ជាតិ
បទវិភាគ
នយោបាយជាតិ
×![]()
ភ្នំពេញ៖ ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ជាពិសេស ក្នុងឆ្នាំ២០១៤ និង ដើមឆ្នាំ២០១៥នេះ បញ្ញត្តិ«កំណែទម្រង់» ត្រូវបានគេលើកមកនិយាយស្ទើរតែគ្រប់គ្នា ជាពិសេស គេសំដៅលើកំណែទម្រង់ប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងរដ្ឋទាំងមូល ដែលរួមមាន កំណែទម្រង់លើការគ្រប់គ្រងស្ថាប័ននីតិបញ្ញត្តិ ស្ថាប័ននីតិប្រតិបត្តិ ស្ថាប័នតុលាការ និង រដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិនិងថ្នាក់មូលដ្ឋានផងដែរ។ លើសពីនេះទៀត សូម្បីតែផ្ទៃក្នុងគណបក្សនយោបាយនីមួយៗ ក៏គេបានលើកយកបញ្ញត្តិ«កំណែទម្រង់»មកនិយាយដែរ។ 
ជាក់ស្ដែង ក្នុងមហាសន្និបាទវិសាមញ្ញាតំណាងទូទាំងប្រទេសរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃទី៣០-៣១ ខែ មករា និង ថ្ងៃទី១ ខែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០១៥ កន្លងទៅនេះ ក៏បាននិយាយពីកំណែទម្រង់ស៊ីជម្រៅក្នុងបក្សនយោបាយរបស់ខ្លួនដែរ។
តើកំណែទម្រង់ស៊ីជម្រៅត្រូវធ្វើដូចម្ដេចខ្លះ ទាំងកម្រិតបក្សនយោបាយនិងកម្រិតជាតិ?
យោងតាមការវិភាគបែបទស្សនវិជ្ជា៖
កំណែស៊ីជម្រៅគួរតែចាប់ផ្ដើមចេញដំណើរពីកត្តាមូលដ្ឋានដូចខាងក្រោម៖
1. ការកែផ្នត់គំនិតពីខុសទៅត្រូវ ពោលគឺសំដៅយកការកែទស្សនៈ ការយល់ឃើញ របៀបគិត មូលដ្ឋាននៃការគិត និង មូលដ្ឋាននៃការសម្រេចចិត្ត។ មានន័យថា ត្រូវផ្លាស់ប្ដូរពីការសន្មតថា កំណែទម្រង់គឺជារឿងមិនសំខាន់និងមិនគួរធ្វើ ទៅជាការទទួលស្គាល់ថា កំណែទម្រង់ពិតជាសំខាន់, កំណែទម្រង់មានភាពចាំបាច់, កំណែទម្រង់គឺជាជីវិត, កំណែទម្រង់គឺជាអ្វីដែលត្រូវធ្វើ, កំណែទម្រង់គឺជាមូលដ្ឋាននៃការអភិវឌ្ឍនិង ដំណោះស្រាយបញ្ហា ដើម្បីសុខដុមនីយកម្មក្នុងសង្គម។
2. ការកែទម្លាប់ពីអាក្រក់ទៅល្អ ដែលត្រូវចេញដំណើរពីកត្តាមូលដ្ឋានមួយចំនួន ដូចជា ១) ត្រូវចាប់ផ្ដើមចេញពីឆន្ទៈបុគ្គល ឆន្ទៈស្ថាប័ន ឆន្ទៈសង្គម និង ឆន្ទៈនយោបាយចំពោះកំណែទម្រង់, ២) ត្រូវមានការប្ដេជ្ញាចិត្តម៉ឺងម៉ាត់, ៣) ត្រូវមានរបៀបច្បាស់លាស់និងមានប្រសិទ្ធភាព, ៤) ត្រូវការពេលវេលាជាក់លាក់មួយ។ ការកែទម្លាប់ពីអាក្រក់ទៅល្អនេះ អាចមានរូបភាពជាច្រើន ដូចជា ការកែទម្លាប់ពីអាត្មានិយម ទៅជាការគិតផលប្រយោជន៍រួមជាធំ, ការកែទម្លាប់ពីការធ្វើអ្វីតាមទំនើងចិត្ត ទៅជាការធ្វើអ្វីៗផ្អែកលើច្បាប់និងសីលធម៌, ការកែទម្លាប់ពីការដឹកនាំនិងការគ្រប់គ្រងបែបផ្ដាច់ការ ទៅជាការដឹកនាំនិងការគ្រប់គ្រងបែបប្រជាធិបតេយ្យនិងនីតិរដ្ឋ, ការកែទម្លាប់ពីការប្រកាន់ជំហរថាអ្នកដឹកនាំនិងគ្រប់គ្រងជាអ្នកត្រួតត្រា ទៅជាអ្នកដឹកនាំនិងគ្រប់គ្រងគឺជាអ្នកសម្របសម្រួល និង អ្នកបម្រើសង្គម...។
3. ការស្រាវជ្រាវវិទ្យាសាស្ត្រមួយដើម្បីកំណត់អត្តសញ្ញាណនៃបញ្ហា ស្ថានភាពនៃបញ្ហា និង អាទិភាពនៃកំណែទម្រង់។
4. ការបង្កើតច្បាប់ថ្មីនិងការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ចាស់ដើម្បីគាំទ្រកំណែទ្រង់៖ ការកែច្បាប់មួយដែលមិនពេញលេញនិងមិនច្បាស់លាស់ ទៅជាច្បាប់មួយដែលពេញលេញនិងច្បាស់លាស់, ការបង្កើតច្បាប់ថ្មីៗដើម្បីគាំទ្រកំណែទម្រង់ដែលយើងចង់បាន, ការកែច្បាប់មួយដែលបម្រើផលប្រយោជន៍របស់បុគ្គលឬក្រុមតូច ទៅជាច្បាប់មួយដែលបម្រើផលប្រយោជន៍របស់សង្គមទាំងមូល, ការកែច្បាប់មួយដែលបម្រើបម្រើបក្ស ទៅជាច្បាប់មួយដែលបម្រើជាតិ និង ការកែច្បាប់មួយដែលបំពេញតម្រូវការក្នុងរយៈពេលខ្លី ទៅជាច្បាប់មួយដែលបំពេញតម្រូវការក្នុងរយៈពេលយូរ...។
5. ការកែរចនាសម្ពន្ធមួយដែលបំពេញមុខងារមិនទាន់មានប្រសិទ្ធភាព ទៅជារចនាសម្ពន្ធមួយដែលអាចបំពេញមុខងារប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព, ការកែរចនាសម្ពន្ធមួយដែលផ្អែកលើកូតានិងបម្រើផលប្រយោជន៍ឱ្យក្រុមតូចឬបក្សនយោបាយ ទៅជារចនាសម្ពន្ធមួយដែលផ្អែកលើភាពចាំបាច់, ជំនាញ, តម្រូវការ
របស់ស្ថាប័ននិងបម្រើផលប្រយោជន៍របស់សង្គម។
6. ការកែពីរបៀបដឹកនាំនិងគ្រប់គ្រងដែលមិនទាន់ល្អ ទៅជា របៀបដឹកនាំ
និងគ្រប់គ្រងដែលល្អ ដូចជា ការកែពី ការកែពីការដឹកនាំនិងគ្រប់គ្រងដែលធ្វើអ្វីតាមទំនើងចិត្ត ឬ ធ្វើតាមការស្មាន ទៅជាការដឹកនាំនិងគ្រប់គ្រងដែលផ្អែកលើទស្សនវិស័យ ទស្សនវិជ្ជា ផែនការយុទ្ធសាស្ត្រ ច្បាប់ និង កម្មវិធីច្បាស់លាស់, ការកែពីរបៀបដឹកនាំនិងគ្រប់គ្រងដោយហិង្សា ទៅជារបៀបដឹកនាំនិងគ្រប់គ្រងដោយអហិង្សា, ការកែពីរបៀបដឹកនាំនិងគ្រប់គ្រងដោយគ្មានការចូលរួម ទៅជាការដឹកនាំនិងគ្រប់គ្រងដោយមានការចូលរួមពីមហាជន សង្គមស៊ីវិល និង វិស័យឯកជន ជាដើម។
7. ការផ្លាស់ប្ដូរពីអ្នកដឹកនាំនិងអ្នកគ្រប់គ្រងដែលមិនមានសក្ដានុពលគ្រប់គ្រាន់ ទៅជាអ្នកដឹកនាំនិងអ្នកគ្រប់គ្រងដែលមានសក្ដានុពលគ្រប់គ្រាន់ ពោលគឺ ការផ្លាស់ប្ដូរពីអ្នកដឹកនាំនិងអ្នកគ្រប់គ្រងដែលមិនមានឆន្ទៈចង់ធ្វើកំណែទម្រង់ ទៅជាអ្នកដឹកនាំនិងអ្នកគ្រប់គ្រងដែលមានឆន្ទៈចង់ធ្វើកំណែទម្រង់, ការផ្លាស់ប្ដូរពីអ្នកដឹកនាំនិងអ្នកគ្រប់គ្រងដែលមិនមានសមត្ថភាពធ្វើកំណែទម្រង់ ទៅជាអ្នកដឹកនាំនិងអ្នកគ្រប់គ្រងដែលមានសមត្ថភាពអាចធ្វើកំណែទម្រង់បាន...។
8. ពេលវេលានិងនិរន្តរភាពនៃកំណែទម្រង់ មានន័យថា កំណែទម្រង់ត្រូវការពេលវេលាមួយជាក់លាក់និងត្រូវធ្វើជារៀងរហូត តិចឬច្រើនទៅតាមស្ថានភាពជាក់ស្ដែងនៃបញ្ហានិងភាពចាំបាច់របស់សង្គម។
ក្រៅពីចំណុចទាំងប្រាំបីនេះ នៅមានកត្តាជាច្រើនទៀត ដូចជា ធនធានថវិកា ធនធានមនុស្ស ជាដើម។ យើងយល់ថា ប្រសិនបើអ្នកចង់ធ្វើកំណែទម្រង់ទាំងឡាយបានយកចំណុចសំខាន់ទាំងប្រាំបីនេះ ធ្វើជាមូលដ្ឋាននៃកំណែទម្រង់របស់ខ្លួន នោះកំណែទម្រង់របស់ពួកគេពិតជាអាចប្រព្រឹត្តទៅដោយរលូននិងប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព។
ផ្ទុយទៅវិញ ប្រសិនបើពួកគេគ្រាន់និយាយពីកំណែទម្រង់ ឬ ផ្លាស់ប្ដូរអ្នកដឹកនាំនិងគ្រប់គ្រងទៅតាមកូតា ឬ សាច់ញាតិរបស់ពួកគេដើម្បីរក្សាអំណាច ហើយពួកគេមិនមានឆន្ទៈ ទ្រឹស្ដី វិធី និង មូលដ្ឋានច្បាស់លាស់ទេ នាំឱ្យកំណែទម្រង់ស៊ីជម្រៅនិងពិតប្រាកដរបស់ពួកគេ មិនអាចប្រព្រឹត្តទៅបានឡើយ៕
ជាក់ស្ដែង ក្នុងមហាសន្និបាទវិសាមញ្ញាតំណាងទូទាំងប្រទេសរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា កាលពីថ្ងៃទី៣០-៣១ ខែ មករា និង ថ្ងៃទី១ ខែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០១៥ កន្លងទៅនេះ ក៏បាននិយាយពីកំណែទម្រង់ស៊ីជម្រៅក្នុងបក្សនយោបាយរបស់ខ្លួនដែរ។
តើកំណែទម្រង់ស៊ីជម្រៅត្រូវធ្វើដូចម្ដេចខ្លះ ទាំងកម្រិតបក្សនយោបាយនិងកម្រិតជាតិ?
យោងតាមការវិភាគបែបទស្សនវិជ្ជា៖
កំណែស៊ីជម្រៅគួរតែចាប់ផ្ដើមចេញដំណើរពីកត្តាមូលដ្ឋានដូចខាងក្រោម៖
1. ការកែផ្នត់គំនិតពីខុសទៅត្រូវ ពោលគឺសំដៅយកការកែទស្សនៈ ការយល់ឃើញ របៀបគិត មូលដ្ឋាននៃការគិត និង មូលដ្ឋាននៃការសម្រេចចិត្ត។ មានន័យថា ត្រូវផ្លាស់ប្ដូរពីការសន្មតថា កំណែទម្រង់គឺជារឿងមិនសំខាន់និងមិនគួរធ្វើ ទៅជាការទទួលស្គាល់ថា កំណែទម្រង់ពិតជាសំខាន់, កំណែទម្រង់មានភាពចាំបាច់, កំណែទម្រង់គឺជាជីវិត, កំណែទម្រង់គឺជាអ្វីដែលត្រូវធ្វើ, កំណែទម្រង់គឺជាមូលដ្ឋាននៃការអភិវឌ្ឍនិង ដំណោះស្រាយបញ្ហា ដើម្បីសុខដុមនីយកម្មក្នុងសង្គម។
2. ការកែទម្លាប់ពីអាក្រក់ទៅល្អ ដែលត្រូវចេញដំណើរពីកត្តាមូលដ្ឋានមួយចំនួន ដូចជា ១) ត្រូវចាប់ផ្ដើមចេញពីឆន្ទៈបុគ្គល ឆន្ទៈស្ថាប័ន ឆន្ទៈសង្គម និង ឆន្ទៈនយោបាយចំពោះកំណែទម្រង់, ២) ត្រូវមានការប្ដេជ្ញាចិត្តម៉ឺងម៉ាត់, ៣) ត្រូវមានរបៀបច្បាស់លាស់និងមានប្រសិទ្ធភាព, ៤) ត្រូវការពេលវេលាជាក់លាក់មួយ។ ការកែទម្លាប់ពីអាក្រក់ទៅល្អនេះ អាចមានរូបភាពជាច្រើន ដូចជា ការកែទម្លាប់ពីអាត្មានិយម ទៅជាការគិតផលប្រយោជន៍រួមជាធំ, ការកែទម្លាប់ពីការធ្វើអ្វីតាមទំនើងចិត្ត ទៅជាការធ្វើអ្វីៗផ្អែកលើច្បាប់និងសីលធម៌, ការកែទម្លាប់ពីការដឹកនាំនិងការគ្រប់គ្រងបែបផ្ដាច់ការ ទៅជាការដឹកនាំនិងការគ្រប់គ្រងបែបប្រជាធិបតេយ្យនិងនីតិរដ្ឋ, ការកែទម្លាប់ពីការប្រកាន់ជំហរថាអ្នកដឹកនាំនិងគ្រប់គ្រងជាអ្នកត្រួតត្រា ទៅជាអ្នកដឹកនាំនិងគ្រប់គ្រងគឺជាអ្នកសម្របសម្រួល និង អ្នកបម្រើសង្គម...។
3. ការស្រាវជ្រាវវិទ្យាសាស្ត្រមួយដើម្បីកំណត់អត្តសញ្ញាណនៃបញ្ហា ស្ថានភាពនៃបញ្ហា និង អាទិភាពនៃកំណែទម្រង់។
4. ការបង្កើតច្បាប់ថ្មីនិងការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ចាស់ដើម្បីគាំទ្រកំណែទ្រង់៖ ការកែច្បាប់មួយដែលមិនពេញលេញនិងមិនច្បាស់លាស់ ទៅជាច្បាប់មួយដែលពេញលេញនិងច្បាស់លាស់, ការបង្កើតច្បាប់ថ្មីៗដើម្បីគាំទ្រកំណែទម្រង់ដែលយើងចង់បាន, ការកែច្បាប់មួយដែលបម្រើផលប្រយោជន៍របស់បុគ្គលឬក្រុមតូច ទៅជាច្បាប់មួយដែលបម្រើផលប្រយោជន៍របស់សង្គមទាំងមូល, ការកែច្បាប់មួយដែលបម្រើបម្រើបក្ស ទៅជាច្បាប់មួយដែលបម្រើជាតិ និង ការកែច្បាប់មួយដែលបំពេញតម្រូវការក្នុងរយៈពេលខ្លី ទៅជាច្បាប់មួយដែលបំពេញតម្រូវការក្នុងរយៈពេលយូរ...។
5. ការកែរចនាសម្ពន្ធមួយដែលបំពេញមុខងារមិនទាន់មានប្រសិទ្ធភាព ទៅជារចនាសម្ពន្ធមួយដែលអាចបំពេញមុខងារប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព, ការកែរចនាសម្ពន្ធមួយដែលផ្អែកលើកូតានិងបម្រើផលប្រយោជន៍ឱ្យក្រុមតូចឬបក្សនយោបាយ ទៅជារចនាសម្ពន្ធមួយដែលផ្អែកលើភាពចាំបាច់, ជំនាញ, តម្រូវការ
របស់ស្ថាប័ននិងបម្រើផលប្រយោជន៍របស់សង្គម។
6. ការកែពីរបៀបដឹកនាំនិងគ្រប់គ្រងដែលមិនទាន់ល្អ ទៅជា របៀបដឹកនាំ
និងគ្រប់គ្រងដែលល្អ ដូចជា ការកែពី ការកែពីការដឹកនាំនិងគ្រប់គ្រងដែលធ្វើអ្វីតាមទំនើងចិត្ត ឬ ធ្វើតាមការស្មាន ទៅជាការដឹកនាំនិងគ្រប់គ្រងដែលផ្អែកលើទស្សនវិស័យ ទស្សនវិជ្ជា ផែនការយុទ្ធសាស្ត្រ ច្បាប់ និង កម្មវិធីច្បាស់លាស់, ការកែពីរបៀបដឹកនាំនិងគ្រប់គ្រងដោយហិង្សា ទៅជារបៀបដឹកនាំនិងគ្រប់គ្រងដោយអហិង្សា, ការកែពីរបៀបដឹកនាំនិងគ្រប់គ្រងដោយគ្មានការចូលរួម ទៅជាការដឹកនាំនិងគ្រប់គ្រងដោយមានការចូលរួមពីមហាជន សង្គមស៊ីវិល និង វិស័យឯកជន ជាដើម។
7. ការផ្លាស់ប្ដូរពីអ្នកដឹកនាំនិងអ្នកគ្រប់គ្រងដែលមិនមានសក្ដានុពលគ្រប់គ្រាន់ ទៅជាអ្នកដឹកនាំនិងអ្នកគ្រប់គ្រងដែលមានសក្ដានុពលគ្រប់គ្រាន់ ពោលគឺ ការផ្លាស់ប្ដូរពីអ្នកដឹកនាំនិងអ្នកគ្រប់គ្រងដែលមិនមានឆន្ទៈចង់ធ្វើកំណែទម្រង់ ទៅជាអ្នកដឹកនាំនិងអ្នកគ្រប់គ្រងដែលមានឆន្ទៈចង់ធ្វើកំណែទម្រង់, ការផ្លាស់ប្ដូរពីអ្នកដឹកនាំនិងអ្នកគ្រប់គ្រងដែលមិនមានសមត្ថភាពធ្វើកំណែទម្រង់ ទៅជាអ្នកដឹកនាំនិងអ្នកគ្រប់គ្រងដែលមានសមត្ថភាពអាចធ្វើកំណែទម្រង់បាន...។
8. ពេលវេលានិងនិរន្តរភាពនៃកំណែទម្រង់ មានន័យថា កំណែទម្រង់ត្រូវការពេលវេលាមួយជាក់លាក់និងត្រូវធ្វើជារៀងរហូត តិចឬច្រើនទៅតាមស្ថានភាពជាក់ស្ដែងនៃបញ្ហានិងភាពចាំបាច់របស់សង្គម។
ក្រៅពីចំណុចទាំងប្រាំបីនេះ នៅមានកត្តាជាច្រើនទៀត ដូចជា ធនធានថវិកា ធនធានមនុស្ស ជាដើម។ យើងយល់ថា ប្រសិនបើអ្នកចង់ធ្វើកំណែទម្រង់ទាំងឡាយបានយកចំណុចសំខាន់ទាំងប្រាំបីនេះ ធ្វើជាមូលដ្ឋាននៃកំណែទម្រង់របស់ខ្លួន នោះកំណែទម្រង់របស់ពួកគេពិតជាអាចប្រព្រឹត្តទៅដោយរលូននិងប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព។
ផ្ទុយទៅវិញ ប្រសិនបើពួកគេគ្រាន់និយាយពីកំណែទម្រង់ ឬ ផ្លាស់ប្ដូរអ្នកដឹកនាំនិងគ្រប់គ្រងទៅតាមកូតា ឬ សាច់ញាតិរបស់ពួកគេដើម្បីរក្សាអំណាច ហើយពួកគេមិនមានឆន្ទៈ ទ្រឹស្ដី វិធី និង មូលដ្ឋានច្បាស់លាស់ទេ នាំឱ្យកំណែទម្រង់ស៊ីជម្រៅនិងពិតប្រាកដរបស់ពួកគេ មិនអាចប្រព្រឹត្តទៅបានឡើយ៕
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
«នាំអាត» និង«នាំអាទិ៍»មួយណាត្រឹមត្រូវ?
1 សប្តាហ៍
