អន្តរជាតិ
គុយបា-អាមេរិក៖ ពីសត្រូវចាស់មកជាដៃគូរបស់អាមេរិក?
× ដំណើរទស្សនកិច្ចប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់ប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា អមដំណើរដោយស្ត្រីទីមួយ និងកូនស្រីរបស់លោកទាំងពីរទៅកាន់គុយបា បើកទំព័រថ្មីនៃទំនាក់ទំនងអាមេរិកជាមួយគុយបា។ មរតកនយោបាយការបរទេសចុងក្រោយនិងសំខាន់បំផុតសម្រាប់លោក ក្នុងការប្តូរពីសត្រូវមកជាមិត្ត និងបង្ខិតឲ្យអាមេរិកកាន់តែជិតគុយបាផង។ ប៉ុន្តែនៅមានឧបសគ្គច្រើនណាស់ដែលរារាំងបំណងរបស់ប្រធាធិបតីស្បែកខ្មៅរូបនេះ ហើយលោកនៅសល់ពេលប៉ុន្មានខែទៀតប៉ុណ្ណោះក្នុងតំណែងជាប្រធានាធិបតី។
ថ្មីៗសូមលើកឡើងពីប្រវត្តិទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសទាំងពីររហូតដល់មានការភ្ជាប់ចំណងការទូត និងដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោក អូបាម៉ា៖
១.ប្រវត្តិទំនាក់ទំនងគុយបា-អាមេរិក
សហរដ្ឋអាមេរិក និងប្រទេសគុយបា បានកាត់ផ្តាច់ទំនាក់ទំនងការទូតជាមួយគ្នានៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៦១ ដោយសហរដ្ឋអាមេរិកបានបិទស្ថានទូតខ្លួនប្រចាំទីក្រុងហាវ៉ាណា និងកាត់ផ្តាច់ទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មជាមួយប្រទេស គុយបា។ ការកាត់ផ្តាច់ចំណងការទូតនេះកើតឡើង២ឆ្នាំ ក្រោយមេដឹកនាំបដិវត្តន៍គុយបា លោក ហ្វីដែល កាស្ត្រូ បានដណ្តើមអំណាច ដោយផ្តួលរំលំរបបដឹកនាំលោក Fulgencio Batista ដែលគាំទ្រដោយអាមេរិក។
ក្រោយចលនាបដិវត្តន៍គុយបាបានក្លាយជារដ្ឋសង្គមនិយមរណបសហភាពសូវៀត ហើយរាល់ក្រុមហ៊ុនឯកជនរបស់អាមេរិកបានក្លាយជាក្រុមហ៊ុនគុយបាដោយគោលនយោបាយជាតូបនីយកម្មរបស់លោក ហ្វីដែល កាស្ត្រូ ហើយទំនាក់ទំនងប្រទេសទាំងកាន់តែវិវត្តិន៍ទៅរកភាពល្អក់ករកខ្លាំងក្រោយសហរដ្ឋអាមេរិក បរាជ័យក្នុងការប៉ុនប៉ងផ្តួលរំលំរបបដឹកនាំលោក កាស្ត្រូនៅក្នុងឆ្នាំ ១៩៦១ ។
អ្វីដែលធ្ងន់ធ្ងរនោះគឺថា ១ឆ្នាំក្រោយបរាជ័យក្នុងការផ្តួលរលំរបបដឹកនាំគុយបា វិបត្តិមីស៊ីលគុយបាបានកើតឡើង ដែលស្ទើរតែធ្វើអោយសង្គ្រាមនុយក្លេអ៊ែរកើតឡើងទៅហើយ។ ប៉ុន្តែពិភពលោកបានរួចផុតពីគ្រោះមហន្តរាយមនុស្សជាតិ ដោយមេដឹកនាំអាមេរិក ចន កែណ្ណឺឌី និងមេដឹកនាំសូវៀត នីគី គ្រូឆេវ បានសម្រេចចុះកិច្ចព្រមព្រៀងមួយដោយអាមេរិកសន្យាថាមិនឈ្លានពានគុយបាទៀតឡើយ ហើយអាមេរិកសម្រេចដកនុយក្លេអ៊ែរពីតួកគី។ សហភាពសូវៀតក៏ឯកភាពដកកាំជ្រួចនុយក្លេអ៊ែរពីគុយបាដូចគ្នាដែរ។
ប៉ុន្តែស្របពេលទំនាក់ទំនងប្រទេសទាំងពីរអាមេរិកនិងគុយបាត្រូវបានកាត់ផ្តាច់ សភាសហរដ្ឋអាមេរិកបានសម្រេចដាក់ទណ្ឌកម្មនិងហ៊ុមព័ទ្ធសេដ្ឋកិច្ចគុយបា ដែលធ្វើអោយប្រទេសនេះប្រឈមមុខវិបត្តិខ្វះខាតផលិតផលប្រើប្រាស់ ហើយសេដ្ឋកិច្ចរីកលូតលាស់ទៅមុខយឺតយ៉ាវបំផុត។
២. គុយបាពីសត្រូវក្លាយជាមិត្ត......?
ជាង ៥ទសវត្សរ៍ក្រោយកាត់ផ្តាច់ទំនាក់ទំនងការទូត សហរដ្ឋអាមេរិកបានសម្រេចបង្កើតទំនាក់ទំនងការទូតជាថ្មីជាមួយសត្រូវចាស់របស់ខ្លួននៅតំបន់អាមេរិកឡាទីន គុយបា នាខែ ធ្នូ ឆ្នាំ ២០១៤ ។ មុនមានការឈានទៅដល់ការឯកភាពគ្នាបង្កើតចំណងការទូតឡើងវិញ ប្រធានាធិបតីអាមេរិកលោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា បានជជែកពិភាក្សាពីទំនាក់ទំនងនិងការដោះលែងអ្នកទោសជាមួយប្រមុខរដ្ឋគុយបាលោក រ៉ាអ៊ូល កាស្ត្រូ ដែលឡើងកាន់តំណែងក្រោយឆ្នាំ២០០៦ ក្រោយបងប្រុសលោក ហ្វីដែល កាស្ត្រូ ចុះចេញពីតំណែងដោយបញ្ហាសុខភាព។ ក្រោយពិភាក្សាគ្នាអស់ពេលយូរគួរសម មេដឹកនាំគុយបា សម្រេចដោះលែងជនជាតិអាមេរិកពីរនាក់ ជាថ្នូរនិងការដោះលែងប្រជាជនគុយបា បីនាក់ដោយអាជ្ញាធរអាមេរិក។ ភ្លាមៗនោះដែរ លោក អូបាម៉ា មិនមានស្ទាក់ស្ទើរក្នុងការបង្កើតចំណងការទូតជាមួយរដ្ឋាភិបាលក្រុងហាវ៉ាណាឡើងវិញ ដោយទុកកិច្ចការអោយរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស ចន ឃឺរី ចាត់ចែងការងារបន្ទាប់ និងបើកស្ថានទូតអាមេរិកឡើយវិញនៅគុយបា។ ការផ្លាស់ប្តូរពីសត្រូវមកជាមិត្តនៅពេលនេះបានធ្វើអោយពិភពលោកចាប់អារម្មណ៍ជាខ្លាំង ហើយបណ្តាប្រទេសភាគច្រើននៅតំបន់អាមេរិកឡាទីនបានបង្ហាញការសាទរចំពោះការបង្កើតចំណងការទូតរឡើងវិញវាងប្រទេសទាំងពីរផង។
តាមពិតទៅសញ្ញាដែលបញ្ជាក់ពីការប្រែប្រួលនៃទំនាក់ទំនងរវាងក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន និងក្រុងហាវ៉ាណាកើតឡើងតាំងពីពេលលោក អូបាម៉ា ឡើងកាន់តំណែងក្នុងឆ្នាំ ២០០៩ នៅពេលនោះរដ្ឋាភិបាលអាមេរិកបានសម្រេចបញ្ចប់ការហាមឃាត់ការធ្វើដំណើរទៅកាន់ប្រទេសគុយបា។ មួយវិញទៀតកាលពីឆ្នាំ ២០១៣ក្នុងកម្មវិធីបុណ្យសពអតីតមេដឹកនាំអាហ្វ្រិកខាងត្បូងលោក នេលសុន មិនដេឡា លោក អូបាម៉ា បានចាប់ដៃនិងជជែកជាមួយមេដឹកនាំគុយបាលោក រ៉ាអ៊ូល កាស្ត្រូ ថែមទៀតផង។
នៅក្នុងខែមេសាឆ្នាំ ២០១៥ ក្រោយប្រកាសស្តារចំណងការទូត មេដឹកនាំទាំងពីរបានចាប់ដៃគ្នាជាថ្មីនៅប្រទេសប៉ាណាម៉ា នៅពេលដែលលោក ទៅចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាមេរិក។ តាមពិតទៅ ការជួយឲ្យសត្រូវចាស់សម័យសង្គ្រាមត្រជាក់ប្រែមកជាមិត្ត គួរអរគុណ សម្តេចប៉ាបបុរីវ៉ាទីកង់ ហ្វ្រង់ស៊ីស និងប្រទេសកាណាដា ។
៣. មរតកនយោបាយការបរទេសលោក អូបាម៉ា ចំពោះគុយបា ប្រឈមឧបសគ្គច្រើន
ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោក បារ៉ាក់ អូបាម៉ា និងស្រី្តទីមួយ ទៅកាន់គុយបាថ្ងៃ ទី២០ ខែមីនានេះជាដំណើរទស្សនកិច្ចប្រវត្តិសាស្ត្រពិតប្រាកដដែលមិនធ្លាប់មានពីមុនក្នុងរយៈពេល ជិត៩០ឆ្នាំកន្លងមក។ លោក អូបាម៉ា រំពឹងក្នុងចិត្តថា មរតកនយោបាយការបរទេសនិងការប្រឹងប្រែងរបស់លោកនឹងអាចផ្សះផ្សានិងលុបចោលរាល់អតីតកាលល្អក់ករក ហើយត្រួសត្រាយផ្លូវសម្រាប់មិត្តភាពស្អិតល្មួតនៃគុយបានិងអាមេរិកផង។ លោកនឹងជួបជជែកពិភាក្សាជាមួយមេដឹកនាំគុយបា លោក រ៉ាអ៊ូល កាស្ត្រូ ក្នុងពេលលោកស្ថិតនៅគុយបាផងដែរ។
តាមពិតទៅ ប្រធានាធិបតីអាមេរិកមុនៗក៏ប្រឹងប្រែងដូចគ្នាដែរ ពោលគឺប្រឹងប្រែងធ្វើយ៉ាងណាផ្តួលរំលំរបបដឹកនាំផ្តាច់ការគ្រួសារត្រកូលកាស្ត្រូនៅគុយបា។ អាមេរិកប្រើប្រាស់ទាំងចលនារដ្ឋប្រហារ ទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ច ហ៊ុមព័ទ្ធសេដ្ឋកិច្ច ជាដើម្បីធ្វើឲ្យរដ្ឋាភិបាលគុយបា រង្គោះរង្គើ ប៉ុន្តែចុងក្រោយបរាជ័យរហូត។
ត្រលប់មកវិញ ទោះបីទស្សនកិច្ចរបស់លោក អូបាម៉ា សំខាន់យ៉ាងណាក្តី ឧបសគ្គច្រើនណាស់ដែលរារាំងការឆ្ពោះទៅមុខនៃទំនាក់ទំនងរដ្ឋទាំងពីរ។ កន្លងមក អាមេរិកបានសម្រេច ដកគុយបាចេញពីបញ្ជីរដ្ឋគាំទ្រភេរវជន អនុញ្ញាតឲ្យមានការហោះហើរទៅគុយបា និងប្រជាជនអាមេរិកទៅកំសាន្តនៅគុយបា បាន។ ហើយក្រុងវ៉ាស៊ីនតោន ក៏បើកផ្លូវឲ្យមានការចរាចរណ៍ដឹកទំនិញតាមសមុទ្រ ហើយអ្នកជំនួញអាមេរិកអាចដាក់ទុនរកស៊ីនៅគុយបា បានចំពោះជំនួញធុនតូច។
តែស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅគុយបា នៅតែបញ្ហាចម្បង និងជាឧសគ្គក្នុងការពង្រឹងទំនាក់ទំនងជាមួយគុយបាឲ្យកាន់តែជិតស្និទ្ធ។ បណ្តាអ្នកសាធារណរដ្ឋបង្ហាញការយល់ឃើញផ្ទុយស្រឡះពីលោក អូបាម៉ា ចំពោះការភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងជាមួយគុយបាពេលនេះ ព្រោះវាមិនបានបង្ហាញថាអាមេរិកយកចិត្តទុកពីសិទ្ធិមនុស្សទេ ។ ខណៈដែល លោក អូបាម៉ា រំពឹងថា ការភ្ជាប់ទំនាក់ទំនងជាមួយគុយបា នឹងជួយឲ្យគុយបា ផ្លាស់ប្តូរទៅរកសង្គមមួយដែលបើកចំហរ គោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងអនុវត្តនយោបាយកំណែទម្រង់សេដ្ឋកិច្ចជាដើម អ្នកសាធារណរដ្ឋយល់ថា វាមិនមែនជានយោបាយសមស្របសម្រាប់គុយបា ទេ។
លោក មានពេលប៉ុន្មានខែទៀតប៉ុណ្ណោះ ដើម្បីអនុវត្តគោលនយោបាយរបស់ខ្លួនដែលនៅមិនទាន់សម្រេចបាន។ គេមិនដឹងថាអ្នកណានឹងឡើងកាន់តំណែងប្រធានាធិបតីថ្មីឡើយ។ បើសិនមកពីបក្សប្រជាជនធិបតេយ្យដូចជាលោកស្រី ហ៊ីឡារី គ្លីនតុន មិនមែនជាបញ្ហាចោទឡើយ។ តែបើសិនជាប្រធានាធិបតីថ្មីមកពីបក្សសាធារណរដ្ឋវិញនោះ នយោបាយអាមេរិកចំពោះគុយបានឹងផ្លាស់ប្តូរជាក់ជាមិនខាន។
ចំណែកភាគី គុយបាវិញហាក់នៅតែប្រុងប្រយ័ត្ន ចំពោះនយោបាយងាកមករកគុយបានេះដែរ។ មេដឹកនាំគុយបានខ្លាចថា បញ្ហានឹងកើតមានឡើង ហើយអាមេរិកនឹងឆ្លៀតឱកាសផ្តួលរំលំរបបដឹកនាំបច្ចុប្បន្នទៀត៕
Tag:
គុយបា
អាមេរិក
បារ៉ាក់ អូបាម៉ា
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com