បើគ្មានមួកសុវត្ថិភាព កូនស្រីខ្ញុំរបួសក្បាលធ្ងន់ធ្ងរ

ជាតិ

បទយកការណ៍ / បទសម្ភាសន៍

បើគ្មានមួកសុវត្ថិភាព កូនស្រីខ្ញុំរបួសក្បាលធ្ងន់ធ្ងរ

25, Jun 2016 , 11:12 am

រូបភាព

ដោយ: ខន ចំប៉ា

បើទោះជារដ្ឋាភិបាលចាប់ផ្តើមអនុវត្តន៍ច្បាប់ថ្មី ស្តីពីចរាចរណ៍ផ្លូវគោក ដែលមានការពិន័យធ្ងន់ធ្ងរក៏ដោយ ច្បាប់នេះហាក់នៅមិនទាន់មានឥទ្ធិពលលឿន និងខ្លាំងក្លាដែលជំរុញឲ្យអ្នករួមដំណើរលើទោចក្រយាន ពាក់មួកសុវត្ថិភាពឡើយ។ យោងតាមការវាយតម្លៃបឋមរបស់អង្គការមូលនិធិបង្ការរបួសអាស៊ី (AIP) កំណើននៃការពាក់មួកសុវត្ថិភាពក្នុងចំណោមអ្នករួមដំណើរលើម៉ូតូ នៅទាបនៅឡើយ។ តំណាងអង្គការ AIP អំពាវនាវឲ្យរដ្ឋាភិបាលបង្កើនការអប់រំ និងបន្តឹងការអនុវត្តច្បាប់ ដើម្បីបង្កើនកំណើនពាក់មួកសុវត្ថិភាព ដែលអាចជួយបង្ការជីវិតអ្នកធ្វើដំណើរតាមទោចក្រយាន។

កាលពីខែមីនាឆ្នាំ២០១៦នេះ លោក ប្រាក់ សុខឃឿន និងភរិយា ព្រមទាំងកុមារី អួន ចាន់ធាវីន ជាកូនស្រី ត្រូវធ្វើដំណើររួមគ្នាតាមម៉ូតូ ពីក្រុងច្បារមន នៃខេត្តកំពង់ស្ពឺ ទៅចូលរួមពិធីមង្គលការសាច់ញាតិនៅស្រុកក្រូចឆ្មារក្នុងខេត្តត្បូងឃ្មុំ។ កុមារី ធាវីន បានអង្គុយនៅចន្លោះឪពុកដែលជាអ្នកបើកបរ និងម្តាយដែលអង្គុយពីក្រោយ។ លោក សុខឃឿន ដែលកំពុងបើកបរម៉ូតូបោះពួយយ៉ាងលឿននៅលើថ្នល់ជាតិ បានគេចពីជង្ហុកមួយ ហើយបានធ្វើឲ្យកូនស្រី និងភរិយារបស់លោកខ្ទាតពីលើម៉ូតូ ហើយបោកទៅនឹងថ្នល់។ នេះជាការរៀបរាប់របស់លោក ប្រាក់ សុខឃឿន ដែលកំពុងរំឮកឧបទ្ទវហេតុគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ប្រាប់អ្នកកាសែតនៃសារព័ត៌មានថ្មីៗ។ និយាយនៅក្នុងបរិវេណនៃសាលាបឋមសិក្សា ប៊ុន រ៉ានី ហ៊ុន សែន អង្គសិរី លោក សុខឃឿន បានបន្តរំឮកហេតុការណ៍នោះទៀតថា កូនស្រី ធាវីន របស់លោកដែលមានអាយុ៧ឆ្នាំ បានស្រែកយំឮខ្លាំងដោយការភ័យស្លន់នឹងហេតុការណ៍។ សម្រែកទ្រហ៊ោយំរបស់កូនស្រីនោះ បានធ្វើឲ្យឪពុក និងម្តាយដែលមានរបួសរលាត់ដៃ និងជើងដែរនោះ ភ្លេចពីការឈឺចាប់ ហើយស្ទុះទៅលើកត្រកងកូនស្រីពីថ្នល់មកវិញ។

លោក សុខឃឿន ជាឪពុកបានរៀបរាប់បន្តយ៉ាងដូច្នេះ៖«កូនយំខ្លាំង ខ្ញុំក៏ភ័យខ្លាំង។ ខ្ញុំស្ទុះទៅលើកកូនមកមើល ខ្ញុំឃើញគាត់មានរបួសជើង និងចង្កេះ។ ហើយមួកសុវត្ថិភាពដែលកូនពាក់ទៅសាលារៀនរាល់ថ្ងៃនោះ បានបែករយះខាងក្រោយប្រហែល៥សង់ទីម៉ែត្រ»។ លោកឪពុក ប្រាក់ សុខឃឿន បានយល់ភ្លាមថា បើសិនជាកូនស្រីរបស់លោកមិនបានពាក់មួកសុវត្ថិភាពដែលអ្នកគ្រូរបស់គេណែនាំឲ្យពាក់នោះទេ កូនស្រីរបស់លោកច្បាស់ជាមានគ្រោះថ្នាក់ធ្ងន់ធ្ងរនៅត្រង់ក្បាលផ្នែកខាងក្រោយ ក្នុងគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍នេះ។

ដោយសារតែការចាប់ផ្តើមអនុវត្តន៍ច្បាប់ថ្មីស្តីពីចរាចរណ៍ផ្លូវគោកក្នុងឆ្នាំ២០១៦ ដែលតម្រូវឲ្យអ្នកជិះទោចក្រយានផ្នែកខាងក្រោយពាក់មួកសុវត្ថិភាពដូចអ្នកបើកបរដែរនោះ ក្រុមគ្រួសារលោក ប្រាក់ សុខឃឿន មិនបានបំពានច្បាប់នេះឡើយ។ នៅពេលដែលមានឧបទ្ទវហេតុដួលម៉ូតូនោះ ទាំងឪពុក និងទាំងម្តាយ និងកូនស្រី ធាវីន សុទ្ធតែពាក់មួកសុវត្ថិភាព។

បន្ទាប់ពីបានដឹងថា ពួកគេបានរួចផុតពីគ្រោះថ្នាក់ធ្ងន់ធ្ងរនោះ ជាពិសេសសម្រាប់កូនស្រីខ្លួន ឪពុកម្តាយទាំងពីររឹតតែបានដឹងពីគុណប្រយោជន៍នៃមួកសុវត្ថិភាព។ «មួកសុវត្ថិភាពមានសារៈសំខាន់ខ្លាំងណាស់ ពីព្រោះថា គ្រោះថ្នាក់យើងមើលមិនឃើញ។ ដូចថ្ងៃខ្ញុំដួលអ៊ីចឹង បើកុំតែបានមួកសុវត្ថិភាព កូនខ្ញុំបែកក្បាលបាត់ហើយ។ តែបានមួកជួយ»។ នេះជាការបញ្ជាក់របស់លោក ប្រាក់ សុខឃឿន មុននឹងលោកបន្ថែមយ៉ាងដូច្នេះ៖«អរគុណមួកសុវត្ថិភាពហើយ។ បើមិនអ៊ីចឹង យើងមិនបានទៅចូលរួមពិធីមង្គលការក្មួយទេ ហើយត្រូវរកពេទ្យ អស់លុយថែមទៀត»។

ទម្លាប់នៃការប្រើប្រាស់មួកសុវត្ថិភាពក៏អាចទទួលឥទ្ធិពលបន្ថែមពីកូនស្រីដែលជាសិស្សសាលាបឋមសិក្សា ប៊ុន រ៉ានី ហ៊ុន សែន អង្គសិរី។ សាលាបឋមសិក្សានៃក្រុងច្បារមនក្នុងខេត្តកំពង់ស្ពឺមួយនេះ គឺជាគោលដៅមួយនៃគម្រោងដែលមានឈ្មោះថា «មួកសុវត្ថិភាពមួយ ជួយជីវិតបានម្នាក់» របស់អង្គការមូលនិធិបង្ការរបួសអាស៊ីហៅកាត់ថា AIP ។ គម្រោងនេះ មានរយៈពេល២ឆ្នាំ ដោយបានចាប់ផ្តើមពីខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៤ ដល់ខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៦ ។ គម្រោងនេះគ្របដណ្តប់ខេត្តគោលដៅចំនួន៣ គឺខេត្តកណ្តាល និងកំពង់ស្ពឺ និងរាជធានីភ្នំពេញ។ សិស្សានុសិស្សចំនួន ១៨សាលាបឋមសិក្សា ដែលស្មើនឹងប្រមាណ ២ម៉ឺននាក់ បានទទួលមួកសុវត្ថិភាពម្នាក់មួយពីគម្រោងនេះ។

ករណីគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍របស់គ្រួសារកុមារី អួន ចាន់ធាវីន បានក្លាយជាឧទាហរណ៍ជាក់ស្តែងមួយ ដែលផ្តល់ភាពងាយស្រួលដល់ថ្នាក់ដឹកនាំសាលាបឋមសិក្សា ប៊ុន រ៉ានី ហ៊ុន សែន អង្គសិរី ក្នុងការអប់រំសិស្ស និងជំរុញសិស្សានុសិស្សទាំងអស់ឲ្យពាក់មួកសុវត្ថិភាព។ ទន្ទឹមគ្នានេះ ករណីនេះក៏បានឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីសារៈសំខាន់នៃយុទ្ធនាការ «មួកសុវត្ថិភាពមួយ ជួយជីវិតបានម្នាក់» របស់អង្គការ AIP ដែរ។

គម្រោង«មួកសុវត្ថិភាពមួយជួយជីវិតបានម្នាក់» ត្រូវបានបង្កើតឡើងដើម្បីជំរុញឲ្យមានកំណើននៃការពាក់មួកសុវត្ថិភាព ក្នុងចំណោមអ្នករួមដំណើរ ឲ្យបាន៨០ភាគរយ នៅក្នុងឆ្នាំ២០១៦ ។ នេះបើតាមការបញ្ជាក់របស់លោក គឹម បញ្ញា ដែលជានាយកនៃអង្គការមូលនិធិបង្ការរបួសអាស៊ី (AIP)។ លោក គឹម បញ្ញា បានអះអាងឲ្យដឹងថា តាមរយៈនៃការអនុវត្តគម្រោងក្នុងរយៈពេល២ឆ្នាំមកនេះ កំណើននៃការពាក់មួកសុវត្ថិភាពនៃក្រុមអ្នករួមដំណើរ នៅក្នុងតំបន់គោលដៅនៃគម្រោង បានកើនឡើងជាង៩០ភាគរយ ហើយថា អាណាព្យាបាលក៏បានយកចិត្តទុកដាក់ពីសុវត្ថិភាពរបស់កូនៗពួកគេ ច្រើនជាងមុនដែរ។

គ្រប់កន្លែងត្រូវជំរុញការពាក់មួកសុវត្ថិភាព ពិសេសសម្រាប់អ្នករួមដំណើរជាមួយ
បើទោះជាមានយុទ្ធនាការអនុវត្តច្បាប់ចរាចរណ៍ផ្លូវគោកថ្មីយ៉ាងសកម្មយ៉ាងណាក៏ដោយ គេនៅតែសង្កេតឃើញមានពលរដ្ឋមួយចំនួនធំនៅតែមិនផ្តល់តម្លៃដល់ការពាក់មួកសុវត្ថិភាព ទាំងអ្នកបើកបរ និងទាំងអ្នករួមដំណើរជាមួយ ជាពិសេសគឺកុមារដែលរួមដំណើរជាមួយ។

គ្មានមូលហេតុថ្មីឡើយសម្រាប់អ្នកដែលមិនព្រមពាក់មួកសុវត្ថិភាព ពោលគឺ កត្តាជីវភាព ពលរដ្ឋមួយចំនួន នៅតែគ្មានស្មារតីចូលរួមអនុវត្តន៍ច្បាប់ចរាចរណ៍ ការអនុវត្តច្បាប់មិនម៉ឺងម៉ាត់ និងមិនទាន់ទូលំទូលាយជាដើម។ នេះបើតាមការវាយតម្លៃរបស់លោក គឹម បញ្ញា។ នាយកនៃអង្គការ AIP បានពន្យល់បន្ថែមយ៉ាងដូច្នេះថា៖«អ្នកខ្លះគិតថា គាត់ធ្វើដំណើរជិតៗ។ អ្នកខ្លះទៀតគិតថា ពួកគេអាចជិះផ្លូវវាង ឬគេចពីនគរបាលបាន។ លើសពីនេះ ការដាក់គោលដៅ ពិន័យ នៅមានដោយអន្លើ និងមិនគ្រប់គ្រាន់។ នេះជាការខ្វះខាតមួយ»។

នៅប្រទេសវៀតណាម គ្រាន់តែរយៈពេលមួយយប់នៃការរឹតបន្តឹងការពាក់មួកសុវត្ថិភាព អត្រានៃការពាក់មួកបានកើនពីក្រោម១០ភាគរយ រហូតដល់លើ៩០ភាគរយ។ ចំណែកនៅកម្ពុជាវិញ AIPបានកត់សម្គាល់ឃើញថា រយៈពេល៣សប្តាហ៍ដំបូងនៃការអនុវត្តច្បាប់ ការពាក់មួកបានកើនឡើងប្រហែល៣០ភាគរយប៉ុណ្ណោះ។ តួលេខនេះ បានធ្វើឲ្យអង្គការAIP បារម្ភយ៉ាងខ្លាំងពីសុវត្ថិភាពរបស់អ្នកធ្វើដំណើរ។

តើត្រូវធ្វើដូចម្តេចដើម្បីបង្កើនចំនួនអ្នកពាក់មួកសុវត្ថិភាព ទាំងអ្នកបើកបរ និងអ្នករួមដំណើរ? នាយកអង្គការមូលនិធិបង្ការរបួសអាស៊ី លោក គឹម បញ្ញា បានថ្លែងថា៖«មានតែបង្កើនការអប់រំផ្សព្វផ្សាយស្តីពីការពាក់មួកសុវត្ថិភាពទៅតាមសហគមន៍ ទន្ទឹមគ្នានឹងការរឹតបន្តឹងការអនុវត្តច្បាប់ប៉ុណ្ណោះ ដែលជាយន្តការចម្បងក្នុងការជំរុញការពាក់មួកសុវត្ថិភាពរបស់ពលរដ្ឋ»។ ក្រៅពីនេះ បើតាមការបញ្ជាក់របស់លោក គឹម បញ្ញា ដដែល គឺទាមទារឲ្យមានការចូលរួមពីស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ដែលអាចផ្តួចផ្តើមឲ្យមានបទបញ្ជាផ្ទៃក្នុង ឬការកំណត់ការពាក់មួកសុវត្ថិភាពនៅតាមស្ថាប័នផ្ទាល់តែម្តង ដើម្បីជំរុញ និងធានាថា មានការពាក់មួកសុវត្ថិភាពក្នុងចំណោមអ្នកធ្វើដំណើរតាមទោចក្រយាន។

សម្រាប់លោក គឹម បញ្ញា បញ្ហាគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ គឺជារឿងរបស់មនុស្សទាំងអស់គ្នា។ លោកបន្តថា រដ្ឋាភិបាល មន្ត្រីនគរបាល វិស័យរដ្ឋ និងឯកជន គឺជាអ្នកដែលមានកាតព្វកិច្ចរួមចំណែក ក្នុងការកាត់បន្ថយករណីគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ តាមរយៈការចូលរួមអនុវត្តន៍ច្បាប់ឲ្យបានខ្ជាប់ខ្ជួន ជាពិសេស គឺប្រជាពលរដ្ឋ ដែលជាអ្នកធ្វើដំណើរទាំងអស់តែម្តង។

ម្យ៉ាងវិញទៀត ការមិនមានចែងអំពីការពិន័យកុមារដែលរួមដំណើរជាមួយ និងមិនពាក់មួកសុវត្ថិភាព នៅក្នុងអនុក្រឹត្យស្តីពីការពិន័យក៏ជាកត្តាដែលរារាំងកំណើននៃការពាក់មួកសុវត្ថិភាពដែរ។ នេះជាការបន្ថែមរបស់ លោក គឹម បញ្ញា ដែលបន្តថា រដ្ឋាភិបាលវៀតណាម បានរាប់បញ្ចូលកុមារ នៅក្នុងការពិន័យ នៅពេលដែលពួកគេប្រព្រឹត្តិល្មើសច្បាប់ ដូចមនុស្សទូទៅដែរ។ នាយកអង្គារ AIP បញ្ជាក់យ៉ាងដូច្នេះថា៖«ការមិនបានបង្ខំឲ្យកុមារ ពាក់មួកសុវត្ថិភាព នោះកុមារក៏ក្លាយជាជនរងគ្រោះកាន់តែច្រើនដែរ។ រដ្ឋាភិបាល ត្រូវគិតគូរពីចំណុចនេះ ព្រោះមានកុមារច្រើនណាស់ ដែលធ្វើដំណើរជាមួយឪពុកម្តាយដោយធ្វេសប្រហែស។ ដូច្នេះ យើងត្រូវគិតគូរពីទំពាំងស្នងឫស្សីរបស់យើង»។

ទាក់ទងនឹងការពិន័យណាមួយចំពោះកុមារដែលមិនពាក់មួកសុវត្ថិភាព វាហាក់មិនទាន់អាចអនុវត្តន៍បានឡើយ នៅពេលនេះនៅកម្ពុជា។ នេះបើតាមការអះអាងរបស់លោកឧត្តមសេនីយ៍ ទី ឡុង អនុប្រធាននាយកដ្ឋានចរាចរណ៍ និងសណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈនៃអគ្គស្នងការដ្ឋាននគរបាលជាតិ។ លោក ទី ឡុង ពន្យល់ថា៖«នៅពេលនេះ យើងមិនចង់មានការពិន័យចំពោះកុមារទេ ពីព្រោះកុមារមិនទាន់មានស្មារតីក្នុងការបើកបរ ឬការទទួលខុសត្រូវ គ្មានប្រាក់កាសសម្រាប់បង់ ពេលពិន័យ»។ ទោះយ៉ាងនេះក្តី បើតាមប្រសាសន៍របស់លោកឧត្តមសេនីយ៍ដដែល រដ្ឋាភិបាលមិនទុកចោលទាំងស្រុង នូវការពិចារណាអំពីលទ្ធភាពនៃការផាកពិន័យកុមារ នៅពេលខាងមុខ ប្រសិនបើពួកគេនៅតែមិនព្រមពាក់មួកសុវត្ថិភាព។

អនុវត្តច្បាប់តឹងរ៉ឹងចំពោះការពាក់មួកសុវត្ថិភាព អាចជួយជីវិត៥៦១នាក់ក្នុងមួយឆ្នាំ
យោងតាមការសិក្សារបស់អង្គការមូលនិធិបង្ការរបួសអាស៊ី ការពាក់មួកសុវត្ថិភាពអាចកាត់បន្ថយអត្រាស្លាប់រហូតដល់៤២ភាគរយ និងការរងរបួសធ្ងន់ធ្ងរដល់ទៅ៦៩ភាគរយ ក្នុងករណីកើតមានគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍។ របាយការណ៍ដែលបង្ហាញថា ប្រសិនបើមានការអនុវត្តច្បាប់ចំពោះការពាក់មួកសុវត្ថិភាព សម្រាប់អ្នករួមដំណើរ តាមម៉ូតូ ព្រមទាំងកុមារ ឲ្យបានម៉ឺងម៉ាត់ និងមានប្រសិទ្ធភាព ប្រការនេះនឹងអាចជួយសង្គ្រោះជីវិតមនុស្ស និងអ្នករួមដំណើរតាមម៉ូតូ ព្រមទាំងកុមារបានយ៉ាងតិចណាស់ ៥៦១នាក់ និងការពារការរងរបួសក្បាលរហូតដល់១០,៥៧៤នាក់ គិតត្រឹមឆ្នាំ២០២០ ព្រមទាំងកាត់បន្ថយការខាតបង់ថវិកាបានជាង៩៨លានដុល្លារ។

តួលេខគ្រោះថ្នាក់ថយចុះ ក្នុង៦ខែដើមឆ្នាំ២០១៦នេះ
របាយការណ៍ស្តីពីគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍របស់អគ្គស្នងការនគរបាលជាតិបង្ហាញថា រយៈពេលមួយឆមាសឆ្នាំ២០១៦នេះ គ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍បានកើតឡើងចំនួន២២៧៨លើក។ តួលេខនេះ បានបង្ហាញពីការថយចុះចំនួន២៣៦លើក ដែលស្មើនឹង៩ភាគរយ ដោយធៀបនឹងរយៈពេលមួយឆមាសដូចគ្នាក្នុងឆ្នាំ២០១៥។ ហើយក្នុងចំណោមករណីគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ក្នុងរយៈពេល៦ខែដើមឆ្នាំនេះ ចំនួនអ្នកស្លាប់មានចំនួន១១០៨នាក់ ថយចុះ ១២១នាក់ ស្មើនឹង ១០ភាគរយ។

លោកឧត្តមសេនីយ៍ទោ ទី ឡុង អនុប្រធាននាយកដ្ឋាននគរបាលចរាចរណ៍ និងសណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈនៃអគ្គស្នងការដ្ឋាននរគបាលជាតិ បានចាត់ទុកការថយចុះនៃចំនួនគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ អត្រាស្លាប់ និងអត្រារបួសនេះ គឺជាជោគជ័យមួយនៃការអនុវត្តច្បាប់ចរាចរណ៍។ សម្រាប់លោកឧត្តមសេនីយ៍ បើទោះជាការថយចុះនៃចំនួនគ្រោះថ្នាក់មិនច្រើនក្តី ប៉ុន្តែវាបានបង្ហាញអំពីការប្រែប្រួលជាវិជ្ជមានមួយ។ លោកបានអះអាងថា នគរបាលចរាចរណ៍នឹងបន្តអនុវត្តន៍ច្បាប់យ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់ទៀត។

គ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍បានក្លាយជាឃាតករលាក់មុខទីមួយដែលបានសម្លាប់ពលរដ្ឋកម្ពុជាច្រើនជាងគេ បំផ្លាញសេដ្ឋកិច្ចជាតិ និងបង្កផលប៉ះពាល់សង្គមយ៉ាងធំធេងក្នុងមួយឆ្នាំៗ ។ រដ្ឋាភិបាលបានខិតខំធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ដើម្បីឲ្យច្បាប់ចាស់មានលក្ខណៈតឹងតែង នគរបាលបានព្យាយាមអនុវត្តន៍ច្បាប់ អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលពាក់ព័ន្ធដូចជា អង្គការមូលនិធិបង្ការរបួសអាស៊ី (AIP) ក៏បានចូលរួមចំណែកតាមលទ្ធភាពរបស់ខ្លួនដើម្បីកាត់បន្ថយអត្រាស្លាប់ដោយគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ នៅឡើយតែពលរដ្ឋខ្លួនឯងត្រូវប្តេជ្ញាអនុវត្តន៍ច្បាប់ ដើម្បីជីវិតខ្លួន ជីវិតអ្នកនៅជុំវិញខ្លួន និងដើម្បីកម្ពុជាគ្មានគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍។

លោក ទី ឡុង អនុប្រធាននាយកដ្ឋានចរាចរណ៍ និងសណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ បានលើកឡើងពីសារសំខាន់នៃ គម្រោង«មួកសុវត្ថិភាពមួយ ជួយជីវិតបានម្នាក់»របស់អង្គការ AIP ក្នុងការងារជំរុញការពាក់មួកសុវត្ថិភាពក្នុងចំណោមអ្នកធ្វើដំណើរតាមម៉ូតូ។ លោកសង្ឃឹមថា AIP នឹងបន្តគម្រោងនេះ ព្រមទាំងពង្រីកតំបន់គោលដៅបន្ថែមទៀត ដើម្បីចូលរួមចំណែកកាន់តែខ្លាំងក្លា ក្នុងការកាត់បន្ថយអត្រាស្លាប់ និងរបួលក្បាលធ្ងន់ធ្ងរពេលគ្រោះថ្នាក់កើតឡើង៕