អន្តរជាតិ
នយោបាយអន្តរជាតិ
អាមេរិកឈ្លានពានអ៊ីរ៉ាក់ឆ្នាំ ២០០៣ ពាក់ព័ន្ធអ្វីនឹងកំណើតក្រុមភេរវជន IS ?
×![]()
ប្រភពនៃក្រុមភេរជនរដ្ឋឥស្លាមឬក្រុម ដែស្ហ (Daesh) កំពុងក្លាយជាប្រធានបទស្មុគស្មាញនិងសំខាន់បំផុតនាពេលបច្ចុប្បន្ន។ ប៉ុន្តែមានការបកស្រាយខុសប្លែកគ្នាជុំវិញប្រភពនៃក្រុមភេរវជនដ៏មានឥទ្ធិពលនេះដែរ។ ក្រុមភេរវជន ដែស្ហ ដែលមានឈ្មោះបោះសំឡេងដូចរាល់ថ្ងៃបានវិវត្តិចេញពីក្រុមអាល់កៃដា ក្រោយផ្តុំកម្លាំងបន្ទាប់ព្រឹត្តិការណ៍អាមេរិកឈ្លានពានអ៊ីរ៉ាក់ឆ្នាំ ២០០៣ ។ វាអាចជាកំហុសឆ្គងមួយរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកនិងសម្ព័ន្ធមិត្ត ដែលពួកគេមិនមានលទ្ធភាពផ្សះផ្សាសង្គមអ៊ីរ៉ាក់ឡើយ ដោយទុកក្រុមដែលស្មោះស្ម័គ្ររបបដឹកនាំសាដាម ហ៊ូសេន ស្ថិតនៅក្រៅដំណោះស្រាយនយោបាយ។
បញ្ហានៅអ៊ីរ៉ាក់ មិនត្រឹមតែផ្លាស់ប្តូររបបដឹកនាំប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែវាក៏ជាផ្នែកមួយនៃការបង្កើតជម្លោះក្រុមភាគតិចនិងភាគច្រើនដែលមាននិន្នាការខុសគ្នា។ លោកសាដាម ហ៊ូសេន ជាមេដឹកនាំដែលប្រកាន់និកាយស៊ូនី ដែលមកពីក្រុមភាគតិច ហើយក្រោយលោកធ្លាក់ពីតំណែង សហរដ្ឋអាមេរិកបានលើកបន្ទុបមេដឹកនាំដែលមកពីក្រុមភាគច្រើនដែលប្រកាន់និកាយស៊ីអ៊ីត។ រឿងដែលអាក្រក់នោះគឺ នាយករដ្ឋមន្ត្រីអ៊ីរ៉ាក់ពីឆ្នាំ ២០០៦ដល់ឆ្នាំ២០១៤លោក Nouri al-Maliki បានបង្កើតនយោបាយព្រៃផ្សៃ ដោយធ្វើទុក្ខបុកម្នេញក្រុមភាគតិចដែលកាន់និកាយស៊ូនី ជាពិសេសក្រុមគាំទ្រអតីតមេដឹកនាំអ៊ីរ៉ាក់តែម្តង។ វាជារឿងមិនអាចចៀសផុតដែលថា ជម្លោះសាសនា និងនយោបាយព្រៃផ្សៃ រើសអើងរបស់រដ្ឋាភិបាលអ៊ីរ៉ាក់នេះ ផ្តល់ឱកាសដល់ក្រុមភេរវជនទាញប្រយោជន៍ប្រមូលផ្តុំកម្លាំងរបស់ខ្លួនបានងាយ។ ទើបតែដល់ឆ្នាំ ២០១៤ប៉ុណ្ណោះដែលក្រុមនេះសម្រេចផ្តាច់ខ្លួនពីក្រុមអាល់កៃដា ហើយប្រកាសបង្កើតរដ្ឋមួយដែលមានរចនាសម្ព័ន្ធដឹកនាំតាមបែបសាសនា និងប្រកាន់និយកាយស៊ូនី កាន់កាប់ទឹកដីដ៏ធំល្វឹងល្វើយនៅស៊ីរី និងអ៊ីរ៉ាក់។
១.បេក្ខជនប្រធានាធិបតីហ៊ីឡារីគ្លីនតុន ក៏ធ្លាប់សោកស្តាយរឿងអាមេរិកឈ្លានពានអ៊ីរ៉ាក់
លោក ស្រី ហ៊ីឡារី គ្លីតុន ជាអតីតព្រឹទ្ធសមាជិកអាមេរិក រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស និងជាបេក្ខជនប្រធានាធិបតី មួយរូបផងនោះបាន រិះគន់គោលនយោបាយការបរទេសរដ្ឋបាលលោកអូបាម៉ា និងបង្ហាញពីការសោកស្តាយដែលលោកស្រីធ្លាប់បោះឆ្នោតគាំទ្រសង្គ្រាមនៅអ៊ីរ៉ាក់ឆ្នាំ ២០០៣ ។ អតីតរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសរូបនេះបានបង្ហាញពីការសោកស្តាយនេះក្នុងសៀវភៅរបស់លោកស្រីដែលទើបចេញផ្សាយក្នុងឆ្នាំ ២០១៤ ដែលមានចំណងជើងថា «ជម្រើសដ៏លំបាក» ។
លោកស្រីបញ្ជាក់ថា អន្តរាគមន៍នៅអ៊ីរ៉ាក់ពិតជាកំហុសឆ្គងមួយ ព្រោះទីមួយអាមេរិកបានគាសរំលើងរបបដឹកនាំចាស់ប្រកាន់និកាយស៊ូនីដែលមានវត្តមាននៅអ៊ីរ៉ាក់រាប់រយឆ្នាំ ហើយអាមេរិកបានលើកបន្ទុបរដ្ឋាភិបាលថ្មីមួយដែលផ្តាច់ការព្រៃផ្សៃដឹកនាំដោយលោក Nuri al-Maliki អតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រីអ៊ីរ៉ាក់តែម្តងដែលជាអ្នកប្រកាន់និកាយស៊ីអ៊ីត។
លោក Maliki បានឡើងកាន់ចាប់ផ្តើមធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើជនជាតិអ៊ីរ៉ាក់ដែលប្រកាន់និកាយផ្សេងពីខ្លួន និងជនជាតិភាគតិចផ្សេងទៀត ដូច្នេះហើយទើបបានជាសង្គមអ៊ីរ៉ាក់បែកខ្ញែកគ្នាខ្លាំងនៅពេលនេះ។ ទីពីរ គឺអន្តរាគមន៍យោធាអាមេរិកដើម្បីរុករកអាវុធគីមីនៅក្នុងប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់ រំលោភលើច្បាប់អន្តរជាតិទាំងស្រុង ហើយគ្មានការផ្តល់ការអនុញ្ញាតពីក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិទេ។ អាមេរិកនិងសម្ព័ន្ធមិត្តអង់គ្លេស បារាំងបែរជានាំគ្នាឈ្លានពាន វាយប្រហារអ៊ីរ៉ាក់ ផ្តួលរំលំរបបដឹកនាំរបស់លោក សាដាម ហ៊ូសេន ដោយចោទប្រកាន់មេដឹកនាំអ៊ីរ៉ាក់នេះ ថាជាជនផ្តាច់ការនេះលួចផលិតអាវុធគីមីទៅវិញ។ក្រោមអន្តរាគមន៍របស់អាមេរិកនិងសម្ព័ន្ធមិត្ត ប្រជាជនអ៊ីរ៉ាក់ ១លាននាក់ត្រូវបានសម្លាប់និងច្រើនពាន់នាក់ផ្សេងទៀតរងរបួស។ ក្រៅពីនេះ វិបត្តអ៊ីរ៉ាក់នៅពេលបច្ចុប្បន្ននេះក៏កើតឡើងដោយសារការដកកងទ័ពចេញអស់ពីអ៊ីរ៉ាក់ផងដែរ ក្នុងអាណត្តិលោកអូបាម៉ា។ ការដកកងទ័ពចេញអោយអស់ពីអ៊ីរ៉ាក់នៅឆ្នាំ ២០១១ ជាឱកាសមួយសម្រាប់ក្រុមឧទ្ទាមឥស្លាមអាចដណ្តើមកាន់អំណាចព្រោះកងទ័ពអ៊ីរ៉ាក់នៅទន់ខ្សោយនៅឡើយ។
ផ្ទុយពីលោកស្រីគ្លីនតុន លោកអូបាម៉ាជាអ្នកប្រឆាំងខ្លាំងចំពោះការធ្វើសង្គ្រាមនៅអ៊ីរ៉ាក់ឆ្នាំ២០០៣ ហើយលោកបានបោះឆ្នោតប្រឆាំងនឹងការឈ្លានពានអីរ៉ាក់ផងដែរ ព្រោះកាលនោះលោកនៅជាសមាជិកព្រឺទ្ធសភានៅរដ្ឋ Illinois នៅឡើយ។ លោកអូបាម៉ាប្រហែលជាមើលឃើញពីផលវិបាកមួយចំនួនដែលកើតឡើង ក្នុងការធ្វើអន្តរាគមន៍យោធានៅក្នុងប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់ ហើយនៅពេលលោកឃោសនាបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីលោកបានប្រកាសថាបើលោកជាប់ឆ្នោតលោកនឹងដកទ័ពចេញពីអ៊ីរ៉ាក់ និងអាហ្វហ្កានីស្ថានជាដើមផង។ ដូច្នេះហើយក្រោយលោកឡើងកាន់តំណែងឆ្នាំ ២០០៩ លោកចាប់ផ្តើមកាត់បន្ថយកងទ័ពដែលមានវត្តមាននៅអ៊ីរ៉ាក់ និងអាហ្វហ្កានីស្ថានបន្តិចម្តងៗ ហើយលោកបានសម្រេចដកអស់ឆ្នាំ ២០១១ពីអ៊ីរ៉ាក់។
២.អតីតប្រមុខអង្គការសហប្រជាជាតិក៏យល់ថា ការឈ្លានពានអ៊ីរ៉ាក់ឆ្នាំ ២០០៣ បង្កើតក្រុមភេរវជនដែស្ហឡើង
ក្នុងសន្និសីទសន្តិសុខទីក្រុងម៉ុយនិច តាំងពីខែកុម្ភៈកន្លងមក អតីតប្រមុខស្ថាប័នអង្គការសហប្រជាជាតិលោក កូហ្វីអាណាន់ បានអះអាងចំពោះមុខមេដឹកនាំពិភពលោកឯទៀតថា អន្តរាគមន៍យោធា ក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន ឆ្នាំ ២០០៣ ដើម្បីផ្តួលរំលំរបបដឹកនាំ អ៊ីរ៉ាក់ជាកំហុសដ៏ធ្ងន់ធ្ងរមួយ ហើយវាបានបង្កើតក្រុមភេរវជនរដ្ឋឥស្លាមនេះឡើង។
លោក អាណាន់ បានបញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា ចលនាក្រុមភេរវជនរដ្ឋឥស្លាមដែលប្រកាសបង្កើតរដ្ឋ និងប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋប្រឆាំងមនុស្សជាតិនៅស៊ីរីនិងអ៊ីរ៉ាក់បច្ចុប្បន្ននេះ មានដើមកំណើក្រោយពេលដែលមានការឈ្លានពានប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់ដោយរដ្ឋាភិបាលក្រុងវ៉ាស៊ីនតោននិងសម្ព័ន្ធមិត្តកាលពីឆ្នាំ ២០០៣ ។ លោកបានសង្កត់ធ្ងន់ផងដែរ កាលលោកធ្វើជាអគ្គលេខាធិការអង្គការសហប្រជាជាតិ លោកបានប្រឆាំង អន្តរាគមន៍នេះថែមទៀត។
មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់រូបនេះបានព្យាយាមពន្យល់ថា សង្គ្រាមនៅអ៊ីរ៉ាក់ធ្វើអោយមានការបែកខ្ញែកគ្នារវាងប្រជាជននៅក្នុងប្រទេស ជាពិសេសក្រុមទាហាន និងមន្ត្រីនគរបាលអ៊ីរ៉ាក់។ ក្រុមអតីតយោធា និងនគរបាលស្ថិតក្រោមអំណាច សាដាម ហ៊ូសេន បានរត់គេចខ្លួនទៅចូលរួមជាមួយក្រុមភេរវជនរដ្ឋឥស្លាម។ យ៉ាងណាក៏ដោយ ក្រៅពីបន្ទោសសហរដ្ឋអាមេរិក លោក កូហ្វី អាណាន់ បានចង្អុលបង្ហាញផងដែរថា ក្រុមមហាអំណាចក្នុងតំបន់មជ្ឈិមបូព៌ា ក៏បានរួមចំណែកសំខាន់ក្នុងការធ្វើឲ្យក្រុមភេរវជនដែស្ហនេះ ពង្រឹងឥទ្ធិពលនិងអំណាចរបស់ខ្លួនផងដែរ។ នេះក៏ដោយសារក្រុមរដ្ឋទាំងនោះបានទទូលប្រយោជន៍ដែរពីចលនាជ្រុលនិយមនេះ។
អតីតប្រមុខស្ថាប័នអង្គការសហប្រជាជាតិខាងលើក៏បាន ក្រើនរំលឹកផងដែរពីគោលបំណងសាបព្រោះប្រជាធិបតេយ្យនៅក្នុងប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់ ដោយមិនបានពិនិត្យមើលដំណើរការស្ថាប័ននយោបាយនិងវប្បធម៌ ជាមុន។ បញ្ហាមួយទៀតមហាអំណាចអាមេរិកអសមត្ថភាពក្នុងការជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលអ៊ីរ៉ាក់ក្រោយរបបសាដាមហ៊ូសេន ដើរតាមគន្លងប្រជាធិបតេយ្យ ធានាការផ្សះផ្សាជាតិ និងគោរពសេរីភាពសាសនា។ រដ្ឋាភិបាលកើតឡើងក្រោយអន្តរាគមន៍ ចាក់ស្រេះដោយអំពើពុករលួយ ហើយការ រើសអើង ស្អប់ខ្ពើមគ្នាអ្នកកាន់សាសនាឥស្លាមនិកាយស៊ូនីនិងស៊ីអ៊ីត បានបណ្តាលអោយក្រុមប្រជាជនឥស្លាមនិកាយស៊ូនីរត់ចូលរួមជាមួយក្រុមភេរវជនរដ្ឋឥស្លាមទៅវិញថែមទៀត៕
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
