អន្តរជាតិ
×![]()
ដោយ៖គី ចំណា
រូបវិទ្យារបស់មេដែក ឬដែកឆក់ដែលភាសាអង់គ្លេសហៅថា«Magnet»ត្រូវបានមនុស្សប្រើប្រាស់តាំងពីសម័យបុរាណកាលមកម្លេះ ជាពិសេសគឺការប្រើប្រាស់ជាត្រីវិស័យក្នុងការកំណត់ទិសដៅនៅពេលធ្វើដំណើរ។ មេរៀនអំពីមេដែកក៏ត្រូវបានគេដាក់បញ្ចូលនៅក្នុងការសិក្សារបស់កុមារតាំងពីថ្នាក់តូចមកម្ល៉េះផងដែរ។ បើមកនិយាយអំពីសម្ភារៈប្រើប្រាស់សព្វថ្ងៃវិញ មេដែកត្រូវបានគេបំពាក់នៅក្នុងឧបករណ៍ផលិតសម្លេង ទូរសព្ទដៃ កុំព្យូទ័រ កង្ហារ រថយន្ត ម៉ូតូ។ល។ ទោះបីជាមេដែកជាវត្ថុមួយដែលត្រូវបានមនុស្សយកមកប្រើប្រាស់ជាប្រចាំក៏ដោយក្តី តែលក្ខណៈរូបវិទ្យារបស់វាក៏នៅតែធ្វើឲ្យមនុស្សមួយចំនួនមានចម្ងល់ ជាពិសេសទៅលើភាពឆក់ទាញរបស់វា។ ខាងក្រោមនេះគឺជាការបកស្រាយចេញពីគេហទំព័រវិទ្យាសាស្ត្រ science.howstuffworks.com ។ 
នៅក្នុងធម្មជាតិ ថ្ម Lodestone ដែលជាប្រភេទមួយនៃថ្ម Magnetite ត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាមេដែកធម្មជាតិដែលខ្លាំងជាងគេ។ វត្ថុដែលអាច ឬមិនអាចផលិតដែនម៉ាញេទិចបានអាស្រ័យទៅលើ«តំបន់ម៉ាញេទិច»ដែលមាននៅក្នុងវត្ថុនោះ ឬហៅថា«Magnetic Domains»។ ដុំលោហៈមួយចំនួនដូចជាដែក នីកែល ឬកូបាល់មានតំបន់ម៉ាញេទិចបែរទៅកាន់ទិសដៅ
ខុសៗគ្នាជាច្រើនកន្លែង។ ការបែរទៅកាន់ទិសដៅខុសៗគ្នានេះធ្វើឲ្យដុំលោហៈទាំងមូលដែលបានរៀបរាប់ខាងលើគ្មាន ឬមានដែនម៉ាញេទិចខ្សោយ។ ហេតុដូចនេះ យើងមិនអាចយកដែកធម្មតាមួយទៅឆក់ទាញដុំដែកធម្មតាមួយទៀតបាននោះទេ។ ប៉ុន្តែនេះពេលដែលដុំដែកធម្មតានោះត្រូវបានគេដាក់នៅជិតមេដែក ដែនម៉ាញេទិចរបស់មេដែកអាចបង្វែតំបន់ម៉ាញេទិចនៅក្នុងដុំដែកនោះពីទិសដៅខុសៗមកកាន់ទិសដៅតែមួយ ដែលអាចធ្វើឲ្យដុំដែកខិតទៅជិតមេដែកបាន។
ដោយមិននិយាយអំពីដំណើរការរបស់«អេឡិចត្រូម៉ាញេទិច» (ដែលជាប្រធានបទស្រដៀងគ្នាមួយផ្សេងទៀត) ដែនម៉ាញេទិចរបស់មេដែក (ដែលភាគច្រើនមានវត្តមាននៅក្នុងល្បែងលេងកុមារ) មានប្រភពមកពីអាតូម (Atom) ដែលជាផង់តូចៗល្អិតខ្លាំងមាននៅក្នុងមេដែកទាំងនោះ។ ចំពោះមេដែក និងពពួកលោហៈ«Ferromagnetic Materials» ឬ «វត្ថុហ្វើរ៉ូម៉ាញេទិច» លក្ខណៈអាតូមរបស់ពួកវាមានភាពខុសគ្នាបន្តិចពីលក្ខណៈអាតូមនៃវត្ថុដែលមិនអាចត្រូវបានឆក់ដោយមេដែក។ វត្ថុហ្វើរ៉ូម៉ាញេទិចគឺជាវត្ថុទាំងឡាយណាដែលអាចត្រូវបានឆក់យកដោយមេដែក និងក៏ជាវត្ថុដែលមានភាពងាយស្រួលក្នុងការត្រូវបានគេបម្លែងឲ្យទៅជាមេដែកផងដែរ។
តើដែនម៉ាញេទិចរបស់មេដែកទាំងនោះមានប្រភពមកពីណាឲ្យពិតប្រាកដ? បើទោះបីជាមានការបកស្រាយដូចខាងលើមែនក្តី ក៏អ្នកជំនាញនៅតែមិនទាន់អាចកំណត់ឲ្យច្បាស់បាននៅឡើយទេថាតើបាតុភូតនេះមានដើមកំណើតមកពីណា និងពីអ្វី។ ចំពោះ«មេដែកធម្មជាតិ» ឬ «Natural Magnet» ដែលកើតឡើងដោយឯកឯង និងមាននៅក្នុងថ្មមួយចំនួន អ្នកជំនាញខ្លះបានសន្មតថាពួកវាកើតឡើងនៅពេលដែលវាត្រូវបានបាញ់ដោយរន្ទះ។ ចំណែកឯអ្នកជំនាញខ្លះទៀតបាននិយាយថា មេដែកធម្មជាតិមានដើមកំណើតតាំងពីកំណកំណើតនៃភពផែនដីមកម្ល៉េះ ពោលគឺនៅពេលដែលម៉ាកម៉ារបស់ផែនដីនៅមានភាពងាយស្រួលក្នុងការបង្វែរទិសដៅម៉ាញេទិចដោយដែនម៉ាញេទិចរបស់ផែនដី។ ចំពោះ«មេដែកផលិតដោយមនុស្ស» ឬ «Man-made magnet» ដែលគេប្រើប្រាស់នៅក្នុងឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិចមួយចំនួនប្រចាំថ្ងៃវិញ ពួកវាត្រូវបានគេផលិតដោយការប្រើប្រាស់វត្ថុហ្វើរ៉ូម៉ាញេទិចដោយដាក់នៅក្រោមឥទ្ធិពលនៃដែនម៉ាញេទិចខ្លាំង នៅក្នុងឧបករណ៍ជំនាញមួយ ដើម្បីឲ្យដែកម៉ាញេទិចតូចៗរបស់លោហៈទាំងនោះ (Magnetic Domains) បែរទៅរកទិសដៅដូចគ្នា បង្កើតបានជាមេដែកអចិន្ត្រៃយ៍ ឬ «Permanent magnet» ។ មេដែកផលិតដោយមនុស្សត្រូវបានគេប្រើប្រាស់នៅក្នុងឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិចប្រចាំថ្ងៃជៀសជាងមេដែកធម្មជាតិ ដោយសារតែមេដែកផលិតដោយមនុស្សអាចបង្កើតកម្លាំងម៉ាញេទិចបានខ្លាំងជាង និងមានតម្លៃធូរថ្លៃនៅក្នុងការផលិត។
នៅក្នុងត្រីវិស័យ គេប្រើប្រាស់ម្ជុលមេដែកធម្មតាសម្រាប់ការចង្អុលទិសដៅ។ មេដែក និងផែនដីមានប៉ូលម៉ាញេទិចចំនួនពីរដូចគ្នា ដែលក្នុងនោះគឺជាប៉ូលជើង (N) និងប៉ូលត្បូង (S) ។ ដោយសារលក្ខណៈធម្មជាតិរបស់មេដែក ប៉ូលដូចគ្នា ដែលនៅជិតគ្នាមានទំនោរក្នុងការរុញគ្នាចេញ ចំណែកឯប៉ូលខុសគ្នាមានទំនោរក្នុងការទាញគ្នាចូល។ ដូច្នោះហើយ នៅក្នុងករណីធម្មតា ប៉ូលខាងត្បូងនៃម្ជុលមេដែកនឹងបែរទៅរកប៉ូលខាងជើងនៃភពផែនដី ចំណែកឯប៉ូលខាងជើងនៃម្ជុលមេដែកនឹងបែរទៅរកប៉ូលខាងត្បូងនៃភពផែនដី បើទោះបីជាអ្នកបែរប្រអប់ត្រីវិស័យទៅកាន់ទិសណាដ៏ដោយ។
នៅក្នុងឧបករណ៍ផលិតសម្លេងមួយចំនួនដូចជាវិទ្យុ មេដែកត្រូវបានគេប្រើប្រាស់ដោយលាយឡំជាមួយនឹងថាមពលអគ្គីសនី។ លំនាំនេះត្រូវបានគេហៅថា «អេឡិចត្រូម៉ាញេទិច» ឬ «Electromagnetism» ។ កម្លាំងអគ្គីសនីមានលទ្ធភាពក្នុងការធ្វើឲ្យមេដែកមានភាពរំញ័រនៅក្នុងកម្រិតច្បាស់លាស់ណាមួយដើម្បីផលិតសម្លេងចេញមកក្រៅជាមួយនឹងកម្រិតហ្វ្រេកង់ខុសៗជាច្រើន។ គេក៏ប្រើប្រាស់លំនាំអេឡិចត្រូម៉ាញេទិចនៅក្នុងកង្ហារ ឬរថយន្តដើរដោយថាមពលអគ្គីសនីមួយចំនួនផងដែរ។ វាដំណើរការជាមួយនឹងការប្រើប្រាស់កម្លាំងអគ្គីសនីទៅលើមេដែកដើម្បីបង្កើតកម្លាំងរង្វិលជុំរបស់ស្លាបកង្ហារ ឬកង់របស់រថយន្ត។
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
«ស្មើរនេះ», «ថ្មើរនេះ» និង«ថ្មារនេះ» មួយណាត្រូវ?
ភ្នំពេញ 4 ថ្ងៃ
