១០ឆ្នាំក្រោយការស្លាប់របស់សាដាម ហ៊ូសេន អ៊ីរ៉ាក់នៅតែគ្មានសន្តិភាពនិងបែកខ្ញែក

អន្តរជាតិ

នយោបាយអន្តរជាតិ

១០ឆ្នាំក្រោយការស្លាប់របស់សាដាម ហ៊ូសេន អ៊ីរ៉ាក់នៅតែគ្មានសន្តិភាពនិងបែកខ្ញែក

30, Dec 2016 , 9:19 pm

រូបភាព

មេដឹកនាំអ៊ីរ៉ាក់ Saddam Hussein អំឡុងពេលកាត់ក្ដី

ដោយ: តន ចាន់រិទ្ធារ៉ា

ថ្ងៃទី៣០ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៦ ជាខួបលើកទី១០ ដែលអតីតប្រធានាធិបតី សាដាម ហ៊ូសេន ត្រូវបានតុលាការអ៊ីរ៉ាក់ប្រហារជីវិតនៅថ្ងៃទី៣០ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០០៦ ។ សាដាម ហ៊ូសេន បានគ្រប់គ្រងអ៊ីរ៉ាក់ចាប់ពីខែកក្កដា ឆ្នាំ១៩៧៩ ដល់ខែមេសា ឆ្នាំ២០០៣ ដោយសារការឈ្លានពានរបស់កងទ័ពអាមេរិក ដែលចោទអ៊ីរ៉ាក់ថា កំពុងអភិវឌ្ឍអាវុធប្រល័យលោក។ ១០ឆ្នាំមកនេះ អ៊ីរ៉ាក់ ជួបប្រទះបញ្ហាមិនចេះចប់ ហើយធ្ងន់ធ្ងរបំផុតនោះ គឺការកកើតក្រុមរដ្ឋឥស្លាម។

ក្រោយពីអស់តំណែងក្នុងឆ្នាំ២០០៣ អតីតប្រធានាធិបតី សាដាម ហ៊ូសេន ត្រូវបានតុលាការអ៊ីរ៉ាក់ ដែលបង្កើតដោយរដ្ឋបាលអ៊ីរ៉ាក់ថ្មីមានអាមេរិកនៅពីក្រោយ កាត់ទោសពីបទឧក្រិដ្ឋប្រឆាំងមនុស្សជាតិ ជុំវិញការស្លាប់មនុស្ស១៤៨នាក់ ជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងការប៉ុនប៉ងធ្វើឃាតលោកក្នុងឆ្នាំ១៩៨២។ លោកត្រូវបានកាត់ទោសក្នុងខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០០៦ និងត្រូវបានប្រហារជីវិតដោយព្យួរកនៅថ្ងៃទី៣០ ខែធ្នួ ឆ្នាំដដែល។

ប្រធានាធិបតី George W. Bush បាននិយាយក្រោយការព្យួរក ថា លោក សាដាម ហ៊ូសេន ទទួលបានការកាត់ទោសប្រកបដោយយុត្តិធម៌ បើទោះជាលោកធ្លាប់ធ្វើទុក្ខបុកម្នេញប្រជាជនខ្លួនឯងក៏ដោយ។ លោក George W. Bush បន្ថែមថា ការទទួលបានការកាត់ក្ដីដោយយុត្តិធម៌ មិនមានឡើយក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ សាដាម ហ៊ូសេន ។

យ៉ាងណាក្ដី ១០ឆ្នាំមកនេះ បើងាកទៅមើលស្ថានភាពអ៊ីរ៉ាក់វិញ គេប្រហែលជានឹកស្ដាយជីវិតក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ សាដាម ហ៊ូសេន ។ ស្ដាយត្រង់ថា ប្រជាជននៅតែអាចប្រកបរបររកស៊ី អាចដើរហើរបានស្រួល បើទោះជាត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលរិតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពក្ដី។ ផ្ទុយស្រឡះពីគោលដៅទម្លាក់លោក សាដាម ប្រជាជនអ៊ីរ៉ាក់ ត្រូវរត់ភៀសខ្លួនពីការប្រយុទ្ធគ្នា និងការបែកបាក់សង្គមជាដើម។

បន្ទាប់ពីកងទ័ពអាមេរិកដកចេញពីទឹកដីអ៊ីរ៉ាក់ក្នុងឆ្នាំ២០១១ បញ្ហាដ៏ធំមួយក៏លេចឡើងព្រមគ្នា គឺការកើតឡើងក្រុមជ្រុលនិយមរដ្ឋឥស្លាម។ ប្រធានាធិបតី បារ៉ាក់ អូបាម៉ា អះអាងថា៖ «អាមេរិកចាកចេញ ដោយបន្សល់ទុកអ៊ីរ៉ាក់ ដែលមានអធិបតេយ្យ ស្ថិរភាព និងអាចពឹងផ្អែកលើខ្លួនឯងបាន»។ ក្រុមជ្រុលនិយមរដ្ឋឥស្លាម ISIS លេចជារូបរាងក្នុងឆ្នាំ២០១៣ និងបានឆ្លៀតឱកាសនៃការបែកបាក់ក្នុងប្រទេស ដើម្បីប្រមូលផ្ដុំអំណាចរបស់ខ្លួន។

ក្រោយមក ក្រុម ISIS ក៏បានដណ្ដើមបានទឹកដីយ៉ាងច្រើនពីការគ្រប់គ្រងរបស់រដ្ឋាភិបាលអ៊ីរ៉ាក់ ដែលទន់ខ្សោយ។ ក្នុងខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៤ ក្រុមជ្រុលនិយមនេះ ដណ្ដើមបានទីក្រុង Mosul ដែលជាទីក្រុងធំរបស់អ៊ីរ៉ាក់ និងបានបណ្ដេញកងទ័ពអ៊ីរ៉ាក់ចំនួន៣ពាន់នាក់ ដែលត្រូវបានហ្វឹកហ្វឺន និងផ្គត់ផ្គង់អាវុធដោយអាមេរិក។ រដ្ឋបាលលោក អូបាម៉ា ក៏បានបញ្ជួនទ័ពមួយចំនួនត្រឡប់មកអ៊ីរ៉ាក់ ដើម្បីធ្វើជាជំនាញក្នុងការវាយបកលើក្រុមរដ្ឋឥស្លាម។

ក្រោមជំនួយរបស់កងទ័ពអាមេរិក កងទ័ពអ៊ីរ៉ាក់ អាចដណ្ដើមទឹកដីមកវិញបានខ្លះ ខណៈក្រុមរដ្ឋឥស្លាម បានទន់ដៃប្រយុទ្ធយ៉ាងខ្លាំង។ ប៉ុន្តែជារួម ស្ថានការណ៍អ៊ីរ៉ាក់ នៅតែមិនទាន់នឹងន នឹងជួបបញ្ហាជាច្រើនដែលរាប់ទាំងជម្លនយោបាយរវាងនិយកាយស៊ូនី និងក្រុមនិកាយស៊ីអ៊ីត៕