ពីនេះ ពីនោះ
×![]()
ភ្នំពេញ៖ កម្ពុជាបានកំណត់ក្នុងច្បាប់ថា ប្រកាន់យក «របបប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្ស និង រាជាធិបតេយ្យអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ»។ បើយោងតាមបញ្ញត្តិនេះ យើងអាចនិយាយបានថា ប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូប អ្នកដឹកនាំនិងអ្នកគ្រប់គ្រងទាំងអស់ និង សូម្បីតែ មហាក្សត្រក៏ព្រះអង្គស្ថិតនៅក្រោមច្បាប់ដែរ។ ម្យ៉ាងទៀត ការដឹកនាំរដ្ឋ ត្រូវមាន ការចូលរួមពីបក្សនយោបាយលើសពីមួយ ការចូលរួមពីពលរដ្ឋ ព្រមទាំងយកសំឡេងភាគច្រើននិងច្បាប់ជាធំក្នុងការសម្រេចកិច្ចការរដ្ឋគ្រប់វិស័យ។ ប៉ុន្តែ ក្នុងការអនុវត្តជាក់ស្ដែង យើងបានឃើញលេចឡើងនូវភាពមិនស្មើគ្នាក្នុងការអនុវត្តច្បាប់ រវាងអ្នកធំនិងអ្នកតូច, អ្នកមាននិងអ្នកក្រ, និង រវាងបក្សកាន់អំណាចនិងបក្សប្រឆាំង ជាដើម។ តើអ្វីជាមូលហេតុចម្បងនៅពីក្រោយបញ្ហានេះ? តើវាផ្ដល់ផលប៉ះពាល់អ្វីខ្លះចំពោះសង្គម?
មានមូលហេតុមួយចំនួនត្រូវបានគេគិតថាជាឬសគល់នៃភាពមិនស្មើគ្នាក្នុងការអនុវត្តច្បាប់ក្នុងសង្គមខ្មែរ៖
1. អត្មានិយមរបស់អ្នកដឹកនាំ (មនុស្សភាគច្រើនតែងតែលម្អៀងទៅរកខ្លួនឯង ទាំងប្រជាជនសាមញ្ញ ទាំងអ្នកដឹកនាំ, អត្មានិយមនេះ មានទាំងកម្រិតបុគ្គល គ្រួសារ ក្រុមតូច និង បក្សនយោបាយ)។
2. ទំនៀមទម្លាប់ (ទំនៀមទម្លាប់ភាគច្រើនរបស់ប្រជាជនខ្មែរ ចាប់បង្ខំឱ្យក្មេងគោរពចាស់ អ្នកតូចគោរពអ្នកធំ អ្នកក្រគោរពអ្នកមាន ទោះបីជាត្រូវ ឬខុសក៏ដោយ)។
3. ផ្នត់គំនិតចាស់ដែលបានមកពីឥទ្ធិពលមនោគមវិជ្ជានយោបាយផ្ដាច់ការ (ការដឹកនាំ ជាទូទៅ ធ្វើតាមទម្លាប់ចាស់បែបផ្ដាច់ការ ឆន្ទៈ ឬ ឆន្ទានុសិទ្ធិ ជាជាងធ្វើតាមច្បាប់)។
4. ភាពមិនច្បាស់លាស់នៃខ្លឹមសារច្បាប់ និង ភាពលម្អៀងនៃការអនុវត្តច្បាប់ (តិចឬច្រើន ច្បាប់តែងតែខ្វះចន្លោះដោយចេតនាឬអចេតនា ឯការអនុវត្តច្បាប់ ក៏តែងតែមានភាពលម្អៀងទៅតាមឆន្ទៈរបស់មន្ត្រីអនុវត្តច្បាប់មួយចំនួនដែរ)។
5. ភាពទន់ខ្សោយរបស់អាជ្ញាធរ និង ស្ថាប័នរដ្ឋ (សមត្ថភាពមានកម្រិតរបស់ធនធានមនុស្ស ឆន្ទៈ មនសិការ និង ជីវភាពរបស់មន្ត្រីរាជការ ហើយមធ្យោបាយបំពេញការងារក៏មិនគ្រប់គ្រាន់និងមិនទាន់ឆ្លើយតបនឹងការងារដែរ ឯស្ថាប័នវិញ ត្រូវបានដឹកនាំដោយអំណាចបុគ្គលជាជាងដោយច្បាប់)។
6. កង្វះការទទួលខុសត្រូវ គណនេយ្យភាព និង កាតព្វកិច្ច
7. អំពើពុករលួយ(ក្នុងស្ថាប័ន អាជ្ញាធរ និង តុលាការ)
8. សីលធម៌វិជ្ជាជីវៈ និង សីលធម៌សង្គម ធ្លាក់ចុះ
9. ការមិនទទួលយកការណ៍ពិតនិងមិនហ៊ានទទួលទោស ពីភាគីអ្នកធំនិងអ្នកមាន
10. កង្វះភាពជិតស្និទនិងសេចក្ដីស្រឡាញ់ពិត រវាងអ្នកដឹកនាំ អ្នកគ្រប់គ្រង និង ប្រជាពលរដ្ឋ(ដែលធ្វើឱ្យភាគីទាំងពីរលែងយល់សុខទុក្ខគ្នា និងងាយមានជម្លោះជាមួយគ្នា)។
ដោយសារកត្តាទាំងនេះហើយ ដែលជំរុញឱ្យមានភាពមិនស្មើគ្នាក្នុងការអនុវត្តច្បាប់លើគ្រប់ទិដ្ឋភាព។ ច្បាប់បានកំណត់ទាំងសិទ្ធិ អំណាច កាតព្វកិច្ច ភារកិច្ច របស់អ្នកដឹកនាំនិងអ្នកដែលត្រូវគេដឹកនាំ ឬប្រជាពលរដ្ឋ។ ប៉ុន្តែ ក្នុងការអនុវត្តជាក់ស្ដែង ប្រជាពលរដ្ឋភាគច្រើន មិនទទួលបាននូវអ្វីដែលច្បាប់បានកំណត់នោះទេ ដោយសារតែពួកគេមិនសូវយល់ដឹងអំពីបញ្ហានេះ និង ដោយសារតែ អាជ្ញាធរមួយចំនួនព្យាយាមបានបិទបាំង, រំលោភ និង បង្ក្រាទៅពួកគេជារឿយៗ ដូចជា សិទ្ធិបញ្ចេញមតិយោបល់, សិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មាន, សិទ្ធិតវ៉ាប្រឆាំងនឹងអំពើអយុតិ្តធម៌, សិទ្ធិតស៊ូមតិដើម្បីផលប្រយោជន៍ត្រឹមត្រូវផ្សេង។ល។ ប្រជាពលរដ្ឋទទួលបានតែបន្តិចបន្តួចប៉ុណ្ណោះ។
ផ្ទុយទៅវិញ ចំពោះអ្នកដឹកនាំ អ្នកគ្រប់គ្រង ឬ អាជ្ញាធរវិញ ពួកគេមិនត្រឹមតែអាចទទួលបានអ្វីដែលបានកំណត់នៅក្នុងច្បាប់ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែ ពួកគេថែមទាំងអាចធ្វើអ្វីៗតាមទំនើងចិត្ត ដោយគ្មានទោសទៀតផង។ ក្នុងករណីខ្លះ ពួកគេបានធ្វើខុសច្បាប់ ឬសន្យាខុសច្បាប់ហើយ ទើបបង្កើតច្បាប់សម្រាប់គាំទ្រជាក្រោយក៏មានដែរ។ មានភស្តុតាងជាច្រើន ដែលបង្ហាញឱ្យឃើញថា អ្នកធំឬអាជ្ញាធរ ចង់និយាយអ្វីក៏បានដែរ ទាំងពាក្យគ្រោតគ្រាត ទាំងការបំភិតបំភ័យ ទាំងការបំផ្លើស ដូចជា ការប្រមាថដល់ស្ថាប័នព្រះមហាក្សត្រ, ការបំភ័យឬការគំរាមថា ប្រសិនបើបក្សកាន់អំណាចបច្ចប្បន្នមិនឈ្នះឆ្នោតនឹងមានសង្ក្រាម, ការនិយាយថា កងយោធពលខេមរភូមិន្ទគឺជារបស់បក្សប្រជាជនកម្ពុជា, ការបង្ក្រាបបាតុករដោយប្រើអាវុធ ជាដើម។
លើសពីនេះទៅទៀត មានមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលមួយចំនួនដែលបានប្រព្រឹត្តខុស ហើយក៏មិនបានទទួលទោសដែរ ពួកគេគ្រាន់តែបានផ្លាស់ប្ដូរពីកន្លែងមួយទៅកន្លែងមួយ ឬ គ្រាន់តែបានឆ្លងកាត់នីតិវិធីច្បាប់ក្នុងយុត្តាធិការរបស់តុលការ ដោយលាក់លៀម ដើម្បីបំភាន់ភ្នែករបស់មហាជនតែប៉ុណ្ណោះ។ ផ្ទុយទៅវិញ បើចំពោះពលរដ្ឋសាមញ្ញឬសមាជិកបក្សប្រឆាំងវិញ មហាជនបានមើលឃើញថា ការចោទប្រកាន់ត្រូវបានគេកែច្នៃពីគ្មានរឿងឱ្យទៅជាមានរឿង និង ពីរឿងតូចឱ្យជារឿងធំ។ ម្យ៉ាងទៀត តើបក្សប្រឆាំងអាចនិយាយថា បើបក្សរបស់ខ្លួនចាញ់នឹងមានសង្គ្រាមឬអាចប្រមាថដល់ស្ថាប័នព្រះមហាក្សត្រ ដោយគ្មានទោសបានដែរឬទេ?
ករណីមិនស្មើភាពផ្សេងទៀត ដូចជា ប្រសិនបើរឿងក្ដីណាមួយទាក់ទងនឹងអ្នកធំឬអ្នកមាន នឹងត្រូវបានទទួលការសើបអង្កេត និង ការបើកសវនាការភ្លាមៗ ដោយមិនចំណាយពេលរង់ចាំយូរខែទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ បើរឿងក្ដីរបស់ពលរដ្ឋធម្មតាវិញ គេផ្អិបសំណុំរឿងទុករាប់ខែ ឬ រាប់ឆ្នាំ ទើបកាត់ក្ដី ដោយយកលេសថា សំណុំរឿងច្រើនពេកចាត់ការមិនទាន់។
លើសពីនេះទៅទៀត ការបង្ក្រាបជនល្មើសដែលមានអំណាច ឬមានខ្នងបង្អែក មិនមែនជាការងាយទេ ឯការបង្ក្រាបអំពើពុករលួយវិញ ក៏ត្រូវបានមហាជនមើលឃើញថា ធ្វើបានតែលើមន្ត្រីតូចតាចតែប៉ុណ្ណោះ ឯមន្ត្រីធំវិញ ការអនុវត្តច្បាប់ប្រឆាំងអំពើពុករលួយ មិនមានផលប៉ះពាល់ពួកគេឡើយ។ ប្រសិនបើច្បាប់នេះ ត្រូវបានគេអនុវត្តដោយស្មើភាពនិងត្រឹត្រូវនោះ ម្ល៉េះសម មានអ្នកធំមិនតិចទេដែលត្រូវជាប់ពន្ធនាគារ។
ភាពមិនស្មើគ្នាលើការអនុវត្តច្បាប់នេះ ជំរុញឱ្យផលអវិជ្ជមានជាច្រើន ដូចជា មានអំពើអយុត្តិធម៌ក្នុងសង្គម ការថ្នាំងថ្នាក់ពីប្រជាពលរដ្ឋចំពោះអ្នកដឹកនាំនិងអាជ្ញាធរ ការអស់ជំនឿលើស្ថាប័នរដ្ឋ អាជ្ញាធរ ប្រយុត្តិធម៌ និង ច្បាប់រដ្ឋព្រមទាំងធ្វើឱ្យមានគម្លាតកាន់តែឆ្ងាយរវាងពលរដ្ឋនិងអ្នកដឹកនាំ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ វាថែមទាំងជំរុញឱ្យមានការដោះស្រាយបញ្ហាក្រៅប្រព័ន្ធច្បាប់ អំពើហិង្សា និទណ្ឌភាព និង ការសម្លាប់មនុស្សក្រៅប្រព័ន្ធច្បាប់ ឬ តុលាការ កាន់តែច្រើនឡើងៗ ។
ហេតុនេះ ប្រសិនបើកម្ពុជា មិនប្រញាប់ប្រញាល់ដោះស្រាយភាពមិនស្មើគ្នាលើការអនុវត្តច្បាប់នេះទេ សង្គមខ្មែរនឹងនៅតែបន្តបែកបាក់, នីតិរដ្ឋនិងប្រជាធិបតេយ្យក៏មិនអាចរីកចម្រើនបានដែរ, និទណ្ឌភាព អំពើពុករលួយ អំពើហិង្សា ឃាតកម្ម ការជួញដូរគ្រឿងញៀន ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ ការរំលោភដីធ្លី ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និង បទល្មើសផ្សេងៗនៅតែបន្តកើតមាន។ ទីបំផុត ការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយនិរន្តរភាព យុត្តិធម៌សង្គម និង សុខដុមនីយកម្មក៏មិនអាចកើតមានបានដែរ៕
មានមូលហេតុមួយចំនួនត្រូវបានគេគិតថាជាឬសគល់នៃភាពមិនស្មើគ្នាក្នុងការអនុវត្តច្បាប់ក្នុងសង្គមខ្មែរ៖
1. អត្មានិយមរបស់អ្នកដឹកនាំ (មនុស្សភាគច្រើនតែងតែលម្អៀងទៅរកខ្លួនឯង ទាំងប្រជាជនសាមញ្ញ ទាំងអ្នកដឹកនាំ, អត្មានិយមនេះ មានទាំងកម្រិតបុគ្គល គ្រួសារ ក្រុមតូច និង បក្សនយោបាយ)។
2. ទំនៀមទម្លាប់ (ទំនៀមទម្លាប់ភាគច្រើនរបស់ប្រជាជនខ្មែរ ចាប់បង្ខំឱ្យក្មេងគោរពចាស់ អ្នកតូចគោរពអ្នកធំ អ្នកក្រគោរពអ្នកមាន ទោះបីជាត្រូវ ឬខុសក៏ដោយ)។
3. ផ្នត់គំនិតចាស់ដែលបានមកពីឥទ្ធិពលមនោគមវិជ្ជានយោបាយផ្ដាច់ការ (ការដឹកនាំ ជាទូទៅ ធ្វើតាមទម្លាប់ចាស់បែបផ្ដាច់ការ ឆន្ទៈ ឬ ឆន្ទានុសិទ្ធិ ជាជាងធ្វើតាមច្បាប់)។
4. ភាពមិនច្បាស់លាស់នៃខ្លឹមសារច្បាប់ និង ភាពលម្អៀងនៃការអនុវត្តច្បាប់ (តិចឬច្រើន ច្បាប់តែងតែខ្វះចន្លោះដោយចេតនាឬអចេតនា ឯការអនុវត្តច្បាប់ ក៏តែងតែមានភាពលម្អៀងទៅតាមឆន្ទៈរបស់មន្ត្រីអនុវត្តច្បាប់មួយចំនួនដែរ)។
5. ភាពទន់ខ្សោយរបស់អាជ្ញាធរ និង ស្ថាប័នរដ្ឋ (សមត្ថភាពមានកម្រិតរបស់ធនធានមនុស្ស ឆន្ទៈ មនសិការ និង ជីវភាពរបស់មន្ត្រីរាជការ ហើយមធ្យោបាយបំពេញការងារក៏មិនគ្រប់គ្រាន់និងមិនទាន់ឆ្លើយតបនឹងការងារដែរ ឯស្ថាប័នវិញ ត្រូវបានដឹកនាំដោយអំណាចបុគ្គលជាជាងដោយច្បាប់)។
6. កង្វះការទទួលខុសត្រូវ គណនេយ្យភាព និង កាតព្វកិច្ច
7. អំពើពុករលួយ(ក្នុងស្ថាប័ន អាជ្ញាធរ និង តុលាការ)
8. សីលធម៌វិជ្ជាជីវៈ និង សីលធម៌សង្គម ធ្លាក់ចុះ
9. ការមិនទទួលយកការណ៍ពិតនិងមិនហ៊ានទទួលទោស ពីភាគីអ្នកធំនិងអ្នកមាន
10. កង្វះភាពជិតស្និទនិងសេចក្ដីស្រឡាញ់ពិត រវាងអ្នកដឹកនាំ អ្នកគ្រប់គ្រង និង ប្រជាពលរដ្ឋ(ដែលធ្វើឱ្យភាគីទាំងពីរលែងយល់សុខទុក្ខគ្នា និងងាយមានជម្លោះជាមួយគ្នា)។
ដោយសារកត្តាទាំងនេះហើយ ដែលជំរុញឱ្យមានភាពមិនស្មើគ្នាក្នុងការអនុវត្តច្បាប់លើគ្រប់ទិដ្ឋភាព។ ច្បាប់បានកំណត់ទាំងសិទ្ធិ អំណាច កាតព្វកិច្ច ភារកិច្ច របស់អ្នកដឹកនាំនិងអ្នកដែលត្រូវគេដឹកនាំ ឬប្រជាពលរដ្ឋ។ ប៉ុន្តែ ក្នុងការអនុវត្តជាក់ស្ដែង ប្រជាពលរដ្ឋភាគច្រើន មិនទទួលបាននូវអ្វីដែលច្បាប់បានកំណត់នោះទេ ដោយសារតែពួកគេមិនសូវយល់ដឹងអំពីបញ្ហានេះ និង ដោយសារតែ អាជ្ញាធរមួយចំនួនព្យាយាមបានបិទបាំង, រំលោភ និង បង្ក្រាទៅពួកគេជារឿយៗ ដូចជា សិទ្ធិបញ្ចេញមតិយោបល់, សិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មាន, សិទ្ធិតវ៉ាប្រឆាំងនឹងអំពើអយុតិ្តធម៌, សិទ្ធិតស៊ូមតិដើម្បីផលប្រយោជន៍ត្រឹមត្រូវផ្សេង។ល។ ប្រជាពលរដ្ឋទទួលបានតែបន្តិចបន្តួចប៉ុណ្ណោះ។
ផ្ទុយទៅវិញ ចំពោះអ្នកដឹកនាំ អ្នកគ្រប់គ្រង ឬ អាជ្ញាធរវិញ ពួកគេមិនត្រឹមតែអាចទទួលបានអ្វីដែលបានកំណត់នៅក្នុងច្បាប់ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែ ពួកគេថែមទាំងអាចធ្វើអ្វីៗតាមទំនើងចិត្ត ដោយគ្មានទោសទៀតផង។ ក្នុងករណីខ្លះ ពួកគេបានធ្វើខុសច្បាប់ ឬសន្យាខុសច្បាប់ហើយ ទើបបង្កើតច្បាប់សម្រាប់គាំទ្រជាក្រោយក៏មានដែរ។ មានភស្តុតាងជាច្រើន ដែលបង្ហាញឱ្យឃើញថា អ្នកធំឬអាជ្ញាធរ ចង់និយាយអ្វីក៏បានដែរ ទាំងពាក្យគ្រោតគ្រាត ទាំងការបំភិតបំភ័យ ទាំងការបំផ្លើស ដូចជា ការប្រមាថដល់ស្ថាប័នព្រះមហាក្សត្រ, ការបំភ័យឬការគំរាមថា ប្រសិនបើបក្សកាន់អំណាចបច្ចប្បន្នមិនឈ្នះឆ្នោតនឹងមានសង្ក្រាម, ការនិយាយថា កងយោធពលខេមរភូមិន្ទគឺជារបស់បក្សប្រជាជនកម្ពុជា, ការបង្ក្រាបបាតុករដោយប្រើអាវុធ ជាដើម។
លើសពីនេះទៅទៀត មានមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលមួយចំនួនដែលបានប្រព្រឹត្តខុស ហើយក៏មិនបានទទួលទោសដែរ ពួកគេគ្រាន់តែបានផ្លាស់ប្ដូរពីកន្លែងមួយទៅកន្លែងមួយ ឬ គ្រាន់តែបានឆ្លងកាត់នីតិវិធីច្បាប់ក្នុងយុត្តាធិការរបស់តុលការ ដោយលាក់លៀម ដើម្បីបំភាន់ភ្នែករបស់មហាជនតែប៉ុណ្ណោះ។ ផ្ទុយទៅវិញ បើចំពោះពលរដ្ឋសាមញ្ញឬសមាជិកបក្សប្រឆាំងវិញ មហាជនបានមើលឃើញថា ការចោទប្រកាន់ត្រូវបានគេកែច្នៃពីគ្មានរឿងឱ្យទៅជាមានរឿង និង ពីរឿងតូចឱ្យជារឿងធំ។ ម្យ៉ាងទៀត តើបក្សប្រឆាំងអាចនិយាយថា បើបក្សរបស់ខ្លួនចាញ់នឹងមានសង្គ្រាមឬអាចប្រមាថដល់ស្ថាប័នព្រះមហាក្សត្រ ដោយគ្មានទោសបានដែរឬទេ?
ករណីមិនស្មើភាពផ្សេងទៀត ដូចជា ប្រសិនបើរឿងក្ដីណាមួយទាក់ទងនឹងអ្នកធំឬអ្នកមាន នឹងត្រូវបានទទួលការសើបអង្កេត និង ការបើកសវនាការភ្លាមៗ ដោយមិនចំណាយពេលរង់ចាំយូរខែទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ បើរឿងក្ដីរបស់ពលរដ្ឋធម្មតាវិញ គេផ្អិបសំណុំរឿងទុករាប់ខែ ឬ រាប់ឆ្នាំ ទើបកាត់ក្ដី ដោយយកលេសថា សំណុំរឿងច្រើនពេកចាត់ការមិនទាន់។
លើសពីនេះទៅទៀត ការបង្ក្រាបជនល្មើសដែលមានអំណាច ឬមានខ្នងបង្អែក មិនមែនជាការងាយទេ ឯការបង្ក្រាបអំពើពុករលួយវិញ ក៏ត្រូវបានមហាជនមើលឃើញថា ធ្វើបានតែលើមន្ត្រីតូចតាចតែប៉ុណ្ណោះ ឯមន្ត្រីធំវិញ ការអនុវត្តច្បាប់ប្រឆាំងអំពើពុករលួយ មិនមានផលប៉ះពាល់ពួកគេឡើយ។ ប្រសិនបើច្បាប់នេះ ត្រូវបានគេអនុវត្តដោយស្មើភាពនិងត្រឹត្រូវនោះ ម្ល៉េះសម មានអ្នកធំមិនតិចទេដែលត្រូវជាប់ពន្ធនាគារ។
ភាពមិនស្មើគ្នាលើការអនុវត្តច្បាប់នេះ ជំរុញឱ្យផលអវិជ្ជមានជាច្រើន ដូចជា មានអំពើអយុត្តិធម៌ក្នុងសង្គម ការថ្នាំងថ្នាក់ពីប្រជាពលរដ្ឋចំពោះអ្នកដឹកនាំនិងអាជ្ញាធរ ការអស់ជំនឿលើស្ថាប័នរដ្ឋ អាជ្ញាធរ ប្រយុត្តិធម៌ និង ច្បាប់រដ្ឋព្រមទាំងធ្វើឱ្យមានគម្លាតកាន់តែឆ្ងាយរវាងពលរដ្ឋនិងអ្នកដឹកនាំ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ វាថែមទាំងជំរុញឱ្យមានការដោះស្រាយបញ្ហាក្រៅប្រព័ន្ធច្បាប់ អំពើហិង្សា និទណ្ឌភាព និង ការសម្លាប់មនុស្សក្រៅប្រព័ន្ធច្បាប់ ឬ តុលាការ កាន់តែច្រើនឡើងៗ ។
ហេតុនេះ ប្រសិនបើកម្ពុជា មិនប្រញាប់ប្រញាល់ដោះស្រាយភាពមិនស្មើគ្នាលើការអនុវត្តច្បាប់នេះទេ សង្គមខ្មែរនឹងនៅតែបន្តបែកបាក់, នីតិរដ្ឋនិងប្រជាធិបតេយ្យក៏មិនអាចរីកចម្រើនបានដែរ, និទណ្ឌភាព អំពើពុករលួយ អំពើហិង្សា ឃាតកម្ម ការជួញដូរគ្រឿងញៀន ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ ការរំលោភដីធ្លី ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និង បទល្មើសផ្សេងៗនៅតែបន្តកើតមាន។ ទីបំផុត ការអភិវឌ្ឍប្រកបដោយនិរន្តរភាព យុត្តិធម៌សង្គម និង សុខដុមនីយកម្មក៏មិនអាចកើតមានបានដែរ៕
Tag:
ទស្សនៈ
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
