ជាតិ
ស្វែងយល់ពីក្រុមឧទ្ទាម Anti-Balaka ដែលវាយប្រហារលើទ័ពមួកខៀវកម្ពុជា និងម៉ារ៉ុក
×![]()
ជម្លោះប្រដាប់អាវុធនៅសាធារណរដ្ឋអាហ្វ្រិកកណ្តាលជាជម្លោះស្មុគស្មាញបំផុតមួយ។ តាមពិតទៅជម្លោះសាសនាសុទ្ធសាធដែលបង្កឡើងដោយក្រុមប្រដាប់អាវុធពីរក្រុមដែលម្ខាងជាអ្នកប្រកាន់សាសនាឥស្លាម និងម្ខាងទៀតជាតំណាងក្រុមអ្នកកាន់គ្រឹស្ត។ ពួកគេបន្តសងសឹកគ្នាទៅវិញទៅមក និងព្យាយាមដណ្តើមអំណាចគ្រប់គ្រងប្រទេសរៀងៗខ្លួន។
នៅឆ្នាំ ២០១២ ក្រុម Seleka ដែលជាក្រុមឧទ្ទាមតំណាងឲ្យប្រជាជនម៉ូស្លីមស្ថិតនៅភាគខាងជើង បានចាប់ផ្តើមចេញប្រយុទ្ធប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់រដ្ឋធានី Bangui។ ក្រុម Seleka នេះមានសមាជិកភាគច្រើនជាក្រុមប្រជាជនម៉ូស្លីម និងបណ្តាក្រុមនយោបាយដែលមិនពេញចិត្តអតីតប្រធានាធិបតី Francois Bozize ដែលតំណាងឲ្យក្រុមអ្នកកាន់សាសនាគ្រឹស្តនោះ។ ក្រោយពេលចំណាយពេលប្រយុទ្ធប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលអស់ជាច្រើនខែ ក្រុមនេះដណ្តើមអំណាចបាននិងផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលលោក Francois Bozize នៅរដ្ឋធានី Bangui នៅខែមីនា ឆ្នាំ ២០១៣។ មេដឹកនាំក្រុមឧទ្ទាមដែលតំណាងឲ្យប្រជាជនម៉ូស្លីមនេះឈ្មោះ Michel Djotodia ប្រកាសខ្លួនជាប្រធានាធិបតីកាលនោះ។
ប៉ុន្តែបន្ទាប់ក្រុមឧទ្ទាម Seleka ដណ្តើមកាន់កាប់រដ្ឋាភិបាលបាន ចលនាក្រុមសកម្មប្រយុទ្ធ (និងបណ្តាញក្រុមភេរវជន) ដែលជាអ្នកប្រកាន់សាសនាគ្រឹស្តគាំទ្រប្រធានាធិបតី Francois Bozize និងមានឈ្មោះថា Anti-Balaka បានចេញមុខប្រយុទ្ធម្តង។ ពួកគេជាតំណាងឲ្យប្រជាជនគ្រឹស្តនៅភាគខាងត្បូងប្រទេស ហើយពួកគេមានគោលដៅប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលដែលគ្រប់គ្រងដោយក្រុមម៉ូស្លីម Seleka។ នេះក៏ដោយសារគេបារម្ភពីបញ្ហាប្រឈមដូចជាការរើសអើង ដោយសារសាសនា និងរងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញជាដើម។
ប៉ុន្តែមិនយូរប៉ុន្មានឡើយ លោក Michel Djotodia ដែលដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលនេះបានប្រកាសរំលាយក្រុមឧទ្ទាម Seleka ចោលដើម្បីឈានទៅបង្កើតសន្តិភាពនៅក្នុងប្រទេស។ នៅឆ្នាំ ២០១៤ ប្រធានាធិបតីបណ្តោះអាសន្នដែលជាស្ត្រីដំបូងបំផុតលោកស្រី Catherine Samba-Panza ត្រូវបានគេជ្រើសរើសជាផ្លូវការឲ្យគ្រប់គ្រងប្រទេសដែលគ្មានច្បាប់ទម្លាប់នេះរហូដល់ដើមឆ្នាំ២០១៦ ។ លោកស្រីជាមនុស្សម្នាក់ដែលមាននិន្នាការកណ្តាលនិយមនិងជាមនុស្សអព្យាក្រឹត។ ដូច្នេះហើយគ្រប់គ្នារំពឹងថា លោកស្រីអាចធ្វើជាប្រធានាធិបតី និងជាអ្នកផ្សះផ្សាជម្លោះសាសនាដ៏ស្មុគស្មាញនេះបាន។
ត្រឡប់មកវិញ ទោះជាក្រុមឧទ្ទាម Seleka ត្រូវបានគេប្រកាសរំលាយចោលក៏ដោយ ក្រុមប្រដាប់អាវុធខ្លះមិនពេញចិត្តចំពោះការសម្រេចចិត្តនេះឡើយ ដែលវាបានបង្កឲ្យមានការបែកបាក់ផ្ទៃក្នុងផង។ ខ្លះសុខចិត្តចូលរួមជាមួយកងកម្លាំងរដ្ឋាភិបាលថ្មី ខ្លះក៏សុខចិត្តបន្តកាន់អាវុធធ្វើជាក្រុមឧទ្ទាមទ័ពព្រៃសងសឹកក្រុមសកម្មប្រយុទ្ធគ្រឹស្ត Anti-Balaka ទៀត។
ចំណែកក្រុមសកម្មប្រយុទ្ធដែលកាន់សាសនាគ្រឹស្ត Anti-Balaka ដែលតាំងខ្លួនជាអ្នកប្រឆាំងក្រុមម៉ូស្លីមនោះបន្តសកម្មភាពវាយប្រហារនិងធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើបណ្តាសហគមន៍ម៉ូស្លីមនៅទូទាំងប្រទេស។ ដូច្នេះហើយទើបក្រុមនេះបន្តសងសឹកគ្នាទៅវិញទៅមកជាមួយក្រុមប្រដាប់អាវុធ Seleka មួយចំនួនដែលមិនចូលរួមជាមួយទាហានរដ្ឋាភិបាលខាងលើនោះ។ បើតាមក្រុមសិទ្ធិមនុស្សក្រុមប្រដាប់អាវុធទាំងពីរសុទ្ធតែបានប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋប្រឆាំងមនុស្សជាតិដូចគ្នា។
ដោយសារស្ថានការណ៍កាន់តែធ្ងន់ធ្ងរព្រោះការប្រយុទ្ធមិនមានថមថយ នៅខែមេសាឆ្នាំ ២០១៤ ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិបានសម្រេចបង្កើតកងម្លាំងថែរក្សាសន្តិភាព MINUSCA (The UN Multidimensional Integrated Stabilization Mission in the Central African Republic) ដែលមានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយសហភាពអាហ្វ្រិក និងកម្លាំងបារាំងដែលមានវត្តមាននៅទីនោះស្រាប់។
នៅដើមឆ្នាំ ២០១៦ ដូចបានគ្រោងទុក ការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីត្រូវបានរៀបចំឡើង។ លោកស្រី Catherine Samba-Panza ចុះចេញពីតំណែង ហើយប្រធានាធិបតីថ្មី Faustin-Archange Touadéraឡើងកាន់កាប់ប្រទេសវិញម្តងនៅខែមីនាឆ្នាំ ២០១៦។ លោក Touadera ដែលធ្លាប់បម្រើការងារជានាយករដ្ឋមន្ត្រីកាលពីឆ្នាំ ២០០៨ ដល់ឆ្នាំ ២០១៣ បានដាក់ចេញគោលនយោបាយផ្សះផ្សាជាតិនិងទទូចឲ្យក្រុមឧទ្ទាមចូលរួមបង្កើតសន្តិភាពដោយរំសាយអាវុធផងដែរ ប៉ុន្តែក្រុមសកម្មប្រយុទ្ធអតីតក្រុម Seleka និងក្រុម Anti-Balaka សុទ្ធតែពហិកាចូលរួមក្នុងដំណើរស្វែងរកសន្តិភាពនេះ។ហេតុនេះហើយរដ្ឋាភិបាលក្រុង Bangui ដែលបានទទួលការជ្រោមជ្រែងពីសហគមន៍អន្តរជាតិនៅតែមិនមានអំណាចពេញលេញគ្រប់គ្រងប្រទេសទាំងមូលនៅឡើយ។
គេនៅឃើញ ក្រុមសកម្មប្រយុទ្ធទាំងពីរខាងលើដែលនៅមានអាវុធក្នុងដៃបន្តប្រព្រឹត្តអំពើហិង្សាប្រដាប់អាវុធ និង វាយប្រហារលើក្រុមកងកម្លាំងរក្សាសន្តិភាព ក្រុមការងារមនុស្សធម៌ ជាហូរហែរ និងបង្កឲ្យសណ្តាប់ធ្នាប់និងសន្តិសុខធ្លាក់ដុនដាបកាន់តែអាក្រក់ទៅ។ នៅខែមករាឆ្នាំ ២០១៧ ក្រុមទាហានរក្សាសន្តិភាពពីរនាក់ត្រូវបានក្រុមឧទ្ទាមសម្លាប់។ នៅថ្ងៃចន្ទទី ៨ ខែ ឧសភា ក្រុមឧទ្ទាម Anti-Balaka បានវាយប្រហារលើកងកម្លាំងថែរក្សាសន្តិភាព MINUSCA ដែលបណ្តាលឲ្យកងទ័ពមួកខៀវខ្មែរ៤នាក់ស្លាប់ របួស១នាក់ រីឯទ័ពម៉ារ៉ុក បាត់ខ្លួន១នាក់ និងរបួស៧នាក់។ ជាមួយគ្នានេះ ភាគីខាងឧទ្ទាម ត្រូវបានរាយការណ៍ថា ស្លាប់៨នាក់៕
នៅឆ្នាំ ២០១២ ក្រុម Seleka ដែលជាក្រុមឧទ្ទាមតំណាងឲ្យប្រជាជនម៉ូស្លីមស្ថិតនៅភាគខាងជើង បានចាប់ផ្តើមចេញប្រយុទ្ធប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលស្របច្បាប់រដ្ឋធានី Bangui។ ក្រុម Seleka នេះមានសមាជិកភាគច្រើនជាក្រុមប្រជាជនម៉ូស្លីម និងបណ្តាក្រុមនយោបាយដែលមិនពេញចិត្តអតីតប្រធានាធិបតី Francois Bozize ដែលតំណាងឲ្យក្រុមអ្នកកាន់សាសនាគ្រឹស្តនោះ។ ក្រោយពេលចំណាយពេលប្រយុទ្ធប្រឆាំងរដ្ឋាភិបាលអស់ជាច្រើនខែ ក្រុមនេះដណ្តើមអំណាចបាននិងផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលលោក Francois Bozize នៅរដ្ឋធានី Bangui នៅខែមីនា ឆ្នាំ ២០១៣។ មេដឹកនាំក្រុមឧទ្ទាមដែលតំណាងឲ្យប្រជាជនម៉ូស្លីមនេះឈ្មោះ Michel Djotodia ប្រកាសខ្លួនជាប្រធានាធិបតីកាលនោះ។
ប៉ុន្តែបន្ទាប់ក្រុមឧទ្ទាម Seleka ដណ្តើមកាន់កាប់រដ្ឋាភិបាលបាន ចលនាក្រុមសកម្មប្រយុទ្ធ (និងបណ្តាញក្រុមភេរវជន) ដែលជាអ្នកប្រកាន់សាសនាគ្រឹស្តគាំទ្រប្រធានាធិបតី Francois Bozize និងមានឈ្មោះថា Anti-Balaka បានចេញមុខប្រយុទ្ធម្តង។ ពួកគេជាតំណាងឲ្យប្រជាជនគ្រឹស្តនៅភាគខាងត្បូងប្រទេស ហើយពួកគេមានគោលដៅប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាលដែលគ្រប់គ្រងដោយក្រុមម៉ូស្លីម Seleka។ នេះក៏ដោយសារគេបារម្ភពីបញ្ហាប្រឈមដូចជាការរើសអើង ដោយសារសាសនា និងរងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញជាដើម។
ប៉ុន្តែមិនយូរប៉ុន្មានឡើយ លោក Michel Djotodia ដែលដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលនេះបានប្រកាសរំលាយក្រុមឧទ្ទាម Seleka ចោលដើម្បីឈានទៅបង្កើតសន្តិភាពនៅក្នុងប្រទេស។ នៅឆ្នាំ ២០១៤ ប្រធានាធិបតីបណ្តោះអាសន្នដែលជាស្ត្រីដំបូងបំផុតលោកស្រី Catherine Samba-Panza ត្រូវបានគេជ្រើសរើសជាផ្លូវការឲ្យគ្រប់គ្រងប្រទេសដែលគ្មានច្បាប់ទម្លាប់នេះរហូដល់ដើមឆ្នាំ២០១៦ ។ លោកស្រីជាមនុស្សម្នាក់ដែលមាននិន្នាការកណ្តាលនិយមនិងជាមនុស្សអព្យាក្រឹត។ ដូច្នេះហើយគ្រប់គ្នារំពឹងថា លោកស្រីអាចធ្វើជាប្រធានាធិបតី និងជាអ្នកផ្សះផ្សាជម្លោះសាសនាដ៏ស្មុគស្មាញនេះបាន។
ត្រឡប់មកវិញ ទោះជាក្រុមឧទ្ទាម Seleka ត្រូវបានគេប្រកាសរំលាយចោលក៏ដោយ ក្រុមប្រដាប់អាវុធខ្លះមិនពេញចិត្តចំពោះការសម្រេចចិត្តនេះឡើយ ដែលវាបានបង្កឲ្យមានការបែកបាក់ផ្ទៃក្នុងផង។ ខ្លះសុខចិត្តចូលរួមជាមួយកងកម្លាំងរដ្ឋាភិបាលថ្មី ខ្លះក៏សុខចិត្តបន្តកាន់អាវុធធ្វើជាក្រុមឧទ្ទាមទ័ពព្រៃសងសឹកក្រុមសកម្មប្រយុទ្ធគ្រឹស្ត Anti-Balaka ទៀត។
ចំណែកក្រុមសកម្មប្រយុទ្ធដែលកាន់សាសនាគ្រឹស្ត Anti-Balaka ដែលតាំងខ្លួនជាអ្នកប្រឆាំងក្រុមម៉ូស្លីមនោះបន្តសកម្មភាពវាយប្រហារនិងធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើបណ្តាសហគមន៍ម៉ូស្លីមនៅទូទាំងប្រទេស។ ដូច្នេះហើយទើបក្រុមនេះបន្តសងសឹកគ្នាទៅវិញទៅមកជាមួយក្រុមប្រដាប់អាវុធ Seleka មួយចំនួនដែលមិនចូលរួមជាមួយទាហានរដ្ឋាភិបាលខាងលើនោះ។ បើតាមក្រុមសិទ្ធិមនុស្សក្រុមប្រដាប់អាវុធទាំងពីរសុទ្ធតែបានប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋប្រឆាំងមនុស្សជាតិដូចគ្នា។
ដោយសារស្ថានការណ៍កាន់តែធ្ងន់ធ្ងរព្រោះការប្រយុទ្ធមិនមានថមថយ នៅខែមេសាឆ្នាំ ២០១៤ ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិបានសម្រេចបង្កើតកងម្លាំងថែរក្សាសន្តិភាព MINUSCA (The UN Multidimensional Integrated Stabilization Mission in the Central African Republic) ដែលមានកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយសហភាពអាហ្វ្រិក និងកម្លាំងបារាំងដែលមានវត្តមាននៅទីនោះស្រាប់។
នៅដើមឆ្នាំ ២០១៦ ដូចបានគ្រោងទុក ការបោះឆ្នោតប្រធានាធិបតីត្រូវបានរៀបចំឡើង។ លោកស្រី Catherine Samba-Panza ចុះចេញពីតំណែង ហើយប្រធានាធិបតីថ្មី Faustin-Archange Touadéraឡើងកាន់កាប់ប្រទេសវិញម្តងនៅខែមីនាឆ្នាំ ២០១៦។ លោក Touadera ដែលធ្លាប់បម្រើការងារជានាយករដ្ឋមន្ត្រីកាលពីឆ្នាំ ២០០៨ ដល់ឆ្នាំ ២០១៣ បានដាក់ចេញគោលនយោបាយផ្សះផ្សាជាតិនិងទទូចឲ្យក្រុមឧទ្ទាមចូលរួមបង្កើតសន្តិភាពដោយរំសាយអាវុធផងដែរ ប៉ុន្តែក្រុមសកម្មប្រយុទ្ធអតីតក្រុម Seleka និងក្រុម Anti-Balaka សុទ្ធតែពហិកាចូលរួមក្នុងដំណើរស្វែងរកសន្តិភាពនេះ។ហេតុនេះហើយរដ្ឋាភិបាលក្រុង Bangui ដែលបានទទួលការជ្រោមជ្រែងពីសហគមន៍អន្តរជាតិនៅតែមិនមានអំណាចពេញលេញគ្រប់គ្រងប្រទេសទាំងមូលនៅឡើយ។
គេនៅឃើញ ក្រុមសកម្មប្រយុទ្ធទាំងពីរខាងលើដែលនៅមានអាវុធក្នុងដៃបន្តប្រព្រឹត្តអំពើហិង្សាប្រដាប់អាវុធ និង វាយប្រហារលើក្រុមកងកម្លាំងរក្សាសន្តិភាព ក្រុមការងារមនុស្សធម៌ ជាហូរហែរ និងបង្កឲ្យសណ្តាប់ធ្នាប់និងសន្តិសុខធ្លាក់ដុនដាបកាន់តែអាក្រក់ទៅ។ នៅខែមករាឆ្នាំ ២០១៧ ក្រុមទាហានរក្សាសន្តិភាពពីរនាក់ត្រូវបានក្រុមឧទ្ទាមសម្លាប់។ នៅថ្ងៃចន្ទទី ៨ ខែ ឧសភា ក្រុមឧទ្ទាម Anti-Balaka បានវាយប្រហារលើកងកម្លាំងថែរក្សាសន្តិភាព MINUSCA ដែលបណ្តាលឲ្យកងទ័ពមួកខៀវខ្មែរ៤នាក់ស្លាប់ របួស១នាក់ រីឯទ័ពម៉ារ៉ុក បាត់ខ្លួន១នាក់ និងរបួស៧នាក់។ ជាមួយគ្នានេះ ភាគីខាងឧទ្ទាម ត្រូវបានរាយការណ៍ថា ស្លាប់៨នាក់៕
Tag:
ឯកសារ
ឧទ្ទាម Anti-Balaka
កងទ័ពមួកខៀវ
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
«ស្មើរនេះ», «ថ្មើរនេះ» និង«ថ្មារនេះ» មួយណាត្រូវ?
ភ្នំពេញ 3 ថ្ងៃ
