អន្តរជាតិ
នយោបាយអន្តរជាតិ
រដ្ឋក្មេងខ្ចីទីម័រខាងកើត អាចមានព្រំដែនអចិន្ត្រៃយ៍ជាមួយរដ្ឋជិតខាងបានឬទេ?
×![]()
គឺរយៈពេល១៤ឆ្នាំមកហើយក្រោយទទួលបានឯករាជ្យពេញលេញ រដ្ឋកោះដ៏តូចទីម័រខាងកើត មិនទាន់ មានព្រំដែនអចិន្ត្រៃយ៍មួយពិតប្រាកដជាមួយនឹងរដ្ឋជិតខាង ជាពិសេស អូស្ត្រាលីនៅឡើយនោះទេ។ ភាពមិនដាច់ស្រេចនេះ បានបង្កឲ្យមានចម្រូងចម្រាសជាច្រើនក្នុងការបែងចែកតំបន់ត្រូវអភិវឌ្ឍន៍ និង ផលប្រយោជន៍លើតំបន់ត្រួតស៊ីគ្នាដែលសំបូរទៅដោយប្រេងនោះ។ ចុងក្រោយនេះ ទីម័រខាងកើត បានប្រកាសសុំជំនួយពីអង្គការសហប្រជាជាតិដើម្បីជាអាជ្ញាកណ្តាលសម្របសម្រួល តែវា នៅតែជាបញ្ហាថាតើអង្គការកំពូលមួយនេះ អាចយុត្តាធិការឬអត់ ដ្បិតអូស្ត្រាលីបានបដិសេធរួចទៅហើយនោះ?
រដ្ឋាភិបាលទីម័រខាងកើត កាលពីខែមេសាកន្លងទៅ បានដង្ហោយរកអង្គការសហប្រជាជាតិដើម្បីជួយដោះស្រាយបញ្ហាជម្លោះ និងកំណត់ព្រំដែនអចិន្ត្រៃយ៍ពិតប្រាកមួយរបស់ខ្លួននៅក្នុងតំបន់សមុទ្រទីម័រ (Timor Sea)។ រដ្ឋាភិបាលដែលពឹងផ្អែកស្ទើរតែទាំងស្រុងពីប្រេងរូបនោះ ក៏បានជូនដំណឹងទៅកាន់ អូស្ត្រាលីដែលជាភាគីជម្លោះអំពីដំណើរនៃការធ្វើ
សន្ធានកម្មនោះនឹងត្រូវបានប្រព្រឹត្តឡើងក្រោមអំណាចនៃអនុសញ្ញាអង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីច្បាប់សមុទ្រ(UNCLOS)។
គិតចាប់ពីទទួលបានឯករាជ្យ ទីម័រខាងកើត និងអូស្ត្រាលី ធា្លប់បានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយគ្នាលើ បញ្ហាព្រំដែនមួយចំនួនផងដែរ តែកិច្ចព្រមព្រៀងទាំងនោះ មិនបានកំណត់ពីព្រំដែនអចិន្ត្រៃយ៍នោះទេ ។ ក្នុងឆ្នាំ២០០២ ទីម័រខាងកើត បានចុះហត្ថលេខាជាមួយនឹងអូស្ត្រាលីលើសន្ធិសញ្ញាសមុទ្រទីម័រ ដែលក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងនោះ ភាគីទាំងពីរ ក៏បានកំណត់ពីតំបន់មួយចំនួនដែលជាតំបន់អភិវឌ្ឍន៍រួមដើម្បីរុករកប្រេងផងដែរ។
ដោយសារតែកិច្ចព្រមព្រៀងដែលធ្វើកន្លងមកគ្រាន់តែជាការកំណត់ព្រំដែនបណ្តោះអាសន្ន រួមជាមួយ ការតវ៉ារបស់ប្រជាជនទីម័រខាងកើតដែលបានចោទអូស្ត្រាលីថាបានចូលទៅកាន់សមុទ្រទីម័រដើម្បីបូមយកប្រេងនោះ ទីម័រខាងកើត បានចេញចំណាត់ការកាន់អង្គការសហប្រជាជាតិដើម្បីអន្តរគមន៍។ ជាពិសេសនោះ ការបោះបង់ការចរចាទ្វេភាគី និងដោះស្រាយតាមច្បាប់អន្តរជាតិ អាចធ្វើឲ្យទីម័រ ខាងកើតចំណេញបានច្រើននៅក្នុងតំបន់សមុទ្រទីម័រនោះ។
ក្នុងឆ្នាំ២០១៣ ទីម័រខាងកើត បានចាប់ផ្តើមដាក់បណ្តឹងទៅកាន់មជ្ឈត្តការនៃតុលាការអន្តរជាតិ ក្រុង ឡាអេ នៃប្រទេសហូឡង់ទាក់ទងនឹងបញ្ហាព្រំដែននោះ។ ក្នុងបណ្តឹងនោះ បានអះអាងថា សន្ធិសញ្ញា ដែលបានបែងចែកតំបន់អភិវឌ្ឍន៍រវាងអូស្ត្រាលី និងទីម័រខាងកើត លែងមានសុពលភាពទៀតហើយ ដ្បិតការចរចារវាងភាគីទាំងពីរក្នុងឆ្នាំ២០០៤ មិនបានបង្ហាញពីភាពស្មោះត្រង់នោះទេ។ ក្នុងឆ្នាំ២០០៤ អូស្ត្រាលី បានធ្វើចារកម្មទៅលើមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលទីម័រខាងកើតខណៈកំពុងតែដំណើរការការចរចា។
ក្រោយមកនៅឆ្នាំ២០១៤ ទីម័រខាងកើត បានយល់ព្រមទទួលសំណើរបស់អូស្ត្រាលីដើម្បីផ្អាកដំណើរ ការនោះសិន និងបន្តការចរចាបន្ថែមឡើងវិញ។ ជុំវិញការព្រមព្រៀងនេះ លោក Xanana Gusmao អតីតមេដឹកនាំកំពូលទីម័រខាងកើត និងជាភាគីចរចាកិច្ចព្រមព្រៀងសមុទ្រទីម័រ បានពន្យល់ថា ការពន្យារពេលវិធានការផ្នែកច្បាប់ ក្នុងឆ្នាំ២០១៤ ក៏ព្រោះតែទីម័រខាងកើត គិតថា វានឹងអាចខិតទៅរកការចរចាលើព្រំដែនសមុទ្រ។ លោក Gusmao បានបន្ថែមថា គិតចាប់ពីពេលនោះមក ការចរចាប្រៀបប្រដូចប្រដូចទៅនឹង «ហៅទីម័រខាងកើតស្តាប់ តែមិនអាចនិយាយអ្វីបានទាំងអស់»។
ចុងក្រោយនេះ បន្ទាប់ពីមានបាតុកម្មទ្រង់ទ្រាយធំដែលមានការចូលរួមពីប្រជាជនទីម័រខាងកើតរាប់ពាន់នាក់ រដ្ឋាភិបាលទីម័រខាងកើត បានប្រកាសជាថ្មីនៅថ្ងៃទី១១ ខែមេសា ដើម្បីសុំអន្តរាគមន៍ពី អង្គការសហប្រជាជាតិក្នុងការកោះហៅអូស្ត្រាលីដើម្បីចរចានិងដោះស្រាយជម្លោះព្រំដែនតាមច្បាប់ អន្តរជាតិ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ ក្តីសង្ឃឹមនៃការដោះស្រាយតាមច្បាប់អន្តរជាតិរបស់ទីម័រខាងកើត ហាក់ដូចជា មានលទ្ធភាពតិចតួចណាស់។ ក្នុងនោះ រដ្ឋាភិបាលអូស្ត្រាលី បានបដិសេធមិនចូលរួមតាមសំណើ ដោយបានលើកឡើងថា អូស្ត្រាលី បានដកចេញបទបញ្ញត្តិទាក់ទងនឹងការដោះស្រាយជម្លោះអធិបតេយ្យតាមរយៈមជ្ឈត្តការអន្តរជាតិក្នុងឆ្នាំ២០០២រួចហើយ។ ហើយនេះ មានន័យថា មជ្ឈត្តការនៃ តុលាការអន្តរជាតិ មិនមានយុត្តាធិការដើម្បីចាប់បង្ខំទៅលើអូស្ត្រាលីដើម្បីដោះស្រាយជម្លោះនោះទេ៕
រដ្ឋាភិបាលទីម័រខាងកើត កាលពីខែមេសាកន្លងទៅ បានដង្ហោយរកអង្គការសហប្រជាជាតិដើម្បីជួយដោះស្រាយបញ្ហាជម្លោះ និងកំណត់ព្រំដែនអចិន្ត្រៃយ៍ពិតប្រាកមួយរបស់ខ្លួននៅក្នុងតំបន់សមុទ្រទីម័រ (Timor Sea)។ រដ្ឋាភិបាលដែលពឹងផ្អែកស្ទើរតែទាំងស្រុងពីប្រេងរូបនោះ ក៏បានជូនដំណឹងទៅកាន់ អូស្ត្រាលីដែលជាភាគីជម្លោះអំពីដំណើរនៃការធ្វើ
សន្ធានកម្មនោះនឹងត្រូវបានប្រព្រឹត្តឡើងក្រោមអំណាចនៃអនុសញ្ញាអង្គការសហប្រជាជាតិស្តីពីច្បាប់សមុទ្រ(UNCLOS)។
គិតចាប់ពីទទួលបានឯករាជ្យ ទីម័រខាងកើត និងអូស្ត្រាលី ធា្លប់បានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយគ្នាលើ បញ្ហាព្រំដែនមួយចំនួនផងដែរ តែកិច្ចព្រមព្រៀងទាំងនោះ មិនបានកំណត់ពីព្រំដែនអចិន្ត្រៃយ៍នោះទេ ។ ក្នុងឆ្នាំ២០០២ ទីម័រខាងកើត បានចុះហត្ថលេខាជាមួយនឹងអូស្ត្រាលីលើសន្ធិសញ្ញាសមុទ្រទីម័រ ដែលក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងនោះ ភាគីទាំងពីរ ក៏បានកំណត់ពីតំបន់មួយចំនួនដែលជាតំបន់អភិវឌ្ឍន៍រួមដើម្បីរុករកប្រេងផងដែរ។
ដោយសារតែកិច្ចព្រមព្រៀងដែលធ្វើកន្លងមកគ្រាន់តែជាការកំណត់ព្រំដែនបណ្តោះអាសន្ន រួមជាមួយ ការតវ៉ារបស់ប្រជាជនទីម័រខាងកើតដែលបានចោទអូស្ត្រាលីថាបានចូលទៅកាន់សមុទ្រទីម័រដើម្បីបូមយកប្រេងនោះ ទីម័រខាងកើត បានចេញចំណាត់ការកាន់អង្គការសហប្រជាជាតិដើម្បីអន្តរគមន៍។ ជាពិសេសនោះ ការបោះបង់ការចរចាទ្វេភាគី និងដោះស្រាយតាមច្បាប់អន្តរជាតិ អាចធ្វើឲ្យទីម័រ ខាងកើតចំណេញបានច្រើននៅក្នុងតំបន់សមុទ្រទីម័រនោះ។
ក្នុងឆ្នាំ២០១៣ ទីម័រខាងកើត បានចាប់ផ្តើមដាក់បណ្តឹងទៅកាន់មជ្ឈត្តការនៃតុលាការអន្តរជាតិ ក្រុង ឡាអេ នៃប្រទេសហូឡង់ទាក់ទងនឹងបញ្ហាព្រំដែននោះ។ ក្នុងបណ្តឹងនោះ បានអះអាងថា សន្ធិសញ្ញា ដែលបានបែងចែកតំបន់អភិវឌ្ឍន៍រវាងអូស្ត្រាលី និងទីម័រខាងកើត លែងមានសុពលភាពទៀតហើយ ដ្បិតការចរចារវាងភាគីទាំងពីរក្នុងឆ្នាំ២០០៤ មិនបានបង្ហាញពីភាពស្មោះត្រង់នោះទេ។ ក្នុងឆ្នាំ២០០៤ អូស្ត្រាលី បានធ្វើចារកម្មទៅលើមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលទីម័រខាងកើតខណៈកំពុងតែដំណើរការការចរចា។
ក្រោយមកនៅឆ្នាំ២០១៤ ទីម័រខាងកើត បានយល់ព្រមទទួលសំណើរបស់អូស្ត្រាលីដើម្បីផ្អាកដំណើរ ការនោះសិន និងបន្តការចរចាបន្ថែមឡើងវិញ។ ជុំវិញការព្រមព្រៀងនេះ លោក Xanana Gusmao អតីតមេដឹកនាំកំពូលទីម័រខាងកើត និងជាភាគីចរចាកិច្ចព្រមព្រៀងសមុទ្រទីម័រ បានពន្យល់ថា ការពន្យារពេលវិធានការផ្នែកច្បាប់ ក្នុងឆ្នាំ២០១៤ ក៏ព្រោះតែទីម័រខាងកើត គិតថា វានឹងអាចខិតទៅរកការចរចាលើព្រំដែនសមុទ្រ។ លោក Gusmao បានបន្ថែមថា គិតចាប់ពីពេលនោះមក ការចរចាប្រៀបប្រដូចប្រដូចទៅនឹង «ហៅទីម័រខាងកើតស្តាប់ តែមិនអាចនិយាយអ្វីបានទាំងអស់»។
ចុងក្រោយនេះ បន្ទាប់ពីមានបាតុកម្មទ្រង់ទ្រាយធំដែលមានការចូលរួមពីប្រជាជនទីម័រខាងកើតរាប់ពាន់នាក់ រដ្ឋាភិបាលទីម័រខាងកើត បានប្រកាសជាថ្មីនៅថ្ងៃទី១១ ខែមេសា ដើម្បីសុំអន្តរាគមន៍ពី អង្គការសហប្រជាជាតិក្នុងការកោះហៅអូស្ត្រាលីដើម្បីចរចានិងដោះស្រាយជម្លោះព្រំដែនតាមច្បាប់ អន្តរជាតិ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ ក្តីសង្ឃឹមនៃការដោះស្រាយតាមច្បាប់អន្តរជាតិរបស់ទីម័រខាងកើត ហាក់ដូចជា មានលទ្ធភាពតិចតួចណាស់។ ក្នុងនោះ រដ្ឋាភិបាលអូស្ត្រាលី បានបដិសេធមិនចូលរួមតាមសំណើ ដោយបានលើកឡើងថា អូស្ត្រាលី បានដកចេញបទបញ្ញត្តិទាក់ទងនឹងការដោះស្រាយជម្លោះអធិបតេយ្យតាមរយៈមជ្ឈត្តការអន្តរជាតិក្នុងឆ្នាំ២០០២រួចហើយ។ ហើយនេះ មានន័យថា មជ្ឈត្តការនៃ តុលាការអន្តរជាតិ មិនមានយុត្តាធិការដើម្បីចាប់បង្ខំទៅលើអូស្ត្រាលីដើម្បីដោះស្រាយជម្លោះនោះទេ៕
Tag:
ទីម័រខាងកើត
មជ្ឈត្តការនៃតុលាការអន្តរជាតិ
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
