមគ្នាជួសជុលប្រាសាទខ្មែរ។ តើលោកអ៊ុំយល់ឃើញបែបណាដែរ?
ហុង ហ៊ាង៖ មានអ៊ី ឃើញថាសប្បាយម្យ៉ាងយើងស្រួលដែរ។ ប៉ុន្តែខ្ញុំគ្រាន់តែសំណូមពរ ចំណុចមួយគឺចាញ់អារឿងថវិកាផ្ទាល់ឱ្យគ្នាតិចពេក។ គិតទៅអភិរក្សប្រាសាទរើថ្មធំៗ ហើយប្រើទាំងអស់កម្លាំងបាយឱ្យលុយគ្នាតិចពេក មួយថ្ងៃ២៥,០០០រៀល បើអាចថ្នាក់លើជួយអនុគ្រោះបានដំឡើងឱ្យគ្នាខ្លះទៅ។បើយើងថាមិនបានច្រើន អាចត្រឹម៣ម៉ឺន អាហ្នឹងអាចផ្គត់ផ្គង់ចាយវាយក្នុងគ្រួសារបានច្រើន ណាមួយសព្វថ្ងៃបុណ្យទាន ការច្រើនដែរ៕