ប្រាសាទ «ភូមិប្រាសាទ» ជាស្ថាបត្យកម្មប្រាសាទបុរាណមួយ ក្នុងចំណោមប្រាសាទជាច្រើន ដែលនៅមានរូបរាងល្អ ក្បូរក្បាច់រចនាយ៉ាងរស់រវើក កម្របានឃើញ ដូចជាផ្តែរទ្វា សសរពេជ្រ សសរផ្អោប និងក្បាច់លម្អជាដើម។ ប្រាសាទនេះ ស្ថិតនៅក្នុងភូមិប្រាសាទ ឃុំប្រាសាទ ស្រុកសន្ទុក ខេត្តកំពង់ធំ ខាងត្បូងទីរួមខេត្តប្រមាណ ២៨គីឡូម៉ែត្រ។

 

ប្រាសាទ«ភូមិប្រាសាទ» ជាឈ្មោះអ្នកស្រុកហៅតគ្នា ដោយសារភ្លេចឈ្មោះដើមរបស់ប្រាសាទចំណាស់មួយនេះ។ ម្យ៉ាងប្រាសាទនេះ ស្ថិតក្នុងបរិវេណនៃវត្តមួយ ឈ្មោះប្រាសាទផងនោះ អ្នកស្រុកក៏នាំគ្នា ហៅថាប្រាសាទនេះថា«ប្រាសាទភូមិប្រាសាទ»។ នេះបើតាមឯកសាររបស់មន្ទីរវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈខេត្តកំពង់ធំ។ប៉ុន្តែបើយោងតាមសិលាចរឹក ប្រាសាទនេះទំនងជាមានឈ្មោះដើមថា “ស្រីសង្ករណារាយន” ដែលជាឈ្មោះរួមបញ្ចូលគ្នារវាងព្រះឥសូរ និងព្រះវិស្ណុ ពោលគឺដូចនឹងឈ្មោះថា«ហិរហរ»ដែរ។ ឯកសារដដែលបញ្ជាក់ដូច្នេះ។

 

ប្រាសាទនេះ កសាងឡើងដើម្បីឧទ្ទិសដល់ព្រហ្មញ្ញសាសនា ក្នុងគ្រឹស្តសករាជ ៧០៦ និងមានរចនាបថកំពង់ព្រះ។ ប៉ុន្តែ គេមិនប្រាកដថាកសាអក្នុងរជ្ជកាលសេ្តចអង្គណាឡើយ  ពោលគឺនៅចន្លោះរជ្ជកាលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី១ (គ.ស ៦៥៧-៦៨១) និងព្រះនាងជ័យទេវី ក្នុងគ.ស ៧១៣។ ប្រាសាទនេះ សង់ឡើងពីឥដ្ឋ មានរាងបួនជ្រុងទ្រវែង បែមុខទៅទិសខាងកើត និងនៅមានរូបរាងល្អ។ អំពីក្បាច់លម្អវិញ ប្រាសាទនេះ នៅសល់ក្បាច់លម្អយ៉ាងរស់រវើក ដូចជា ផ្តែរទ្វា សសរពេជ្រ សសរផ្អោប ក្បាច់លម្អខាងលើជាដើម។
 

 ប្រាសាទ«ភូមិប្រាសាទ» មិនមានលម្អជាទ្វារបញ្ជោត ដូចប្រាសាទដទៃៗទេ តែគេលម្អជញ្ជាំងលាត ទ្រដោយខឿនរាងជាសាជីសូត្រយ៉ាងរវើក។ រីឯនៅលើជញ្ជាំងនីមួយៗ គេរៀបជាក្បាច់សសរផ្អោប លម្អដោយក្បាច់រុក្ខជាតិត្រួតលើគ្នាយ៉ាងប្រណិត។


 

ឯកសាររបស់មន្ទីរវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈខេត្តកំពង់ធំ បានរៀបរាប់ពីប្រណិតភាពនៃក្បាច់រចនានៃប្រាសាទនេះដូច្នេះ៖«ផ្តែរទ្វា លម្អដោយក្បាច់បន្ទាត់ធ្នូ រាងដូចមែកឈើ ខាងចុងផ្តែរគួចទៅលើចូលក្នុងដូវគូតខ្យង។ កណ្តាលជាក្បាច់ស្លឹកឈើ តែធ្លាក់ចេញជាមុខរាហូ។ ខាងក្រោម និងខាងលើផ្តែរ ជាបន្ទះសន្លឹកឈើឆ្លាស់គ្នា។ ផ្តែរនេះ មានទម្រង់ជាផ្តែរទ្វា រចនាបថកំពង់ព្រះ នាស.វ.ទី៨»។ 
 

បើតាមឯកសារដដែល ការលម្អផ្តែរទ្វា នៅសម័យមុនអង្គរបែបនេះ មិនសូវសម្បូរប៉ុន្មានទេ មានតែនៅផ្តែរទ្វារនៅលើប្រាសាទគោករកា ផ្តែរទ្វារប្រាសាទព្រៃក្មេង ផ្តែរទ្វារមកពីសំបូរ-ក្រចេះ និងផ្តែរទ្វាប្រាសាទភ្នំស្រួច។
 

សសរពេជ្រ មានរាងមូលដែលមានការតុបតែងលម្អច្រើន គឺក្បាច់ត្របកផ្កា និងសន្លឹកឈើដែលមានលក្ខណៈផ្ទាល់ នៃរចនាបថកំពង់ព្រះតែម្តង។ តាមជញ្ជាងផ្នែកខាងលើ គេឆ្លាក់ក្បាច់ស្រដៀងកូនប្រាសាទអណ្តែតច្រើនជាន់លើគ្នា ដែលលក្ខណៈបែបនេះ មិនសូវមានឃើញមាននោះទេ។ 


 

នៅប្រាសាទ «ភូមិប្រាសាទ» គេបានរកឃើញបដិមា ហិរហរ មួយអង្គ តម្កល់នៅខាងក្នុងប្រាសាទ ប៉ុន្តែសព្វថ្ងៃនេះ គេបានយករូបបដិមានេះ រក្សាទៅរក្សាទុកនៅសារមន្ទីរជាតិភ្នំពេញ។ បដិមាហិហរនេះ មានក្បាច់លម្អប្រហាក់ប្រហែល ទៅនឹងរូបបដិមានៅប្រាសាទអណ្តែតដែរ។ គេបានរកឃើញចម្លាក់បដិមាហិរហរ នៅក្នុងខេត្តកំពង់ធំ ជាច្រើនកន្លែង ដូចជានៅប្រាសាទអណ្តែត ប្រាសាទភូមិប្រាសាទ និងប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក។


 

លោក ម៉ង់ វ៉ាលី ប្រធានស្តីទីការិយាល័យបេតិកភណ្ឌ ខេត្តកំពង់ធំ បានប្រាប់សារព័ត៌មានThmeythmey25 ឲ្យដឹងថា ប្រាសាទចំណាស់មួយនេះ ក៏ធ្លាប់ទាក់ទាញបានអ្នកទេសចរបានច្រើនដែរជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ លោក ម៉ង់ វ៉ាលី បញ្ជាក់ថា ឆ្នាំកន្លងៗមកមានទេសចរជាតិពី៥០០នាក់ ទៅ៧០០នាក់ និងភ្ញៀវអន្តរជាតិប្រមាណ៥០នាក់ ទៅ ៨០នាក់ផងដែរ។ ប៉ុន្តែបញ្ហាកូវីដ-១៩ ប្រាសាទនេះ ក៏ស្ងាត់អ្នកទស្សនាដែរ៕