ជាតិ
អ្នកជំនាញ៖ ក្នុងរយៈពេលខ្លី កម្ពុជាត្រូវបន្តពង្រឹងសម្ព័ន្ធភាពជាមួយមហាយក្សចិន ប៉ុន្តែហាមរឿងបីយ៉ាង
×![]()
កម្ពុជាតែងរងការរិះគន់ខ្លាំងដោយសារមាននិន្នាការទៅរកមហាយក្សចិនក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយ។ បើតាមអ្នកជំនាញកិច្ចការបរទេសកម្ពុជា គេរិះគន់កម្ពុជាដែលងាកទៅរកចិនដោយសារគេមិនបានយល់ពីស្ថានភាពកម្ពុជាច្បាស់។ ក្នុងនាមជាប្រទេសតូច ហើយកំពុងអភិវឌ្ឍ កម្ពុជាចាំបាច់ត្រូវអនុវត្តគោលនយោបាយការបរទេសរយៈពេលខ្លី និងរយៈពេលវែង។ ក្នុងរយៈពេលខ្លី កម្ពុជាត្រូវបន្តពង្រឹងសម្ព័ន្ធភាពជាមួយចិន តែត្រូវធានារក្សាគោលជំហរបីយ៉ាងពោលគឺ មិនអនុញ្ញតឲ្យមានការកសាងមូលដ្ឋានយោធាចិនលើទឹកដីខ្លួន, ការមិនបង្កើតសម្ព័ន្ធភាពសន្តិសុខ និង មិនចូលរួមប្រតិបត្តិការយោធាជាមួយចិន។
មហាយក្សចិនកំពុងព្យាយាមបង្កើនឡើងឥទ្ធិពលគ្រប់ទីកន្លែងលើពិភពលោក តាមរយៈការអនុវត្តគម្រោងយុទ្ធសាស្ត្រខ្សែក្រវាត់មួយវិថីមួយចាប់ពីឆ្នាំ ២០១៣។ ចំណែករដ្ឋបាលអាមេរិកស្ថិតក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក ដូណាល់ ត្រាំ ឯណោះវិញនៅតែមិនទាន់បង្ហាញជំហរច្បាស់លាស់នៅក្នុងការបន្តរក្សាវត្តមានរបស់ខ្លួននៅនៅអាស៊ីដែរ។
ប្រទេសជាច្រើននៅក្នុងតំបន់អាស៊ានដូចជាហ្វីលីពីន ឡាវ មីយ៉ាន់ម៉ា រួមទាំងកម្ពុជាសុទ្ធតែបង្ហាញនិន្នាការងាកទៅចាប់មហាយក្សចិន។ បើវៀតណាមឯណោះវិញ ព្យាយាមឈោងចាប់អាមេរិកធ្វើជាខ្នងបង្អែកសន្តិសុខ តែព្យាយាមរក្សាទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ច និងពាណិជ្ជកម្មជាមួយចិនដែរ។ ប៉ុន្តែរឿងដែលគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍ កម្ពុជារងការរិះគន់ខ្លាំងជាងគេជុំវិញការពង្រឹងទំនាក់ទំនងល្អជាមួយចិននេះដោយកម្ពុជាបានក្លាយជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់ជ្រុងជ្រោយរបស់ចិននៅឆ្នាំ ២០១០។ ខ្លះនាំគ្នាហៅកម្ពុជាថា ជាកូនជឹងរបស់ចិន ដែលតែងតែបង្កបញ្ហាឲ្យអាស៊ានថែមទៀត។
លោក ជឺនបូរាណ ច័ន្ទបូរី ដែលជាបេក្ខជនថ្នាក់បណ្ឌិតខាងការសិក្សានយោបាយ និងយុទ្ធសាស្ត្រអន្តរជាតិ នៅសាកលវិទ្យាល័យជាតិអូស្ត្រាលី (ANU) នៅក្រុងកង់បេរ៉ា បានលើកឡើងក្នុងបឋកថាសាធារណៈរៀបចំដោយមជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវផ្លូវសូត្រសមុទ្រសតវត្សទី ២១ នៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញថា វាជារឿងមិនសមរម្យឡើយដែលគេតែងរិះគន់ជំហរកម្ពុជាបែបនេះ។ គេរិះគន់ព្រោះគេមិនបានយល់ច្បាស់ពីស្ថានភាពលំបាកក្នុងភូមិសាស្ត្រនយោបាយរបស់កម្ពុជាឡើយ។
អ្នកជំនាញរូបនេះបន្តថា ការស្រវាចាប់មហាយក្សអាស៊ីចិននេះ ជាជម្រើសយុទ្ធសាស្ត្ររបស់ជារដ្ឋតូចតាចហើយទន់ខ្សោយដូចកម្ពុជា ព្រោះចិនមានតួនាទីសំខាន់ណាស់ក្នុងការធានាការអភិវឌ្ឍសង្គម សេដ្ឋកិច្ច រួមទាំងសន្តិសុខរបស់កម្ពុជាផងដែរ។ ចំណែកអាមេរិកឯណោះវិញ មិនមែនជាមហាអំណាចល្អឥតខ្ចោះដែលកម្ពុជាត្រូវភ្ជាប់ខ្លួនដែរ ព្រោះវាមានហេតុផលសំខាន់ៗជាច្រើនជាពិសេសកង្វះការទុកចិត្តគ្នារវាងក្រុងភ្នំពេញនិងក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន និងជាពិសេសបញ្ហាប្រវត្តិសាស្ត្រជូរចត់នោះ។
ប៉ុន្តែលោក ច័ន្ទបូរី បានផ្តល់អនុសាសន៍ថា កម្ពុជាគួរមានគោលនយោបាយការបរទេសបត់បែនដោយមានរយៈពេលខ្លី និងរយៈពេលវែងដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាយុទ្ធសាស្ត្រ និងការលំបាកផ្សេងទៀតដែលនឹងអាចកើតមានក្នុងពេលបង្កើតទំនាក់ទំនងស្អិតល្មួតជាមួយមហាយក្សចិននេះ។
១.គោលនយោបាយរយៈពេលខ្លី៖ «សម្ព័ន្ធភាពធូររលុង»ជាមួយចិន
បើតាមការពន្យល់ថារបស់លោក ចន្ទបូរី គោលនយោបាយការបរទេសរយៈពេលខ្លីរបស់កម្ពុជាមានបីចំណុចធំៗ។ ទីមួយគឺ បង្កើត«សម្ព័ន្ធភាពធូររលុង» (Loose Alignment) ជាមួយមហាយក្សចិន។ សម្ព័ន្ធភាពធូររលុងនេះគឺ លោកចង់សំដៅលើការបន្តបង្កើនទំនាក់ទំនងល្អលើវិស័យសេដ្ឋកិច្ច នយោបាយ និងសន្តិសុខជាមួយមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចលេខរៀងទីពីរនេះ។
ដូចបានលើកឡើងខាងដើមស្រាប់ មហាយក្សចិនជាមហាអំណាចតែមួយគត់ដែលអាចធានាបានទាំងការលូតលាស់និងវិបុលភាពនៃសេដ្ឋកិច្ច ក៏ដូចជាធានាសន្តិសុខ ស្ថិរភាព និងសន្តិភាពរបស់កម្ពុជា បើផ្អែកតាមភូមិសាស្ត្រនយោបាយរបស់កម្ពុជា។
និយាយដល់ភូមិសាស្ត្រនយោបាយ កម្ពុជាស្ថិតនៅចន្លោះប្រទេសជិតខាងគីឡូធ្ងន់ដូចជាវៀតណាម និងថៃដែលសុទ្ធតែមានជម្លោះព្រំដែន និងធ្លាប់មានប្រវត្តិជាគូបដិបក្ខជាជាងមិត្តជិតខាងល្អនោះ។ ការយកចិនជាមិត្ត និងខ្នងបង្អែក កម្ពុជានឹងអាចទទួលបានជំនួយហិរញ្ញវត្ថុ និងយោធាដែលមាននិរន្តភាពយូរអង្វែង។ វានឹងជួយដល់ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច និងលើកម្ពស់ការកសាងសមត្ថភាពយោធាកម្ពុជាបានយ៉ាងមានប្រសិទ្ធភាពផង។ តិចឬច្រើន វាជួយធ្វើឲ្យប្រទេសជិតខាងទាំងពីរនេះផ្លាស់ប្តូរឥរិយាបថរបស់ខ្លួនចំពោះកម្ពុជាផងដែរ។
ប៉ុន្តែស្របពេលងាកទៅកាន់តែស្និទ្ធនឹងចិន កម្ពុជាត្រូវធ្វើយ៉ាងណារក្សាឲ្យបាននូវគោលជំហរសំខាន់បីយ៉ាងដូចជា មិនអនុញ្ញាតឲ្យមានការកសាងមូលដ្ឋានយោធាចិនលើទឹកដីខ្លួន, ការមិនបង្កើតសម្ព័ន្ធភាពសន្តិសុខ និង មិនចូលរួមប្រតិបត្តិការយោធាជាមួយចិន (លើកលែងការធ្វើលំហាត់យោធាប៉ុណ្ណោះ)។ ធ្វើបែបនេះ វាធានាបាននូវគោលការណ៍ឯករាជ្យ អព្យាក្រឹត្យ និង មិនជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការផ្ទៃប្រទេសដទៃដែលមានកំណត់ក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាឆ្នាំ ១៩៩៣។
មាត្រា ៥៣ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាចែងច្បាស់ថា កម្ពុជា មិនអនុញ្ញាតឲ្យមានការបង្កើតមូលដ្ឋានយោធា បរទេសណាមួយលើទឹកដីកម្ពុជា ឬមូលដ្ឋានទ័ពកម្ពុជានៅបរទេសឡើយ លើកលែងតែក្រោមឆ័ត្រអង្គការសហប្រជាជាតិប៉ុណ្ណោះ។
ចំណុចទីពីរ កម្ពុជាត្រូវបន្តតួនាទីសកម្មក្នុងការលើកស្ទួយអង្គការតំបន់«អាស៊ាន» ដោយសារវាផ្តល់ឱកាសសម្រាប់កម្ពុជាក្នុងការពង្រឹងទំនាក់ទំនងជាមួយមហាអំណាច និងដោះស្រាយបញ្ហាហានិភ័យ ឬស្ថានភាពមិនច្បាស់លាស់ក្នុងតំបន់។
ចំណុចទីបី គឺ ការបន្តធ្វើពិពិធកម្មដៃគូ និងពង្រឹងទំនាក់ទំនងជាមួយមហាអំណាចនៅអាស៊ីក៏ដូចជាប្រទេសនៅក្រៅតំបន់។ លោក ចន្ទបូរី បានលើកឡើងថា កម្ពុជាផ្តល់អាទិភាពលើសម្ព័ន្ធភាពជាមួយប្រទេសមហាអំណាចដូចជាជប៉ុន បារាំង និងរុស្ស៊ី រួមជាមួយមហាអំណាចគីឡូមធ្យមដូចជា អូស្ត្រាលី និងកូរ៉េខាងត្បូងផងដែរ។ ការពង្រឹងចំណងមិត្តភាពជាមួយប្រទេសមហាអំណាចទាំងនេះ មិនប៉ះពាល់ដល់ទំនាក់ទំនងកម្ពុជាជាមួយដៃគូសំខាន់បំផុតរបស់ខ្លួន មហាយក្សចិនឡើយ។
២.គោលនយោបាយរយៈពេលវែង៖ លើកស្ទួយសណ្តាប់ធ្នាប់តំបន់ដែលពឹងផ្អែកលើច្បាប់អន្តរជាតិ
ក្នុងរយៈពេលយូរអង្វែងទៅមុខ លោក ចន្ទបូរី យល់ឃើញថាកម្ពុជាចាំបាច់ត្រូវមានគោលនយោបាយការបរទេសមួយដែលមានទិសដៅច្រើន និងកំណត់យកការលើកកម្ពស់សណ្តាប់ធ្នាប់អន្តរជាតិពឹងផ្អែកលើច្បាប់ (Rule Based Regional Order) ជារឿងអាទិភាព។
លោកគូសបញ្ជាក់ថា វាជារឿងសំខាន់ដែលកម្ពុជាត្រូវមានធនធានមនុស្សដែលមានចំណេះដឹងខ្ពស់ និងមានសមត្ថភាពដើម្បីទទួលខុសត្រូវលើការបង្កើត និងអនុវត្តគោលនយោបាយការបរទេសផង។
«ចុងក្រោយ គោលនយោបាយការបរទេសកម្ពុជាត្រូវការការពង្រឹងបន្ថែមតាមរយៈការកែទម្រង់ស្ថាប័ន និងការជ្រើសរើសមន្ត្រីការទូតដែលមានសមត្ថភាព និងចំណេះដឹងខ្ពស់បំផុត»។ នេះជាការបញ្ជាក់របស់លោក ចន្ទបូរី៕
មហាយក្សចិនកំពុងព្យាយាមបង្កើនឡើងឥទ្ធិពលគ្រប់ទីកន្លែងលើពិភពលោក តាមរយៈការអនុវត្តគម្រោងយុទ្ធសាស្ត្រខ្សែក្រវាត់មួយវិថីមួយចាប់ពីឆ្នាំ ២០១៣។ ចំណែករដ្ឋបាលអាមេរិកស្ថិតក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក ដូណាល់ ត្រាំ ឯណោះវិញនៅតែមិនទាន់បង្ហាញជំហរច្បាស់លាស់នៅក្នុងការបន្តរក្សាវត្តមានរបស់ខ្លួននៅនៅអាស៊ីដែរ។
ប្រទេសជាច្រើននៅក្នុងតំបន់អាស៊ានដូចជាហ្វីលីពីន ឡាវ មីយ៉ាន់ម៉ា រួមទាំងកម្ពុជាសុទ្ធតែបង្ហាញនិន្នាការងាកទៅចាប់មហាយក្សចិន។ បើវៀតណាមឯណោះវិញ ព្យាយាមឈោងចាប់អាមេរិកធ្វើជាខ្នងបង្អែកសន្តិសុខ តែព្យាយាមរក្សាទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ច និងពាណិជ្ជកម្មជាមួយចិនដែរ។ ប៉ុន្តែរឿងដែលគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍ កម្ពុជារងការរិះគន់ខ្លាំងជាងគេជុំវិញការពង្រឹងទំនាក់ទំនងល្អជាមួយចិននេះដោយកម្ពុជាបានក្លាយជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់ជ្រុងជ្រោយរបស់ចិននៅឆ្នាំ ២០១០។ ខ្លះនាំគ្នាហៅកម្ពុជាថា ជាកូនជឹងរបស់ចិន ដែលតែងតែបង្កបញ្ហាឲ្យអាស៊ានថែមទៀត។
លោក ជឺនបូរាណ ច័ន្ទបូរី ដែលជាបេក្ខជនថ្នាក់បណ្ឌិតខាងការសិក្សានយោបាយ និងយុទ្ធសាស្ត្រអន្តរជាតិ នៅសាកលវិទ្យាល័យជាតិអូស្ត្រាលី (ANU) នៅក្រុងកង់បេរ៉ា បានលើកឡើងក្នុងបឋកថាសាធារណៈរៀបចំដោយមជ្ឈមណ្ឌលស្រាវជ្រាវផ្លូវសូត្រសមុទ្រសតវត្សទី ២១ នៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញថា វាជារឿងមិនសមរម្យឡើយដែលគេតែងរិះគន់ជំហរកម្ពុជាបែបនេះ។ គេរិះគន់ព្រោះគេមិនបានយល់ច្បាស់ពីស្ថានភាពលំបាកក្នុងភូមិសាស្ត្រនយោបាយរបស់កម្ពុជាឡើយ។
អ្នកជំនាញរូបនេះបន្តថា ការស្រវាចាប់មហាយក្សអាស៊ីចិននេះ ជាជម្រើសយុទ្ធសាស្ត្ររបស់ជារដ្ឋតូចតាចហើយទន់ខ្សោយដូចកម្ពុជា ព្រោះចិនមានតួនាទីសំខាន់ណាស់ក្នុងការធានាការអភិវឌ្ឍសង្គម សេដ្ឋកិច្ច រួមទាំងសន្តិសុខរបស់កម្ពុជាផងដែរ។ ចំណែកអាមេរិកឯណោះវិញ មិនមែនជាមហាអំណាចល្អឥតខ្ចោះដែលកម្ពុជាត្រូវភ្ជាប់ខ្លួនដែរ ព្រោះវាមានហេតុផលសំខាន់ៗជាច្រើនជាពិសេសកង្វះការទុកចិត្តគ្នារវាងក្រុងភ្នំពេញនិងក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន និងជាពិសេសបញ្ហាប្រវត្តិសាស្ត្រជូរចត់នោះ។
ប៉ុន្តែលោក ច័ន្ទបូរី បានផ្តល់អនុសាសន៍ថា កម្ពុជាគួរមានគោលនយោបាយការបរទេសបត់បែនដោយមានរយៈពេលខ្លី និងរយៈពេលវែងដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាយុទ្ធសាស្ត្រ និងការលំបាកផ្សេងទៀតដែលនឹងអាចកើតមានក្នុងពេលបង្កើតទំនាក់ទំនងស្អិតល្មួតជាមួយមហាយក្សចិននេះ។
១.គោលនយោបាយរយៈពេលខ្លី៖ «សម្ព័ន្ធភាពធូររលុង»ជាមួយចិន
បើតាមការពន្យល់ថារបស់លោក ចន្ទបូរី គោលនយោបាយការបរទេសរយៈពេលខ្លីរបស់កម្ពុជាមានបីចំណុចធំៗ។ ទីមួយគឺ បង្កើត«សម្ព័ន្ធភាពធូររលុង» (Loose Alignment) ជាមួយមហាយក្សចិន។ សម្ព័ន្ធភាពធូររលុងនេះគឺ លោកចង់សំដៅលើការបន្តបង្កើនទំនាក់ទំនងល្អលើវិស័យសេដ្ឋកិច្ច នយោបាយ និងសន្តិសុខជាមួយមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចលេខរៀងទីពីរនេះ។
ដូចបានលើកឡើងខាងដើមស្រាប់ មហាយក្សចិនជាមហាអំណាចតែមួយគត់ដែលអាចធានាបានទាំងការលូតលាស់និងវិបុលភាពនៃសេដ្ឋកិច្ច ក៏ដូចជាធានាសន្តិសុខ ស្ថិរភាព និងសន្តិភាពរបស់កម្ពុជា បើផ្អែកតាមភូមិសាស្ត្រនយោបាយរបស់កម្ពុជា។
និយាយដល់ភូមិសាស្ត្រនយោបាយ កម្ពុជាស្ថិតនៅចន្លោះប្រទេសជិតខាងគីឡូធ្ងន់ដូចជាវៀតណាម និងថៃដែលសុទ្ធតែមានជម្លោះព្រំដែន និងធ្លាប់មានប្រវត្តិជាគូបដិបក្ខជាជាងមិត្តជិតខាងល្អនោះ។ ការយកចិនជាមិត្ត និងខ្នងបង្អែក កម្ពុជានឹងអាចទទួលបានជំនួយហិរញ្ញវត្ថុ និងយោធាដែលមាននិរន្តភាពយូរអង្វែង។ វានឹងជួយដល់ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច និងលើកម្ពស់ការកសាងសមត្ថភាពយោធាកម្ពុជាបានយ៉ាងមានប្រសិទ្ធភាពផង។ តិចឬច្រើន វាជួយធ្វើឲ្យប្រទេសជិតខាងទាំងពីរនេះផ្លាស់ប្តូរឥរិយាបថរបស់ខ្លួនចំពោះកម្ពុជាផងដែរ។
ប៉ុន្តែស្របពេលងាកទៅកាន់តែស្និទ្ធនឹងចិន កម្ពុជាត្រូវធ្វើយ៉ាងណារក្សាឲ្យបាននូវគោលជំហរសំខាន់បីយ៉ាងដូចជា មិនអនុញ្ញាតឲ្យមានការកសាងមូលដ្ឋានយោធាចិនលើទឹកដីខ្លួន, ការមិនបង្កើតសម្ព័ន្ធភាពសន្តិសុខ និង មិនចូលរួមប្រតិបត្តិការយោធាជាមួយចិន (លើកលែងការធ្វើលំហាត់យោធាប៉ុណ្ណោះ)។ ធ្វើបែបនេះ វាធានាបាននូវគោលការណ៍ឯករាជ្យ អព្យាក្រឹត្យ និង មិនជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការផ្ទៃប្រទេសដទៃដែលមានកំណត់ក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាឆ្នាំ ១៩៩៣។
មាត្រា ៥៣ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជាចែងច្បាស់ថា កម្ពុជា មិនអនុញ្ញាតឲ្យមានការបង្កើតមូលដ្ឋានយោធា បរទេសណាមួយលើទឹកដីកម្ពុជា ឬមូលដ្ឋានទ័ពកម្ពុជានៅបរទេសឡើយ លើកលែងតែក្រោមឆ័ត្រអង្គការសហប្រជាជាតិប៉ុណ្ណោះ។
ចំណុចទីពីរ កម្ពុជាត្រូវបន្តតួនាទីសកម្មក្នុងការលើកស្ទួយអង្គការតំបន់«អាស៊ាន» ដោយសារវាផ្តល់ឱកាសសម្រាប់កម្ពុជាក្នុងការពង្រឹងទំនាក់ទំនងជាមួយមហាអំណាច និងដោះស្រាយបញ្ហាហានិភ័យ ឬស្ថានភាពមិនច្បាស់លាស់ក្នុងតំបន់។
ចំណុចទីបី គឺ ការបន្តធ្វើពិពិធកម្មដៃគូ និងពង្រឹងទំនាក់ទំនងជាមួយមហាអំណាចនៅអាស៊ីក៏ដូចជាប្រទេសនៅក្រៅតំបន់។ លោក ចន្ទបូរី បានលើកឡើងថា កម្ពុជាផ្តល់អាទិភាពលើសម្ព័ន្ធភាពជាមួយប្រទេសមហាអំណាចដូចជាជប៉ុន បារាំង និងរុស្ស៊ី រួមជាមួយមហាអំណាចគីឡូមធ្យមដូចជា អូស្ត្រាលី និងកូរ៉េខាងត្បូងផងដែរ។ ការពង្រឹងចំណងមិត្តភាពជាមួយប្រទេសមហាអំណាចទាំងនេះ មិនប៉ះពាល់ដល់ទំនាក់ទំនងកម្ពុជាជាមួយដៃគូសំខាន់បំផុតរបស់ខ្លួន មហាយក្សចិនឡើយ។
២.គោលនយោបាយរយៈពេលវែង៖ លើកស្ទួយសណ្តាប់ធ្នាប់តំបន់ដែលពឹងផ្អែកលើច្បាប់អន្តរជាតិ
ក្នុងរយៈពេលយូរអង្វែងទៅមុខ លោក ចន្ទបូរី យល់ឃើញថាកម្ពុជាចាំបាច់ត្រូវមានគោលនយោបាយការបរទេសមួយដែលមានទិសដៅច្រើន និងកំណត់យកការលើកកម្ពស់សណ្តាប់ធ្នាប់អន្តរជាតិពឹងផ្អែកលើច្បាប់ (Rule Based Regional Order) ជារឿងអាទិភាព។
លោកគូសបញ្ជាក់ថា វាជារឿងសំខាន់ដែលកម្ពុជាត្រូវមានធនធានមនុស្សដែលមានចំណេះដឹងខ្ពស់ និងមានសមត្ថភាពដើម្បីទទួលខុសត្រូវលើការបង្កើត និងអនុវត្តគោលនយោបាយការបរទេសផង។
«ចុងក្រោយ គោលនយោបាយការបរទេសកម្ពុជាត្រូវការការពង្រឹងបន្ថែមតាមរយៈការកែទម្រង់ស្ថាប័ន និងការជ្រើសរើសមន្ត្រីការទូតដែលមានសមត្ថភាព និងចំណេះដឹងខ្ពស់បំផុត»។ នេះជាការបញ្ជាក់របស់លោក ចន្ទបូរី៕
Tag:
ជឺនបូរាណ ច័ន្ទបូរី
កម្ពុជា
ចិន
ភូមិសាស្ត្រនយោបាយ
អាស៊ី
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
