ពីនេះ ពីនោះ
«សិល្បៈបង្កើតគំនិត និងការចំអក» ជាវិធីបង្រៀនរបស់ទស្សនវិទូសូក្រាត
×![]()
ដោយ: ថ្មីៗ
សូក្រាត (SOCRATE) មានវិធីបង្រៀនពីរយ៉ាងគឺ «សិល្បៈបង្កើតគំនិត និងការចំអក»។ បង្កើតគំនិត គឺចំពោះមនុស្សសាមញ្ញដែលមិនចេះអួតអាង ហើយដឹងថាខ្លួនគ្មានចេះអ្វីសោះ។ ចំណែក ការប្រើវិធីចំអក គឺចំពោះពួកសូហ្វីស (ពួកទស្សនវិជ្ជាមួយក្រុមដែលប្រឆាំង និងទស្សនវិជ្ជារបស់សូក្រាត) ដែលជាអ្នកអួតអាងមានជំនឿថា ខ្លួនមានចំណេះសកល។ ឃ្លាចំបងរបស់សូក្រាតស្តីពីទស្សនវិជ្ជាគឺ «ខ្ញុំដឹងតែមួយមុខគត់គឺ គ្មានចេះអ្វីសោះ»។
ទស្សនវិជ្ជារបស់សូក្រាតច្រើនអប់រំបែបលិសវិជ្ជា៖
១. ត្រូវយល់ពីដំណើរប្រព្រឹត្តទៅនៃធម្មជាតិ
២. ត្រូវយល់អ្វីដែលនៅជិតយើង មុននឹងយល់អ្វីដែលឆ្ងាយពីយើង
៣. ត្រូវស្គាល់ខ្លួនឯងដោយខ្លួនឯង
៤. ត្រូវដុសខាត់ព្រលឹងឲ្យបានប្រសើរជាងដុសខាត់សរីរៈ
៥. ត្រូវនិយមប្រើពាក្យថា «ខ្ញុំមិនចេះអ្វីសោះ»
៦. ត្រូវជជែកគ្នា ដើម្បីរកការពិតព្រោះការជជែកជាវិធីបង្កើតគំនិត
លទ្ធផលដែលល្អ ជាលទ្ធផលដែលបានទទួលការរិះគន់រួចហើយ
១. សូក្រាតពោលថា ពុំមាននណាម្នាក់ កាចដោយចេតនាទេ។ មនុស្សម្នាក់ៗសុទ្ធតែមានបំណងល្អ តែបើប្រែជាអាក្រក់វិញ គឺពិតជាមានបុព្វហេតុដូចជា បុព្វហេតុផ្ទាល់ខ្លួន ឬក្រៅខ្លួន។ តែចំពោះប្លាតុង វិញយល់ថា មនុស្សកើតមកមានអកប្បកិរិយាខុសៗគ្នា ខ្លះល្អ ខ្លះអាក្រក់ ខ្លះស្លូត ខ្លះកាចតាមនិស្ស័យធម្មជាតិ។
២. ក្នុងតម្លៃសីលធម៌សូក្រាតចេញមុខប្រឆាំងនឹងពួកសូហ្វីស ដែលចូលចិត្តយកពាក្យសម្តីទៅប្រើផ្លូវខុស ហើយធ្វើអកប្បកិរិយាដូចជាអ្នកចេះដឹងច្រើន។
៣. សូក្រាត ជាមនុស្សថ្មី ចំឡែកដែលបានក្លាយជាទស្សនវិទូគំរូមួយរូបសម្រាប់ជំនាន់ក្រោយ។ គេតែងនិយាយថា «សូក្រាតជាបុរសនៃក្រុងអាតែន ដែលមានរូបអាក្រក់ ហើយល្អជាងគេបំផុត»៕
[ដកស្រង់ពីសៀវភៅ មេរៀនសង្ខេបទស្សនវិជ្ជាថ្នាក់ទី១១ ដែលរៀបរៀងដោយសាស្ត្រាចារ្យ នង ប៊ុនហេង]
ទស្សនវិជ្ជារបស់សូក្រាតច្រើនអប់រំបែបលិសវិជ្ជា៖
១. ត្រូវយល់ពីដំណើរប្រព្រឹត្តទៅនៃធម្មជាតិ
២. ត្រូវយល់អ្វីដែលនៅជិតយើង មុននឹងយល់អ្វីដែលឆ្ងាយពីយើង
៣. ត្រូវស្គាល់ខ្លួនឯងដោយខ្លួនឯង
៤. ត្រូវដុសខាត់ព្រលឹងឲ្យបានប្រសើរជាងដុសខាត់សរីរៈ
៥. ត្រូវនិយមប្រើពាក្យថា «ខ្ញុំមិនចេះអ្វីសោះ»
៦. ត្រូវជជែកគ្នា ដើម្បីរកការពិតព្រោះការជជែកជាវិធីបង្កើតគំនិត
លទ្ធផលដែលល្អ ជាលទ្ធផលដែលបានទទួលការរិះគន់រួចហើយ
១. សូក្រាតពោលថា ពុំមាននណាម្នាក់ កាចដោយចេតនាទេ។ មនុស្សម្នាក់ៗសុទ្ធតែមានបំណងល្អ តែបើប្រែជាអាក្រក់វិញ គឺពិតជាមានបុព្វហេតុដូចជា បុព្វហេតុផ្ទាល់ខ្លួន ឬក្រៅខ្លួន។ តែចំពោះប្លាតុង វិញយល់ថា មនុស្សកើតមកមានអកប្បកិរិយាខុសៗគ្នា ខ្លះល្អ ខ្លះអាក្រក់ ខ្លះស្លូត ខ្លះកាចតាមនិស្ស័យធម្មជាតិ។
២. ក្នុងតម្លៃសីលធម៌សូក្រាតចេញមុខប្រឆាំងនឹងពួកសូហ្វីស ដែលចូលចិត្តយកពាក្យសម្តីទៅប្រើផ្លូវខុស ហើយធ្វើអកប្បកិរិយាដូចជាអ្នកចេះដឹងច្រើន។
៣. សូក្រាត ជាមនុស្សថ្មី ចំឡែកដែលបានក្លាយជាទស្សនវិទូគំរូមួយរូបសម្រាប់ជំនាន់ក្រោយ។ គេតែងនិយាយថា «សូក្រាតជាបុរសនៃក្រុងអាតែន ដែលមានរូបអាក្រក់ ហើយល្អជាងគេបំផុត»៕
[ដកស្រង់ពីសៀវភៅ មេរៀនសង្ខេបទស្សនវិជ្ជាថ្នាក់ទី១១ ដែលរៀបរៀងដោយសាស្ត្រាចារ្យ នង ប៊ុនហេង]
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
«ស្មើរនេះ», «ថ្មើរនេះ» និង«ថ្មារនេះ» មួយណាត្រូវ?
ភ្នំពេញ 5 ថ្ងៃ
