បញ្ហាប្រវត្តិសាស្ត្រ និងភាពមិនដាច់ស្រេចក្នុងការកំណត់ព្រំដែនសមុទ្រ បានបង្កើតឲ្យមានភាពចម្រូង ចម្រាសជាច្រើនរវាងចិន និងប្រទេសជិតខាង។ តែរដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងបានលើកឡើងថាចិនបានបង្កើតតុលាការ និងដោះស្រាយបញ្ហាដែនសមុទ្រច្រើនជាងគេរបស់ពិភពលោក។ ជាមួយគ្នាប្រធានតុលាការកំពូលប្រជាជនចិន លោក Zhou Qiang បានលើកឡើងថាចិននឹងបង្កើតមជ្ឈមណ្ឌលយុត្តធម៌អន្តរជាតិដែនសមុទ្រដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាដែនសមុទ្រ ដែលគម្រោងនេះ ត្រូវបានមើលឃើញថាជាការអនុវត្ត ស្តង់ដារពីរជាន់ពោលគឺចិនបដិសេធចូលមជ្ឈត្តការអន្តរជាតិ តែមកបង្កើតតុលាការដោយខ្លួនឯងវិញ។
លោក ទេព អ៊ីវិសាល លម្អិតព័ត៌មាន
លោក Zhou Qiang ប្រធានតុលាការកំពូលប្រជាជនចិន នៅថ្ងៃទី១៣ ខែមីនា បានប្រកាសថាក្រុងប៉េកាំង នឹងបង្កើតមជ្ឈមណ្ឌលយុត្តធម៌អន្តរជាតិមួយដែលមានមុខងារសំខាន់ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាដែនសមុទ្រដើម្បីការពារនូវផលប្រយោជន៍ចិន និងសិទ្ធិដែនសមុទ្រផងដែរនោះ។ គម្រោងបង្កើតនេះ ប្រកាសឡើងស្របពេលបញ្ហាដែនសមុទ្រចិន កំពុងតែមានប្រទាញប្រទង់ជាមួយនឹងរដ្ឋជម្លោះជាពិសេសនោះគឺបញ្ហាជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង។
១. ចិន ព្យាយាមបង្កើតយន្តការថ្មីផ្តល់ភាពស្របច្បាប់ចំពោះសកម្មភាពរំលោភខ្លួនឯង?
ក្នុងបទបង្ហាញពីរបាយការណ៍ក្នុងឱកាសនៃកិច្ចប្រជុំសភាទាំងពីរប្រចាំឆ្នាំ លោក Zhou Qiang បានអះ អាងថា ចិន មានតុលាការដោះស្រាយលើបញ្ហាសមុទ្រ១០រួចទៅហើយ ដែលចំនួននេះ បានបង្ហាញថា ចិនស្ថិតនៅលំដាប់កំពូលរបស់ពិភពលោកដែលមានតុលាការដោះស្រាយលើបញ្ហានេះ។ លោក Qiang ក៏បានបន្ថែមដែរថា កន្លងមកក្នុងឆ្នាំ២០១៥ តុលាការបានដោះស្រាយបញ្ហាដែនសមុទ្រប្រមាណជាង ១៦០០០ករណីរួចទៅហើយ។
ក្នុងឱកាសដដែលលោក Qiang បានសង្កត់ធ្ងន់ថាយើងត្រូវតែការពារសុវត្ថិភាពអធិបតេយ្យជាតិ សិទ្ធិដែនសមុទ្រ និងផលប្រយោជន៍ស្នូលជាដាច់ខាត ហើយ ចិន នឹងពង្រឹងលើវិស័យតុលាការដែនសមុទ្រ និង កសាងមជ្ឈមណ្ឌលយុត្តធម៌ដែនសមុទ្រអន្តរជាតិផងដែរ។ តែ លោក Qiang មិនបានបញ្ជាក់ថាតើគម្រោងនៃការបង្កើតតុលាការនោះចាប់ផ្តើមពេលណា ទីតាំងនៃស្នាក់ការ និងករណីណាខ្លះដែលអាចទទួលយកមកដោះស្រាយនោះទេ។
ជុំវិញបញ្ហាដែនសមុទ្រនេះដែរ ចិន កំពុងតែមានបញ្ហាចម្រូងចម្រាស និងភាពតានតឹងជាមួយនឹង ជប៉ុនលើបណ្តុំកោះសិនហ្គាហ្គុ និងជម្លោះជាមួយនឹងរដ្ឋអាស៊ានដែលរួមមាន ព្រុយណេ ម៉ាឡេស៊ី ហ្វីលីពីន និងវៀតណាមក្នុងតំបន់ជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូង។
ដោយឡែកសម្រាប់ការបង្កើតមជ្ឈមណ្ឌលឬ ក៏តុលាការអន្តរជាតិដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហាសមុទ្រនេះ ត្រូវបានមើលគេមើលឃើញថាគ្រាន់តែជាយន្តការមួយថ្មីរបស់ចិនដើម្បីព្យាយាមបង្កើតភាពស្របច្បាប់ ដោយឯកតោភាគី ខណៈចិន ខ្លួនឯងកំពុងតែរំលោភ និងវាតទីក្នុងតំបន់ជម្លោះជាពិសេសនោះ គឺក្នុង តំបន់សមុទ្រចិនខាងត្បូងតែម្តង។ ចិនបានវាតទីក្នុងការសាងសង់កោះសិប្បនិម្មិត និងចុងក្រោយនេះ ថែមបំពាក់សព្វាវុធក្នុងតំបន់ជម្លោះជាលក្ខណៈឯកតោភាគីទៀតផង។
២. មជ្ឈមណ្ឌលអន្តរជាតិដែនសមុទ្រជាការចូលរួមចំណែកដោះស្រាយរឿងសមុទ្រ ឬស្តង់ដារពីរជាន់?
តាមពិតទៅ ដូចបានកំណត់នៅក្នុងអនុញ្ញាស្តីពីច្បាប់សមុទ្រអង្គការសហប្រជាជាតិឆ្នាំ១៩៨២ រដ្ឋពាក់ព័ន្ធដែលមានបញ្ហាឬជម្លោះលើដែនសមុទ្រ អាចដោះស្រាយតាមរយៈមជ្ឈត្តការអន្តរជាតិដែលក្នុងនោះមជ្ឈត្តការ នៃតុលាការអន្តរជាតិក្រុងឡាអេ នៃប្រទេសហូឡង់ គឺជាតុលាការមួយដែលមានសមត្ថកិច្ចដោះស្រាយករណីនេះ ដោយមានទាំងការទទួលស្គាល់ពីសហគមន៍អន្តរជាតិផងដែរ។
កន្លងមក ហ្វីលីពីន បានប្តឹងទៅកាន់តុលាការអន្តរជាតិក្រុងឡាអេប្រទេសហូឡង់ប្រឆាំងចិនលើការ រំលោភតំបន់សេដ្ឋកិច្ចផ្តាច់មុខ និងតំបន់ត្រួតស៊ីគ្នានៅក្នុងសមុទ្រចិនខាងត្បូង។ ហើយបច្ចុប្បន្ន សំណុំ រឿងនេះ កំពុងស្ថិតនៅក្នុងដំណាក់កាលចុងក្រោយដែលត្រៀមនឹងប្រកាសមជ្ឈត្តវិនិច្ឆ័យផងដែរ។ អ្វីគួរកត់សម្គាល់នោះ ចិន បានបដិសេធមិនចូលរួមក្នុងការនីតិវិធីនៃជម្លោះសមុទ្រចិនខាងត្បូងជាមួយនឹងហ្វីលីពីននោះទេ ដោយចិន អះអាងថាឆ្នាំ២០០៦ ចិន ប្រកាសលើកលែងចំពោះបទបញ្ញាត្តិ នៃការដោះស្រាយតាមមជ្ឈត្តការ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ ការបង្កើតមជ្ឈមណ្ឌលដោះស្រាយសមុទ្រអន្តរជាតិ ខណៈពេលចិន មិនចូលរួម ដោះស្រាយតាមមជ្ឈត្តការអន្តរជាតិំ នោះបានបង្ហាញឲ្យឃើញថា នេះជាសកម្មភាពការអនុវត្ត ស្តង់ដារពីរជាន់។ នេះ មានន័យថាគម្រោងរបស់ចិន គឺគ្រាន់តែបម្រើផលប្រយោជន៍របស់ខ្លួន ដែលមិនស្របតាមបទដ្ឋានអន្តរជាតិនោះទេ៕