អន្តរជាតិ
ទីប្រឹក្សារដ្ឋមីយ៉ាន់ម៉ា អ៊ុងសាន ស៊ូជី ចាប់ដៃអគ្គមេបញ្ជាការកងទ័ព ឧត្តមសេនីយ៍ មីន អ៊ុងឡាំង (រូបភាព Reuters)
×![]()
ដោយ: តន ចាន់រិទ្ធារ៉ា
មេដឹកនាំកាន់អំណាចពិតប្រាកដ (de facto) មីយ៉ាន់ម៉ា លោកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី រងសម្ពាធខ្លាំងពីសហគមន៍អន្តរជាតិជុំវិញអំពើហិង្សានៅឯរដ្ឋ Rakhine ជាទីដែលយោធាមីយ៉ាន់ម៉ាត្រូវបានចោទប្រកាន់ថាធ្វើបាបជនមូស្លីមរ៉ូហ៊ីងយ៉ា។ ប្រតិបត្តិការហិង្សារបស់យោធាមីយ៉ាន់ម៉ាបានបង្ខំឲ្យជនភាគតិចនេះរត់ភៀសខ្លួនទៅកាន់បង់ក្លាដែស និងធ្វើឲ្យស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅ Rakhine ធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំង។ ដោយសាររឿងនេះ លោកស្រី ស៊ូជី ចង់កែរដ្ឋធម្មនុញ្ញដើម្បីគ្រប់គ្រងយោធា។
យុទ្ធនាការបោសសម្អាតរបស់យោធាមីយ៉ាន់ម៉ានៅរដ្ឋ Rakhine កំពុងក្លាយសម្ពាធដ៏ធំរបស់រដ្ឋាភិបាលស៊ីវិលដែលមានអាយុទើបបាន១ឆ្នាំ។ អំពើហិង្សា ការរំលោភបំពានសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ និងការជម្លៀសខ្លួនដោយបង្ខំមកលើជនមូស្លីមរ៉ូហ៊ីងយ៉ា បានបំបាក់មុខមាត់រដ្ឋាភិបាលដឹកនាំដោយគណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យរបស់លោកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី។ ក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិ ក៏ត្រៀមបើកការស៊ើបអង្កេតលើករណីនេះ ខណៈមីយ៉ាន់ម៉ាខំប្រឹងការពារមុខមាត់ខ្លួនយ៉ាងខ្លាំង។
លោកស្រីអ៊ុងសាន ស៊ូជី ដែលជាទីប្រឹក្សារដ្ឋមីយ៉ាន់ម៉ា បានទាត់ចោលការចោទប្រកាន់ថាមានការប្រព្រឹត្តការបោសសម្អាតពូជសាសន៍លើជនមូស្លីមភាគតិចរ៉ូហ៊ីងយ៉ានៅឯរដ្ឋ Rakhine បើទោះជាមានរបាយការណ៍បង្ហាញថាកងទ័ពមីយ៉ាន់ម៉ាពិតជាបានរំលោភបំពានសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរក្ដី។ លោកស្រីទទួលស្គាល់ថាបញ្ហាពិតជាកើតឡើងមែននៅរដ្ឋ Rakhine ប៉ុន្តែបញ្ហានេះមិនធ្ងន់ធ្ងរដល់ថ្នាក់ការប្រើប្រាស់ពាក្យបោសសម្អាតជនជាតិរ៉ូហ៊ីងយ៉ាងដែរ។
ក្នុងកិច្ចសម្ភាសជាមួយសារព័ត៌មាន BBC ជ័យលាភីណូបែលសន្តិភាពឆ្នាំ១៩៩១ រូបនេះនិយាយថា៖ «ខ្ញុំមិនគិតថាមានការបោសសម្អាតពូជសាសន៍នៅ Rakhine ទេ។ ការនិយាយថាបោសសម្អាតពូជសាសន៍ គឺដូចជាធ្ងន់ធ្ងរពេកហើយសម្រាប់ការពណ៌នាអ្វីដែលកំពុងកើតឡើងនោះ»។ លោកស្រីបន្តថា បញ្ហាមិនស្ថិតត្រង់ពាក្យបោសសម្អាតពូជសាសន៍ណាទេ តែជាបញ្ហារបស់មនុស្សដែលនៅផ្នែកពីរផ្សេងគ្នា ហើយការលុបបំបាត់ការបែងចែកនេះ គឺជាអ្វីដែលរដ្ឋាភិបាលព្យាយាមធ្វើ។
ទន្ទឹមនឹងការជួយការពារកងទ័ពពីការចោទប្រកាន់ទាំងឡាយ លោកស្រីទីប្រឹក្សារដ្ឋរូបនេះ ក៏បញ្ជាក់ដែរថា យោធាមីយ៉ាន់ម៉ាក៏មិនមានសិទ្ធិធ្វើអ្វីតាមចិត្តចង់ដែរដូចជាការរំលោភបំពានផ្លូវភេទ ការធ្វើទារុណកម្ម ឬក៏ទៅលួចប្លន់អ្វីដែរ។ លោកស្រីសង្កត់ធ្ងន់ថា កងទ័ពមីយ៉ាន់ម៉ា មានសិទ្ធិចូលទៅ Rakhine ហើយប្រយុទ្ធគ្នានៅទីនោះ ព្រោះនេះជាអ្វីដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ហើយការងារយោធាត្រូវតែជាកិច្ចការរបស់កងទ័ពតែម្ដង។
ដោយសារកងទ័ពធ្វើអ្វីមិនស្ដាប់យោបល់រដ្ឋាភិបាលនោះ លោកស្រី ស៊ូជី ដែលជារដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសដែរនោះ ក៏បង្ហើបបំណងក្នុងការកែប្រែរដ្ឋធម្មនុញ្ញដើម្បីបើកផ្លូវឲ្យរដ្ឋាភិបាលគ្រប់គ្រងស្ថាប័នកងទ័ពបាន។ សព្វថ្ងៃនេះ កងទ័ពមីយ៉ាន់ម៉ា ស្ថិតក្រោមគ្រប់គ្រងដោយស្ថាប័នឯករាជ្យ និងប្រតិបត្តិការដោយផ្ទាល់លើការរក្សាសន្តិសុខក្នុងប្រទេស។ ប៉ុន្តែលោកស្រី ស៊ូជី នៅតែមានសង្ឃឹមថា រដ្ឋាភិបាលអាចគ្រប់គ្រងស្ថាប័នដ៏មានឥទ្ធិពលនេះឲ្យបាន។
បើទោះជាឈ្នះឆ្នោតកាន់កាប់រដ្ឋាភិបាលក៏ដោយ លោកស្រី ស៊ូជី ប្រឈមមុខបញ្ហាច្រើនលើការងារដឹកនាំប្រទេស ដ្បិតកងទ័ពនៅតែមានឥទ្ធិពលខ្លាំងដដែល បើទោះជាប្រមុខកងទ័ព មីន អ៊ុងឡាំង (Min Aung Hlaing) ធ្លាប់ប្រកាសថា យោធានឹងស្ដាប់បង្គាប់ប្រធានាធិបតីក៏ដោយ។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញមីយ៉ាន់ម៉ាបានផ្ដល់អំណាចឲ្យអគ្គបញ្ជាការកងទ័ពមានសិទ្ធិតែងតាំងរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសំខាន់៣ គឺការពារជាតិ មហាផ្ទៃ និងកិច្ចការព្រំដែន ព្រមទាំងមានសំឡេង២៥ភាគរយនៃសមាជិកសភាផង។
យ៉ាងណាក្ដី បំណងកែរដ្ឋធម្មនុញ្ញដើម្បីបានសិទ្ធិគ្រប់គ្រងកងទ័ព ទំនងជាក្ដីស្រមៃពិបាកកើតឡើងណាស់។ បើទោះជាគណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យមានសំឡេងភាគច្រើននៅសភាក៏ដោយ បក្សនេះមិនអាចធ្វើវិសោធនកម្មបានឡើយ ព្រោះគ្មានសំឡេងគ្រប់៧៥ភាគរយ ដែលចាំបាច់ដើម្បីកែប្រែ ខណៈយោធាមានសំឡេងចំនួន២៥ភាគរយស្រេចទៅហើយ។ ម្យ៉ាងទៀត ការកែរដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះ ធ្វើឲ្យរដ្ឋាភិបាលស៊ីវិល និងយោធាមើលមុខមិនត្រូវឡើយ ហើយអាចប៉ះពាល់ប្រជាធិបតេយ្យទៀត៕
យុទ្ធនាការបោសសម្អាតរបស់យោធាមីយ៉ាន់ម៉ានៅរដ្ឋ Rakhine កំពុងក្លាយសម្ពាធដ៏ធំរបស់រដ្ឋាភិបាលស៊ីវិលដែលមានអាយុទើបបាន១ឆ្នាំ។ អំពើហិង្សា ការរំលោភបំពានសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ និងការជម្លៀសខ្លួនដោយបង្ខំមកលើជនមូស្លីមរ៉ូហ៊ីងយ៉ា បានបំបាក់មុខមាត់រដ្ឋាភិបាលដឹកនាំដោយគណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យរបស់លោកស្រី អ៊ុងសាន ស៊ូជី។ ក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិ ក៏ត្រៀមបើកការស៊ើបអង្កេតលើករណីនេះ ខណៈមីយ៉ាន់ម៉ាខំប្រឹងការពារមុខមាត់ខ្លួនយ៉ាងខ្លាំង។
លោកស្រីអ៊ុងសាន ស៊ូជី ដែលជាទីប្រឹក្សារដ្ឋមីយ៉ាន់ម៉ា បានទាត់ចោលការចោទប្រកាន់ថាមានការប្រព្រឹត្តការបោសសម្អាតពូជសាសន៍លើជនមូស្លីមភាគតិចរ៉ូហ៊ីងយ៉ានៅឯរដ្ឋ Rakhine បើទោះជាមានរបាយការណ៍បង្ហាញថាកងទ័ពមីយ៉ាន់ម៉ាពិតជាបានរំលោភបំពានសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរក្ដី។ លោកស្រីទទួលស្គាល់ថាបញ្ហាពិតជាកើតឡើងមែននៅរដ្ឋ Rakhine ប៉ុន្តែបញ្ហានេះមិនធ្ងន់ធ្ងរដល់ថ្នាក់ការប្រើប្រាស់ពាក្យបោសសម្អាតជនជាតិរ៉ូហ៊ីងយ៉ាងដែរ។
ក្នុងកិច្ចសម្ភាសជាមួយសារព័ត៌មាន BBC ជ័យលាភីណូបែលសន្តិភាពឆ្នាំ១៩៩១ រូបនេះនិយាយថា៖ «ខ្ញុំមិនគិតថាមានការបោសសម្អាតពូជសាសន៍នៅ Rakhine ទេ។ ការនិយាយថាបោសសម្អាតពូជសាសន៍ គឺដូចជាធ្ងន់ធ្ងរពេកហើយសម្រាប់ការពណ៌នាអ្វីដែលកំពុងកើតឡើងនោះ»។ លោកស្រីបន្តថា បញ្ហាមិនស្ថិតត្រង់ពាក្យបោសសម្អាតពូជសាសន៍ណាទេ តែជាបញ្ហារបស់មនុស្សដែលនៅផ្នែកពីរផ្សេងគ្នា ហើយការលុបបំបាត់ការបែងចែកនេះ គឺជាអ្វីដែលរដ្ឋាភិបាលព្យាយាមធ្វើ។
ទន្ទឹមនឹងការជួយការពារកងទ័ពពីការចោទប្រកាន់ទាំងឡាយ លោកស្រីទីប្រឹក្សារដ្ឋរូបនេះ ក៏បញ្ជាក់ដែរថា យោធាមីយ៉ាន់ម៉ាក៏មិនមានសិទ្ធិធ្វើអ្វីតាមចិត្តចង់ដែរដូចជាការរំលោភបំពានផ្លូវភេទ ការធ្វើទារុណកម្ម ឬក៏ទៅលួចប្លន់អ្វីដែរ។ លោកស្រីសង្កត់ធ្ងន់ថា កងទ័ពមីយ៉ាន់ម៉ា មានសិទ្ធិចូលទៅ Rakhine ហើយប្រយុទ្ធគ្នានៅទីនោះ ព្រោះនេះជាអ្វីដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ហើយការងារយោធាត្រូវតែជាកិច្ចការរបស់កងទ័ពតែម្ដង។
ដោយសារកងទ័ពធ្វើអ្វីមិនស្ដាប់យោបល់រដ្ឋាភិបាលនោះ លោកស្រី ស៊ូជី ដែលជារដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសដែរនោះ ក៏បង្ហើបបំណងក្នុងការកែប្រែរដ្ឋធម្មនុញ្ញដើម្បីបើកផ្លូវឲ្យរដ្ឋាភិបាលគ្រប់គ្រងស្ថាប័នកងទ័ពបាន។ សព្វថ្ងៃនេះ កងទ័ពមីយ៉ាន់ម៉ា ស្ថិតក្រោមគ្រប់គ្រងដោយស្ថាប័នឯករាជ្យ និងប្រតិបត្តិការដោយផ្ទាល់លើការរក្សាសន្តិសុខក្នុងប្រទេស។ ប៉ុន្តែលោកស្រី ស៊ូជី នៅតែមានសង្ឃឹមថា រដ្ឋាភិបាលអាចគ្រប់គ្រងស្ថាប័នដ៏មានឥទ្ធិពលនេះឲ្យបាន។
បើទោះជាឈ្នះឆ្នោតកាន់កាប់រដ្ឋាភិបាលក៏ដោយ លោកស្រី ស៊ូជី ប្រឈមមុខបញ្ហាច្រើនលើការងារដឹកនាំប្រទេស ដ្បិតកងទ័ពនៅតែមានឥទ្ធិពលខ្លាំងដដែល បើទោះជាប្រមុខកងទ័ព មីន អ៊ុងឡាំង (Min Aung Hlaing) ធ្លាប់ប្រកាសថា យោធានឹងស្ដាប់បង្គាប់ប្រធានាធិបតីក៏ដោយ។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញមីយ៉ាន់ម៉ាបានផ្ដល់អំណាចឲ្យអគ្គបញ្ជាការកងទ័ពមានសិទ្ធិតែងតាំងរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងសំខាន់៣ គឺការពារជាតិ មហាផ្ទៃ និងកិច្ចការព្រំដែន ព្រមទាំងមានសំឡេង២៥ភាគរយនៃសមាជិកសភាផង។
យ៉ាងណាក្ដី បំណងកែរដ្ឋធម្មនុញ្ញដើម្បីបានសិទ្ធិគ្រប់គ្រងកងទ័ព ទំនងជាក្ដីស្រមៃពិបាកកើតឡើងណាស់។ បើទោះជាគណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យមានសំឡេងភាគច្រើននៅសភាក៏ដោយ បក្សនេះមិនអាចធ្វើវិសោធនកម្មបានឡើយ ព្រោះគ្មានសំឡេងគ្រប់៧៥ភាគរយ ដែលចាំបាច់ដើម្បីកែប្រែ ខណៈយោធាមានសំឡេងចំនួន២៥ភាគរយស្រេចទៅហើយ។ ម្យ៉ាងទៀត ការកែរដ្ឋធម្មនុញ្ញនេះ ធ្វើឲ្យរដ្ឋាភិបាលស៊ីវិល និងយោធាមើលមុខមិនត្រូវឡើយ ហើយអាចប៉ះពាល់ប្រជាធិបតេយ្យទៀត៕
Tag:
មីយ៉ាន់ម៉ា
អ៊ុងសាន ស៊ូជី
រ៉ូហ៊ីងយ៉ា
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
