បទវិភាគ
×![]()
ភ្នំពេញ៖ នីតិរដ្ឋ គឺជាគោលការណ៍ស្របច្បាប់ ក្នុងនោះរដ្ឋ ឬ សង្គមមួយ ត្រូវគ្រប់គ្រងដោយច្បាប់ ដែលផ្ទុយទៅនឹងរដ្ឋ ឬ សង្គមមួយ ត្រូវគ្រប់គ្រងតាមរយៈការសម្រេចចិត្តតាមទំនើងចិត្តរបស់មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលម្នាក់ៗ។ ប្រទេសកម្ពុជាក៏ត្រូវបានគេអះអាងថាជា នីតិរដ្ឋដែរ ប៉ុន្តែ រហូតមកដល់ពេលនេះ កម្ពុជា ត្រូវបានគេវាយតម្លៃថា មិនទាន់បានក្លាយទៅជានីតិរដ្ឋពេញលេញនៅឡើយទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ មានមតិខ្លះ បានអះអាងថា នីតិរដ្ឋនៅកម្ពុជាមានតែឈ្មោះប៉ុណ្ណោះ ឯស្ថានភាពពិតវិញ មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលសំខាន់ៗមួយចំនួន ស្ទើរតែអាចធ្វើអ្វីៗតាមឆន្ទៈរបស់ខ្លួនដោយមិនខ្វល់ពីភាពស្របច្បាប់ឡើយ។ ក្នុងករណីខ្លះ គេសម្រេចចិត្តហើយ ទើបបង្កើតច្បាប់ភ្លាមៗដើម្បីគាំទ្រការសម្រេចចិត្តនិងសកម្មភាពរបស់ខ្លួនជាក្រោយ ក៏មានដែរ។ តើយើងត្រូវធ្វើអ្វីខ្លះ ដើម្បីរួមចំណែកលើកកម្ពស់នីតិរដ្ឋនៅកម្ពុជា?
ឆ្លងតាមបាតុភូតនយោបាយនិងសង្គមជិតប្រាំអាណត្តិកន្លងមកនេះ មហាជនបានមើលឃើញថា កម្ពុជាពិតជាមិនទាន់បានក្លាយទៅជានីតិរដ្ឋពិតប្រាកដមែន។ មានភស្តុតាងជាច្រើនដែលមហាជន សង្គមស៊ីវិល និង សកម្មជនស្រឡាញ់យុត្តិធម៌និងនីតិរដ្ឋ បានរកឃើញដែលអាចបញ្ជាក់អំពីអំណះអំណាងនេះ។ ភស្តុតាងទាំងនោះមានដូចជា៖
1. ហេតុការណ៍ដែលអាជ្ញាធរឬបុគ្គលមានអំណាច បានដកយកដីដែលប្រជាពលរដ្ឋបានរស់នៅនិងអាស្រ័យផលក្នុងរយៈពេលយូរ និង បណ្ដេញប្រជនពលរដ្ឋដោយបង្ខំឱ្យចេញពីតំបន់នានាដែលរដ្ឋអះអាងថា ត្រូវយកទៅអភិវឌ្ឍ ដូចជា តំបន់បឹងកក់ កោះពេជ្រ ដីក្រហម បុរីកីឡា សំបុកចាប...និង តំបន់ផ្សេងៗទៀតនៅទូទាំងប្រទេស ដោយគ្មានសំណងសមស្រប។
2. មានមន្ត្រីខិលខូចមួយចំនួន បានប្រើប្រាស់អំណាចរដ្ឋ ដើម្បីពង្រឹងអំណាចបក្ស អំណាចបុគ្គល និង ប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ ដើម្បីធ្វើមានធ្វើបាន និង ដើម្បីរក្សានិងតម្លើងឋានៈរបស់ខ្លួន។
3. អំពើពុករលួយក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការនិងការប្រើស្ដង់ដារពីរក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការកម្ពុជាតែមួយ ក្នុងការសម្រេចក្ដី ឧទាហរណ៍ ចំពោះអ្នកក្រ អ្នកតូច អ្នកតវ៉ា និង មន្ត្រីបក្សប្រឆាំង តុលាការប្រើស្តង់ដារមួយ ឯចំពោះ អ្នកមាន អ្នកធំ អ្នកគាំទ្របក្សកាន់អំណាច និង មន្ត្រីបក្សកាន់អំណាច តុលាការប្រើស្តង់ដារមួយផ្សេងទៀត។
4. អំពើពុករលួយក្នុងជួរអាជ្ញាធរនិងមន្ត្រីផ្ដល់សេវាសាធារណៈ ដូចជា ក្នុងសេវារដ្ឋបាល សូរិយោដី សុខាភិបាល ការធ្វើលិខិតអត្រានុកូលដ្ឋាន អត្តសញ្ញាណបណ្ណ លិខិតឆ្លងដែន ជាដើម។
5. ការគំរាមកំហែង និង ការបង្ក្រាប សកម្មជនបក្សប្រឆាំង ក្រុមជនរងគ្រោះ កម្មករ...ដែលហ៊ានតវ៉ា ដោយការប្រើកម្លាំងហួសហេតុ និង ប្រើអាវុធបាញ់គ្រាប់ពិត ជាដើម។
ទោះបីជាយ៉ាងនេះក៏ដោយ ក៏មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលនិងបក្សកាន់អំណាច តែងតែបានថ្លែងការពារខ្លួនពីការចោទប្រកាន់ខាងលើនេះ ហើយបានអះអាងថា អ្វីៗដែលខ្លួនបាននិងកំពុងធ្វើ គឺស្របនឹងគោលការណ៍ច្បាប់ និងថា កម្ពុជាកំពុងតែធ្វើដំណើរជាជំហានៗ ឆ្ពោះទៅរកនីតិរដ្ឋដូចប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យនានាលើសកលលោកដែរ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ ពួកគេថែមទាំងបានអះអាងថា ការលើកឡើងទាំងនោះ មានទិដ្ឋភាពជានយោបាយ ប្រជាភិថុតិ អគតិ និង មិបាននឆ្លុះបញ្ចាំងការណ៍ពិតនៅកម្ពុជាឡើយ។
ដើម្បីរួមចំណែកលើកកម្ពស់នីតិរដ្ឋនៅកម្ពុជា ឬ ដោះស្រាយបញ្ហាខាងលើនេះ មានមតិមួយចំនួនគិតថាត្រូវ៖
1. លើកកម្ពស់តម្លៃសីលធម៌ ទាំងការសិក្សាស្វែងយល់និងការអនុវត្ត ក្នុងកម្រិតគ្រួសារ សាលារៀន ស្ថាប័ន និង សង្គមទាំងមូល។
2. លើកកម្ពស់ការគោរពច្បាប់ទាំងអ្នកដឹកនាំ អ្នកគ្រប់គ្រង អាជ្ញាធរគ្រប់ជាន់ថ្នាក់ និង ពលរដ្ឋគ្រប់រូប។
3. លើកកម្ពស់ការអប់រំ ទាំងចំណេះដឹងទូទៅ ចំណេះដឹងខាងទ្រឹស្ដីជំនាញនិងបទពិសោធ រួមទាំងចំណេះដឹងខាងនីតិរដ្ឋផងដែរ។
4. លើកកម្ពស់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនិងនីតិរដ្ឋ តាមរយៈការផ្សព្វផ្សាយ ការពន្យល់ ការបកស្រាយ ការបង្រៀន អំពីទ្រឹស្ដីនិងតម្លៃនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនិងនីតិរដ្ឋ ជាពិសេស ត្រូវផ្សាភ្ជាប់វាទៅនឹងសកម្មភាពនយោបាយ ការដឹកនាំ ការកាត់ក្ដី និង ការសម្រេចចិត្តផ្សេងៗក្នុងស្ថាប័ននិងសង្គម។
5. បង្កើតច្បាប់ឱ្យបានច្រើន សមស្របតាមតម្រូវការរបស់សង្គមខ្មែរ។
6. បង្កើនការផ្សព្វផ្សាយ ការពន្យល់ និង ការបង្រៀនច្បាប់ ឱ្យមានការយល់ដឹងយ៉ាងច្បាស់លាស់ ទាំងមន្ត្រីអនុវត្តច្បាប់ មន្ត្រីពាក់ព័ន្ធ មន្ត្រីតុលាការ និង អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ រួមទាំងប្រជាពលរដ្ឋផងដែរ។
7. លើកម្ពស់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ តាមរយៈការសើបអង្កេត ការចងក្រងសំណុំរឿង សវនាការ និង ការវិនិច្ឆ័យរឿងក្ដី ប្រកបដោយវិជ្ជាជីវៈ នីតិវីធីច្បាប់ សុភនិច្ឆ័យ មនសិការ តម្លាភាព សីលធម៌ ស្មោះត្រង់ ត្រឹមត្រូវ និង យុត្តិធម៌។
8. លុបបំបាត់និទណ្ឌភាពគ្រប់កម្រិតក្នុងសង្គមខ្មែរ
9. ប្រឆាំងអំពើពុករលួយ តាមរយៈការលុបបំបាត់ឱកាសពុករលួយ របស់មន្ត្រីរាជការគ្រប់ជាន់ថ្នាក់ ជាពិសេស អ្នកដឹកនាំនិងអ្នកគ្រប់គ្រងសំខាន់ៗ ហើយសំខាន់ជាងគេបំផុតនោះ គឺត្រូវលុបបំបាត់អំពើពុករលួយក្នុងជួរអាជ្ញាធរនិងមន្ត្រីតុលាការ ដែលជាអ្នកពាក់ព័ន្ធផ្ទាល់ជាមួយការសម្រេចចិត្តនិង/ឬ ការសម្រេចក្ដី។
10. ឱ្យតម្លៃនិងគោរពនីតិរដ្ឋ ដោយចាប់ផ្ដើមចេញពីថ្នាក់លើមកមុន ឬ ចាប់ផ្ដើមដំណាលគ្នារវាងថ្នាក់លើ ថ្នាក់ក្រោម និង ប្រជាពលរដ្ឋ ដោយយកថ្នាក់លើធ្វើជាគំរូ។
ប្រសិនបើ យើងធ្វើបានតាមចំណុចទាំងដប់នេះ នោះតិចឬច្រើន កម្ពុជាពិតជានឹងអាចឈានទៅសម្រេចបាននូវនីតិរដ្ឋ ដូចការប្ដេជ្ញាចិត្តរបស់រដ្ឋាភិបាល។ ឯមហាជន សង្គមស៊ីវិល និង សហគមន៍អន្តរជាតិ ក៏នឹងស្វាគមន៍ចំពោះការសម្រេចបាននេះដែរ។ នៅពេលនោះ សង្គមខ្មែរនឹងរស់នៅក្នុងសន្តិសុខ សណ្ដាប់ធ្នាប់ យុត្តិធម៌ សមធម៌ តម្លាភាព គណនេយ្យភាព ការទទួលខុសត្រូវ ភាពគ្មានការរើសអើង ភាពគ្មានការគំរាមកំហែង ការអភិវឌ្ឍ និង សុខដុមនីយកម្មយូរអង្វែង៕
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
«ស្មើរនេះ», «ថ្មើរនេះ» និង«ថ្មារនេះ» មួយណាត្រូវ?
ភ្នំពេញ 3 ថ្ងៃ
