ពីនេះ ពីនោះ
«មាន់ពងលើស្រូវ តែងតែស៊ីស្រូវ»មិនបញ្ជាក់ថា គ្រប់បុគ្គលមានឱកាសសុទ្ធតែពុករលួយទេ
×![]()
ភ្នំពេញ៖ សុភាសិតខ្មែរមួយបានលើកឡើងថា«មាន់ពងលើស្រូវ តែងតែស៊ីស្រូវ» ត្រូវបានគេបកស្រាយច្រើន នៅក្នុងន័យថា នៅក្នុងការកាន់ការងារអ្វី គ្រប់បុគ្គលគឺតែងតែកេងចំណេញពីការងារនោះ។ ប៉ុន្តែអ្វីដែលជាលក្ខណៈពិសេសនៃសុភាសិតនេះ? តើវិសាលភាពអត្ថន័យនៃសុភាសិតនេះមានព្រំដែនកម្រឹតណា?
ផ្ដើមចេញពីការនិយាយ ពីសភាពធម្មជាតិរបស់មាន់ គឺតែងតែពងនៅក្នុងសំបុក។ ប្រសិនបើម្ចាស់ មិនរៀបចំសំបុកឲ្យវាទេ កន្លែងដាក់ស្រូវគឺជាទីតាំងល្អបំផុតសម្រាប់វា។ ហេតុនេះហើយបានជានៅតាមស្រុកស្រែចម្ការពេលមាន់រកពង គឺវាតែងតែស្វែងរកជង្រុកស្រូវ បាវដាក់ស្រូវ ដើម្បីកាយធ្វើកន្លែងសម្រាប់ពងរបស់វា។ បន្ថែមពីនេះ ក៏មានហេតុផលមួយចំនួន ដែលចាំបាច់មាន់វាទៅរកកន្លែងទាំងនេះ ព្រោះបន្ទាប់ពីពងអស់ គឺវាចាប់ផ្ដើមក្រាបពង ហើយក្នុងខណៈដែលវាក្រាបពង គ្រប់មាន់ទាំងអស់វាមិនទៅណាផ្ដេសផ្ដាស់នោះទេ។ ព្រោះដើម្បីបង្ហប់កំដៅ និងរក្សាកំដៅពងឲ្យបានល្អ ដែលអាចឲ្យពងទាំងអស់ភ្ញាសបានទាំងអស់ ឬនៅរក្សាពងពីការវាយប្រហាពីសត្វនានាជាដើម។ ចំណែកការរកចំណីវិញទៀតសោត ប្រសិនបើម្ចាស់មិនដាក់ឲ្យ យូរៗទើបវាចុះទៅរកម្ដង ប៉ុន្តែវារកមិនឆ្ងាយពីកន្លែងសំបុកវានោះទេ។ ប៉ុន្តែប្រសិនបើមានស្រូវជាច្រើននៅជិតជាចំណីហើយ នោះវាមិនចាំបាច់ទៅរកទីឆ្ងាយនោះទេ គឺវាស៊ីស្រូវតែម្ដង។
និយាយពីធម្មជាតិពង និងការភ្ញាស់ពងរបស់សត្វមាន់នោះគឺរឿងមួយ ដែលមិនគួរឆ្ងល់នោះទេ។ ប៉ុន្តែ នៅពេលដែលចាស់បុរាណលោកបានលើកឡើងថា«មាន់ពងលើស្រូវ តែងតែស៊ីស្រូវ» នោះអត្ថន័យរបស់លោកមិនត្រឹមតែសំដៅដល់ធម្មជាតិរបស់សត្វមាន់នោះទេ។ ក្នុងអត្ថន័យនៃសុភាសិតខ្មែរមួយនេះ ចាស់បុរាណលោកបានប្រដូចសត្វមាន់ទៅ មនុស្សដែលកាន់ការនៅកន្លែងណាមួយ កាលណាគេស្ទាបស្ទង់ដឹងក្រលុកក្រលៀត គឺគេដឹងថាត្រង់ណាអាចទាញយកប្រយោជន៍បាន គេក៏កេងយកប្រយោជន៍ ពីកន្លែងនោះភ្លាម។ ឧទាហរណ៍ អ្នកគ្រប់គ្រង ឬអ្នកកាន់ការងាររដ្ឋមួយចំនួន គេចេះធ្វើបញ្ជី ចេញ ចូល ចុះឡើង គេក៏អាចលៃលករកកម្រៃបានតាមរយៈអំពើខ្មៅងងឹត។ អ្នកខ្លះទៀតធ្វើការលើ គម្រោងណាមួយ ឆ្លៀតរៀបចំធ្វើយ៉ាងណាដើម្បីឲ្យខ្លួនឯងបានទទួលផល។ មូលហេតុបែបនេះហើយដែលចាស់បុរាណលោកហ៊ានអះអាងថា ជាការពិត ធម្មជាតិឬសារជាតិរបស់មនុស្សគឺចង់បាន ដើម្បីជាប្រយោជន៍ដល់ខ្លួន។ ចំណែកការធ្វើការងារទៀតសោត បើសិនកន្លែងណាមួយមិនបានផ្ដល់ប្រយោជន៍ឲ្យគេ គឺគេមិនធ្វើឡើយ។ ប៉ុន្តែអ្វីដែលខុសគឺរបៀប ដើម្បីទទួលបានប្រយោជន៍នោះគឺមានវិធីផ្សេងៗគ្នា។
ត្រឡប់មកពិចារណាអំពីសុភាសិតខ្មែរថា«មាន់ពងលើស្រូវ តែងតែស៊ីស្រូវ» បើនិយាយជាមួយសត្វមាន់គឺត្រូវ ព្រោះវារស់នៅក្រោមទម្លាប់បែបសភាវគតិ ដោយគ្មានសមត្ថភាពគិតថា ពេលវាស៊ីទៅត្រូវម្ចាស់ ឬមនុស្សវាយវានោះទេ គឺដឹងត្រឹមថាស្រូវគឺជាចំណី សម្រាប់វា។ ផ្ទុយមកវិញ បើនិយាយពីមនុស្ស បើគ្រាន់តែបុគ្គលធ្វើការកន្លែងខ្លាញ់ ក្តោបត្តាប់គម្រោង កាន់ការងារល្អ មានតួនាទីធំ ហើយចោទថា ពួកគាត់សុទ្ធតែមានល្បិច ក្នុងការកេងចំណេញផលប្រយោជន៍ ពុករលួយ នោះវាជាការគិតមួយដែលគ្មានមូលដ្ឋានសច្ចភាព។
ទោះជាយ៉ាងណា សុភាសិតខ្មែរមួយនេះ មិនអាចទាញសេចក្ដីអះអាងថា ផ្ដល់ភាពសច្ចផ្នែកគំនិត និងតថភាពទាំងស្រុងនោះទេ។ មូលហេតុ គឺដោយសារភាវៈជាមនុស្ស គឺមិនមែនជាភាវៈធម្មតា ដូចភាវៈមានជីវិតផ្សេងទៀតឡើយ។ មនុស្ស គឺជាភាវៈគំនិត នោះមានន័យថាមនុស្សមានការគិតជាមូលដ្ឋាន បូករួមជាមួយការទទួលបានការអប់រំ នោះបានធ្វើឲ្យមនុស្សមានលក្ខណៈពិសេសដោយឡែក ដែលបង្ហាញពីតម្លៃពិតរបស់ខ្លួន។
ហេតុផលនេះ គេអាចនិយាយបានថា សុភាសិតខ្មែរ«មាន់ពងលើស្រូវ តែងតែស៊ីស្រូវ» គឺមានលក្ខណៈគិតបែបអត្តនោម័តិមួយ ទាញចេញពីពិសោធន៍ដោយឡែក បង្កើតសេចក្ដីសន្និដ្ឋានជាសកល ដែលមិនមានភាពត្រឹមត្រូវទាំងស្រុង។ ទោះបី មានការបកស្រាយថា សុភាសិតនេះចង់ប្រៀបធៀបមនុស្សមួយចំនួន ប៉ុន្តែជាអត្ថន័យនៃសុភាសិត មិនបានបញ្ជាក់ថានិយាយពីលក្ខណៈដោយឡែកឡើយ។
ហេតុនេះ ជាវិភាគទាននៃការពិចារណា គេអាចសន្និដ្ឋានបានថា សុភាសិតមួយនេះ គឺមានលក្ខណៈត្រឹមត្រូវជាលក្ខណៈបុគ្គល និងមានភាពដោយឡែក។ ប៉ុន្តែមិនអាចនិយាយក្នុងន័យជារួមបានឡើយ។ ព្រោះសង្គមមនុស្សគឺមានមនុស្សអាក្រក់ មានមនុស្សល្អ មានអ្នកចេះគិត មានអ្នកខ្ជិលគិត មានអ្នកស្រឡាញយុត្តិធម៌ មានអ្នកស្រឡាញ់លាភសក្ការ ហេតុនេះ មិនអាចនិយាយបានទេថា គ្រប់បុគ្គលទាំងអស់ ឲ្យតែមានឱកាសសុទ្ធតែពុករលួយនោះទេ៕
ផ្ដើមចេញពីការនិយាយ ពីសភាពធម្មជាតិរបស់មាន់ គឺតែងតែពងនៅក្នុងសំបុក។ ប្រសិនបើម្ចាស់ មិនរៀបចំសំបុកឲ្យវាទេ កន្លែងដាក់ស្រូវគឺជាទីតាំងល្អបំផុតសម្រាប់វា។ ហេតុនេះហើយបានជានៅតាមស្រុកស្រែចម្ការពេលមាន់រកពង គឺវាតែងតែស្វែងរកជង្រុកស្រូវ បាវដាក់ស្រូវ ដើម្បីកាយធ្វើកន្លែងសម្រាប់ពងរបស់វា។ បន្ថែមពីនេះ ក៏មានហេតុផលមួយចំនួន ដែលចាំបាច់មាន់វាទៅរកកន្លែងទាំងនេះ ព្រោះបន្ទាប់ពីពងអស់ គឺវាចាប់ផ្ដើមក្រាបពង ហើយក្នុងខណៈដែលវាក្រាបពង គ្រប់មាន់ទាំងអស់វាមិនទៅណាផ្ដេសផ្ដាស់នោះទេ។ ព្រោះដើម្បីបង្ហប់កំដៅ និងរក្សាកំដៅពងឲ្យបានល្អ ដែលអាចឲ្យពងទាំងអស់ភ្ញាសបានទាំងអស់ ឬនៅរក្សាពងពីការវាយប្រហាពីសត្វនានាជាដើម។ ចំណែកការរកចំណីវិញទៀតសោត ប្រសិនបើម្ចាស់មិនដាក់ឲ្យ យូរៗទើបវាចុះទៅរកម្ដង ប៉ុន្តែវារកមិនឆ្ងាយពីកន្លែងសំបុកវានោះទេ។ ប៉ុន្តែប្រសិនបើមានស្រូវជាច្រើននៅជិតជាចំណីហើយ នោះវាមិនចាំបាច់ទៅរកទីឆ្ងាយនោះទេ គឺវាស៊ីស្រូវតែម្ដង។
និយាយពីធម្មជាតិពង និងការភ្ញាស់ពងរបស់សត្វមាន់នោះគឺរឿងមួយ ដែលមិនគួរឆ្ងល់នោះទេ។ ប៉ុន្តែ នៅពេលដែលចាស់បុរាណលោកបានលើកឡើងថា«មាន់ពងលើស្រូវ តែងតែស៊ីស្រូវ» នោះអត្ថន័យរបស់លោកមិនត្រឹមតែសំដៅដល់ធម្មជាតិរបស់សត្វមាន់នោះទេ។ ក្នុងអត្ថន័យនៃសុភាសិតខ្មែរមួយនេះ ចាស់បុរាណលោកបានប្រដូចសត្វមាន់ទៅ មនុស្សដែលកាន់ការនៅកន្លែងណាមួយ កាលណាគេស្ទាបស្ទង់ដឹងក្រលុកក្រលៀត គឺគេដឹងថាត្រង់ណាអាចទាញយកប្រយោជន៍បាន គេក៏កេងយកប្រយោជន៍ ពីកន្លែងនោះភ្លាម។ ឧទាហរណ៍ អ្នកគ្រប់គ្រង ឬអ្នកកាន់ការងាររដ្ឋមួយចំនួន គេចេះធ្វើបញ្ជី ចេញ ចូល ចុះឡើង គេក៏អាចលៃលករកកម្រៃបានតាមរយៈអំពើខ្មៅងងឹត។ អ្នកខ្លះទៀតធ្វើការលើ គម្រោងណាមួយ ឆ្លៀតរៀបចំធ្វើយ៉ាងណាដើម្បីឲ្យខ្លួនឯងបានទទួលផល។ មូលហេតុបែបនេះហើយដែលចាស់បុរាណលោកហ៊ានអះអាងថា ជាការពិត ធម្មជាតិឬសារជាតិរបស់មនុស្សគឺចង់បាន ដើម្បីជាប្រយោជន៍ដល់ខ្លួន។ ចំណែកការធ្វើការងារទៀតសោត បើសិនកន្លែងណាមួយមិនបានផ្ដល់ប្រយោជន៍ឲ្យគេ គឺគេមិនធ្វើឡើយ។ ប៉ុន្តែអ្វីដែលខុសគឺរបៀប ដើម្បីទទួលបានប្រយោជន៍នោះគឺមានវិធីផ្សេងៗគ្នា។
ត្រឡប់មកពិចារណាអំពីសុភាសិតខ្មែរថា«មាន់ពងលើស្រូវ តែងតែស៊ីស្រូវ» បើនិយាយជាមួយសត្វមាន់គឺត្រូវ ព្រោះវារស់នៅក្រោមទម្លាប់បែបសភាវគតិ ដោយគ្មានសមត្ថភាពគិតថា ពេលវាស៊ីទៅត្រូវម្ចាស់ ឬមនុស្សវាយវានោះទេ គឺដឹងត្រឹមថាស្រូវគឺជាចំណី សម្រាប់វា។ ផ្ទុយមកវិញ បើនិយាយពីមនុស្ស បើគ្រាន់តែបុគ្គលធ្វើការកន្លែងខ្លាញ់ ក្តោបត្តាប់គម្រោង កាន់ការងារល្អ មានតួនាទីធំ ហើយចោទថា ពួកគាត់សុទ្ធតែមានល្បិច ក្នុងការកេងចំណេញផលប្រយោជន៍ ពុករលួយ នោះវាជាការគិតមួយដែលគ្មានមូលដ្ឋានសច្ចភាព។
ទោះជាយ៉ាងណា សុភាសិតខ្មែរមួយនេះ មិនអាចទាញសេចក្ដីអះអាងថា ផ្ដល់ភាពសច្ចផ្នែកគំនិត និងតថភាពទាំងស្រុងនោះទេ។ មូលហេតុ គឺដោយសារភាវៈជាមនុស្ស គឺមិនមែនជាភាវៈធម្មតា ដូចភាវៈមានជីវិតផ្សេងទៀតឡើយ។ មនុស្ស គឺជាភាវៈគំនិត នោះមានន័យថាមនុស្សមានការគិតជាមូលដ្ឋាន បូករួមជាមួយការទទួលបានការអប់រំ នោះបានធ្វើឲ្យមនុស្សមានលក្ខណៈពិសេសដោយឡែក ដែលបង្ហាញពីតម្លៃពិតរបស់ខ្លួន។
ហេតុផលនេះ គេអាចនិយាយបានថា សុភាសិតខ្មែរ«មាន់ពងលើស្រូវ តែងតែស៊ីស្រូវ» គឺមានលក្ខណៈគិតបែបអត្តនោម័តិមួយ ទាញចេញពីពិសោធន៍ដោយឡែក បង្កើតសេចក្ដីសន្និដ្ឋានជាសកល ដែលមិនមានភាពត្រឹមត្រូវទាំងស្រុង។ ទោះបី មានការបកស្រាយថា សុភាសិតនេះចង់ប្រៀបធៀបមនុស្សមួយចំនួន ប៉ុន្តែជាអត្ថន័យនៃសុភាសិត មិនបានបញ្ជាក់ថានិយាយពីលក្ខណៈដោយឡែកឡើយ។
ហេតុនេះ ជាវិភាគទាននៃការពិចារណា គេអាចសន្និដ្ឋានបានថា សុភាសិតមួយនេះ គឺមានលក្ខណៈត្រឹមត្រូវជាលក្ខណៈបុគ្គល និងមានភាពដោយឡែក។ ប៉ុន្តែមិនអាចនិយាយក្នុងន័យជារួមបានឡើយ។ ព្រោះសង្គមមនុស្សគឺមានមនុស្សអាក្រក់ មានមនុស្សល្អ មានអ្នកចេះគិត មានអ្នកខ្ជិលគិត មានអ្នកស្រឡាញយុត្តិធម៌ មានអ្នកស្រឡាញ់លាភសក្ការ ហេតុនេះ មិនអាចនិយាយបានទេថា គ្រប់បុគ្គលទាំងអស់ ឲ្យតែមានឱកាសសុទ្ធតែពុករលួយនោះទេ៕
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
