ភ្នំពេញ៖ កេរ្តិ៍ដំណែលវប្បធម៌ សំណង់ប្រាសាទដ៏មហិមា និងស្នាដៃយ៉ាងច្រើន ដែលដូនតាខ្មែរ បានបន្សល់ទុកដល់ខ្មែរជំនាន់ក្រោយ គឺជាអ្វីដែលយុវជនជំនាន់ថ្មី យកទៅនិយាយពេញៗមាត់ថា មានមោទនភាពជាតិខ្មែរ ដែលមានដូនតាមានភាពវៃឆ្លាត និងមានគំនិត ចេះថែរក្សាទុករបស់មានតម្លៃទុកឲ្យកូនចៅ។ ចំណែក ពលរដ្ឋខ្មែរបច្ចុប្បន្នវិញ តើពួកគេ បានធ្វើអ្វីខ្លះ ដើម្បីបង្ហាញមោទនភាពជាតិ?
ពាក្យថា មោទនភាពជាតិខ្មែរ គឺត្រូវបានគេផ្សព្វផ្សាយនៅតាមបទចម្រៀង និងប្រព័ន្ធផ្សាយព្រោងព្រាត ដើម្បីលើកសរសើរពីស្នាដៃដូនតាខ្មែរ ដែលបានបន្សល់សម្បត្តិវប្បធម៌ សម្បត្តិធម្មជាតិ និងគំនិតច្នៃប្រឌិតជាច្រើន មិនអាចកាត់ថ្លៃបាន។ មិនមែនតែប្រជាជនខ្មែរទេ ដែលបានកោតសរសើរពីភាពរុងរឿងរបស់ខ្មែរនាសម័យអង្គរ ប៉ុន្តែ ជនបរទេស ក៏ច្រណែននឹងកូនចៅខ្មែរជំនាន់ថ្មីនេះ ដែលមានបុព្វបុរសបន្សល់ស្នាដៃយ៉ាងច្រើនសម្បើមបែបនេះ។
ស្នាដៃទាំងនេះរួមមាន៖ សំណង់ប្រាសាទអង្គរវត្តដែលបានបញ្ចូលជាបេតិកភណ្ឌពិភពលោក និងប្រាសាទតូចធំជាច្រើនទៀត ព្រមទាំងចម្លាក់ល្អប្រណិតរាប់រយរាប់ម៉ឺនផ្ទាំងដែលបញ្ជាក់ពីគំនិតច្នៃប្រឌិតខ្ពស់ជាដើម។ ក្រៅពីសម្បត្តិវប្បធម៌ បុព្វបុរសខ្មែរ ពិតជាបានបន្សល់សម្បត្តិធម្មជាតិដូចជា ព្រៃព្រឹក្សា ភ្នំ ជ្រលង ជ្រោះ ទឹកទន្លេ សមុទ្រ និងធនធានរ៉ែជាច្រើនប្រភេទ។ ទាំងនេះ គឺសុទ្ធសឹងជាមោទនភាពជាតិសម្រាប់ដូនតាខ្មែរ។ កម្ពុជាកាលពីអតីតកាលត្រូវបានគេលើកឡើថា មានសក្តានុពលសេដ្ឋកិច្ចខ្លាំង មានគំនិតច្នៃប្រឌិតខ្ពស់។ល។
ចុះពលរដ្ឋខ្មែរបច្ចុប្បន្នវិញ តើពួកគេបានធ្វើអ្វីខ្លះជាមោទនភាពជាតិ?
ទូកទៅ កំពង់នៅ គឺជាពាក្យស្លោកបុរាណ ដែលបង្រៀនដល់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរ ឲ្យខិតខំកសាងស្នាដៃ និងសមិទ្ធផល សម្រាប់ទុកឲ្យអ្នកជំនាន់ក្រោយ។ ខ្មែរជំនាន់ដើម បានបូជាកម្លាំងកាយចិត្តយ៉ាងច្រើនមហាសាល ដើម្បីទុកស្នាដៃជាប្រយោជន៍ដល់ខ្មែរជំនាន់ក្រោយ។ វត្ថុដ៏មានតម្លៃទាំងនេះ គឺកំពុងតែផ្តល់ផលដល់មនុស្សជំនាន់ក្រោយ។ ហេតុនេះ ទើបមនុស្សខ្មែរសម័យនេះ តែងលើកសរសើរមិនដាច់ពីមាត់ថា ពិតជាមោទនភាពណាស់ ដែលបានកើតមកជាកូនខ្មែរ។ ប៉ុន្តែ សំណួរដែលលំបាកឆ្លើយនោះ តើខ្មែរសម័យនេះ បានធ្វើអ្វីខ្លះជាមោទនភាពជាតិ?
ចម្លើយទៅនឹងសំណួរ គឺពិតជាមាន ក្នុងនោះមានដូចជា៖ សំណង់អាគារតូចធំៗរីកដូចផ្សិតនៅរាជធានីភ្នំពេញ និងបណ្តាខេត្តដែលមានសក្តានុភាពសេដ្ឋកិច្ចមួយចំនួន ការអភិវឌ្ឍហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធច្រើនស្អេកស្កះ និងកំណើនសេដ្ឋកិច្ចមួយឆ្នាំៗ ជាង៧ភាគរយជាដើម។ ទាំងអស់នេះ គឺសុទ្ធសឹងជាមោទនភាពសម្រាប់កម្ពុជា បន្ទាប់ពីរួចផុតពីរបបអាវខ្មៅអស់រយៈពេលជាង៣០ឆ្នាំនេះ។
បើគេធ្វើការប្រៀបធៀបកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន ទៅនឹងកម្ពុជាកាលពី៣០ឆ្នាំមុនវិញ គេអាចនិយាយបានថា កម្ពុជាពិតជាមានភាពរីកចម្រើនខ្លាំង ដូចជា ជីវភាពប្រជាជនធូរធារជាងមុន ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធច្រើនជាងមុន សំណង់អាគារកាន់តែច្រើន និងទំនើបជាងមុន និងធនធានមនុស្សមានច្រើនជាងមុន។ តែប្រសិនបើគេប្រៀបធៀបជាមួយប្រទេសក្បែរខាងទាំងសេដ្ឋកិច្ច និងធនធានមនុស្សវិញ កម្ពុជា ទំនងជាប្រសើរជាងឡាវ និងភូមា តែអាចអន់ជាងវៀតណាម ថៃ និងបណ្តាប្រទេសដទៃទៀតនៅក្នុងតំបន់អាស៊ាន។
បើក្រឡេកមើលបរិមាណយុវជនដែលមានវ័យពេញកម្លាំងវិញ កម្ពុជាមានច្រើន តែពួកគេភាគច្រើន គឺជាយុវជនដែលមិនសូវមានជំនាញពិតប្រាកដ។ លើសពីនេះ យុវជនទាំងនោះ មិនអាចស្វែងរកការងារធ្វើនៅក្នុងស្រុកដែលមានចំណូលសមរម្យបាននោះទេ។ ជាក់ស្តែង យុវជនខ្មែររាប់ម៉ឺនាក់ បានសម្រុកទៅធ្វើការនៅប្រទេសថៃ កូរ៉េខាងត្បូង ម៉ាឡេស៊ី និងប្រទេសដទៃជាច្រើនពេសពេញពិភពលោកដោយលក់កម្លាំងពលកម្ម។
ចំណែកការផលិតធនធានមនុស្សរបស់កម្ពុជាវិញ គឺមានចំនួនច្រើនក្នុងរយៈពេលពីរទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះ។ តែអ្វីដែលអ្នកវិនិយោគរអ៊ូនោះ គឺធនធានមនុស្សកម្ពុជាមួយចំនួន មិនទាន់មានជំនាញច្បាស់លាស់។ ជាក់ស្តែង មាននិស្សិតជាច្រើន ដែលបញ្ចប់បរិញ្ញាបត្រ គ្មានការងារធ្វើ។ ហើយមួយចំនួនទៀត បានធ្វើការងារខុសជំនាញ និងទទួលបានប្រាក់បៀវត្សរ៍ទាប។
ដោយឡែក បើគេក្រឡេកទៅមើលធនធានធម្មជាតិកម្ពុជាវិញ ដូចជា ព្រៃឈើ និងធនធានរ៉ែ ត្រូវបានសង្គមស៊ីវិល អះអាងថា កំពុងត្រូវបានបំផ្លិចបំផ្លាញយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ វិនាសកម្មព្រៃឈើ បានធ្វើឲ្យកម្ពុជា មានការប្រែប្រួលអាកាសធាតុយ៉ាងខ្លាំង ក្នុងរយៈពេលចុងក្រោយនេះ។ ក្នុងនោះរួមមាន៖ ការកើនឡើងកំដៅ ខ្សល់កន្ទ្រាក់ ខ្សល់ព្យុះ និងទឹកជំនន់ជាដើម។ អង្គការសង្គមស៊ីវិល ធ្លាប់បានអះអាងថា ការកាប់ព្រៃឈើ បានកើតឡើងក្នុងរូបភាពដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច។ លើសពីនេះ ពួកគេរកឃើញថា ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច មិនត្រូវតែធ្វើបាត់បង់ព្រៃឈើប៉ុណ្ណោះទេ តែបានបង្កើតឲ្យមានជម្លោះដីធ្លីរវាងពលរដ្ឋ និងក្រុមហ៊ុនអភិវឌ្ឍន៍។ តាមរបាយការណ៍ អង្គការលីកាដូរកន្លងមក ពលរដ្ឋខ្មែរដែលរងគ្រោះព្រោះជម្លោះដីធ្លីមានរហូតដល់ជាង៧០ម៉ឺននាក់។
ចំណែកវិស័យពាណិជ្ជកម្មវិញ កម្ពុជាមានអតុល្យភាពជញ្ជីងពាណិជ្ជកម្ម ពោលគឺកម្ពុជានាំចូលច្រើន តែនាំទំនិញចេញទៅក្រៅប្រទេសតិច។ កម្ពុជានាំចេញអង្ករ កៅស៊ូ ពោត ដំឡូង និងសម្លៀកបំពាក់ជាដើម និងនាំចូលមកវិញ ដូចជា គ្រឿងបច្ចេកវិទ្យា គ្រឿងចក្រ គ្រឿងសំណង់ និងចំណីអាហារ ជាដើម។
បើក្រឡេកមើលវិស័យកសិកម្មនៅកម្ពុជាវិញ កសិករខ្មែរជាង៨៥ភាគរយរស់នៅដោយការធ្វើស្រែចម្ការ។ ប៉ុន្តែ កសិករមួយចំនួនធំ មិនទាន់ទទួលបានប្រព័ន្ធស្រោចស្រពគ្រប់គ្រាន់នៅឡើយទេ មានន័យថា គឺពួកគេនៅបន្តធ្វើស្រែពឹងលើទឹកភ្លៀង។ លើសពីនេះ ថ្វីដ្បិតកម្ពុជា ត្រូវបានគេប្រសិទ្ធនាមឲ្យថា ជាប្រទេសកសិកម្ម ប៉ុន្តែ កម្ពុជាកំពុងនាំចូលបន្លែ ត្រី និងសាច់ យ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ពីប្រទេសជិតខាង ដើម្បីផ្គត់ផ្គង់តម្រូវការរបស់ប្រជាជនកម្ពុជា។
ដោយឡែកចំពោះកម្រិតអំពើពុករលួយរបស់កម្ពុជាវិញ បើយោងតាមរបាយការណ៍ «សន្ទស្សន៍នៃការយល់ឃើញពីអំពើពុករលួយ» (The Corruption Perceptions Index) នៃអង្គការតម្លាភាពអន្តរជាតិស្តីពីចំណាត់ថ្នាក់អំពើពុករលួយឆ្នាំ២០១៥ កម្ពុជាស្ថិតក្នុងចំណាត់ថ្នាក់លេខរៀងទី១៥០ក្នុងចំណោមប្រទេសសរុប១៦៨ ។ បើប្រៀបធៀបចំណាត់ថ្នាក់នេះទៅនឹងបណ្តាប្រទេសរបស់អាស៊ាននោះ កម្ពុជាស្ថិតនៅចំណាត់ថា្នក់ទាបជាងគេ ពោលគឺកម្រិតនៃអំពើពុករលួយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា គឺច្រើនជាងគេ។
ចំណែកការរស់នៅប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាវិញ របាយការណ៍សន្ទស្សន៍សុខដុមនីយកម្មឆ្នាំ២០១៥ ឬហៅជាភាសាអង់គ្លេសថា (Prosperity Index) ត្រូវបានសិក្សាដោយវិទ្យាស្ថាន (Legatum Institute) មានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុង (London) ចក្រភពអង់គ្លេស បានដាក់ចំណាត់ថ្នាក់ប្រទេសកម្ពុជា លេខ ១១២ ក្នុងចំណោមប្រទេសទាំងអស់ ១៤២ ។ ចំណាត់ថ្នាក់នេះបង្ហាញថា ភាពសុខដុមរមនារបស់ពលរដ្ឋខ្មែរក្នុងជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃនៅមានកម្រិតទាបនៅឡើយ បើធៀបទៅនឹងប្រទេសដទៃទៀតនៅក្នុងសមាគមអាស៊ាន។
ងាកមកឆ្លើយទៅសំណួរដែលសួរថា តើកម្ពុជាបច្ចប្បន្នប្រសើរជាង ឬអន់ជាងកម្ពុជាកាលពីអតីតកាលនោះ គេពិតជាពិបាករកចម្លើយឲ្យច្បាស់ពិតប្រាកដណាស់ តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ គេអាចសន្និដ្ឋានបានថា កម្ពុជានាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ គឺមានការរីកចម្រើនជាងកម្ពុជានាពេលអតីតកាល ប៉ុន្តែបើប្រៀបធៀបនឹងប្រទេសក្នុងតំបន់ និងពិភពលោក កម្ពុជាហាក់ពុំទាន់មានការរីកចម្រើនជឿនលឿនខ្លាំងនោះទេ៕