ពីនេះ ពីនោះ
×![]()
ដោយ: ថ្មីៗ
វចនានុក្រមសម្ដេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត បានកំណត់ថាពាក្យ«បណ្ឌិត» បានកំណត់អត្ថន័យពាក្យទាំងពីរនេះដូចខាងក្រោម៖
បណ្ឌិត ថ្នាក់ពាក្យជា(ន) មានន័យថា ជនអ្នកមានប្រាជ្ញាឈ្មោះបណ្ឌា, ជនអ្នកប្រព្រឹត្តល្អគឺអ្នកកាន់សុចរិត១០ប្រការ, ឬដោយពិស្ដារ, កាន់សុចរិត ៤០ ប្រការដោយខ្ជាប់ខ្ជួនហ្មត់ចត់ជានិច្ច, អ្នកប្រាជ្ញាខាងផ្លូវសុចរិតយុត្តិធម៌។ ពាក្យផ្ទុយ គឺពាល។ ពាក្យសាធារណៈថា អ្នកមានចំណេះជ្រៅជ្រះ, អ្នកឈ្លាសវៃ, អ្នកប្រាជ្ញ។ តាមទម្លាប់ខ្មែរក្នុងសម័យបុរាណដែលគេគោរពព្រះពុទ្ធសាសនាណាស់, សូម្បីគ្រហស្ថកំលោះដែលទើបសឹកចាកផ្នូសថ្មីៗ គេក៏ហៅអ្នកនោះថាបណ្ឌិត ដែរ, ហៅក្លាយមកថា បន្ទិត, ហៅក្លាយឃ្លាតមកថា អន្ទិត ព្រោះគេយល់ថា អ្នកនោះបានបួស មានការចេះដឹង មានចរិយាមារយាទ ត្រឹមត្រូវ...។ ពាក្យសន្មតប្រើតាមសម័យនិយម, ហៅអ្នកមានវិជ្ជាថ្នាក់ខ្ពស់ដែលមានសញ្ញាបត្រ ដុកតូរ៉ាត៍(Doctorat) ថា បណ្ឌិត ដុកទ័រ(Docteur) តាមឈ្មោះនៃវិទ្យាសាស្ត្រ នោះៗ ដូចជា វេជ្ជបណ្ឌិត, បណ្ឌិតខាងច្បាប់, បណ្ឌិតខាងវិទ្យាសាស្ត្រ..., បណ្ឌិតខាងអក្សរសាស្ត្រ ជាដើម...។
បណ្ឌិត្យ ថ្នាក់ពាក្យ(ន) មានន័យថា ភាវៈនៃបណ្ឌិត, សភាព, ស្ថាន, ទី, តំណែង...នៃបណ្ឌិតដូចជា បណ្ឌិត្យសភា, រាជបណ្ឌិត្យស្ថានឬ រាជបណ្ឌិត្យសភា, ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ ជាដើម។
[ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមខ្មែរ សម្តេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត (Version 2.0)]
បណ្ឌិត ថ្នាក់ពាក្យជា(ន) មានន័យថា ជនអ្នកមានប្រាជ្ញាឈ្មោះបណ្ឌា, ជនអ្នកប្រព្រឹត្តល្អគឺអ្នកកាន់សុចរិត១០ប្រការ, ឬដោយពិស្ដារ, កាន់សុចរិត ៤០ ប្រការដោយខ្ជាប់ខ្ជួនហ្មត់ចត់ជានិច្ច, អ្នកប្រាជ្ញាខាងផ្លូវសុចរិតយុត្តិធម៌។ ពាក្យផ្ទុយ គឺពាល។ ពាក្យសាធារណៈថា អ្នកមានចំណេះជ្រៅជ្រះ, អ្នកឈ្លាសវៃ, អ្នកប្រាជ្ញ។ តាមទម្លាប់ខ្មែរក្នុងសម័យបុរាណដែលគេគោរពព្រះពុទ្ធសាសនាណាស់, សូម្បីគ្រហស្ថកំលោះដែលទើបសឹកចាកផ្នូសថ្មីៗ គេក៏ហៅអ្នកនោះថាបណ្ឌិត ដែរ, ហៅក្លាយមកថា បន្ទិត, ហៅក្លាយឃ្លាតមកថា អន្ទិត ព្រោះគេយល់ថា អ្នកនោះបានបួស មានការចេះដឹង មានចរិយាមារយាទ ត្រឹមត្រូវ...។ ពាក្យសន្មតប្រើតាមសម័យនិយម, ហៅអ្នកមានវិជ្ជាថ្នាក់ខ្ពស់ដែលមានសញ្ញាបត្រ ដុកតូរ៉ាត៍(Doctorat) ថា បណ្ឌិត ដុកទ័រ(Docteur) តាមឈ្មោះនៃវិទ្យាសាស្ត្រ នោះៗ ដូចជា វេជ្ជបណ្ឌិត, បណ្ឌិតខាងច្បាប់, បណ្ឌិតខាងវិទ្យាសាស្ត្រ..., បណ្ឌិតខាងអក្សរសាស្ត្រ ជាដើម...។
បណ្ឌិត្យ ថ្នាក់ពាក្យ(ន) មានន័យថា ភាវៈនៃបណ្ឌិត, សភាព, ស្ថាន, ទី, តំណែង...នៃបណ្ឌិតដូចជា បណ្ឌិត្យសភា, រាជបណ្ឌិត្យស្ថានឬ រាជបណ្ឌិត្យសភា, ពុទ្ធសាសនបណ្ឌិត្យ ជាដើម។
[ដកស្រង់ពីវចនានុក្រមខ្មែរ សម្តេចព្រះសង្ឃរាជ ជួន ណាត (Version 2.0)]
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
«ស្មើរនេះ», «ថ្មើរនេះ» និង«ថ្មារនេះ» មួយណាត្រូវ?
ភ្នំពេញ 3 ថ្ងៃ
