កិច្ចប្រជុំកំពូលអាមេរិក អាស៊ានដែលរៀបចំឡើងនៅតំបន់ Sunnylands រដ្ឋកាលីហ្វរនីញ៉ារវាងលោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា និងមេដឹកនាំអាស៊ានទាំង១០ នឹងក្លាយជាវេទិកាដ៏សំខាន់សម្រាប់ពង្រឹងចំណងមិត្តភាពអាស៊ាន-អាមេរិកឲ្យកាន់តែប្រសើរឡើង។ ជំនួបកំពូលកម្រិយដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រអាស៊ាននិងអាមេរិកដ៏កម្រមាននេះក៏នឹងជួយដល់ គោលនយោបាយអាមេរិកស្ថិតក្រោមរដ្ឋបាលលោកបារ៉ាក់ អូបាម៉ា ដើម្បីពង្រឹងឥទ្ធិពលអាមេរិកនៅតំបន់អាស៊ីឡើងវិញផងដែរ។ អាមេរិកចាត់ទុកអាស៊ានជាដៃគូសំខាន់មិនអាចខ្វះបាន។ តើអ្វីដែលអ្នកគួរយល់ដឹងពីទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីរវាងអាមេរិក និងអាស៊ាន ?
សូមស្តាប់ការបកស្រាយរបស់លោក សៅ ផលនិស្ស័យ៖
លោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា នឹងធ្វើជាប្រធាននៃកិច្ចប្រជុំកំពូលអាមេរិក-អាស៊ាន ឬសន្និសីទកំពូលភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រអាមេរិក អាស៊ាន ពីថ្ងៃ ១៥ដល់ថ្ងៃ ១៦ខែកុម្ភៈខាងមុខ។ កិច្ចប្រជុំនេះនឹងត្រូវរៀបចំឡើងនៅទឹកដី Sunnylands ទីក្រុង Rancho Mirage នៃរដ្ឋកាលីហ្វរនីញ៉ា ដោយមេដឹកនាំប្រទេសអាស៊ានទាំង១០ នឹងមានវត្តមាននៅលើទឹកដីអាមេរិកនេះដែរ។កាលពីឆ្នាំ ២០១៣ ក្រុង Rancho Mirage នេះជាកន្លែងដែលលោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា ស្វាគមន៍និងជជែកពិភាក្សាជាមួយប្រធានាធិបតីចិនលោក ស៊ី ជិនពីង។
អាចនិយាយថា កិច្ចប្រជុំលើកនេះជាកិច្ចប្រជុំលើកទីមួយនិងកម្របំផុតដែរ ព្រោះសូម្បីតែចិនក៏មិនទាន់អាចរៀបចំកិច្ចប្រជុំកំពូល ដោយអញ្ជើញប្រមុខរដ្ឋប្រមុខរដ្ឋាភិបាលប្រទេសសមាជិកអាស៊ានទៅចូលរួមដូច្នេះដែរ។
កិច្ចប្រជុំនេះត្រូវបានស្នើឡើងភ្លាមៗដោយលោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ាផ្ទាល់កាលពីចុងឆ្នាំមុនក្នុងកិច្ចប្រជុំអាមេរិក -អាស៊ានលើកទី៣ នៅប្រទេសម៉ាឡេស៊ី បន្ទាប់ពីភាគីបានឯកភាពគ្នាដំឡើងកម្រិតទំនាក់ទំនងដល់ដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រ ដែលជាកម្រិតខ្ពស់បំផុតមួយ។ ទំនាក់ទំនងអាមេរិកនិងអាស៊ានកាន់តែល្អប្រសើរពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ ហើយអាមេរិកក៏សម្លឹងឃើញពីសារសំខាន់នៃតំបន់អាស៊ានក្នុងការជួយឲ្យគោលនយោបាយពង្រឹងឥទ្ធិពលអាមេរិកឡើងវិញទទួលជោគជ័យផងដែរ។ តែចិនមិនត្រេកអរឡើយនៅពេលដែលសហរដ្ឋអាមេរិកកាន់តែស្និទ្ធជាមួយអាស៊ាន។
- សម្រាប់អាមេរិក អាស៊ានជាអង្គការថ្នាក់តំបន់ដ៏រឹងមាំនិងសំខាន់?
អាស៊ានជាអង្គការថ្នាក់តំបន់មួយ ដែលមានដំណើរការល្អប្រសើរ និងវិវត្តរហ័សជាងគេបង្អស់បើប្រៀបធៀបជាមួយអង្គការតំបន់ឯទៀត។ អាស៊ានបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់កន្លងមកក្នុងការជួយរក្សាសន្តិសុខ សន្តិភាព ស្ថិរភាពនៅក្នុងតំបន់ និងអាចជួយផ្តល់ប្រយោជន៍ដល់ទាំងប្រទេសតួច និងប្រទេស ធំ។
នេះក៏ដោយសារអាស៊ានមានគោលការណ៍ត្រឹមត្រូវនិងច្បាប់ទម្លាប់ច្បាស់លាស់ ដូចជាអនុវត្តតាម គោលការណ៍ស្នូលអាស៊ាន គោលការណ៍មិនជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការផ្ទៃក្នុងប្រទេសដទៃ អនុវត្តខ្ជាប់ខ្ជួនដើម្បីធានាថាអាស៊ានជាតំបន់គ្មានអាវុធនុយក្លេអ៊ែរ និងបន្តរក្សាឲ្យអាស៊ានជាតំបន់នៃសន្តិភាព សេរីភាព និងអព្យាក្រឹត ជាដើមផង។
ជាឧទាហរណ៍ កិច្ចប្រជុំអាស៊ីបូព៌ា ជាវេទិកាកំពូលសម្រាប់ភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសតូចនិងប្រទេសធំៗ និងជាកន្លែងសម្រាប់ប្រទេសមហាអំណាចជជែកពិភាក្សាគ្នាដោះស្រាយបញ្ហានយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច សង្គម និងសន្តិសុខតំបន់ថែមទៀតផង។ អាមេរិកទើបតែក្លាយជាសមាជិកនៃកិច្ចប្រជុំអាស៊ីបូព៌ានៅក្នុងឆ្នាំ ២០១១ ជាមួយរុស្ស៊ីប៉ុណ្ណោះ។
១.ភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រថ្មីធ្វើឲ្យអាស៊ាននិងអាមេរិកកាន់តែជិតស្និទ្ធ
អ្វីដែលសំខាន់សម្រាប់ទំនាក់ទំនងអាមេរិកនិងអាស៊ាន គឺការសម្រេចដំឡើងកម្រិតទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីឲ្យដល់កម្រិតដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រក្នុងឆ្នាំ២០១៥ កន្លងមក។ដែលនេះបានន័យថា ទំនាក់ទំនងអាស៊ាន អាមេរិកឈានមកដល់កម្រិតថ្មី ដែលរឹងមាំ និងកាន់តែស៊ីជម្រៅជាងពេលណាៗទាំងអស់។ ក្នុងរយៈពេល ៧ឆ្នាំចុងក្រោយ អាមេរិកបានប្រឹងប្រែងពង្រឹងភាពជាដៃគួជាមួយអាស៊ាន ហើយរហូតដល់ ២០១០ ក្រោមរដ្ឋបាលលោក អូបាម៉ា ទើបអាមេរិកក្លាយជាដៃគូពិភាក្សាជាផ្លូវការរបស់អាស៊ាន។ បន្ទាប់មកអាមេរិកបានតែងតាំងឯកអគ្គរដ្ឋទូតមកកាន់លេខាធិការដ្ឋានអាស៊ាននៅទីក្រុងហ្សាការតាដើម្បីពង្រឹងចំណងមិត្តភាពរួមគ្នាឲ្យកាន់តែប្រសើរឡើងផងដែរ។
ខណៈដែលអាស៊ានចាប់ផ្តើមដំណើរការសហគមន៍សេដ្ឋកិច្ចជាផ្លូវការនោះ ភាពដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រថ្មីអាស៊ាននិងអាមេរិកនេះនឹងរួមចំណែកយ៉ាងសំខាន់ ក្នុងការត្រួសត្រាយផ្លូវសម្រាប់ភាគីពង្រឹងចំណងមិត្តភាពឲ្យស្អិតល្អួតខ្លាំងនៅពេលខាងមុខផង។
២.កំណើនសេដ្ឋកិច្ចអាស៊ាន-អាមេរិកពឹងលើគ្នាទៅវិញទៅមក
និយាយដល់ទំនាក់ទំនងសេដ្ឋកិច្ច កំណើនសេដ្ឋកិច្ចអាស៊ាន និងអាមេរិកពឹងលើគ្នាទៅវិញទៅមក។ អាមេរិកជាទីផ្សារធំសម្រាប់ផលិតផលអាស៊ាន ហើយអាស៊ានវិញក៏ជាទីផ្សារធំសម្រាប់ផលិតអាមេរិកដែរ។ ដោយសារ សហគមន៍អាស៊ានមានប្រជាជនប្រហែល ៦៦០ លាននាក់ភាគច្រើនក្មេងៗ ស្របពេលដែលទំហំសេដ្ឋកិច្ចអាស៊ានស្ថិតនៅលំដាប់លេខរៀងទី ៧ របស់ពិភពលោក ផលិតផលអាមេរិកក្លាយជាផលិតផលដ៏ពេញនិយមនៅក្នុងតំបន់អាស៊ានដែរ។ ហើយបើយោងតាមរបាយការណ៍ក្រសួងការបរទេសអាមេរិក ទីផ្សារអាស៊ាននេះបានជួយគាំទ្រដល់ការងារប្រជាជនអាមេរិកកន្លះលានឯណោះ។ សម្រាប់អាស៊ាន អាមេរិកជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ចដ៏ធំមួយ ហើយអាស៊ានទីផ្សារធំទី៤សម្រាប់ផលិតផលអាមេរិក ហើយអាមេរិកវិញជាទីផ្សារធំលេខរៀងទី៣សម្រាប់អាស៊ាន។
៣.អាស៊ានជាដៃគូសំខាន់ក្នុងដោះស្រាយបញ្ហាសន្តិសុខរួមគ្នា?
ក្រៅពីសេដ្ឋកិច្ច អាស៊ានក៏ជាតួអង្គសំខាន់ដែលអាមេរិកអាចសហការបានក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាសន្តិសុខតំបន់ជាច្រើន។ អាស៊ានមានតួនាទីស្នូល ហើយក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនមិនអាចដោះស្រាយបញ្ហានេះបានឡើយបើគ្មានការសហការជាមួយអាស៊ានទេ។ បញ្ហាសន្តិសុខទាំងនោះរួមមានទាំងភេរវកម្ម ហិង្សាជ្រុលនិយម ប្រែប្រួលអាកាសធាតុ បញ្ហាបំពុលបរិស្ថាន ថាមពល សន្តិសុខអ៊ិនធឺណែត ជួញដូរមនុស្ស ជួញដូរសត្វផ្សៃ ឈើ នេសាទខុសច្បាប់ ការជួញដូរអាវុធនិងការសាយភាពនៃអាវុធមហាប្រល័យ និងចុងក្រោយបញ្ហាជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងថែមទៀត៕