អន្តរជាតិ
២៥ឆ្នាំនេះចិនគឺជាដៃគូដ៏សំខាន់បំផុតរបស់អាស៊ាន ទោះបីជម្លោះដែនសមុទ្រនៅតែជាបញ្ហា
×![]()
គឺរយៈពេល២៥ឆ្នាំហើយ ដែលចិនបានក្លាយជាដៃគូសន្ទនារបស់អាស៊ាន។ ជាមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចលំដាប់ទី២របស់ពិភពលោក ចិន បានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចពហុភាគី និងទ្វេ ភាគីជាមួយនឹងអាស៊ាន។ បើមិនរាប់បញ្ចូលបញ្ហាជម្លោះអធិបតេយ្យសមុទ្រចិនខាងត្បូងនោះទេ ចិន គឺជាដៃគូដែលអាស៊ានមិនអាចខ្វះបានក្នុងដំណើរវិវត្តរបស់ ជាពិសេសលើទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ច និង ពាណិជ្ជកម្មរបស់អាស៊ាន។
សូមស្តាប់ព័ត៌មានលម្អិត៖
ចូលមកដល់ឆ្នាំ២០១៦នេះ គឺជាខួបលើកទី២៥ហើយរបស់ចិន ក្នុងការក្លាយជាដៃគូសន្ទនារបស់អាស៊ាន។ ចិន បានចាប់ដំណើរការនៃការសុំជាដៃគូសន្ទនារបស់អាស៊ាននៅឆ្នាំ១៩៩១ និងបានក្លាយជាដៃគូសន្ទនាពេញសិទ្ធិនៅឆ្នាំ១៩៩៦។ រយៈពេលជាង២ទសវត្សរ៍នេះ ចិន ពិតជាបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចអាស៊ាន និងប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍នៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។
តាមពិតទៅ ដៃគូសន្ទនារបស់អាស៊ាន សរុបមាន១០ភាគី រួមមាន អូស្ត្រាលី កាណាដា ចិន សហភាពអឺរ៉ុប ឥណ្ឌា ជប៉ុន ណូវែលហ្សេឡង់ កូរ៉េខាងត្បូង រុស្ស៊ី និងសហរដ្ឋអាមេរិក។ តែក្នុងចំណោមដៃគូ ទាំង១០នេះ ចិន គឺជាគូដៃពាណិជ្ជកម្មដ៏បំផុតរបស់អាស៊ាន។
យោងតាម China Briefing និង ASEAN China Centre ចិន បានក្លាយជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មធំបំផុតរបស់ អាស៊ានចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៩ ហើយ អាស៊ាន ក៏បានក្លាយជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មលំដាប់ទី៣របស់ចិន ផងដែរ។ ក្នុងឆ្នាំ២០១៤ ទំហំពាណិជ្ជកម្មរវាងចិន និងអាស៊ាន បានសម្រេចរហូតទៅដល់ ៤៨០.៤ ពាន់លានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលក្នុងនោះ ទំហំពាណិជ្ជកម្មនៃការនាំចេញរបស់ចិនមកកាន់ អាស៊ានមានទំហំប្រមាណ ២៧២.១ ពាន់លានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក ខណៈទំហំពាណិជ្ជកម្មនៃការនាំ ចេញរបស់អាស៊ានទៅចិនវិញ សម្រេចបានប្រមាណ២០៨.៣ ពាន់លានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក។
ជាមួយគ្នានេះផងដែរ តាមរយៈកិច្ចសហការជាមួយចិន អាស៊ាន និងរដ្ឋអាស៊ាន ទទួលបានផលប្រ យោជន៍ជាច្រើន ពីគម្រោង និងគំនិតផ្តួចផ្តើមដែលបង្កើតឡើងដោយចិនក្នុងដំណើរអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចរបស់អាស៊ាន។ គំនិតផ្តួចផ្តើមទាំងនោះ មានដូចជា គំនិតផ្តួចផ្តើមខ្សែក្រវ៉ាត់មួយ និងវិថីមួយ (OBOR = One Belt One Road) ធនាគារវិនិយោគហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធអាស៊ី (AIIB) និងភាពជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ចក្នុងតំបន់គ្រប់ជ្រុងជ្រោយ (RCEP) ដែលជាកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មដ៏ធំមួយដែលចិន និងអាស៊ាន ដែលគ្រោងនឹងបញ្ចប់ការចរចានៅឆ្នាំ២០១៦នេះ។
បើទោះបីជាចិន គឺជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ច និងពាណិជ្ជកម្មដ៏ធំបំផុតរបស់អាស៊ានក៏ដោយ ភាគីទាំងពីរ នៅតែ មានបញ្ហាស្រពេចស្រពិលជាមួយនឹងគ្នាមួយចំនួន ដែលបញ្ហានេះ ធ្វើឲ្យអាស៊ាន-ចិន មិនអាចបង្កើត ទំនុកចិត្តឲ្យគ្នាបានពេញលេញ។ ហើយបញ្ហានោះគឺ ជម្លោះដែនអធិបតេយ្យសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ ចិន បានទាមទារស្ទើរតែតំបន់ទាំងស្រុងនៃតំបន់ជម្លោះដោយផ្អែកតាមកត្តាប្រវត្តិសាស្ត្រ ខណៈរដ្ឋពាក់ព័ន្ធអាស៊ានដូចជា ព្រុយណេ ម៉ាឡេស៊ី ហ្វីលីពីន និងវៀតណាម បានទាមទារដោយយោងតាមកត្តាច្បាប់(អនុញ្ញាស្តីពីច្បាប់សមុទ្រឆ្នាំ១៩៨២)។
កន្លងមកដោយសារតែជម្លោះដ៏ចម្រូងចម្រាសនេះ បានធ្វើឲ្យកិច្ចប្រជុំអាស៊ាន និងចិន បានក្លាយជាសមរភូមិមួយក្នុងការដំឡើងសរសៃកដាក់គ្នា។ ជាពិសេសនោះហ្វីលីពីននិងវៀតណាមតែងតែប្រឈមមុខគ្នាខ្លាំងជាមួយនឹងចិនជាច្រើនលើកច្រើនសារមកហើយ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ បើអាស៊ាន មិនបែងចែកពីបញ្ហាជម្លោះជាមួយនឹងកិច្ចការពាណិជ្ជកម្មជាមួយនឹងចិននោះទេ នោះវាធ្វើឲ្យកិច្ចការ នឹងត្រូវអន់ថយ និងបាត់បង់ផលប្រយោជន៍ទៀតផង៕
សូមស្តាប់ព័ត៌មានលម្អិត៖
ចូលមកដល់ឆ្នាំ២០១៦នេះ គឺជាខួបលើកទី២៥ហើយរបស់ចិន ក្នុងការក្លាយជាដៃគូសន្ទនារបស់អាស៊ាន។ ចិន បានចាប់ដំណើរការនៃការសុំជាដៃគូសន្ទនារបស់អាស៊ាននៅឆ្នាំ១៩៩១ និងបានក្លាយជាដៃគូសន្ទនាពេញសិទ្ធិនៅឆ្នាំ១៩៩៦។ រយៈពេលជាង២ទសវត្សរ៍នេះ ចិន ពិតជាបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ចអាស៊ាន និងប្រទេសកំពុងអភិវឌ្ឍន៍នៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។
តាមពិតទៅ ដៃគូសន្ទនារបស់អាស៊ាន សរុបមាន១០ភាគី រួមមាន អូស្ត្រាលី កាណាដា ចិន សហភាពអឺរ៉ុប ឥណ្ឌា ជប៉ុន ណូវែលហ្សេឡង់ កូរ៉េខាងត្បូង រុស្ស៊ី និងសហរដ្ឋអាមេរិក។ តែក្នុងចំណោមដៃគូ ទាំង១០នេះ ចិន គឺជាគូដៃពាណិជ្ជកម្មដ៏បំផុតរបស់អាស៊ាន។
យោងតាម China Briefing និង ASEAN China Centre ចិន បានក្លាយជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មធំបំផុតរបស់ អាស៊ានចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៩ ហើយ អាស៊ាន ក៏បានក្លាយជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មលំដាប់ទី៣របស់ចិន ផងដែរ។ ក្នុងឆ្នាំ២០១៤ ទំហំពាណិជ្ជកម្មរវាងចិន និងអាស៊ាន បានសម្រេចរហូតទៅដល់ ៤៨០.៤ ពាន់លានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលក្នុងនោះ ទំហំពាណិជ្ជកម្មនៃការនាំចេញរបស់ចិនមកកាន់ អាស៊ានមានទំហំប្រមាណ ២៧២.១ ពាន់លានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក ខណៈទំហំពាណិជ្ជកម្មនៃការនាំ ចេញរបស់អាស៊ានទៅចិនវិញ សម្រេចបានប្រមាណ២០៨.៣ ពាន់លានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក។
ជាមួយគ្នានេះផងដែរ តាមរយៈកិច្ចសហការជាមួយចិន អាស៊ាន និងរដ្ឋអាស៊ាន ទទួលបានផលប្រ យោជន៍ជាច្រើន ពីគម្រោង និងគំនិតផ្តួចផ្តើមដែលបង្កើតឡើងដោយចិនក្នុងដំណើរអភិវឌ្ឍន៍សេដ្ឋកិច្ចរបស់អាស៊ាន។ គំនិតផ្តួចផ្តើមទាំងនោះ មានដូចជា គំនិតផ្តួចផ្តើមខ្សែក្រវ៉ាត់មួយ និងវិថីមួយ (OBOR = One Belt One Road) ធនាគារវិនិយោគហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធអាស៊ី (AIIB) និងភាពជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ចក្នុងតំបន់គ្រប់ជ្រុងជ្រោយ (RCEP) ដែលជាកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មដ៏ធំមួយដែលចិន និងអាស៊ាន ដែលគ្រោងនឹងបញ្ចប់ការចរចានៅឆ្នាំ២០១៦នេះ។
បើទោះបីជាចិន គឺជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ច និងពាណិជ្ជកម្មដ៏ធំបំផុតរបស់អាស៊ានក៏ដោយ ភាគីទាំងពីរ នៅតែ មានបញ្ហាស្រពេចស្រពិលជាមួយនឹងគ្នាមួយចំនួន ដែលបញ្ហានេះ ធ្វើឲ្យអាស៊ាន-ចិន មិនអាចបង្កើត ទំនុកចិត្តឲ្យគ្នាបានពេញលេញ។ ហើយបញ្ហានោះគឺ ជម្លោះដែនអធិបតេយ្យសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ ចិន បានទាមទារស្ទើរតែតំបន់ទាំងស្រុងនៃតំបន់ជម្លោះដោយផ្អែកតាមកត្តាប្រវត្តិសាស្ត្រ ខណៈរដ្ឋពាក់ព័ន្ធអាស៊ានដូចជា ព្រុយណេ ម៉ាឡេស៊ី ហ្វីលីពីន និងវៀតណាម បានទាមទារដោយយោងតាមកត្តាច្បាប់(អនុញ្ញាស្តីពីច្បាប់សមុទ្រឆ្នាំ១៩៨២)។
កន្លងមកដោយសារតែជម្លោះដ៏ចម្រូងចម្រាសនេះ បានធ្វើឲ្យកិច្ចប្រជុំអាស៊ាន និងចិន បានក្លាយជាសមរភូមិមួយក្នុងការដំឡើងសរសៃកដាក់គ្នា។ ជាពិសេសនោះហ្វីលីពីននិងវៀតណាមតែងតែប្រឈមមុខគ្នាខ្លាំងជាមួយនឹងចិនជាច្រើនលើកច្រើនសារមកហើយ។ យ៉ាងណាក៏ដោយ បើអាស៊ាន មិនបែងចែកពីបញ្ហាជម្លោះជាមួយនឹងកិច្ចការពាណិជ្ជកម្មជាមួយនឹងចិននោះទេ នោះវាធ្វើឲ្យកិច្ចការ នឹងត្រូវអន់ថយ និងបាត់បង់ផលប្រយោជន៍ទៀតផង៕
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
«ប្រេសិត»មានន័យដូចម្តេច?
7 ថ្ងៃ
