ព័ត៍មានសុខភាព
×![]()
ដោយ: ថ្មីៗ
វាមិនខុសគ្នានឹងកន្លែងផ្សេងៗទៀតនៃរាងកាយឡើយ ខួរក្បាលរបស់មនុស្សយើងគឺអាចមានដុំសាច់មហារីកដែរ ដែលវាកើតឡើងនៅពេលកោសិកាធម្មតាលូតលាស់ខ្លាំងដោយមិនអាចគ្រប់គ្រងបាន។ ដោយសារតែខួរក្បាលមានកោសិកាច្រើនប្រភេទ ដូច្នេះវាអាចនឹងមានដុំសាច់មហារីកច្រើនប្រភេទដែរ។ ដុំសាច់ខ្លះជាមហារីក តែខ្លះទៀតមិនមែនទេ។ ដុំសាច់ខ្លះលូតលាស់លឿន ខ្លះទៀតយឺត។ ប៉ុន្តែដោយសារតែខួរក្បាលគឺជាមជ្ឈមណ្ឌលគ្រប់គ្រងរាងកាយទាំងមូល ដូច្នេះអ្នកត្រូវតែយកចិត្តទុកដាក់លើវាឲ្យបានខ្លាំងបំផុត។
ដុំសាច់ក្នុងខួរក្បាល
ឆ្អឹងលលាដ៏ក្បាលគឺជាឆ្អឹងដែលរឹង ហើយមាននាទីការពារខួរក្បាល ព្រមទាំងគ្មានកន្លែងសម្រាប់ផ្ទុកអ្វីផ្សេងទៀតក្រៅពីនេះដែរ។ នៅពេលដែលដុំសាច់លូតលាស់ក្នុងខួរក្បាល វានឹងទៅសង្កត់លើសាច់ខួរក្បាល ដោយសារតែវាមិនអាចទៅកន្លែងណាទៀតបាន។ ដូច្នេះហើយទើបវាប៉ះពាល់ដល់របៀបនៃការគិត មើលឃើញ ការធ្វើចលនា និងអារម្មណ៍ជាដើម។ ជាមួយនឹងដុំសាច់ក្នុងខួរក្បាលនេះដែរ មិនខ្វល់ថាវាជាមហារីកឬអត់ ស្ថិតនៅកន្លែងណា ឬលូតលាស់លឿន និងរាលដាលទៅកន្លែងណាឬអត់ទេ យកល្អគួរតែទៅជួបគ្រូពេទ្យឲ្យបានលឿនបំផុត។
មហារីកខួរក្បាលបែប Secondary
អ្នកជំងឺមហារីកខួរក្បាលភាគច្រើន (ប្រហែល ១០០០០០នាក់ជារៀងរាល់ឆ្នាំ) គឺមានមហារីកប្រភេទនេះ ដែលមានន័យថា កោសិកាមហារីកកើតចេញពីកន្លែងណាផ្សេងនៃរាងកាយ ហើយរាលដាលដល់ខួរក្បាល។ ប្រហែលពាក់កណ្តាលនៃមហារីកខួរក្បាលទាំងអស់ចាប់ផ្តើមចេញពីមហារីកសួត។ មហារីកផ្សេងៗទៀតដែលអាចរាលដាលដល់ខួរក្បាលដែរនោះមានដូចជា៖
• មហារីកសុដន់
• មហារីកពោះវៀនធំ
• មហារីកតម្រងនោម
• មហារីកគ្រាប់ឈាមស
• មហារីកកូនកណ្តុរ
• មហារីកស្បែក (Melanoma)
មហារីកខួរក្បាលបែប Primary
ចំពោះមនុស្សធំ មហារីកភាគច្រើនដែលកើតមានជាញឹកញាប់ជាងគេដែលកើតចេញពីខួរក្បាលនោះគឺប្រភេទ Meningiomas និង Glioma។ មហារីក Meningiomas កើតឡើងច្រើនជាង ៣៥ភាគរយឯណោះនៃមហារីកខួរក្បាលបែប Primary ទាំងអស់។ វាមិនលូតលាស់ចេញពីជាលិកាខួរក្បាលខ្លួនឯងទេ តែចេញពីកោសិកាស្រោមខួរក្បាលទៅវិញ។ ការលូតលាស់ និងទីតាំងរបស់វាដែលមិនមែនជាមហារីកបែបនេះធ្វើឲ្យជំងឺនេះមានលក្ខណៈធ្ងន់ធ្ងរ។
ដុំសាច់មហារីកខួរក្បាលភាគច្រើនគឺជាប្រភេទ Glioblastomas ដែលមានមួយក្នុងចំណោមប្រាំ។ វាជាប្រភេទមួយនៃមហារីក Giloma ដែលជាដុំសាច់កើតចេញពីកោសិកា Glial Cell និងមានការរាលដាលលឿន និងបង្កឲ្យអ្នកជំងឺស្លាប់ជាញឹកញាប់។
សរុបទៅ បច្ចុប្បន្ននេះមានចំនួនអ្នកកើតដុំសាច់ក្នុងខួរក្បាលកាន់តែច្រើន ដែលរឿងនេះអាចដោយសារតែបច្ចេកវិទ្យាកាន់តែទំនើបទើបអាចងាយស្រួលរកឃើញជំងឺនេះ។ ប៉ុន្តែអ្នកស្រាវជ្រាវក៏កំពុងតែស្វែងរកមូលហេតុផ្សេងៗទៀតដែរដូចជា រឿងជាច្រើនក្នុងមជ្ឈដ្ឋានជុំវិញខ្លួន។
ចំណាត់ថ្នាក់
គ្រូពេទ្យចាត់ចំណាត់ថ្នាក់ជំងឺដុំសាច់ក្នុងខួរក្បាលពី១ ដល់ ៤។ ដុំសាច់ដែលមានចំណាត់ថ្នាក់ទាប (ចំណាត់ថ្នាក់ទី១) មិនមែនជាមហារីកទេ។ វាគ្រាន់តែលូតលាស់យឺត និងមិនរាលដាលទៅកន្លែងផ្សេងប៉ុណ្ណោះ។ វាអាចព្យាបាលបានបើសិនជាយកវាចេញដោយការវះកាត់។ ចំពោះដុំសាច់ដែលមានចំណាត់ថ្នាក់ខ្ពស់ (ចំណាត់ថ្នាក់ទី៤) គឺជាមហារីកហើយ។ វាមានការលូតលាស់លឿន រាលដាលទៅកន្លែងផ្សេងលឿន និងច្រើនតែមិនអាចព្យាបាលជាទេ។ ចំណែកឯចំណាត់ថ្នាក់ទី២ ក៏មិនមែនមហារីកដែរ ហើយទី៣គឺមហារីក។
រោគសញ្ញា
រោគសញ្ញារបស់វាគឺអាស្រ័យទៅលើប្រភេទនៃដុំសាច់ដែលអ្នកមាន និងទីតាំងដែលវាតាំងនៅដែរ ប៉ុន្តែអ្នកអាចនឹងមានអាការៈដូចជា៖
• មិនអាចធ្វើចលនាអ្វីបានដូចធម្មតា
• មានអារម្មណ៍ថាងងុយគេងពេញមួយថ្ងៃ
• ពិបាកនឹងធ្វើអ្វីមួយដូចជា មិនអាចរកនឹកឃើញពាក្យនិយាយដែលត្រូវ ឬមានអារម្មណ៍វង្វេងវង្វាន់
• ឈឺក្បាលខ្លាំងជាញឹកញាប់ជាពិសេសនៅពេលព្រឹក
• ពិបាកមើលឃើញដូចជា មើលឃើញព្រឹលៗ ឬមើលឃើញពីរៗ
• បាត់បង់តុល្យភាពរាងកាយ ឬមិនអាចដើរបាន
• ប្រកាច់
កត្តាប្រឈមមុខការបាញ់កាំរស្មី
រឿងនេះច្រើនតែមិនទាន់ច្បាស់នៅឡើយទេថា តើអ្វីដែលធ្វើឲ្យអ្នកប្រឈមនឹងជំងឺដុំសាច់ក្នុងខួរក្បាលបែប Primary ប៉ុន្តែរឿងមួយដែលគេដឹងថាជាមូលហេតុរបស់វានោះគឺ ការបាញ់កាំរស្មីទៅលើក្បាលដោយផ្ទាល់ដើម្បីព្យាបាលជំងឺណាមួយផ្សេងទៀតដូចជា មហារីកគ្រាប់ឈាមស។ ករណីភាគច្រើន ការបាញ់កាំរស្មីនេះគឺធ្វើឲ្យប្រឈមនឹងជំងឺមហារីកផ្សេងទៀតនៅថ្ងៃអនាគត់ច្រើនជាងអត្ថប្រយោជន៍របស់វា។
អាយុ
អ្នកអាចនឹងងាយកើតដុំសាច់ក្នុងខួរក្បាលនៅពេលអាយុកាន់តែច្រើន ប៉ុន្តែក្មេង និងមនុស្សធំគឺអាចមានជំងឺមហារីកប្រភេទខុសៗគ្នា ប៉ុន្តែមនុស្សធំអាយុចាប់ពី ៥០ឆ្នាំឡើងគឺងាយកើតជំងឺមហារីកជាងមនុស្សវ័យក្មេង។
បញ្ហាសុខភាពផ្សេងៗ
អ្នកទំនងជាអាចកើតដុំសាច់ក្នុងខួរក្បាលបើសិនជាមានប្រព័ន្ធភាពស៊ាំចុះខ្សោយ ជាពិសេសជំងឺអេដស៍ ឬកំពុងតែផ្សាំសរីរាង្គក្នុងខ្លួន។ មួយទៀតដែលដូចគ្នាដែរនោះគឺថា បើសិនជាដុំសាច់ក្នុងខួរក្បាលកើតឡើងក្នុងសមាជិកគ្រួសារអ្នកហើយ អ្នកក៏ងាយនឹងកើតជំងឺនេះដែរ។ ជំងឺហ្សែនដែលនាំឲ្យកើតដុំសាច់ក្នុងខួរក្បាលមានដូចជា៖
• Li-Fraumeni Syndrome
• Neurofibromatosis Type 1 or 2
• Nevoid Basal Cell Carcinoma Syndrome
• Tuberous Sclerosis
• Turcot Syndrome Type 1 or 2
• Von Hippel-Lindau Disease
តើទូរស័ព្ទដៃអាចបណ្តាលឲ្យកើតមហារីកខួរក្បាលដែរទេ?
នេះជាប្រធានបទដ៏ក្តៅមួយសម្រាប់ប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ ប៉ុន្តែការស្រាវជ្រាវមិនបានបង្ហាញនូវទំនាក់ទំនងច្បាស់លាស់ណាមួយនៅឡើយទេរវាងទូរស័ព្ទដៃ និងដុំសាច់ក្នុងខួរក្បាល។ ថ្វីបើមិនមានការសិក្សារយៈពេលយូរណាមួយទៅលើការប្រើប្រាស់ទូរស័ព្ទនៅឡើយ តែអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រក៏កំពុងតែសិក្សាចំពោះវានៅឡើយ។ ប៉ុន្តែអ្វីដែលយើងដឹងនៅពេលនេះគឺថា ការប្រើប្រាស់កាសស្តាប់ ឬឧបករណ៍ដោយមិនបាច់កាន់ទូរស័ព្ទនិយាយនោះ អាចធ្វើឲ្យទូរស័ព្ទនៅឆ្ងាយពីក្បាលបាន វានឹងបន្ថយការប៉ះពាល់នឹងទូរស័ព្ទនោះដែរ។
ធ្វើដូចម្តេចទើបដឹងថាមានដុំសាច់ក្នុងខួរក្បាលទៅ?
ជាទូទៅគ្រូពេទ្យមិនអាចពិនិត្យរកមហារីកខួរក្បាលដូចអ្វីដែលពួកគេធ្វើលើជំងឺផ្សេងឡើយ។ ជាធម្មតាគ្រូពេទ្យនឹងរកជំងឺនេះនៅពេលអ្នកជំងឺមានរោគសញ្ញារបស់វាសុំមកពិគ្រោះ និងពិនិត្យ។ សម្រាប់ជម្រើសនៃការព្យាបាល និងប្រសិទ្ធភាពនៃការព្យាបាលល្អប៉ុណ្ណាក៏អាស្រ័យទៅតាមប្រភេទនៃដុំសាច់ ទំហំ និងទីតាំង ព្រមទាំងអាយុរបស់អ្នកជំងឺដែរ។
តេស្ត
គ្រូពេទ្យប្រហែលជានឹងចាប់ផ្តើមធ្វើការពិនិត្យសរសៃប្រសាទអ្នកជំងឺដូចជា ការមើលឃើញ តុល្យភាពរាងកាយ និងភាពរ៉ផ្លិចជាដើម ដើម្បីដឹងថា ដុំសាច់នោះអាចមាននៅកន្លែងណា។ អ្នកក៏ប្រហែលជាត្រូវការថតរូបភាពវេជ្ជសាស្ត្របន្ថែមទៀតដែរដូចជា MRI, CT Scan ឬ PET Scan។ ការច្រឹបសាច់ទៅពិនិត្យក៏ប្រហែលជាត្រូវធ្វើបន្ថែមទៀតដែរ។
ការព្យាបាល
រាល់ការព្យាបាលនីមួយៗចំពោះជំងឺមហារីកនេះសុទ្ធតែមានផលរំខានទាំងអស់ ដូច្នេះបើសិនជាអ្នកមានដុំសាច់ក្នុងខួរក្បាលដែលកំពុងតែលូតលាស់យឺត ហើយមិនបង្កបញ្ហាអ្វីទេនោះ ក៏មិនចាំបាច់ត្រូវការព្យាបាលអ្វីដែរ។ អ្នកគ្រាន់តែធ្វើតេស្តដើម្បីតាមដានលើដុំសាច់នោះសិន និងប្រាកដថា វាមិនធំទៅៗ ឬចាប់ផ្តើមបង្កបញ្ហាអ្វីថ្មីក្នុងរាងកាយទេ។
ការប្រើថ្នាំមហារីក
ថ្នាំដ៏ពូកែរមួយនេះអាចប្រើដើម្បីសម្លាប់កោសិកាមហារីកបាន ឬយ៉ាងហោចណាស់ក៏បន្ថយការលូតលាស់របស់វាដែរ។ អ្នកអាចទទួលបានថ្នាំនេះតាមច្រើនរបៀបដូចជា ថ្នាំគ្រាប់សម្រាប់លេប ឬចាក់ ឬអាចនឹងចាក់បញ្ចូលទៅក្នុងចរន្តឈាមដោយផ្ទាល់តែម្តងក៏មានដែរ។ ជំងឺមហារីកខួរក្បាលមួយចំនួនអាចនឹងត្រូវការប្រើថ្នាំមហារីកនេះក្រោយពីវះកាត់រួច ដើម្បីសម្លាប់កោសិកាមហារីកដែលនៅសេសសល់។
ការព្យាបាលដោយបាញ់កាំរស្មី
ការបាញ់កាមរស្មីគឺជាការប្រើប្រាស់ថាមពលខ្ពស់ចេញពីកាំរស្មីអ៊ិច ឬប្រភពផ្សេងៗដើម្បីសម្លាប់ដុំសាច់។ ពេលខ្លះ វាត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាមួយគ្នានឹងថ្នាំមហារីកដើម្បីជួយដល់ការសម្លាប់កោសិកាមហារីកបានកាន់តែច្រើន ឬដើម្បីការពារខួរក្បាលផង។ ប្រភេទកាំរស្មីកាន់តែថ្មីដូចជា Proton Therapy និង Focused Radiation កាន់តែអាចសម្លាប់មហារីកកាន់តែច្បាស់ ហើយក៏មិនប៉ះពាល់ដល់ខួរក្បាលផងដែរ។
ការព្យាបាលបែបតម្រង់ទិស
កោសិកាមហារីកធ្វើការខុសគ្នានឹងកោសិកាធម្មតា។ ពេលខ្លះគ្រូពេទ្យអាចអាចទាញប្រយោជន៍ពីភាពខុសគ្នាមួយនេះជាមួយនឹងការព្យាបាលបែបតម្រងទិស ដោយការប្រើថ្នាំដើម្បីទប់ស្កាត់កោសិកាមហារីកកុំឲ្យវារស់បានទៀត។ វានឹងទៅសម្លាប់តែកោសិកាមហារីកប៉ុណ្ណោះ តែមិនប៉ះពាល់ដល់កោសិកាធម្មតាទេ។ ឧទាហរណ៍ ថ្នាំព្យាបាលបែបតម្រង់ទិសមួយ អាចកាត់ផ្តាច់សរសៃឈាមដែលទៅចិញ្ចឹមដុំសាច់មហារីកបាន ដូច្នេះវាក៏មិនអាចលូតលាស់ទៅមុខទៀតដែរ។
ក្រោយព្យាបាលរួច
អ្នកប្រហែលជាត្រូវទៅជួបពេទ្យជាទៀងទាត់ទៀតដើម្បីធ្វើតេស្តជាច្រើន និងប្រាកដថា មហារីកនោះមិនត្រឡប់មកវិញទេ។ ដោយសារតែខួរក្បាលអាចប៉ះពាល់ដល់រឿងគ្រប់យ៉ាងនោះ ដូច្នេះអ្នកប្រហែលជាត្រូវមានជំនួសសម្រាប់ការងារប្រចាំថ្ងៃថែមទៀតទោះបីជាការព្យាបាលមានការវិវត្តន៍ល្អហើយក៏ដោយដូចជា៖
• Occupational Therapy៖ ដើម្បីជួយឲ្យអ្នកអាចធ្វើសកម្មភាពប្រចាំថ្ងៃឡើងវិញបាន
• Physical Therapy៖ ដើម្បីជួយឲ្យអ្នកអាចធ្វើចលនារាងកាយបានពេញលេញឡើងវិញ
• Speech Therapy៖ ដើម្បីជួយអ្នកអាចលេបអាហារ និងនិយាយបានវិញ៕
ផ្តល់សិទ្ធិដោយ www.health.com.kh
ដុំសាច់ក្នុងខួរក្បាល
ឆ្អឹងលលាដ៏ក្បាលគឺជាឆ្អឹងដែលរឹង ហើយមាននាទីការពារខួរក្បាល ព្រមទាំងគ្មានកន្លែងសម្រាប់ផ្ទុកអ្វីផ្សេងទៀតក្រៅពីនេះដែរ។ នៅពេលដែលដុំសាច់លូតលាស់ក្នុងខួរក្បាល វានឹងទៅសង្កត់លើសាច់ខួរក្បាល ដោយសារតែវាមិនអាចទៅកន្លែងណាទៀតបាន។ ដូច្នេះហើយទើបវាប៉ះពាល់ដល់របៀបនៃការគិត មើលឃើញ ការធ្វើចលនា និងអារម្មណ៍ជាដើម។ ជាមួយនឹងដុំសាច់ក្នុងខួរក្បាលនេះដែរ មិនខ្វល់ថាវាជាមហារីកឬអត់ ស្ថិតនៅកន្លែងណា ឬលូតលាស់លឿន និងរាលដាលទៅកន្លែងណាឬអត់ទេ យកល្អគួរតែទៅជួបគ្រូពេទ្យឲ្យបានលឿនបំផុត។
មហារីកខួរក្បាលបែប Secondary
អ្នកជំងឺមហារីកខួរក្បាលភាគច្រើន (ប្រហែល ១០០០០០នាក់ជារៀងរាល់ឆ្នាំ) គឺមានមហារីកប្រភេទនេះ ដែលមានន័យថា កោសិកាមហារីកកើតចេញពីកន្លែងណាផ្សេងនៃរាងកាយ ហើយរាលដាលដល់ខួរក្បាល។ ប្រហែលពាក់កណ្តាលនៃមហារីកខួរក្បាលទាំងអស់ចាប់ផ្តើមចេញពីមហារីកសួត។ មហារីកផ្សេងៗទៀតដែលអាចរាលដាលដល់ខួរក្បាលដែរនោះមានដូចជា៖
• មហារីកសុដន់
• មហារីកពោះវៀនធំ
• មហារីកតម្រងនោម
• មហារីកគ្រាប់ឈាមស
• មហារីកកូនកណ្តុរ
• មហារីកស្បែក (Melanoma)
មហារីកខួរក្បាលបែប Primary
ចំពោះមនុស្សធំ មហារីកភាគច្រើនដែលកើតមានជាញឹកញាប់ជាងគេដែលកើតចេញពីខួរក្បាលនោះគឺប្រភេទ Meningiomas និង Glioma។ មហារីក Meningiomas កើតឡើងច្រើនជាង ៣៥ភាគរយឯណោះនៃមហារីកខួរក្បាលបែប Primary ទាំងអស់។ វាមិនលូតលាស់ចេញពីជាលិកាខួរក្បាលខ្លួនឯងទេ តែចេញពីកោសិកាស្រោមខួរក្បាលទៅវិញ។ ការលូតលាស់ និងទីតាំងរបស់វាដែលមិនមែនជាមហារីកបែបនេះធ្វើឲ្យជំងឺនេះមានលក្ខណៈធ្ងន់ធ្ងរ។
ដុំសាច់មហារីកខួរក្បាលភាគច្រើនគឺជាប្រភេទ Glioblastomas ដែលមានមួយក្នុងចំណោមប្រាំ។ វាជាប្រភេទមួយនៃមហារីក Giloma ដែលជាដុំសាច់កើតចេញពីកោសិកា Glial Cell និងមានការរាលដាលលឿន និងបង្កឲ្យអ្នកជំងឺស្លាប់ជាញឹកញាប់។
សរុបទៅ បច្ចុប្បន្ននេះមានចំនួនអ្នកកើតដុំសាច់ក្នុងខួរក្បាលកាន់តែច្រើន ដែលរឿងនេះអាចដោយសារតែបច្ចេកវិទ្យាកាន់តែទំនើបទើបអាចងាយស្រួលរកឃើញជំងឺនេះ។ ប៉ុន្តែអ្នកស្រាវជ្រាវក៏កំពុងតែស្វែងរកមូលហេតុផ្សេងៗទៀតដែរដូចជា រឿងជាច្រើនក្នុងមជ្ឈដ្ឋានជុំវិញខ្លួន។
ចំណាត់ថ្នាក់
គ្រូពេទ្យចាត់ចំណាត់ថ្នាក់ជំងឺដុំសាច់ក្នុងខួរក្បាលពី១ ដល់ ៤។ ដុំសាច់ដែលមានចំណាត់ថ្នាក់ទាប (ចំណាត់ថ្នាក់ទី១) មិនមែនជាមហារីកទេ។ វាគ្រាន់តែលូតលាស់យឺត និងមិនរាលដាលទៅកន្លែងផ្សេងប៉ុណ្ណោះ។ វាអាចព្យាបាលបានបើសិនជាយកវាចេញដោយការវះកាត់។ ចំពោះដុំសាច់ដែលមានចំណាត់ថ្នាក់ខ្ពស់ (ចំណាត់ថ្នាក់ទី៤) គឺជាមហារីកហើយ។ វាមានការលូតលាស់លឿន រាលដាលទៅកន្លែងផ្សេងលឿន និងច្រើនតែមិនអាចព្យាបាលជាទេ។ ចំណែកឯចំណាត់ថ្នាក់ទី២ ក៏មិនមែនមហារីកដែរ ហើយទី៣គឺមហារីក។
រោគសញ្ញា
រោគសញ្ញារបស់វាគឺអាស្រ័យទៅលើប្រភេទនៃដុំសាច់ដែលអ្នកមាន និងទីតាំងដែលវាតាំងនៅដែរ ប៉ុន្តែអ្នកអាចនឹងមានអាការៈដូចជា៖
• មិនអាចធ្វើចលនាអ្វីបានដូចធម្មតា
• មានអារម្មណ៍ថាងងុយគេងពេញមួយថ្ងៃ
• ពិបាកនឹងធ្វើអ្វីមួយដូចជា មិនអាចរកនឹកឃើញពាក្យនិយាយដែលត្រូវ ឬមានអារម្មណ៍វង្វេងវង្វាន់
• ឈឺក្បាលខ្លាំងជាញឹកញាប់ជាពិសេសនៅពេលព្រឹក
• ពិបាកមើលឃើញដូចជា មើលឃើញព្រឹលៗ ឬមើលឃើញពីរៗ
• បាត់បង់តុល្យភាពរាងកាយ ឬមិនអាចដើរបាន
• ប្រកាច់
កត្តាប្រឈមមុខការបាញ់កាំរស្មី
រឿងនេះច្រើនតែមិនទាន់ច្បាស់នៅឡើយទេថា តើអ្វីដែលធ្វើឲ្យអ្នកប្រឈមនឹងជំងឺដុំសាច់ក្នុងខួរក្បាលបែប Primary ប៉ុន្តែរឿងមួយដែលគេដឹងថាជាមូលហេតុរបស់វានោះគឺ ការបាញ់កាំរស្មីទៅលើក្បាលដោយផ្ទាល់ដើម្បីព្យាបាលជំងឺណាមួយផ្សេងទៀតដូចជា មហារីកគ្រាប់ឈាមស។ ករណីភាគច្រើន ការបាញ់កាំរស្មីនេះគឺធ្វើឲ្យប្រឈមនឹងជំងឺមហារីកផ្សេងទៀតនៅថ្ងៃអនាគត់ច្រើនជាងអត្ថប្រយោជន៍របស់វា។
អាយុ
អ្នកអាចនឹងងាយកើតដុំសាច់ក្នុងខួរក្បាលនៅពេលអាយុកាន់តែច្រើន ប៉ុន្តែក្មេង និងមនុស្សធំគឺអាចមានជំងឺមហារីកប្រភេទខុសៗគ្នា ប៉ុន្តែមនុស្សធំអាយុចាប់ពី ៥០ឆ្នាំឡើងគឺងាយកើតជំងឺមហារីកជាងមនុស្សវ័យក្មេង។
បញ្ហាសុខភាពផ្សេងៗ
អ្នកទំនងជាអាចកើតដុំសាច់ក្នុងខួរក្បាលបើសិនជាមានប្រព័ន្ធភាពស៊ាំចុះខ្សោយ ជាពិសេសជំងឺអេដស៍ ឬកំពុងតែផ្សាំសរីរាង្គក្នុងខ្លួន។ មួយទៀតដែលដូចគ្នាដែរនោះគឺថា បើសិនជាដុំសាច់ក្នុងខួរក្បាលកើតឡើងក្នុងសមាជិកគ្រួសារអ្នកហើយ អ្នកក៏ងាយនឹងកើតជំងឺនេះដែរ។ ជំងឺហ្សែនដែលនាំឲ្យកើតដុំសាច់ក្នុងខួរក្បាលមានដូចជា៖
• Li-Fraumeni Syndrome
• Neurofibromatosis Type 1 or 2
• Nevoid Basal Cell Carcinoma Syndrome
• Tuberous Sclerosis
• Turcot Syndrome Type 1 or 2
• Von Hippel-Lindau Disease
តើទូរស័ព្ទដៃអាចបណ្តាលឲ្យកើតមហារីកខួរក្បាលដែរទេ?
នេះជាប្រធានបទដ៏ក្តៅមួយសម្រាប់ប៉ុន្មានឆ្នាំថ្មីៗនេះ ប៉ុន្តែការស្រាវជ្រាវមិនបានបង្ហាញនូវទំនាក់ទំនងច្បាស់លាស់ណាមួយនៅឡើយទេរវាងទូរស័ព្ទដៃ និងដុំសាច់ក្នុងខួរក្បាល។ ថ្វីបើមិនមានការសិក្សារយៈពេលយូរណាមួយទៅលើការប្រើប្រាស់ទូរស័ព្ទនៅឡើយ តែអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រក៏កំពុងតែសិក្សាចំពោះវានៅឡើយ។ ប៉ុន្តែអ្វីដែលយើងដឹងនៅពេលនេះគឺថា ការប្រើប្រាស់កាសស្តាប់ ឬឧបករណ៍ដោយមិនបាច់កាន់ទូរស័ព្ទនិយាយនោះ អាចធ្វើឲ្យទូរស័ព្ទនៅឆ្ងាយពីក្បាលបាន វានឹងបន្ថយការប៉ះពាល់នឹងទូរស័ព្ទនោះដែរ។
ធ្វើដូចម្តេចទើបដឹងថាមានដុំសាច់ក្នុងខួរក្បាលទៅ?
ជាទូទៅគ្រូពេទ្យមិនអាចពិនិត្យរកមហារីកខួរក្បាលដូចអ្វីដែលពួកគេធ្វើលើជំងឺផ្សេងឡើយ។ ជាធម្មតាគ្រូពេទ្យនឹងរកជំងឺនេះនៅពេលអ្នកជំងឺមានរោគសញ្ញារបស់វាសុំមកពិគ្រោះ និងពិនិត្យ។ សម្រាប់ជម្រើសនៃការព្យាបាល និងប្រសិទ្ធភាពនៃការព្យាបាលល្អប៉ុណ្ណាក៏អាស្រ័យទៅតាមប្រភេទនៃដុំសាច់ ទំហំ និងទីតាំង ព្រមទាំងអាយុរបស់អ្នកជំងឺដែរ។
តេស្ត
គ្រូពេទ្យប្រហែលជានឹងចាប់ផ្តើមធ្វើការពិនិត្យសរសៃប្រសាទអ្នកជំងឺដូចជា ការមើលឃើញ តុល្យភាពរាងកាយ និងភាពរ៉ផ្លិចជាដើម ដើម្បីដឹងថា ដុំសាច់នោះអាចមាននៅកន្លែងណា។ អ្នកក៏ប្រហែលជាត្រូវការថតរូបភាពវេជ្ជសាស្ត្របន្ថែមទៀតដែរដូចជា MRI, CT Scan ឬ PET Scan។ ការច្រឹបសាច់ទៅពិនិត្យក៏ប្រហែលជាត្រូវធ្វើបន្ថែមទៀតដែរ។
ការព្យាបាល
រាល់ការព្យាបាលនីមួយៗចំពោះជំងឺមហារីកនេះសុទ្ធតែមានផលរំខានទាំងអស់ ដូច្នេះបើសិនជាអ្នកមានដុំសាច់ក្នុងខួរក្បាលដែលកំពុងតែលូតលាស់យឺត ហើយមិនបង្កបញ្ហាអ្វីទេនោះ ក៏មិនចាំបាច់ត្រូវការព្យាបាលអ្វីដែរ។ អ្នកគ្រាន់តែធ្វើតេស្តដើម្បីតាមដានលើដុំសាច់នោះសិន និងប្រាកដថា វាមិនធំទៅៗ ឬចាប់ផ្តើមបង្កបញ្ហាអ្វីថ្មីក្នុងរាងកាយទេ។
ការប្រើថ្នាំមហារីក
ថ្នាំដ៏ពូកែរមួយនេះអាចប្រើដើម្បីសម្លាប់កោសិកាមហារីកបាន ឬយ៉ាងហោចណាស់ក៏បន្ថយការលូតលាស់របស់វាដែរ។ អ្នកអាចទទួលបានថ្នាំនេះតាមច្រើនរបៀបដូចជា ថ្នាំគ្រាប់សម្រាប់លេប ឬចាក់ ឬអាចនឹងចាក់បញ្ចូលទៅក្នុងចរន្តឈាមដោយផ្ទាល់តែម្តងក៏មានដែរ។ ជំងឺមហារីកខួរក្បាលមួយចំនួនអាចនឹងត្រូវការប្រើថ្នាំមហារីកនេះក្រោយពីវះកាត់រួច ដើម្បីសម្លាប់កោសិកាមហារីកដែលនៅសេសសល់។
ការព្យាបាលដោយបាញ់កាំរស្មី
ការបាញ់កាមរស្មីគឺជាការប្រើប្រាស់ថាមពលខ្ពស់ចេញពីកាំរស្មីអ៊ិច ឬប្រភពផ្សេងៗដើម្បីសម្លាប់ដុំសាច់។ ពេលខ្លះ វាត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាមួយគ្នានឹងថ្នាំមហារីកដើម្បីជួយដល់ការសម្លាប់កោសិកាមហារីកបានកាន់តែច្រើន ឬដើម្បីការពារខួរក្បាលផង។ ប្រភេទកាំរស្មីកាន់តែថ្មីដូចជា Proton Therapy និង Focused Radiation កាន់តែអាចសម្លាប់មហារីកកាន់តែច្បាស់ ហើយក៏មិនប៉ះពាល់ដល់ខួរក្បាលផងដែរ។
ការព្យាបាលបែបតម្រង់ទិស
កោសិកាមហារីកធ្វើការខុសគ្នានឹងកោសិកាធម្មតា។ ពេលខ្លះគ្រូពេទ្យអាចអាចទាញប្រយោជន៍ពីភាពខុសគ្នាមួយនេះជាមួយនឹងការព្យាបាលបែបតម្រងទិស ដោយការប្រើថ្នាំដើម្បីទប់ស្កាត់កោសិកាមហារីកកុំឲ្យវារស់បានទៀត។ វានឹងទៅសម្លាប់តែកោសិកាមហារីកប៉ុណ្ណោះ តែមិនប៉ះពាល់ដល់កោសិកាធម្មតាទេ។ ឧទាហរណ៍ ថ្នាំព្យាបាលបែបតម្រង់ទិសមួយ អាចកាត់ផ្តាច់សរសៃឈាមដែលទៅចិញ្ចឹមដុំសាច់មហារីកបាន ដូច្នេះវាក៏មិនអាចលូតលាស់ទៅមុខទៀតដែរ។
ក្រោយព្យាបាលរួច
អ្នកប្រហែលជាត្រូវទៅជួបពេទ្យជាទៀងទាត់ទៀតដើម្បីធ្វើតេស្តជាច្រើន និងប្រាកដថា មហារីកនោះមិនត្រឡប់មកវិញទេ។ ដោយសារតែខួរក្បាលអាចប៉ះពាល់ដល់រឿងគ្រប់យ៉ាងនោះ ដូច្នេះអ្នកប្រហែលជាត្រូវមានជំនួសសម្រាប់ការងារប្រចាំថ្ងៃថែមទៀតទោះបីជាការព្យាបាលមានការវិវត្តន៍ល្អហើយក៏ដោយដូចជា៖
• Occupational Therapy៖ ដើម្បីជួយឲ្យអ្នកអាចធ្វើសកម្មភាពប្រចាំថ្ងៃឡើងវិញបាន
• Physical Therapy៖ ដើម្បីជួយឲ្យអ្នកអាចធ្វើចលនារាងកាយបានពេញលេញឡើងវិញ
• Speech Therapy៖ ដើម្បីជួយអ្នកអាចលេបអាហារ និងនិយាយបានវិញ៕
ផ្តល់សិទ្ធិដោយ www.health.com.kh
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
«ប្រទានកម្ម»មានន័យដូចម្តេច?
7 ម៉ោង
