ពីនេះ ពីនោះ
ព័ត៍មានសុខភាព
×![]()
ដោយ: ថ្មីៗ
ក្រុមឈាមរបស់មនុស្សយើងត្រូវបានបែកចែកជាបួនក្រុមធំៗ នោះគឺ A, B, AB និង O ដោយក្រុមឈាមនីមួយៗត្រូវបានកំណត់ដោយហ្សែនដែលអ្នកទទួលបានពីឪពុកម្តាយ។ យ៉ាងណាមិញ ក្រុមឈាមខាងលើនេះនៅមានបន្ថែម RhD ជាសញ្ញា (+) និង (-) ថែមទៀត ដូច្នេះវាមិនមែនមានតែបួនទេ គឺ ៨ ឯណោះ។
អង់ទីគ័រ និងអង់ទីហ្សែន
ឈាមត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយកោសិកាគ្រាប់ឈាមក្រហម កោសិកាគ្រាប់ឈាមស និងប្លាកែតក្នុងសារធាតុរាវមួយឈ្មោះថាផ្លាស្មា។ ក្រុមឈាមត្រូវបានកំណត់សម្គាល់ដោយអង់ទីគ័រ និងអង់ទីហ្សែនក្នុងឈាម។
អង់ទីគ័រគឺជាប្រូតេអ៊ីនដែលស្ថិតក្នុងផ្លាស្មាឈាម។ វាជាផ្នែកមួយនៃភ្នាក់ងារការពាររាងកាយបែបធម្មជាតិ។ វាអាចស្គាល់សារធាតុក្រៅពីក្នុងខ្លួនដូចជា មេរោគ និងភ្ញោចដល់ប្រព័ន្ធភាពស៊ាំទៅសម្លាប់មេរោគនោះ។
ចំណែកអង់ទីហ្សែនវិញគឺជាម៉ូលេគុលប្រូតេអ៊ីនដែលមាននៅលើកោសិកាគ្រាប់ឈាមក្រហម។
ក្រុមឈាម ABO
ក្រុមឈាមត្រូវបានបែងចែកជាបួនក្រុមធំៗដោយផ្អែកទៅលើប្រព័ន្ធ ABO ដូចខាងក្រោមនេះ៖
• ក្រុមឈាម A៖ ក្រុមឈាមនេះមានអង់ទីហ្សែន A នៅលើកោសិកាគ្រាប់ឈាមក្រហម ជាមួយនឹងអង់ទីគ័រ ប្រឆាំងអង់ទីហ្សែន B ក្នុងផ្លាស្មា
• ក្រុមឈាម B៖ ក្រុមឈាមនេះមានអង់ទីហ្សែន B នៅលើកោសិកាគ្រាប់ឈាមក្រហម ជាមួយនឹងអង់ទីគ័រ ប្រឆាំងអង់ទីហ្សែន A ក្នុងផ្លាស្មា
• ក្រុមឈាម O៖ ក្រុមឈាមនេះគ្មានអង់ទីហ្សែនទេ ប៉ុន្តែមានអង់ទីគ័រ ប្រឆាំងអង់ទីហ្សែន A និង អង់ទីហ្សែន B ក្នុងផ្លាស្មា
• ក្រុមឈាម AB៖ ក្រុមឈាមនេះមានអង់ទីហ្សែនទាំង A និង B នៅលើកោសិកាគ្រាប់ឈាមក្រហម តែគ្មានអង់ទីគ័រទៅវិញ។
ក្រុមឈាមប្រភេទ O ជាក្រុមឈាមដែលមានញឹកញាប់បំផុត ហើយប្រជាជននៅប្រទេសអង់គ្លេសមានក្រុមឈាមទាំងនេះសឹងពាក់កណ្តាលប្រទេសទៅហើយ ឬស្មើនឹង ៤៨ភាគរយនៃប្រជាជនសរុប។
កាលណាមានការបញ្ចូលឈាមខុសក្រុម ABO អាចធ្វើឲ្យគម្រាមគំហែងដល់អាយុជីវិតបាន។ ឧទាហរណ៍ បើសិនជានរណាម្នាក់ដែលមានក្រុមឈាម B តែបែរជាបញ្ចូលឈាមក្រុមឈាម A នោះនឹងមានប្រតិកម្មធ្ងន់ធ្ងរជាមិនខាន។
ហេតុដូច្នេះហើយទើបក្រុមឈាម A មិនអាចផ្តល់ឲ្យមនុស្សដែលមានក្រុមឈាម B ហើយ ក្រុមឈាម B ក៏មិនអាចផ្តល់មនុស្សដែលមានក្រុមឈាម A ដែរ។
ប៉ុន្តែចំពោះក្រុមឈាម O វិញ គឺកោសិកាគ្រាប់ឈាមក្រហមមិនមានអង់ទីហ្សែនទាំង A និង B ដូច្នេះ វាអាចផ្តល់ឲ្យមនុស្សដែលមានក្រុមឈាម A និង B ទាំងអស់។
ប្រព័ន្ធ Rh
ពេលខ្លះកោសិកាគ្រាប់ឈាមក្រហមមានអង់ទីហ្សែនមួយផ្សេងទៀតនោះគឺជាប្រូតេអ៊ីនម្យ៉ាងឈ្មោះថា អង់ទីហ្សែន RhD។ បើសិនជាវាមានអង់ទីហ្សែននេះ មានន័យថាជាក្រុមឈាម (+) តែបើអង់មានវិញ ជាក្រុមឈាម (-)។
រឿងនេះមានន័យថា អ្នកអាចមានក្រុមឈាមមួយក្នុងចំណោមក្រុមឈាមទាំង ៨ដូចខាងក្រោមនេះ៖
• A+
• A-
• B+
• B-
• O+
• O-
• AB+
• AB-
សម្រាប់ប្រជាជនអង់គ្លេសមាន ៨៥ភាគរយហើយដែលជាក្រុមឈាម (+) ហើយក្នុងនោះមាន ៣៦ភាគរយជាប្រភេទ O+។
ករណីភាគច្រើន ក្រុមឈាម O- អាចមានសុវត្ថិភាពក្នុងការបរិច្ចាគឲ្យគេ ហើយក៏តែងតែប្រើសម្រាប់ករណីសង្គ្រោះបន្ទាន់ជាពិសេសពេលត្រូវការឈាមប្រញ៉ាប់ដោយមិនបានដឹងក្រុមឈាមរបស់អ្នកត្រូវការ។ និយាយរួម គឺវាមានសុវតិ្ថភាពសម្រាប់អ្នកទទួលតែម្តង ដោយសារតែវាគ្មានអង់ទីហ្សែន A, B និង RhD (-) ទៀត។
តេស្តមើលក្រុមឈាម
ដើម្បីដឹងថាអ្នកមានក្រុមឈាមអ្វីនោះ កោសិកាគ្រាប់ឈាមក្រហមត្រូវលាយជាមួយនឹងសូលុយស្យុងអង់ទីគ័រខុសៗគ្នាជាច្រើន។ ឧទាហរណ៍ សូលុយស្យុងដែលមានអង់ទីគ័រ ប្រឆាំងនឹងអង់ទីហ្សែន B និងមានអង់ទីហ្សែន B ក្នុងកោសិកា ហើយពេលលាយជាមួយឈាមអ្នក ឃើញមានប្រតិកម្ម នោះបញ្ជាក់ថា អ្នកមានក្រុមឈាម B។ បើសិនជាឈាមមិនមានប្រតិកម្មជាមួយអង់ទីគ័រ ប្រឆាំងនឹងអង់ទីហ្សែន A ឬ B នោះវាជាឈាមក្រុម O។
បើសិនជាអ្នកត្រូវការបញ្ចូលឈាម ឈាមរបស់អ្នកនឹងត្រូវធ្វើតេស្តដើម្បីដឹងអំពីក្រុម ABO និង RhD។ បើសិនជាក្រុមឈាមត្រូវគ្នា ហើយគ្មានប្រតិកម្ម នោះនឹងអាចប្រើប្រាស់បានហើយ។
ការមានផ្ទៃពោះ
ស្ត្រីមានផ្ទៃពោះតែងតែត្រូវបានគេជំរុញឲ្យធ្វើតេស្តឈាមជានិច្ច ព្រោះថា បើសិនជាម្តាយមាន RhD (-) តែកូនក្នុងផ្ទៃមាន RhD (+) ដែលផ្តល់ដោយឪពុក វាអាចនឹងបង្កជាផលវិបាកច្រើនបើសិនជាមិនមានការព្យាបាល។
ស្ត្រីក្នុងវ័យមានផ្ទៃពោះដែលមានក្រុមឈាម RhD (-) គួរតែត្រូវបានបញ្ចូលឈាមពីក្រុមឈាមដែលមាន RhD (-) ជានិច្ច។
ការបរិច្ចាគឈាម
មនុស្សភាគច្រើនអាចបរិច្ចាគឈាមបានទាំងអស់ ប៉ុន្តែមាន ៤ភាគរយប៉ុណ្ណោះអាចធ្វើបាន។ អ្នកអាចបរិច្ចាគឈាមបានបើសិនជា៖
• មានរាងកាយសមសួន និងសុខភាពល្អ
• ទម្ងន់យ៉ាងហោចណាស់ ៥០គីឡូក្រាម
• អាយុចាប់ពី ១៧ ទៅ៦៦ឆ្នាំ (អាចដល់ ៧០ឆ្នាំបើសិនជាធ្លាប់បរិច្ចាគពីមុនមក)
• អាយុចាប់ពី ៧០ឆ្នាំឡើងទៅក៏អាចបរិច្ចាគបានដែរបើសិនជាធ្លាប់បរិច្ចាគឈាមកាលពី ២ឆ្នាំមុន៕
ត្រួតពិនិត្យដោយ www.health.com.kh
អង់ទីគ័រ និងអង់ទីហ្សែន
ឈាមត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយកោសិកាគ្រាប់ឈាមក្រហម កោសិកាគ្រាប់ឈាមស និងប្លាកែតក្នុងសារធាតុរាវមួយឈ្មោះថាផ្លាស្មា។ ក្រុមឈាមត្រូវបានកំណត់សម្គាល់ដោយអង់ទីគ័រ និងអង់ទីហ្សែនក្នុងឈាម។
អង់ទីគ័រគឺជាប្រូតេអ៊ីនដែលស្ថិតក្នុងផ្លាស្មាឈាម។ វាជាផ្នែកមួយនៃភ្នាក់ងារការពាររាងកាយបែបធម្មជាតិ។ វាអាចស្គាល់សារធាតុក្រៅពីក្នុងខ្លួនដូចជា មេរោគ និងភ្ញោចដល់ប្រព័ន្ធភាពស៊ាំទៅសម្លាប់មេរោគនោះ។
ចំណែកអង់ទីហ្សែនវិញគឺជាម៉ូលេគុលប្រូតេអ៊ីនដែលមាននៅលើកោសិកាគ្រាប់ឈាមក្រហម។
ក្រុមឈាម ABO
ក្រុមឈាមត្រូវបានបែងចែកជាបួនក្រុមធំៗដោយផ្អែកទៅលើប្រព័ន្ធ ABO ដូចខាងក្រោមនេះ៖
• ក្រុមឈាម A៖ ក្រុមឈាមនេះមានអង់ទីហ្សែន A នៅលើកោសិកាគ្រាប់ឈាមក្រហម ជាមួយនឹងអង់ទីគ័រ ប្រឆាំងអង់ទីហ្សែន B ក្នុងផ្លាស្មា
• ក្រុមឈាម B៖ ក្រុមឈាមនេះមានអង់ទីហ្សែន B នៅលើកោសិកាគ្រាប់ឈាមក្រហម ជាមួយនឹងអង់ទីគ័រ ប្រឆាំងអង់ទីហ្សែន A ក្នុងផ្លាស្មា
• ក្រុមឈាម O៖ ក្រុមឈាមនេះគ្មានអង់ទីហ្សែនទេ ប៉ុន្តែមានអង់ទីគ័រ ប្រឆាំងអង់ទីហ្សែន A និង អង់ទីហ្សែន B ក្នុងផ្លាស្មា
• ក្រុមឈាម AB៖ ក្រុមឈាមនេះមានអង់ទីហ្សែនទាំង A និង B នៅលើកោសិកាគ្រាប់ឈាមក្រហម តែគ្មានអង់ទីគ័រទៅវិញ។
ក្រុមឈាមប្រភេទ O ជាក្រុមឈាមដែលមានញឹកញាប់បំផុត ហើយប្រជាជននៅប្រទេសអង់គ្លេសមានក្រុមឈាមទាំងនេះសឹងពាក់កណ្តាលប្រទេសទៅហើយ ឬស្មើនឹង ៤៨ភាគរយនៃប្រជាជនសរុប។
កាលណាមានការបញ្ចូលឈាមខុសក្រុម ABO អាចធ្វើឲ្យគម្រាមគំហែងដល់អាយុជីវិតបាន។ ឧទាហរណ៍ បើសិនជានរណាម្នាក់ដែលមានក្រុមឈាម B តែបែរជាបញ្ចូលឈាមក្រុមឈាម A នោះនឹងមានប្រតិកម្មធ្ងន់ធ្ងរជាមិនខាន។
ហេតុដូច្នេះហើយទើបក្រុមឈាម A មិនអាចផ្តល់ឲ្យមនុស្សដែលមានក្រុមឈាម B ហើយ ក្រុមឈាម B ក៏មិនអាចផ្តល់មនុស្សដែលមានក្រុមឈាម A ដែរ។
ប៉ុន្តែចំពោះក្រុមឈាម O វិញ គឺកោសិកាគ្រាប់ឈាមក្រហមមិនមានអង់ទីហ្សែនទាំង A និង B ដូច្នេះ វាអាចផ្តល់ឲ្យមនុស្សដែលមានក្រុមឈាម A និង B ទាំងអស់។
ប្រព័ន្ធ Rh
ពេលខ្លះកោសិកាគ្រាប់ឈាមក្រហមមានអង់ទីហ្សែនមួយផ្សេងទៀតនោះគឺជាប្រូតេអ៊ីនម្យ៉ាងឈ្មោះថា អង់ទីហ្សែន RhD។ បើសិនជាវាមានអង់ទីហ្សែននេះ មានន័យថាជាក្រុមឈាម (+) តែបើអង់មានវិញ ជាក្រុមឈាម (-)។
រឿងនេះមានន័យថា អ្នកអាចមានក្រុមឈាមមួយក្នុងចំណោមក្រុមឈាមទាំង ៨ដូចខាងក្រោមនេះ៖
• A+
• A-
• B+
• B-
• O+
• O-
• AB+
• AB-
សម្រាប់ប្រជាជនអង់គ្លេសមាន ៨៥ភាគរយហើយដែលជាក្រុមឈាម (+) ហើយក្នុងនោះមាន ៣៦ភាគរយជាប្រភេទ O+។
ករណីភាគច្រើន ក្រុមឈាម O- អាចមានសុវត្ថិភាពក្នុងការបរិច្ចាគឲ្យគេ ហើយក៏តែងតែប្រើសម្រាប់ករណីសង្គ្រោះបន្ទាន់ជាពិសេសពេលត្រូវការឈាមប្រញ៉ាប់ដោយមិនបានដឹងក្រុមឈាមរបស់អ្នកត្រូវការ។ និយាយរួម គឺវាមានសុវតិ្ថភាពសម្រាប់អ្នកទទួលតែម្តង ដោយសារតែវាគ្មានអង់ទីហ្សែន A, B និង RhD (-) ទៀត។
តេស្តមើលក្រុមឈាម
ដើម្បីដឹងថាអ្នកមានក្រុមឈាមអ្វីនោះ កោសិកាគ្រាប់ឈាមក្រហមត្រូវលាយជាមួយនឹងសូលុយស្យុងអង់ទីគ័រខុសៗគ្នាជាច្រើន។ ឧទាហរណ៍ សូលុយស្យុងដែលមានអង់ទីគ័រ ប្រឆាំងនឹងអង់ទីហ្សែន B និងមានអង់ទីហ្សែន B ក្នុងកោសិកា ហើយពេលលាយជាមួយឈាមអ្នក ឃើញមានប្រតិកម្ម នោះបញ្ជាក់ថា អ្នកមានក្រុមឈាម B។ បើសិនជាឈាមមិនមានប្រតិកម្មជាមួយអង់ទីគ័រ ប្រឆាំងនឹងអង់ទីហ្សែន A ឬ B នោះវាជាឈាមក្រុម O។
បើសិនជាអ្នកត្រូវការបញ្ចូលឈាម ឈាមរបស់អ្នកនឹងត្រូវធ្វើតេស្តដើម្បីដឹងអំពីក្រុម ABO និង RhD។ បើសិនជាក្រុមឈាមត្រូវគ្នា ហើយគ្មានប្រតិកម្ម នោះនឹងអាចប្រើប្រាស់បានហើយ។
ការមានផ្ទៃពោះ
ស្ត្រីមានផ្ទៃពោះតែងតែត្រូវបានគេជំរុញឲ្យធ្វើតេស្តឈាមជានិច្ច ព្រោះថា បើសិនជាម្តាយមាន RhD (-) តែកូនក្នុងផ្ទៃមាន RhD (+) ដែលផ្តល់ដោយឪពុក វាអាចនឹងបង្កជាផលវិបាកច្រើនបើសិនជាមិនមានការព្យាបាល។
ស្ត្រីក្នុងវ័យមានផ្ទៃពោះដែលមានក្រុមឈាម RhD (-) គួរតែត្រូវបានបញ្ចូលឈាមពីក្រុមឈាមដែលមាន RhD (-) ជានិច្ច។
ការបរិច្ចាគឈាម
មនុស្សភាគច្រើនអាចបរិច្ចាគឈាមបានទាំងអស់ ប៉ុន្តែមាន ៤ភាគរយប៉ុណ្ណោះអាចធ្វើបាន។ អ្នកអាចបរិច្ចាគឈាមបានបើសិនជា៖
• មានរាងកាយសមសួន និងសុខភាពល្អ
• ទម្ងន់យ៉ាងហោចណាស់ ៥០គីឡូក្រាម
• អាយុចាប់ពី ១៧ ទៅ៦៦ឆ្នាំ (អាចដល់ ៧០ឆ្នាំបើសិនជាធ្លាប់បរិច្ចាគពីមុនមក)
• អាយុចាប់ពី ៧០ឆ្នាំឡើងទៅក៏អាចបរិច្ចាគបានដែរបើសិនជាធ្លាប់បរិច្ចាគឈាមកាលពី ២ឆ្នាំមុន៕
ត្រួតពិនិត្យដោយ www.health.com.kh
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
«ប្រទានកម្ម»មានន័យដូចម្តេច?
6 ម៉ោង
