ជាតិ
បទវិភាគ
សង្គមជាតិ
×![]()
ភ្នំពេញ៖សន្តិសុខសង្គមគឺជាមូលដ្ឋានទីពីរដែលសង្គមត្រូវយកចិត្តទុកដាក់បន្ទាប់ពីសន្តិភាព។ ការមានសន្តិភាពនិងសន្តិសុខ នាំឱ្យវិស័យផ្សេងៗទៀតប្រព្រឹត្តទៅបានស្រួល ដូចជា ស្ថិរភាព នយោបាយ ការប្រកបរបរចិញ្ចឹមជីវិត ការអភិវឌ្ឍលើគ្រប់វិស័យ រួមមាន វិស័យសេដ្ឋកិច្ច ពាណិជ្ជកម្ម វិនិយោគទុន អប់រំ រដ្ឋបាល សុខាភិបាល និង មនុស្សធម៌ ជាដើម)។តើអ្វីខ្លះគឺជាឫសគល់ដែលនាំឱ្យមានអសន្តិសុខសង្គម?
យោងតាមតថភាពសង្គម ឬ ហេតុការណ៍សង្គម ដែលយើងបានឆ្លងកាត់កន្លងមកនេះ យើងអាចវាយតម្លៃបានថា មានកត្តាជាច្រើនដែលជាឫសគល់នាំឱ្យមានអសន្តិសុខសង្គម។ នៅពេលនេះយើងសូមលើកយកតែកត្តាមូលដ្ឋានមួយចំនួនមកបង្ហាញតែប៉ុណ្ណោះ។ កត្តាមូលដ្ឋានទាំងនោះរួមមាន ការជួញដូរគ្រឿងញៀន, ល្បែងស៊ីសង, អំពើលួច ឆក់ ប្លន់ ចាប់ជំរឹត, ការបោកប្រាស់, ការជួញដូរមនុស្ស, ការគំរាមកំហែង, ការបំបិទសិទ្ធិសេរីភាព និង ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស។ ជារួមឥទ្ធិពលនិងផលប៉ះពាល់នៃកត្តាទាំងនេះ មានសភាពដូចខាងក្រោម៖
1. ការជួញដូរគ្រឿងញៀន មានការរាលដាលពេញប្រទេសកម្ពុជា កន្លងមកជនល្មើសដែលពាក់ព័ន្ធនឹងករណីគ្រឿងញៀននេះ មានចាប់ប្រជាជនសាមញ្ញរហូតដល់ថ្នាក់ឧត្តមសេនីយ៍ មានទាំងជនជាតិខ្មែរនិងជនជាតិបរទេស ដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងដល់សង្គម ដូចជា ការធ្វើឱ្យបាត់បង់សុខភាព, សមត្ថភាពការងារ និង ឱកាសសិក្សា, ព្រមទាំងបង្កអំពើហិង្សា, ឃាតកម្ម, អំពើលួច ឆក់ ប្លន់, ការរំលោភផ្លូវភេទ ជាដើម។
2. ល្បែងស៊ីសង មានច្រើនប្រភេទ មានទាំងស្របច្បាប់និងមិនស្របច្បាប់។ អ្នកដែលពាក់ព័ន្ធក្នុងករណីល្បែងស៊ីសង មានទាំងអ្នក្រ អ្នកមាន មន្ត្រីតូចតាច មន្ត្រីថ្នាក់ធំ ជាដើម។ ផលប៉ះពាល់របស់ល្បែងស៊ីសង រួមមាន ការធ្វើឱ្យមនុស្សញៀនលែងចង់ធ្វើអ្វីក្រៅពីលេងល្បែង, ការបោកប្រាស់, អំពើលួច ឆក់ ប្លន់, បង្កជម្លោះ, អំពើហិង្សា, ការបែកបាក់គ្រួសារ, ការក្ស័យធន, អត្តឃាតកម្ម, អំពើពុករលួយ...។
3. អំពើលួច ឆក់ ប្លន់ ចាប់ជំរឹត តែងតែកើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់តិចឬច្រើនក្នុងសង្គមខ្មែរ។ អ្នកប្រព្រឹត្តអំពើទាំងនេះ ជួនកាលមានលក្ខណៈជាបុគ្គល ជួនកាលមានលក្ខណៈជាក្រុមដែលអាចមានអ្នករៀបចំនៅពីក្រោយខ្នង។ ផលប៉ះពាល់របស់វា គឺ បង្កបួសស្នាម, សម្លាប់ជីវិតមនុស្ស, បាត់បង់ទ្រព្យសម្បត្តិ, បង្កការភ័យខ្លាច ការតក់ស្លុត, បាត់បង់សន្តិសុខ, បាត់បង់ទេសចរ, បាត់បង់ការវិនិយោគទុន, រាំងស្ទះដល់ការអភិវឌ្ឍ និង បាត់បង់សុខដុមនីយកម្មក្នុងសង្គម។
4. ការជួញដូរមនុស្ស ក៏កំពុងកើតឡើងក្នុងសង្គខ្មែរដែរ។ អ្នកជាប់ពាក់ព័ន្ធក្នុងករណីការជួញដូរមនុស្សនេះ ភាគច្រើនគឺជាមនុស្សដែលមានខ្នងបង្អែកជាអ្នកមានអំណាច។ គោលបំណងនៃការជួញដូរនេះ គឺការបោកប្រាស់យកលុយ, ការយកមនុស្សទៅបម្រើផ្លូវភេទ បម្រើការងារ ឬ ធ្វើជាអ្នកសុំទាន ជាពិសេស ការជួញដូរមនុស្សទៅក្រៅប្រទេស មានប្រទេសថៃ ម៉ាឡេស៊ី ចិន ជាដើម។
5. ការគំរាមកំហែង ការបំបិទសិទ្ធិសេរីភាព ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស, ជាទូទៅប្រព្រឹត្តឡើងដោយអ្នកខ្លាំង ជនខិលខូច និង ករណីខ្លះដោយអាជ្ញាធរខិលខូច តាមរយៈការសម្លុត ការប្រើប្រាស់កម្លាំង អាវុធ អំណាច ខ្នង ឬ តុលាការ ជាដើម។ ផលប៉ះពាល់របស់វាគឺ ការធ្វើឱ្យមហាជនមានការភ័យខ្លាច, បាក់ស្បាត, រងអំពើអយុត្តិធម៌, លែងហ៊ានតវ៉ា និង បាត់បង់ជំនឿលើអ្នកដឹកនាំនិងអ្នកគ្រប់គ្រងរដ្ឋ។
ឆ្លងតាមការលាតត្រដាងខាងលើនេះ យើងពិតជាបានមើលឃើញថា កត្តាមូលដ្ឋានទាំងអស់ខាងលើនេះពិតជាបានរួមចំណែកធ្វើឱ្យមានអស្តិសុខសង្គមប្រាកដមែន។ ហេតុនេះ យើងត្រូវតែរួមគ្នាលុបបំបាត់ឫសគល់ទាំងអស់នេះចេញពីសង្គម បើមិនដូច្នោះទេ សង្គមរបស់យើងនឹងបន្តមានសភាពដូចសព្វថ្ងៃនេះ។ ពោលគឺយើងរស់នៅក្នុងសភាពច្របូកច្របល់មួយ ដែលទទួរងឥទ្ធិពលនៃការជួញដូរគ្រឿងញៀន, ល្បែងស៊ីសង, អំពើលួច ឆក់ ប្លន់ ចាប់ជំរឹត, ការបោកប្រាស់, ការជួញដូរមនុស្ស, ការគំរាមកំហែង, ការបំបិទសិទ្ធិ សេរីភាព ការរំលោភច្បាប់ និង ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ដែលធ្វើសង្គមបាត់បង់សេរីភាព, សិទ្ធិ, ភាពថ្លៃថ្នូរ, វឌ្ឍនភាព, សេចក្ដីស្មោះត្រង់, យុត្តិធម៌ និង ភាពសុខដុរមនា៕
យោងតាមតថភាពសង្គម ឬ ហេតុការណ៍សង្គម ដែលយើងបានឆ្លងកាត់កន្លងមកនេះ យើងអាចវាយតម្លៃបានថា មានកត្តាជាច្រើនដែលជាឫសគល់នាំឱ្យមានអសន្តិសុខសង្គម។ នៅពេលនេះយើងសូមលើកយកតែកត្តាមូលដ្ឋានមួយចំនួនមកបង្ហាញតែប៉ុណ្ណោះ។ កត្តាមូលដ្ឋានទាំងនោះរួមមាន ការជួញដូរគ្រឿងញៀន, ល្បែងស៊ីសង, អំពើលួច ឆក់ ប្លន់ ចាប់ជំរឹត, ការបោកប្រាស់, ការជួញដូរមនុស្ស, ការគំរាមកំហែង, ការបំបិទសិទ្ធិសេរីភាព និង ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស។ ជារួមឥទ្ធិពលនិងផលប៉ះពាល់នៃកត្តាទាំងនេះ មានសភាពដូចខាងក្រោម៖
1. ការជួញដូរគ្រឿងញៀន មានការរាលដាលពេញប្រទេសកម្ពុជា កន្លងមកជនល្មើសដែលពាក់ព័ន្ធនឹងករណីគ្រឿងញៀននេះ មានចាប់ប្រជាជនសាមញ្ញរហូតដល់ថ្នាក់ឧត្តមសេនីយ៍ មានទាំងជនជាតិខ្មែរនិងជនជាតិបរទេស ដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងដល់សង្គម ដូចជា ការធ្វើឱ្យបាត់បង់សុខភាព, សមត្ថភាពការងារ និង ឱកាសសិក្សា, ព្រមទាំងបង្កអំពើហិង្សា, ឃាតកម្ម, អំពើលួច ឆក់ ប្លន់, ការរំលោភផ្លូវភេទ ជាដើម។
2. ល្បែងស៊ីសង មានច្រើនប្រភេទ មានទាំងស្របច្បាប់និងមិនស្របច្បាប់។ អ្នកដែលពាក់ព័ន្ធក្នុងករណីល្បែងស៊ីសង មានទាំងអ្នក្រ អ្នកមាន មន្ត្រីតូចតាច មន្ត្រីថ្នាក់ធំ ជាដើម។ ផលប៉ះពាល់របស់ល្បែងស៊ីសង រួមមាន ការធ្វើឱ្យមនុស្សញៀនលែងចង់ធ្វើអ្វីក្រៅពីលេងល្បែង, ការបោកប្រាស់, អំពើលួច ឆក់ ប្លន់, បង្កជម្លោះ, អំពើហិង្សា, ការបែកបាក់គ្រួសារ, ការក្ស័យធន, អត្តឃាតកម្ម, អំពើពុករលួយ...។
3. អំពើលួច ឆក់ ប្លន់ ចាប់ជំរឹត តែងតែកើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់តិចឬច្រើនក្នុងសង្គមខ្មែរ។ អ្នកប្រព្រឹត្តអំពើទាំងនេះ ជួនកាលមានលក្ខណៈជាបុគ្គល ជួនកាលមានលក្ខណៈជាក្រុមដែលអាចមានអ្នករៀបចំនៅពីក្រោយខ្នង។ ផលប៉ះពាល់របស់វា គឺ បង្កបួសស្នាម, សម្លាប់ជីវិតមនុស្ស, បាត់បង់ទ្រព្យសម្បត្តិ, បង្កការភ័យខ្លាច ការតក់ស្លុត, បាត់បង់សន្តិសុខ, បាត់បង់ទេសចរ, បាត់បង់ការវិនិយោគទុន, រាំងស្ទះដល់ការអភិវឌ្ឍ និង បាត់បង់សុខដុមនីយកម្មក្នុងសង្គម។
4. ការជួញដូរមនុស្ស ក៏កំពុងកើតឡើងក្នុងសង្គខ្មែរដែរ។ អ្នកជាប់ពាក់ព័ន្ធក្នុងករណីការជួញដូរមនុស្សនេះ ភាគច្រើនគឺជាមនុស្សដែលមានខ្នងបង្អែកជាអ្នកមានអំណាច។ គោលបំណងនៃការជួញដូរនេះ គឺការបោកប្រាស់យកលុយ, ការយកមនុស្សទៅបម្រើផ្លូវភេទ បម្រើការងារ ឬ ធ្វើជាអ្នកសុំទាន ជាពិសេស ការជួញដូរមនុស្សទៅក្រៅប្រទេស មានប្រទេសថៃ ម៉ាឡេស៊ី ចិន ជាដើម។
5. ការគំរាមកំហែង ការបំបិទសិទ្ធិសេរីភាព ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស, ជាទូទៅប្រព្រឹត្តឡើងដោយអ្នកខ្លាំង ជនខិលខូច និង ករណីខ្លះដោយអាជ្ញាធរខិលខូច តាមរយៈការសម្លុត ការប្រើប្រាស់កម្លាំង អាវុធ អំណាច ខ្នង ឬ តុលាការ ជាដើម។ ផលប៉ះពាល់របស់វាគឺ ការធ្វើឱ្យមហាជនមានការភ័យខ្លាច, បាក់ស្បាត, រងអំពើអយុត្តិធម៌, លែងហ៊ានតវ៉ា និង បាត់បង់ជំនឿលើអ្នកដឹកនាំនិងអ្នកគ្រប់គ្រងរដ្ឋ។
ឆ្លងតាមការលាតត្រដាងខាងលើនេះ យើងពិតជាបានមើលឃើញថា កត្តាមូលដ្ឋានទាំងអស់ខាងលើនេះពិតជាបានរួមចំណែកធ្វើឱ្យមានអស្តិសុខសង្គមប្រាកដមែន។ ហេតុនេះ យើងត្រូវតែរួមគ្នាលុបបំបាត់ឫសគល់ទាំងអស់នេះចេញពីសង្គម បើមិនដូច្នោះទេ សង្គមរបស់យើងនឹងបន្តមានសភាពដូចសព្វថ្ងៃនេះ។ ពោលគឺយើងរស់នៅក្នុងសភាពច្របូកច្របល់មួយ ដែលទទួរងឥទ្ធិពលនៃការជួញដូរគ្រឿងញៀន, ល្បែងស៊ីសង, អំពើលួច ឆក់ ប្លន់ ចាប់ជំរឹត, ការបោកប្រាស់, ការជួញដូរមនុស្ស, ការគំរាមកំហែង, ការបំបិទសិទ្ធិ សេរីភាព ការរំលោភច្បាប់ និង ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ដែលធ្វើសង្គមបាត់បង់សេរីភាព, សិទ្ធិ, ភាពថ្លៃថ្នូរ, វឌ្ឍនភាព, សេចក្ដីស្មោះត្រង់, យុត្តិធម៌ និង ភាពសុខដុរមនា៕
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
«ស្មើរនេះ», «ថ្មើរនេះ» និង«ថ្មារនេះ» មួយណាត្រូវ?
ភ្នំពេញ 4 ថ្ងៃ
