២៨ ឆ្នាំក្រោយព្រឹត្តិការណ៍សម្លាប់រង្គាលបាតុករនៅធានអានមេន

អន្តរជាតិ

នយោបាយអន្តរជាតិ

២៨ ឆ្នាំក្រោយព្រឹត្តិការណ៍សម្លាប់រង្គាលបាតុករនៅធានអានមេន

04, Jun 2017 , 10:48 am

រូបភាព

ដោយ: សៅ ផលនិស្ស័យ (Sao Phal Niseiy)

ទោះរយៈពេល ២៨ ក៏ដោយ ព្រឹត្តិការណ៍តក់ស្លុតសម្លាប់រង្គាលក្រុមបាតុករនៅក្នុងទីលានធានអានមេន (Tiannmen)នៅតែរសើបខ្លាំងសម្រាប់មេដឹកនាំចិន។ រដ្ឋាភិបាលនិងបក្សកម្មុយនីស្តចិនប្រាកដណាស់ មិនចង់លឺការលើកឡើងបញ្ហាសម្លាប់រង្គាលនៅធានអានមេនទៀតឡើយ ហើយរាល់ឆ្នាំគ្មានប្រជាជនណាអាចប្រារព្ធខួបរំលឹកឬកាន់ទុក្ខចំពោះអ្នកស្លាប់ជាសាធារណៈបានឡើត។ រដ្ឋាភិបាលចិននៅតែធ្វើមិនដឹងមិនលឺ និងព្យាយាមធ្វើសព្វគ្រប់បែបយ៉ាងាដើម្បីលុបបំបាត់ការយល់ឃើញថាចិនអនុវត្តគោលនយោបាយព្រៃផ្សៃប្រឆាំងប្រជាជនខ្លួន និងបំបាត់ចោលប្រវត្តិសាស្ត្រអាក្រក់នេះមិនឲ្យក្មេងជំនាន់ក្រោយដឹងលឺឡើយ។ ដូច្នេះការឈានទៅបញ្ចប់និទណ្ឌភាព និងស្វែងរកការទទួលខុសត្រូវចំពោះការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរនៅតែជាសុបិន។

ថ្ងៃនេះជាខួបលើកទី ២៨ នៃព្រឹត្តិការណ៍ធានអានមេន ដែលជាថ្ងៃរដ្ឋាភិបាលចិនសម្លាប់រង្គាលប្រជាជនខ្លួននៅកណ្តាលក្រុងប៉េកាំងដោយប្រើប្រាស់កម្លាំងទ័ព។ ថ្វីបើកន្លងហួស ជិតបីទសវត្សរ៍ក៏ដោយ ស្លាកស្នាមឈឺចាប់នេះមិនបានរលាយបាត់ពីក្នុងចិត្តប្រជាជនចិនដែលបាត់បង់បងប្អូនក្នុងព្រឹត្តិការណ៍នេះឡើយ។ ពួកគេនៅទន្ទឹងរង់ចាំយុត្តិធម៌ និងប្រឹងប្រែងទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលចិនទទួលខុសត្រូវចំពោះការសម្លាប់រង្គាលប្រជាជនខ្លួនឯងនេះ។ ទោះជារដ្ឋាភិបាលចិនបច្ចុប្បន្នដឹកនាំដោយលោក ស៊ី ជិនភីង ហាក់ព្យាយាមគាំទ្រនយោបាយបើកចំហរ និងព្យាយាមប្រឆាំងអំពើពុករលួយក្នុងជួរថ្នាក់ដឹកនាំចិនក្តី គេមិនឃើញមានសញ្ញាណាមួយបញ្ជាក់ថា លោកមានឆន្ទៈបញ្ចប់និទណ្ឌភាពរាប់ទសវត្សរ៍នៅចិននេះឡើយ។

-ការសម្លាប់រង្គាលនៅទីលានធានអានមេន កើតឡើងដូចម្តេច?

ថ្ងៃសម្លាប់រង្គាលនៅទីលាន ធានអានមេន (Tiananmen Square) ដោយអាជ្ញាធរចិនកើតមានឡើង បន្ទាប់ពីមានចលនាគាំទ្ររបបប្រជាធិបតេយ្យចេញផុសផុលក្នុងទីក្រុងប៉េកាំង និងបណ្តាទីក្រុងជាច្រើនទូទាំងប្រទេសចិន។

ដឹងស្រាប់ហើយឆ្នាំ ១៩៨៩ ចលនាបាតុកម្មប្រឆាំងនឹងរបបកុម្មុយនីស្ត និងការដឹកនាំដោយបក្សកុម្មុយនីស្តមួយនោះ កើតឡើងក៏ដោយសារតែមានការជះឥទ្ធិពលពីការចុះខ្សោយរៀបនឹងដួលរលំនៃរបបកុម្មុយនីស្តនៅតំបន់អឺរ៉ុប ការដួលរលំនៃជញ្ជាំងប៊ែកឡាំង ហើយមានសហភាពសូវៀតចុះខ្សោយទៅៗទៀតនោះ។ ចលនាបាតុកម្មនេះមុនដំបូងឡើយគឺកើតឡើងនៅខែសភា ហើយមានអ្នកចូលរួមរហូតដល់ជិត ១លាននាក់ បន្តធ្វើបាតុកម្ម នៅតាមដងវិថីនានា ដែលអូសបន្លាយរយៈពេលជាងបីសប្តាហ៍។ គោលដៅនៃបាតុកម្មអហិង្សានេះគឺដើម្បីដាក់សម្ពាធអោយមេដឹកនាំគណបក្សកុម្មុយនីស្តចិនលាលែងពីតំណែង និងធ្វើកំណែទម្រង់នយោបាយទទួលយកលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យផ្តល់សិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ និងបោសសម្អាតអំពើពុករលួយជាដើម។

ឆ្លើយតបបញ្ហានេះ មេដឹកនាំចិនកាលនោះលោក តេង ស៊ាវពីង បានប្រកាសដាក់ប្រទេសស្ថិតក្រោមច្បាប់អាជ្ញាសឹក និងពង្រាយទ័ពចន្លោះ ពីរសែន ទៅបីសែននាក់នៅក្នុងទីក្រុង រួមមានទាំងរថក្រោះ និងឧទ្ធម្ភាគចក្រជាច្រើនគ្រឿងថែមទៀតផង។ ក្រោយមកនៅល្ងាចថ្ងៃ ៣មិថុនា ក្រុមទាហានសម្រេចប្រើអាវុធបាញ់លើក្រុមបាតុករដែលគ្មានអាវុធ និងប្រើរថក្រោះជាន់កម្ទេចលើតង់ដែលសិស្សនិស្សិតដែលជាបាតុករកំពុងសម្រាកនៅក្នុងនោះ។ ដោយអត់ទ្រាំនឹងការប្រើប្រាស់ហិង្សាសាហាវឃោរឃៅនេះមិនបាន ប្រជាពលរដ្ឋខ្លះបានសម្រេចតបតវិញដោយវាយប្រហារលើក្បួនរថយន្តយោធា និងដុតកម្ទេចរថក្រោះយោធាវិញដែរ។

នៅពេលព្រឹកថ្ងៃទី ៤ មិថុនា ឳពុកម្តាយជនរងគ្រោះក៏រងការវាយប្រហារពីក្រុមទាហានថែមទៀតខណៈពួកគេកំពុងដើរតាមដងផ្លូវរកមើលកូនខ្លួនដែលរងរបួស ឬស្លាប់នោះ។ក្រុងប៉េកាំងក៏បានសម្រេចបង្ក្រាបរាល់ចលនាប្រឆាំងទូទាំងប្រទេសក្រោមលេសប្រឆាំងបដិវត្តន៍។ អាជ្ញាធរចិនបានចាប់ខ្លួន និងកាត់ទោសរាល់អ្នកពាក់ព័ន្ធចលនាប្រឆាំងនេះដោយចោទប្រកាន់ពួកគេពីបទបំផ្លាញសណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈនិងដុតកម្ទេចទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋជាដើម។

គួររំលឹកថា ក្រោយមានព្រឹត្តិការណ៍នេះ ខាងកាកបាទក្រហមអន្តជាតិចិនបញ្ជាក់ថាមានមនុស្ស យ៉ាងហោចណាស់មួយពាន់នាក់បានស្លាប់ និងប្រមាណមួយម៉ឺននាក់ត្រូវបានចាប់ខ្លួន។ គ្មានឡើយការទទួលខុសត្រូវចំពោះការសម្លាប់រង្គាលនេះ ហើយអ្វីដែលសំខាន់រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងនៅតែមិនមានឆន្ទៈក្នុងការស៊ើបអង្កេតនិងនាំអ្នកពាក់ព័ន្ធមកកាត់ទោសតាមច្បាប់ដើម្បីរកយុត្តិធម៌ជូនអ្នកស្លាប់និងអ្នករងគ្រោះផ្សេងទៀតដែរ។

-ចិនប្រឹងប្រែងលុបបំបាត់ទង្វើឧក្រិដ្ឋដ៏ព្រៃផ្សៃនៅធានអានមេន

សហគមន៍អន្តរជាតិទាំងមូលបានថ្កោលទោសលើរដ្ឋាភិបាលចិន ដែលបានសម្រេចប្រើប្រាស់អំពើហិង្សាយ៉ាងសាហាវឃោរឃៅប្រឆាំងនឹងប្រជាជនខ្លួន ។ បណ្តាប្រទេសលោកខាងលិច មានអឺរ៉ុប និងអាមេរិក រួមទាំងបណ្តាប្រទេសនៅអាស៊ី នាំគ្នារិះគន់និងថ្កោលទោសមហាយក្សចិនដូចគ្នា ហើយមានប្រទេសខ្លះដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិកបានសម្រេចដាក់ទណ្ឌកម្មប្រឆាំងចិនផងដែរ។ ជានិច្ចជាកាលរដ្ឋាភិបាលចិនបញ្ជាក់ថា ការធ្វើបែបនេះគឺដើម្បីរក្សាស្ថេរភាព និងវិបុលភាពប្រទេសជាតិ ជាពិសេសគឺប្រឆាំងនឹងលោកខាងលិចដែលព្យាយាមរៀបចំធ្វើអោយប្រទេសចិនចុះខ្សោយ និងបែកបាក់គ្នានោះ។ ចិនចោទភ្នាក់ងារ CIA អាមេរិកថាជាអ្នកជួយគាំទ្រ និងជ្រោមជ្រែងចលនាបាតុកម្ម។

តាំងពីកើតរឿងដល់បច្ចុប្បន្នរដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងព្យាយាមកែប្រែស្ថានការណ៍ និងធ្វើយ៉ាងការពារកុំអោយមានការបាត់បង់ជំនឿចិត្តលើបក្សកុម្មុយនីស្ត។ ចិន ព្យាយាមធ្វើកំណែទម្រង់ កំចាត់អំពើពុករលួយ រក្សាកំណើនសេដ្ឋកិច្ចដើម្បីធ្វើអោយជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាជនកាន់តែល្អប្រសើរ ផ្តល់សេរីភាពឯកជន តែហាមដាច់ខាតរិះគន់គណៈបក្សកម្មុយនីស្តចិន។ ដើម្បីលុបការចងចាំទាំងឡាយណាជុំវិញឧក្រិដ្ឋកម្មនេះ ចិននៅតែបន្តរឹតត្បិតសេរីភាពសារព័ត៌មាន សេរីភាពបញ្ចេញមតិ តាមប្រព័ន្ធទំនាក់ទំនងសង្គម ហាមមិនអោយមានការជជែកពីភាក្សាពីព្រឹត្តិការណ៍ ថ្ងៃ ៤ មិថុនា ឬប្រារព្ធទិវារំលឹកខួបជាដើមនោះ។

-រដ្ឋាភិបាលបរទេសចាត់វិធានការប្រឆាំងអ្នករំលោភសិទ្ធិមនុស្សនៅចិន

ខណៈដែលរដ្ឋាភិបាលចិនបន្តព្រងើយកន្តើយចំពោះការទាមទារឲ្យមានការទទួលខុសត្រូវនិងផ្តល់យុត្តិធម៌ដល់ប្រជាជនខ្លួន រដ្ឋាភិបាលនៃប្រទេសចំនួនបានសម្រេចអនុម័តវិធានការមួយចុះចំនួនដែលជំរុញឲ្យមានការទទួលខុសត្រូវចំពោះរាល់ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សទូទាំងពិភពលោក។

ខែធ្នូឆ្នាំ ២០១៦ សភាអាមេរិកបានអនុម័តច្បាប់មួយស្តីពីការទទួលខុសត្រូវសិទ្ធិមនុស្សសាកលដែលវាអនុញ្ញាតឲ្យរដ្ឋបាលអាមេរិកដាក់ទណ្ឌកម្មនិងបដិសេធផ្តល់ទិដ្ឋាការដល់បុគ្គលទាំងឡាយណាដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធ ឬទទួលខុសត្រូវរាល់ការបំពារបំពានសិទ្ធិមនុស្ស។ នៅចក្រភពអង់គ្លេសក៏ដូចគ្នា។ សភាអង់គ្លេសក៏ត្រៀមអនុម័តច្បាប់ស្តីពីការទទួលខុសត្រូវសិទ្ធិមនុស្សដូចគ្នានឹងច្បាប់នៅអាមេរិកដែរ ហើយច្បាប់នេះក៏មានអំណាចបង្កកទ្រព្យសម្បត្តិជនដែលបំពានសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរផងដែរ។

នៅកាណាដាឯណោះវិញ សេចក្តីព្រាងច្បាប់មួយត្រូវបានរៀបចំឡើងកន្លងមកដើម្បីអនុញ្ញាតឲ្យរដ្ឋាភិបាលកាណាអាចដាក់ទណ្ឌកម្មប្រឆាំងរាល់អ្នករំលោភសិទ្ធិមនុស្សបង្កកទ្រព្យសម្បត្តិ និងបដិសេធផ្តល់ទិដ្ឋការដូចគ្នា។ ក្នុងខែឧសភាកន្លងទៅ រដ្ឋាភិបាលកាណាដាបានប្រកាសគាំទ្រសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះពេញទំហឹង៕