ប្រទេសណាខ្លះដែលបាត់ឈ្មោះពីផែនទីនៅសតវត្សទី២០? (ភាគ១)

អន្តរជាតិ

ប្រទេសណាខ្លះដែលបាត់ឈ្មោះពីផែនទីនៅសតវត្សទី២០? (ភាគ១)

17, Apr 2016 , 3:00 pm

រូបភាព

ដោយ: ថ្មីៗ

នៅអំឡុងសតវត្សទី២០ មានប្រទេសជាច្រើនលើពិភពលោកដែលបានបាត់ឈ្មោះ ពីផែនទីពិភពលោក។ រដ្ឋខ្លះបានបាត់ឈ្មោះដោយសារការរួបរួមគ្នា ឯរដ្ឋខ្លះទៀតបែកខ្ងែកគ្នាជាពីរឬបី ឬច្រើន ផ្សេងទៀតផងដែរ។ ថ្ងៃនេះគេហទំព័រថ្មីៗសូមលើកយកប្រទេសធំៗចំនួន ១០ ដែលបានបាត់ឈ្មោះពីផែនទីពិភពលោកយើងនេះ៖

១. អាឡឺម៉ង់ខាងកើត (១៩៤៩-១៩៩០)

ក្រោយសង្គ្រាមលោកលើកទី២ អាឡឺម៉ង់ត្រូវបានបែងចែកជាពីរ និងកាន់កាប់ដោយប្រទេសមហាអំណាចដែលឈ្នះសង្គ្រាម មានអាមេរិក អង់គ្លេស បារាំង និងសហភាពសូវៀតជាដើមនោះ។ ខាងកើតត្រូវបានកាន់កាប់ដោយសហភាពសូវៀត និងខាងលិចត្រូវបានកាន់កាប់ដោយអាមេរិកនិងប្រទេសសម្ព័ន្ធមិត្ត ហើយក្រោយការកាន់កាប់នេះគេសង្កេតឃើញការលេចរួបរាងឡើងនៃរដ្ឋមួយនេះឆ្នាំ ១៩៤៩ ។

ទោះជាយ៉ាងណាភាពល្បីល្បាញនៃប្រទេសអាឡឺម៉ង់ខាងកើតគឺ ជញ្ជាំងធ្វើឡើងដើម្បីខណ្ឌចែកជាមួយអាឡឺម៉ង់ខាងលិច និងអំពើឃោរឃៅបាញ់ប្រហារលើប្រជាជនដែលមានចេតនារត់ចាកចេញពីប្រទេសនេះ ទៅកាន់អាឡឺម៉ងខាងលិចផងដែរ។ តែគួរអោយសោកស្តាយ ប្រទេសនេះបានបាត់ខ្លួន បន្ទាប់ពីមានការរួបរួមគ្នារវាងអាឡឺម៉ង់ទាំងពីរ ដោយសារសហភាពសូវៀតចុះអន់ខ្សោយនៅឆ្នាំ ១៩៩០ ។

២.ឆេកូស្លូវ៉ាគី Czechoslovakia (១៩១៨-១៩៩២)

ប្រទេសឆែកូស្លូវ៉ាគី កើតឡើងចេញពីផ្នែកមួយនៃទឹកដីចក្រភពអូទ្រីស ហុងគ្រី នៅពេលចក្រភពនេះរលំរលាយក្រោយសង្គ្រាមលោកលើកទី១ ឆ្នាំ ១៩១។ ហើយប្រទេសនេះត្រូវបានគេស្គាល់ថាជារដ្ឋដែលប្រកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យមួយ នៅទ្វីបអឺរ៉ុបមុនពេលផ្ទុះឡើងនូវសង្គ្រាមលោកលើកទី។ នៅឆ្នាំ ១៩៣៨ ប្រទេសនេះត្រូវបានកាន់កាប់នឹងភ្ជាប់ជាមួយនឹងប្រទេសអាឡឺម៉ង់ដោយ មេដឹកនាំផ្តាច់ការអាដុហ្វ ហ៊ីត្លែ ក្រោយមានការព្រមព្រៀងគ្នាជាមួយមេដឹកនាំ បារាំង និងអង់គ្លេស នៅទីក្រុងមុយនិក ឆ្នាំ ១៩៣៨ ។

ក្រោយសង្គ្រាមលោកលើកទីពីរទឹកដីនេះត្រូវបានកាន់កាប់ដោយសហភាពសូវៀត រហូតដល់ពេលដែលសូវៀតដួលរលំឆ្នាំ ១៩៩១ទើបប្រទេសនេះក្លាជារដ្ឋឯករាជ្យ។ តែយ៉ាងណា នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៩២ ប្រទេសនេះត្រូវបានបែងចែកជាពីរ គឺសាធារណរដ្ឋឆែក(លិច) និងស្លូវ៉ាក(កើត) ក្រោយពីមានការទាមទារស្វ័យភាព និងឯករាជ្យភាពពីប្រជាជនអំបូរស្លាវ(Slavs) ដែលរស់នៅតំបន់ស្លូវ៉ាកនោះ។មកទល់ពេលនេះលែងមានប្រទេសឆែកូស្លូវ៉ាគីទៀតហើយ។

៣.សហព័ន្ធយូហ្គោស្លាវី Yugoslavia (១៩១៨-១៩៩២)

ប្រទេសនេះមានឈ្មោះជាផ្លូវការ សាធារណរដ្ឋសហព័នសង្គមនិយមយូហ្គោស្លាវី បានចាប់កំនើតឡើងបន្ទាប់ពីដួលរលំ និងបែកបាក់គ្នានៃទឹកដីចក្រភពអូទ្រី-ហុងគ្រីដូចគ្នានឹងឆែកូស្លាវ៉ាគីដែរ។ តាមពិតទៅ យូហ្កូស្លាវីនេះ ជាផ្នែកមួយនៃហុងគ្រី ផ្តើមចេញតំបូងពីរដ្ឋស៊ែប៊ី តែយ៉ាងណាប្រទេសនេះមិនបានដើរលើគន្លងប្រជាធិបតេយ្យនោះ តែបែជាត្រលប់ទៅជ្រើសរើសរបបរាជានិយមផ្តាច់ការទៅវិញ។

នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៤១ ទឹកដីនេះត្រូវបានឈ្លានពាន និងកាន់កាប់ដោយកងទ័ពណាស៊ីអាឡឺម៉ង់ ហើយវាបានក្លាយជាទឹកដីរបស់អាឡឺម៉ង់ចាប់ពីពេលនោះ។ ក្រោយអាឡឺម៉ង់ចាញ់សង្គ្រាមលោកលើកទី២ ឆ្នាំ ១៩៤៥ បានព្យាយាមគេចចេញអោយផុតពីការគ្រប់គ្រងរបស់សហភាពសូវៀត តែយ៉ាងណាប្រទេសនេះមិនបានបោះបង់របបកុម្មុយនីស្តចោលឡើយ។

របបថ្មីត្រូវបានគ្រប់គ្រងដោយប្រធានធិបតី Josip Tito ហើយប្រទេសនេះក៏ព្យាយាមផងដែរដើម្បីបង្កើតចលនាមិនចូលបក្សសម្ព័ន្ធជៀសផុតពីឥទ្ធិពលនៃបណ្តាប្រទេសលោកខាងលិច និង លោកខាងកើត។ នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៩២ ដោយសារមានបញ្ហាវិបត្តិផ្ទៃក្នុងទាក់ទងនឹងជម្លោះជាតិសាសន៍ សហព័ន្ធយូហ្កូស្លាវីនេះត្រូវបានបែងចែកជារដ្ឋតូចចំនួន៦ ដូចជា ស្លូវឺនៀ ក្រូអាត បូស្នៀ ស៊ែប៊ី ម៉ាកសេដូនី (Macedonia) និងម៉ុងតេណេក្រូ(Montenegro)។

៤.ទីបេ(១៩១៣-១៩៥១)

ទឹកដីទីបេ ជាទឹកដីមួយដែលមានដែលមានដើមកំណើត និងល្បីល្បាញជាយូរយារណាស់មកហើយ តែយ៉ាងណាទើបតែឆ្នាំ ១៩១៣ប្រទេសនេះបានប្រកាសខ្លួនជារដ្ឋឯករាជ្យពេញលេញមិនស្ថិតក្រោមឥទ្ធិពលនៃរដ្ឋណាមួយឡើយ ក្រោមការដឹកនាំរបស់សង្ឃ Dalai Lamas។ មួយឆ្នាំ បន្ទាប់ ១៩១៤ អ្នកតំណាងអង់គ្លេស ចិន និងទីបេ បានជួបជុំគ្នាពិភាក្សា និងចរចារលើសន្ធិសញ្ញាមួយ ដើម្បីទទួលស្គាល់បន្ទាត់ព្រំដែនភាគខាងជើង និងព្រំដែនដទៃទៀតរបស់ទីបេផង។

ទាំងប្រទេសអង់គ្លេស និងប្រទេសចិន បាននាំគ្នាសន្យាគោរពបូរណភាពដែនដីរបស់ទីបេ ផងដែរចាប់ពីពេលនោះមក។ គួរអោយសោកស្តាយរយៈពេលត្រឹមតែ ៤៨ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ ដែលប្រទេសនេះក្លាយខ្លួនជារដ្ឋឯករាជ្យ ដោយនៅឆ្នាំ ១៩៥១ កងទ័ពកុម្មុយនីស្តចិន របស់លោកម៉ៅ សេទុង បានឈ្លានពាន និងកាន់កាប់ទឹកដីនេះ។ នៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៥៩ ប្រទេសចិនបានភា្ជប់ទឹកដីនេះជារបស់ចិនជាផ្លូវការ ដោយរំលាយរដ្ឋាភិបាលទីបេចោល ហើយប្រទេសនេះលែងជារដ្ឋឯករាជ្យបន្តទៀតហើយចាប់ពីពេលនោះមក។

៥.ប្រទេសវៀតណាមខាងត្បូង (១៩៥៥-១៩៧៥)

ក្រោយពីប្រទេសបារាំងចាញ់សង្គ្រាមនៅជាមួយកងទ័ពវៀតណាម បារាំងព្រមប្រគល់ឯករាជ្យជាផ្លូវការអោយវៀតណាមនៅឆ្នាំ ១៩៥៤ តែយ៉ាងណាក្តី ក្រោមអំណាចនៃសន្និសីទទីក្រុងហ្សីណែវឆ្នាំ ១៩៥៤ បានសម្រចបំបែកវៀតណាមជាពីរតាមរយៈខ្សែរស្របទី ១៧។ វៀតណាមត្រូវបានបែងចែកជាពីរ គឺខាងជើងគាំទ្ររបបកុម្មនីស្តដឹកនាំដោយ ហូជីមិញ និងវៀតណាមខាងត្បូងដែលតំបូងឡើយដឹកនាំដោយស្តេចវៀតណាមព្រះនាម Bao Dai។

ក្រោយពីបារាំងបានចាកចេញ ទៅម្ចាស់អាណានិគមថ្មីអាមេរិកបានចូលមកជំនួស ដែលគោលបំណងសំខាន់របស់អាមេរិកនៅពេលនោះគឺជាការទប់ស្កាត់ការរីកសាយភាពនៃរបបកុម្មនីស្តនៅវៀតណាមខាងជើង។ ដូច្នេះហើយអាមេរិកសម្រេចធ្វើសង្គ្រាមប្រឆាំងវៀតណាខាងជើងដោយគាំទ្រកងទ័ពវៀតណាមខាងត្បូង។

រហូតដល់ឆ្នាំ ១៩៧៣ អាមេរិកមានបំណងដកកងទ័ពរបស់ខ្លួនចេញ និងបញ្ឈប់សង្គ្រាម ដោយរៀបចំអោយមានការចរចា និងចុះកិច្ចព្រមព្រៀងគ្នាមួយរវាងរដ្ឋាភិបាលអាមេរិក និងវៀតណាមខាងជើង នៅទីក្រុងប៉ារីស។នៅឆ្នាំ ១៩៧៥ វៀតណាខាងជើងឈ្នះសង្គ្រាមជាមួយវៀតណាមខាងត្បូង ហើយវៀតណាមទាំងពីរបានរួមរួមគ្នាក្លាយជាវៀតណាមតែមួយចាប់តាំងពីពេលនោះមក៕