ពីនេះ ពីនោះ
តើពាក្យ«ត្បិត និង ដ្បិត» មានលក្ខណៈខុសគ្នាដូចម្ដេចក្នុងការប្រើប្រាស់»?
×![]()
ដោយ: ថ្មីៗ
ការប្រើប្រាស់ពាក្យ«ត្បិត» និងពាក្យ«ដ្បិត»សព្វថ្ងៃនេះ ប្រាកដណាស់មានអ្នកច្រឡំច្រើនអំពីលក្ខខណ្ឌក្នុងការប្រើប្រាស់ពាក្យទាំងពីរនេះ ហើយក៏នាំឲ្យមានកំហុសផ្នែកអត្ថន័យនៅក្នុងប្រយោគ ផងដែរ។ តើពាក្យទាំងពីរនេះមានការប្រើប្រាស់ខុសគ្នាដូចម្ដេច? តាមវចនានុក្រមខ្មែរ របស់សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត ពាក្យទាំងពីរនេះ មានលក្ខណៈខុសគ្នាដូចខាងក្រោម៖ 
ពាក្យ«ត្បិត» ជាប្រភេទពាក្យបរិវារសម្រាប់និយាយផ្សំនឹងពាក្យ រឹត។ ឧទាហរណ៍ រឹតត្បិត គឺប្រិតខ្លាំង, ក្បិតក្បៀតពេកៈ កុំបណ្ដែតបណ្ដោយពេក ត្រូវរឹតត្បិតបន្តិចទៅ, ត្រូវចាយប្រាក់រឹតត្បិតបន្តិច កុំកញ្ជះកញ្ជាយពេក។ (កញ្ជះកញ្ជាយ មានន័យថា រាយឥតសណ្ដាប់ធ្នាប់ៈ ចាយវាយទ្រព្យធនឥតសណ្ដាប់ធ្នាប់។ ឧទាហរណ៍៖ កុំកញ្ជះកញ្ជាយពេក, មនុស្សកញ្ជះកញ្ជាយ។ ប្រើជា ខ្ជះខ្ជាយ វិញក៏បាន)។
ចំណែកពាក្យ«ដ្បិត» បុរាណប្រើជាបទ(បត់), ត្បទ (ត្បត់ប្រហែលជាឃ្លាក្លាយមកពី បាលី. តប្បទ គឺ ត “នោះ” បទ “ផ្លូវ, គន្លង, ហេតុ, ហេតុការណ៍, ដំណើរ” ទេដឹង?) ពាក្យ«ដ្បិត» នេះមានន័យថា ព្រោះ, ព្រោះហេតុ, ដោយហេតុៈ ស្អែក ខ្ញុំនឹងទៅប្រតិដ្ឋ ពុំកើតទេ ដ្បិតខ្ញុំពុំសូវជា។ នៅក្នុងពាក្យកាព្យបុរាណ គេសរសេរថា៖
ទាហានថ្កើងដ្បិតសឹក ធ្វើស្រែដ្បិតទឹក ត្រឹកពលដ្បិតបាយ សិស្សប្រាជ្ញដ្បិតគ្រូ ជេរពោលដំវាយ ពលជាដ្បិតនាយ ហ្វឹកហ្វឺនខះខំ...។ (សាស្ត្រាច្បាប់ រាជនេតិ ជាព្រះនិពន្ធនៃព្រះរាជសម្ភារ)។ ដ្បិតថា...(ព្រោះថា..), ដ្បិតតែ...(ព្រោះតែ...), ដ្បិតអ្វី?(ព្រោះអ្វី?)។ល។
ជារួមមក យោងតាមអត្ថន័យដែលបានពន្យល់ដោយវចនានុក្រមខ្មែរ ពាក្យទាំងពីរគឺមានអត្ថន័យដាច់ដោយឡែកពីគ្នាដែលសាធារណជន អាចយល់បានពីរបៀបនៃការប្រើប្រាស់ពាក្យទាំងនេះ៕
ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមខ្មែររបស់សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជជួន ណាត
ពាក្យ«ត្បិត» ជាប្រភេទពាក្យបរិវារសម្រាប់និយាយផ្សំនឹងពាក្យ រឹត។ ឧទាហរណ៍ រឹតត្បិត គឺប្រិតខ្លាំង, ក្បិតក្បៀតពេកៈ កុំបណ្ដែតបណ្ដោយពេក ត្រូវរឹតត្បិតបន្តិចទៅ, ត្រូវចាយប្រាក់រឹតត្បិតបន្តិច កុំកញ្ជះកញ្ជាយពេក។ (កញ្ជះកញ្ជាយ មានន័យថា រាយឥតសណ្ដាប់ធ្នាប់ៈ ចាយវាយទ្រព្យធនឥតសណ្ដាប់ធ្នាប់។ ឧទាហរណ៍៖ កុំកញ្ជះកញ្ជាយពេក, មនុស្សកញ្ជះកញ្ជាយ។ ប្រើជា ខ្ជះខ្ជាយ វិញក៏បាន)។
ចំណែកពាក្យ«ដ្បិត» បុរាណប្រើជាបទ(បត់), ត្បទ (ត្បត់ប្រហែលជាឃ្លាក្លាយមកពី បាលី. តប្បទ គឺ ត “នោះ” បទ “ផ្លូវ, គន្លង, ហេតុ, ហេតុការណ៍, ដំណើរ” ទេដឹង?) ពាក្យ«ដ្បិត» នេះមានន័យថា ព្រោះ, ព្រោះហេតុ, ដោយហេតុៈ ស្អែក ខ្ញុំនឹងទៅប្រតិដ្ឋ ពុំកើតទេ ដ្បិតខ្ញុំពុំសូវជា។ នៅក្នុងពាក្យកាព្យបុរាណ គេសរសេរថា៖
ទាហានថ្កើងដ្បិតសឹក ធ្វើស្រែដ្បិតទឹក ត្រឹកពលដ្បិតបាយ សិស្សប្រាជ្ញដ្បិតគ្រូ ជេរពោលដំវាយ ពលជាដ្បិតនាយ ហ្វឹកហ្វឺនខះខំ...។ (សាស្ត្រាច្បាប់ រាជនេតិ ជាព្រះនិពន្ធនៃព្រះរាជសម្ភារ)។ ដ្បិតថា...(ព្រោះថា..), ដ្បិតតែ...(ព្រោះតែ...), ដ្បិតអ្វី?(ព្រោះអ្វី?)។ល។
ជារួមមក យោងតាមអត្ថន័យដែលបានពន្យល់ដោយវចនានុក្រមខ្មែរ ពាក្យទាំងពីរគឺមានអត្ថន័យដាច់ដោយឡែកពីគ្នាដែលសាធារណជន អាចយល់បានពីរបៀបនៃការប្រើប្រាស់ពាក្យទាំងនេះ៕
ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមខ្មែររបស់សម្ដេចព្រះសង្ឃរាជជួន ណាត
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
«ស្មើរនេះ», «ថ្មើរនេះ» និង«ថ្មារនេះ» មួយណាត្រូវ?
ភ្នំពេញ 2 ថ្ងៃ
