រាងកាយរបស់យើង ត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយកោសិការាប់រយ ប្រភេទផ្សេងៗគ្នា និងមានតួនាទីខុសៗគ្នា ទៅតាមការណែនាំដែលវាទទួលបាន ពីលក្ខណៈហ្សែនដែលមានផ្ទុកនៅក្នុងនុយក្លេអ៊ិច (nuclei) របស់ពួកវា។ ជំងឺមហារីក កើតមាននៅពេលដែលមានបម្រែបម្រួល កើតឡើងចំពោះលក្ខណៈហ្សែន ដែលវានឹងធ្វើឱ្យកោសិកា ឆ្លើយតបទៅនឹងការណែនាំខុសប្រក្រតីនេះ។
បន្ទាប់មកកោសិកាទាំងនោះបានបំបែកខ្លួន ដោយមិនមានការគ្រប់គ្រងបាន ហើយជាមួយនឹងការបំបែកខ្លួនរបស់ពួកវានីមួយៗ ត្រូវបានគួបផ្សំជាមួយនឹងការណែនាំ ដែលមានលក្ខណៈភាន់ច្រលំ។ កោសិកាដែលបានបំបែកខ្លួនវាបានយ៉ាងលឿនទាំងនេះ បានចាប់ផ្តុំឡើងជាកូនកណ្តុរ ឬដុំសាច់។ ពេលខ្លះ ដុំសាច់ទាំងនោះ មានលក្ខណៈជាដុំសាច់ប្រភេទស្លូត ដែលមានន័យថា វានឹងមិនឈ្លានពានដល់ជាលិកា និងសិរីរៈដែលនៅជិតខាងវានោះទេ។ តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ បើដុំសាច់នោះជាប្រភេទដុំសាច់កាច ឬជាប្រភេទដុំសាច់ នៃជំងឺមហារីក នោះវានឹងចាប់ផ្តើមធ្វើការរីករាលដាល នៅត្រង់កន្លែងដែលវាចាប់កកើតនោះ ហើយវានឹងផ្តល់នូវផលបំផ្លាញដល់ជាលិកា ដែលនឹងអាចធ្វើឱ្យពួកវាស្លាប់បាន។
លក្ខណៈតំណពូជ, កាលៈទេសៈរបស់មជ្ឈដ្ឋានដែលអ្នករស់នៅ និងជម្រើសនៃទម្លាប់ក្នុងការរស់នៅប្រចាំថ្ងៃ គឺសុទ្ធតែជះឥទ្ធិពល ដែលធ្វើឱ្យមនុស្សរាល់គ្នា អាចប្រឈមនឹងការកើតមាននូវជំងឺមហារីកនេះបាន ។
មានប្រភេទជំងឺមហារីកខ្លះ បានមានទំនាក់ទំនងទៅនឹងការចម្លងរោគរបស់ពពួកវីរុស ដែលធ្លាប់មានពីមុនមក ក្នុងនោះមានដូចជា៖ ជំងឺមហារីកថ្លើម (វាបណ្តាលមកពីមេរោគនៃជំងឺរលាកថ្លើម ប្រភេទ B និង C) , ជំងឺមហារីកមាត់ស្បូន ( វាកើតឡើង ដោយសារមេរោគប្រភេទ human papillomavirus) , ជំងឺ នៃប្រព័ន្ធបន្តពូជ និងតំបន់នៃទ្វារលាមក, T-cell leukemia និងដុំសាច់មហារីក ដែលដុះចេញក្រពេញ ទឹករងៃ ដែលបណ្តាលមកពីពពួកមេរោគ Epstein –Barr virus ។ នេះ មិនមែនបានន័យថា អ្នកអាចកើតមានជំងឺមហារីកបាន ដូចជាការកើតមាននូវជំងឺផ្តាសាយ ឬគ្រុនផ្តាសាយនោះទេ។ ប៉ុន្តែវាមានន័យថា ការកើតមាននូវមេរោគពីមុនមក នៅក្នុងខ្លួនរបស់អ្នក គឺអាចបណ្តាលឱ្យមានការកែប្រែចំពោះ ហ្សែន នៅក្នុងកោសិកា ដែលកត្តានេះ អាចនឹងហាក់ធ្វើអោយពួកវា ក្លាយទៅជាកោសិកាមហារីកបាន។ ភាគច្រើន នៃជំងឺមហារីកមួយចំនួន គឺតែងតែកើតមានជាទូទៅ តាមអាយុកាលរបស់មនុស្ស ដោយសារ ថាកាលបើយើងកាន់តែរស់នៅបានយូរ នោះកំហុសរបស់លក្ខណៈហ្សែន នឹងហាក់កាន់តែកើតមាន ច្រើន ចំពោះកោសិការបស់យើង ។
ហេតុអ្វីបានជាការធ្វើលំហាត់ប្រាណ អាចជួយអ្នកបាន ?
ការធ្វើសកម្មភាពផ្នែករូបរាងកាយ, ការបរិភោគអាហារឱ្យមានតុល្យភាព, ការកើនទម្ងន់បានត្រឹមត្រូវ និងការមិនជក់បារី គឺសុទ្ធតែជាកត្តាដែលអាចជួយអ្នកកាត់បន្ថយការប្រឈមនឹង ការកើតមានជំងឺមហារីក។
ឥទ្ធិពលនៃការធ្វើលំហាត់ប្រាណ ចំពោះកម្រិតអរម៉ូន, មុខងាររបស់ប្រព័ន្ធភាពសុំា និងចំពោះទម្ងន់រាងកាយ បានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ ក្នុងការជួយអ្នកការពារពីការប្រឈមនឹងជំងឺមហារីក។ ការហាត់ប្រាណ គឺបានជួយជំរុញដល់ប្រព័ន្ធការពារភាពសុំា ចំពោះមនុស្សដែលមានការប្រឈម នឹងភាពមិនប្រក្រតីរបស់ហ្សែន ក្នុងការចាប់យកនូវការចម្លងរបស់មេរោគជំងឺមហារីក។ កោសិកាគ្រាប់ឈាមស ដែលមាននៅក្នុងប្រព័ន្ធការពារភាពស៊ាំ បានការពាររាងកាយអ្នក ដោយវាបានប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងការបង្ករោគ និងជំងឺផ្សេងៗ។ កោសិកានៃអ្នកការពារទាំងនេះ ត្រូវបានបញ្ជូនទៅជុំវិញរាងកាយ ដោយប្រព័ន្ធទឹករងៃ។ ដោយខុសពីគ្រាប់ឈាម ដែលត្រូវបានច្របាច់បញ្ចេញដោយបេះដូង ប្រព័ន្ធទឹករងៃ គឺមិនមានយន្តការច្របាច់បញ្ចេញធ្វើចលនាដោយខ្លួនវានោះទេ ។ ដូចនេះវាតម្រូវឱ្យមានការធ្វើចលនារាងកាយ ដើម្បីជំរុញឱ្យទឹករងៃទាំងនេះ រត់នៅក្នុងចរន្តរបស់វា និងជួយដល់ការងារលាងសម្អាតកោសិកា។
មូលនិធិនៃ ក្រុមសិក្សាស្រាវជ្រាវនៃជំងឺមហារីក នៅក្នុងពិភពលោក បានណែនាំបុរស និងស្ត្រី ឱ្យកំណត់គោលដៅសម្រកទម្ងន់តាមដែលអាចធ្វើបាន។ ស្ត្រីដែលមានភាពធាត់ជ្រុល គឺមានការកើនឡើងនូវកម្រិតអរម៉ូន អឺស្ត្រូហ្សែន នៅក្នុងឈាមរបស់ពួកគេ។ កត្តានេះបានធ្វើឱ្យពួកនាង ប្រឈមនឹងជំងឺមហារីកមួយចំនួនដូចជា ជំងឺមហារីកសុដន់ និងជំងឺមហារីកផ្នែកប្រព័ន្ធបន្តពូជ ដោយសារតែពួកវាឆាប់ទទួលរំញោច របស់អរម៉ូនអឺស្ត្រូហ្សែននេះ។ នៅក្នុងការសិក្សាស្រាវជ្រាវមួយ នៅសាកលវិទ្យាល័យ ហាវដ ( Harvard ) បានរកឃើញថា ស្ត្រីដែលបានធ្វើជាអត្តពលករ នៅក្នុងវ័យជំទង់ និងអាយុកាល២០ឆ្នាំដំបូងរបស់ពួកគេ គឺមានអត្រាទាប ក្នុងការប្រឈមនឹងការកើតមាននូវជំងឺមហារីកសុដន់, ស្បូន, អូវែ,មាត់ស្បូន និង ជំងឺមហារីកទ្វារមាស នៅក្នុងជីវិតរបស់ពួកគេ ជាជាងស្ត្រីដែលមិនធ្លាប់បានធ្វើជាអត្តពលករ។ ការធ្វើលំហាត់ប្រាណ អាចជួយពួកគេបានដោយមិនផ្ទាល់ គឺតាមរយៈការជួយរក្សារាងកាយរបស់គេ ឱ្យស្ថិតនៅក្នុងរូបរាងកាយសមសួន ។
សកម្មភាពដែលស័ក្តិសមបំផុត មានដូចជា៖
· ការដើរ ដោយប្រើកម្លាំង។
· ការរត់។
· ការធាក់កង់។
· ការជិះស្គី។
· ការជិះ ទូកក្តោង។
· ការឡើងភ្នំ។
· ការលេងកីឡាប្រដាល់។
· ការហាត់ក្បាច់គុន។
· លំហាត់ប្រាណយូហ្គា។
· ការរាំ។
· ការធ្វើសកម្មភាព ហាត់ប្រាណនៅខាងក្រៅផ្ទះ ។
តើអ្នកគួរធ្វើវា ឱ្យបានញឹកញាប់ប៉ុនណា ?
· អ្នកជំនាញផ្នែកជំងឺមហារីក បានណែនាំថាបុរស និងស្ត្រីគួរធ្វើលំហាត់ប្រាណ ឱ្យបានយ៉ាងហោចណាស់៣០នាទី និងកំណត់ឱ្យបាន៥ថ្ងៃ ក្នុងមួយសប្តាហ៍ បន្ថែមពីលើការធ្វើសកម្មភាពប្រចាំថ្ងៃ ជាធម្មតារបស់ពួកគេ។
· ក្រុមអ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវ បាននិយាយទៀតថា ទោះបីជាការធ្វើលំហាត់ប្រាណ ក្នុងកម្រិតជាមធ្យម ក៏អាចជួយការពារអ្នក ប្រឆាំងនឹងជំងឺមហារីកពោះវៀនបានផងដែរ។
· តាមការសិក្សាអង្កេតស្រាវជ្រាវផ្សេងទៀត បានសរុបសេចក្តីថា កាលបើអ្នកកាន់តែមានភាពសកម្ម នោះអ្នកនឹងទទួលបាននូវអត្ថប្រយោជន៍យ៉ាងខ្លាំង នឹងការការពារបាននូវជំងឺ មហារីក។
· ការសិក្សាស្រាវជ្រាវមួយ ដែលបានធ្វើឡើងនៅក្នុងប្រទេសហ្វាំងឡង់ បានរកឃើញថា អ្នកដែលបានកំណត់ក្នុងការធ្វើលំហាត់ប្រាណឱ្យបានយ៉ាងហោចណាស់ ៣០នាទី ក្នុងមួយថ្ងៃ គឺអាចកាត់បន្ថយឱកាសនៃការកើតមានជំងឺមហារីកបានដល់ពាក់កណ្តាល បើប្រៀបជាមួយនឹងអ្នកដែលធ្វើលំហាត់ប្រាណបានតិចជាងនេះ៕