អន្តរជាតិ
បើចង់រាប់អាន និងធ្វើការជាមួយអ្នកដាក់ទណ្ឌកម្មហ្វីលីពីន«Duterte» កុំនិយាយរឿងសិទ្ធិមនុស្ស?
លោកប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន រ៉ូឌ្រីហ្គូ ឌើទើតេ (ប្រភពរូបភាព៖ chiangraitimes)
×![]()
គោលនយោបាយនៃការបោសសម្អាតបទល្មើស និងគ្រឿងញៀនចេញពីសង្គមហ្វីលីពីនរបស់លោកប្រធានាធិបតី Rodrigo Duterte បាននិងកំពុងតែបង្កឲ្យមានការចាប់អារម្មណ៍កាន់តែខ្លាំងទៅៗពីសហគមន៍អន្តរជាតិ ដ្បិតប្រតិបត្តិការនេះ បានសម្លាប់មនុស្សយ៉ាងតិចបីពាន់នាក់មកហើយ។ ស្ថាប័នសិទ្ធិមនុស្ស រួមទាំងតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ សម្តែងការព្រួយបារម្ភ រិះគន់ និងថែមទាំងព្រមានចាត់វិធានផ្លូវច្បាប់ដោយចោទថាសកម្មភាពនេះបំពានសិទ្ធមនុស្ស។ សម្រាប់រដ្ឋដែលចង់បន្តកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយនឹងហ្វីលីពីន មិនហ៊ាននិយាយរិះគន់រដ្ឋបាលថ្មីហ្វីលីពីនឡើយ ដ្បិតមិនចង់មិនបញ្ហាការទូត ដែលឈានដល់ការចែកផ្លូវដូចសហរដ្ឋអាមេរិកនោះ។
គិតចាប់ពីថ្ងៃទី៣០ ខែមិថុនា នៃការឡើងកាន់អំណាចជាផ្លូវការរបស់លោក រ៉ូឌ្រីហ្គូ ឌើទើតេ (Rodrigo Duterte) ជាប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន មានជនសង្ស័យ និងអ្នកជួញដូរគ្រឿងញៀនប្រមាណជាងបីពាន់នាក់ ត្រូវបានសម្លាប់ទាំងក្នុងប្រតិបត្តិការរបស់ប៉ូលិសដែលធ្វើតាមបញ្ជារបស់ប្រធានាធិបតី និងទាំងក្នុងការសហការក្រៅពីខាងក្រៅ ដែលរួមមានទាំងការសម្លាប់ក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការផងដែរនោះ។ ចំនួនអ្នកស្លាប់ បន្តកើនឡើងជាបន្តបន្ទាប់។ នេះបើយោងតាមសារព័ត៌មានក្នុងស្រុកហ្វីលីពីន។
១. មានស្ថាប័ន ឬប្រទេសណាខ្លះហើយដែលហ៊ានថ្លែងរិះគន់ចំណាត់ការហ្វីលីពីន?
មិនមានប្រទេស ឬស្ថាប័នច្រើននោះទេ ដែលហ៊ានចេញមុខសម្តែងការព្រួយបារម្ភ និងចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ថ្កោលទោសយុទ្ធការនេះ។ កន្លងមក គេសង្កេតឃើញមានតែ ដូចជាមន្ត្រីទទួលបន្ទុកអង្គការសហប្រជាជាតិ សហភាពអឺរ៉ុប តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ(ICC) និងសហរដ្ឋអាមេរិកដែលជាសម្ព័ន្ធតាមសន្ធិសញ្ញារបស់ហ្វីលីពីនប៉ុណ្ណោះនោះទេ ដែលបានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ដោយបានព្រមានពីយុទ្ធនាការនេះ ថាបានបំពានសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរនោះ។ តែការហ៊ាននិយាយចំៗនេះ មិនបានធ្វើឲ្យប្រធានាធិបតីរូបនោះ ថមថយសកម្មភាព ឬយុទ្ធការរបស់ខ្លួនឡើយ ហើយលោកប្រធានាធិបតីរូបនោះ បានប្រើពាក្យអសុរោះ ជេរប្រមាថ និងថ្លែងរិះគន់ពីអសមត្ថភាពនៃស្ថាប័ននោះទៅវិញ។
លោកឌើទេតេ បានប្រតិកម្មតបនឹងការរិះគន់របស់ស្ថាប័នធំៗ ថា មិនដែលហ៊ានរិះគន់ ទៅលើបណ្តាប្រទេសមហាអំណាចមួយចំនួនដែលបាននិងកំពុងតែបង្កភាពលំបាក និងសង្គ្រាមស៊ីវិល ជាក់ស្តែងនៅក្នុងតំបន់មជ្ឈិមបូព៌ានោះ។ លោកប្រធានាធិបតីរូបនោះ បានពន្យល់ ថាសកម្មភាពរបស់លោក គឺជាការបោសសម្អាតបទល្មើស និងឧក្រិដ្ឋជននោះទេ។ លោក អះអាងថា បើសិនលោក មិនកម្ចាត់ និងបោសសម្អាតបញ្ហានេះនោះទេ នោះមនុស្សជំនាន់ក្រោយរបស់លោក នឹងប្រឈមនឹងសង្គមមួយដែលអាណាធិបតេយ្យហើយ។
តែសួរថាតើលោក ខ្លាចការកាត់ទោស ឬការស៊ើបអង្កេតពីស្ថាប័នអន្តរជាតិឬទេ? ចម្លើយនោះគឺ លោក មិនមានការខ្លាចរអារអ្វីឡើយ។ លោក បានអញ្ជើញមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិ និងបើកចំហរចំពោះការចង់ស៊ើបអង្កេត និងវាយតម្លៃផ្សេងៗចំពោះចេតនារបស់តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិដែលចង់កាត់ទោសពាក់ព័ន្ធយុទ្ធនាការនេះផងដែរ។
អ្វីដែលគួរឲ្យភ្ញាក់ផ្អើលនោះគឺ សម្ព័ន្ធភាពរវាងអាមេរិក-ហ្វីលីពីន ដែលសន្សំទុកជាង៧០ឆ្នាំហើយនោះ បានដើរដល់ចំណុចចែកផ្លូវមួយ ដែលពិបាកនឹងកសាងឡើងវិញនៅក្នុងរដ្ឋបាលហ្វីលីពីនបច្ចុប្បន្ន។ ហើយនោះក៏ព្រោះតែ ក្រោយពីរដ្ឋាភិបាលក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន បានសម្តែងការព្រួយបារម្ភ និងថ្លែងរិះគន់ពីការបង្ក្រាបនោះថាប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិមនុស្សលោក ឌើទើតេ បានប្រកាសចែកផ្លូវទំនាក់ទំនងដោយរួមទាំងផ្នែកយោធានិងសេដ្ឋកិច្ចទៀត។ រាល់កិច្ចព្រមព្រៀងការពារជាតិដែលអាមេរិក និងហ្វីលីពីន បានកសាងកន្លងមក លោក ឌើទើតេ មិនផ្តល់តម្លៃឡើយ។
២. ចង់មានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយនឹងហ្វីលីពីន ស្ថាប័នឬរដ្ឋនានាត្រូវបិទភ្នែកឬច្រមុះពីការបោសសម្អាតគ្រឿងញៀន?
បើទោះបីជាមានការសម្តែងការព្រួយបារម្ភពីសំណាក់អង្គការសហប្រជាជាតិ ឬសហភាពអឺរ៉ុបពីបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សនៅហ្វីលីពីនក៏ដោយ ទាំងស្ថាប័នអាស៊ាន និងរដ្ឋសមាជិកអាស៊ាន ហាក់ដូចជានៅស្ងៀមទ្រឹង មិននិយាយអ្វីសោះ។ ហើយនោះ ក៏ព្រោះតែ គោលការណ៍នៃការមិនជ្រៀតជ្រែកបញ្ហាផ្ទៃក្នុងនៃប្រទេសរដ្ឋសមាជិកដែលបានកំណត់នៅក្នុងធម្មនុញ្ញអាស៊ាននោះ។
សម្រាប់ ចិន និងជប៉ុន ដែលជាមហាអំណាចនៅអាស៊ី ក៏មិនមានសេចក្តីថ្លែងព្រួយបារម្ភអ្វីឡើយជុំវិញបញ្ហានេះ។ ផ្ទុយទៅវិញ ជប៉ុន និងចិន បែរជាគាំទ្រ និងសន្យាជួយជ្រោមជ្រែងចំណាត់ការនេះទៅវិញ។ ចិន ដែលត្រូវបានគេមើលឃើញថាអ្នកឆក់យកឱកាសខណៈដែលហ្វីលីពីនកំពុងមានរឿងរង្គោះរង្គើរជាមួយនឹងអាមេរិកនោះ បានប្រកាសគាំទ្រជាមួយនឹងហេតុផលថា បញ្ហាគ្រឿងញៀនគឺជាបញ្ហាសកលដែលកំពុងតែបារម្ភ។ សម្រាប់ជប៉ុនឯណោះវិញ ទំនងជាខ្លាចបែកបាក់ទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងហ្វីលីពីនដូចសម្ព័ន្ធមិត្តខ្លួនអាមេរិកហើយ ទើបគ្មានសេចក្តីថ្លែងការណ៍រិះគន់។
ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់ប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីនទៅកាន់ជប៉ុននៅថ្ងៃទី២៦ខែតុលាកន្លងទៅ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីជប៉ុន ស៊ិនហ្សូ អាបេ ថាលោកគាំទ្រចំណាត់ការនៃការបង្ក្រាបគ្រឿងញៀនរបស់ប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន ហើយលោក ថែមទាំងសន្យាជួយជ្រៀមជ្រែងដល់កម្មវិធីស្តារនីតិសម្បទាដល់ជនរងគ្រោះនៃថ្នាំញៀនទៀតផង៕
គិតចាប់ពីថ្ងៃទី៣០ ខែមិថុនា នៃការឡើងកាន់អំណាចជាផ្លូវការរបស់លោក រ៉ូឌ្រីហ្គូ ឌើទើតេ (Rodrigo Duterte) ជាប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន មានជនសង្ស័យ និងអ្នកជួញដូរគ្រឿងញៀនប្រមាណជាងបីពាន់នាក់ ត្រូវបានសម្លាប់ទាំងក្នុងប្រតិបត្តិការរបស់ប៉ូលិសដែលធ្វើតាមបញ្ជារបស់ប្រធានាធិបតី និងទាំងក្នុងការសហការក្រៅពីខាងក្រៅ ដែលរួមមានទាំងការសម្លាប់ក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការផងដែរនោះ។ ចំនួនអ្នកស្លាប់ បន្តកើនឡើងជាបន្តបន្ទាប់។ នេះបើយោងតាមសារព័ត៌មានក្នុងស្រុកហ្វីលីពីន។
១. មានស្ថាប័ន ឬប្រទេសណាខ្លះហើយដែលហ៊ានថ្លែងរិះគន់ចំណាត់ការហ្វីលីពីន?
មិនមានប្រទេស ឬស្ថាប័នច្រើននោះទេ ដែលហ៊ានចេញមុខសម្តែងការព្រួយបារម្ភ និងចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ថ្កោលទោសយុទ្ធការនេះ។ កន្លងមក គេសង្កេតឃើញមានតែ ដូចជាមន្ត្រីទទួលបន្ទុកអង្គការសហប្រជាជាតិ សហភាពអឺរ៉ុប តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ(ICC) និងសហរដ្ឋអាមេរិកដែលជាសម្ព័ន្ធតាមសន្ធិសញ្ញារបស់ហ្វីលីពីនប៉ុណ្ណោះនោះទេ ដែលបានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ដោយបានព្រមានពីយុទ្ធនាការនេះ ថាបានបំពានសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរនោះ។ តែការហ៊ាននិយាយចំៗនេះ មិនបានធ្វើឲ្យប្រធានាធិបតីរូបនោះ ថមថយសកម្មភាព ឬយុទ្ធការរបស់ខ្លួនឡើយ ហើយលោកប្រធានាធិបតីរូបនោះ បានប្រើពាក្យអសុរោះ ជេរប្រមាថ និងថ្លែងរិះគន់ពីអសមត្ថភាពនៃស្ថាប័ននោះទៅវិញ។
លោកឌើទេតេ បានប្រតិកម្មតបនឹងការរិះគន់របស់ស្ថាប័នធំៗ ថា មិនដែលហ៊ានរិះគន់ ទៅលើបណ្តាប្រទេសមហាអំណាចមួយចំនួនដែលបាននិងកំពុងតែបង្កភាពលំបាក និងសង្គ្រាមស៊ីវិល ជាក់ស្តែងនៅក្នុងតំបន់មជ្ឈិមបូព៌ានោះ។ លោកប្រធានាធិបតីរូបនោះ បានពន្យល់ ថាសកម្មភាពរបស់លោក គឺជាការបោសសម្អាតបទល្មើស និងឧក្រិដ្ឋជននោះទេ។ លោក អះអាងថា បើសិនលោក មិនកម្ចាត់ និងបោសសម្អាតបញ្ហានេះនោះទេ នោះមនុស្សជំនាន់ក្រោយរបស់លោក នឹងប្រឈមនឹងសង្គមមួយដែលអាណាធិបតេយ្យហើយ។
តែសួរថាតើលោក ខ្លាចការកាត់ទោស ឬការស៊ើបអង្កេតពីស្ថាប័នអន្តរជាតិឬទេ? ចម្លើយនោះគឺ លោក មិនមានការខ្លាចរអារអ្វីឡើយ។ លោក បានអញ្ជើញមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិ និងបើកចំហរចំពោះការចង់ស៊ើបអង្កេត និងវាយតម្លៃផ្សេងៗចំពោះចេតនារបស់តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិដែលចង់កាត់ទោសពាក់ព័ន្ធយុទ្ធនាការនេះផងដែរ។
អ្វីដែលគួរឲ្យភ្ញាក់ផ្អើលនោះគឺ សម្ព័ន្ធភាពរវាងអាមេរិក-ហ្វីលីពីន ដែលសន្សំទុកជាង៧០ឆ្នាំហើយនោះ បានដើរដល់ចំណុចចែកផ្លូវមួយ ដែលពិបាកនឹងកសាងឡើងវិញនៅក្នុងរដ្ឋបាលហ្វីលីពីនបច្ចុប្បន្ន។ ហើយនោះក៏ព្រោះតែ ក្រោយពីរដ្ឋាភិបាលក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន បានសម្តែងការព្រួយបារម្ភ និងថ្លែងរិះគន់ពីការបង្ក្រាបនោះថាប៉ះពាល់ដល់សិទ្ធិមនុស្សលោក ឌើទើតេ បានប្រកាសចែកផ្លូវទំនាក់ទំនងដោយរួមទាំងផ្នែកយោធានិងសេដ្ឋកិច្ចទៀត។ រាល់កិច្ចព្រមព្រៀងការពារជាតិដែលអាមេរិក និងហ្វីលីពីន បានកសាងកន្លងមក លោក ឌើទើតេ មិនផ្តល់តម្លៃឡើយ។
២. ចង់មានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយនឹងហ្វីលីពីន ស្ថាប័នឬរដ្ឋនានាត្រូវបិទភ្នែកឬច្រមុះពីការបោសសម្អាតគ្រឿងញៀន?
បើទោះបីជាមានការសម្តែងការព្រួយបារម្ភពីសំណាក់អង្គការសហប្រជាជាតិ ឬសហភាពអឺរ៉ុបពីបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សនៅហ្វីលីពីនក៏ដោយ ទាំងស្ថាប័នអាស៊ាន និងរដ្ឋសមាជិកអាស៊ាន ហាក់ដូចជានៅស្ងៀមទ្រឹង មិននិយាយអ្វីសោះ។ ហើយនោះ ក៏ព្រោះតែ គោលការណ៍នៃការមិនជ្រៀតជ្រែកបញ្ហាផ្ទៃក្នុងនៃប្រទេសរដ្ឋសមាជិកដែលបានកំណត់នៅក្នុងធម្មនុញ្ញអាស៊ាននោះ។
សម្រាប់ ចិន និងជប៉ុន ដែលជាមហាអំណាចនៅអាស៊ី ក៏មិនមានសេចក្តីថ្លែងព្រួយបារម្ភអ្វីឡើយជុំវិញបញ្ហានេះ។ ផ្ទុយទៅវិញ ជប៉ុន និងចិន បែរជាគាំទ្រ និងសន្យាជួយជ្រោមជ្រែងចំណាត់ការនេះទៅវិញ។ ចិន ដែលត្រូវបានគេមើលឃើញថាអ្នកឆក់យកឱកាសខណៈដែលហ្វីលីពីនកំពុងមានរឿងរង្គោះរង្គើរជាមួយនឹងអាមេរិកនោះ បានប្រកាសគាំទ្រជាមួយនឹងហេតុផលថា បញ្ហាគ្រឿងញៀនគឺជាបញ្ហាសកលដែលកំពុងតែបារម្ភ។ សម្រាប់ជប៉ុនឯណោះវិញ ទំនងជាខ្លាចបែកបាក់ទំនាក់ទំនងជាមួយនឹងហ្វីលីពីនដូចសម្ព័ន្ធមិត្តខ្លួនអាមេរិកហើយ ទើបគ្មានសេចក្តីថ្លែងការណ៍រិះគន់។
ក្នុងដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់ប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីនទៅកាន់ជប៉ុននៅថ្ងៃទី២៦ខែតុលាកន្លងទៅ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីជប៉ុន ស៊ិនហ្សូ អាបេ ថាលោកគាំទ្រចំណាត់ការនៃការបង្ក្រាបគ្រឿងញៀនរបស់ប្រធានាធិបតីហ្វីលីពីន ហើយលោក ថែមទាំងសន្យាជួយជ្រៀមជ្រែងដល់កម្មវិធីស្តារនីតិសម្បទាដល់ជនរងគ្រោះនៃថ្នាំញៀនទៀតផង៕
Tag:
ហ្វីលីពីន
អាស៊ាន
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
