អន្តរជាតិ
មូលហេតុអ្វី អាមេរិកទិញទឹកដីល្វីស្យាណា (Louisiana ) ពីបារាំងនៅឆ្នាំ១៨០៣?
×![]()
អាមេរិកបានចំនាយលុយទិញទឹកដីអាឡាស្កាពីប្រទេសរុស្សីនៅឆ្នាំ ១៨៦៧ ហើយអាមេរិកក៍បានទិញទឹកដី ល្វីស្យាណាពីបារាំងដែរ។ បារាំងបានលក់ទឹកដីដ៏ធំល្វឹងល្វើយនេះទៅឲ្យអាមេរិកនៅក្នុងឆ្នាំ ១៨០៣ ហើយមានមូលហេតុមួយចំនួនដែលជំរុញឲ្យបារាំងលក់ដីនេះឲ្យអាមេរិកដែរ។
ទឹកដីល្វីស្យាណា គឺជាទឹកដីមួយដ៍ធំដែលមានទំហំប្រមាណ ២១៤៤ ៥១០គីឡូម៉ែត្រការ៉េ ដែលស្ថិតនៅភាគខាងលិចទន្លេ Mississippi ដែលចាប់ពីឆ្នាំ ១៦៩៩ ទឹកដីនេះ គឺត្រូវបានកាន់កាប់ដោយប្រទេសបារាំង។
នៅក្នុងឆ្នាំ១៧៦២ ប្រទេសបារាំងបានផ្តល់ទឹកដីនេះទៅអោយសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់ខ្លួន គឺប្រទេសអេស្ប៉ាញ។ តែនៅឆ្នាំ ១៨០០ មេទ័ពដ៍មានឥទ្ធិពលរបស់បារាំង គឺណាប៉ូឡេអុង បូណាប៉ាត បានទាមទារយកទឹកដីនោះត្រលប់មកវិញដើម្បីពង្រីកទឹកដីនិងឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួន។អ្នកណាក៏ដឹងថា នៅក្នុងសម័យកាលនោះ បារាំងគឺជាប្រទេសម្ចាស់អាណានិគមមួយ ដែលមានឥទ្ធិពលខ្លាំងជាងគេនៅតំបន់អឺរ៉ុប។
ទោះជាយ៉ាងណាក៍ដោយនៅថ្ងៃ៣០ ខែមេសា ឆ្នាំ ១៨០៣ ប្រទេសបារាំងបានសម្រេចលក់ទឹកដីដ៍ធំល្វឹងល្វើយទៅឲ្យអាមេរិក តាមរយៈការចុះសន្ធិសញ្ញាមួយ ហើយទឹកដីនេះមានតម្លៃត្រឹមតែ ១៥ លានដុល្លារអាមេរិក(តម្លៃប្រហែល ២៨៣លានដុល្លារបច្ចុប្បន្ននេះ)ប៉ុណ្ណោះ។
នៅក្នុងកិច្ចចរចាទិញលក់ទឹកដីនេះ នៅឆ្នាំ ១៨០៣ ប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោក ថូម៉ាស ជេហ្វឺសុន(Thomas Jefferson) បានបញ្ជូនបេសកជនការទូតរបស់ខ្លួនគឺ លោក ជេម ម៉ុនរ៉ូ (Jame Monroe) ទៅចូលរួមពិភាក្សាជាមួយរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសបារាំង លោក Robert Livingston ដើម្បីបញ្ចុះបញ្ចូលព្រះចៅអធិរាជ ណាប៉ូលេអុង របស់បារាំងឲ្យលក់ទឹកដីនេះ។ ក្នុងចំណោមទឹកដីទាំងនោះរួមមាន New Orleans និង West Florida។ អាមេរិកបញ្ជូនមនុស្សទៅបញ្ចុះបញ្ចូលស្តេចបារាំង ចំពេលដែលបារាំងកំពុងជួបបញ្ហាយ៉ាងធំដែលវាជាសង្គ្រាមជាមួយអង់គ្លេស។
ដោយសារមានការផ្លំត្រចៀកផង បារាំងគិតថា បើខ្លួនបន្តទុកទឹកដីនេះទៀត បញ្ហាប្រឈមជាច្រើននឹងកើតមានឡើង ព្រោះប្រសិនជាខ្លួនចាញ់អង់គ្លេស ទឹកដីល្វីស្យាណា ទាំងមូលនឹងត្រូវក្លាយជារបស់អង់គ្លេសដោយគ្មានលក្ខខណ្ខមិនខាន។ ម្យ៉ាងវិញទៀតបារាំងខ្លួនឯងកំពុងត្រូវការលុយដើម្បីធ្វើសង្គ្រាមជាមួយអង់គ្លេសផងនោះ។
ចំពោះមូលហេតុសំខាន់ផ្សេងទៀតដែលជម្រុញអោយបារាំងលក់ទឹកដីល្វីស្យាណា ឲ្យអាមេរិកនោះមានដូចជា៖
១. មេទ័ពដ៍ខ្លាំងពូកែរបស់បារាំងនៅពេលនោះបានចាញ់សង្គ្រាមនៅសមភូមិ Saint-Domingue (បច្ចុប្បន្ននេះជាទឹកដី របស់ប្រទេសហៃទី) ដែលបានធ្វើឲ្យបារាំងរងផលប៉ះពាល់ខ្លាំងជាពិសេសប្រឈមការខ្វះខាតបញ្ហាធនធាន ហើយផ្លូវទំនាក់ទំនងរបស់បារាំងទៅកាន់កំពង់ផែនៃឆ្នេរភាគខាងត្បួងអាមេរិកខាងជើងត្រូវបានកាត់ផ្តាច់ទៀត។
២. បារាំងមិនមានកងទ័ពជើងទឹកគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីការពារ និងគ្រប់គ្រងទឹកដីទាំងឡាយណាដែលស្ថិតនៅឆ្ងាយពីប្រទេសដែលមានកាត់ផ្តាច់ដោយមហាសមុទ្រអាត្លង់ទិកនោះឡើយ។
៣.ណាប៉ូឡេអុង មានបំណងចង់បង្កើនឥទ្ធិពលទ័ពរបស់ខ្លួនឲ្យខ្លាំង ព្រោះលោករំពឹងថាលោកអាចយកឈ្នះ និងគ្រប់គ្រងលើប្រទេសអង់គ្លេសទាំងមូល។ មេទ័ពបារាំងរូបនេះជឿជាក់ថា ការខ្វះខាតកងទ័ព និងសម្ភារៈសឹកជាមូលហេតុធ្វើអោយការធ្វើសង្គ្រាមរបស់ខ្លួនមិនមានឥទ្ធិពល និងប្រសិទ្ធភាព។ ដូច្នេះការលក់ទឹកដីបារាំងនេះជាវិធីសាស្ត្រមួយដើម្បីបង្កើនថវិកាសម្រាប់ធ្វើសង្គ្រាម។
តែទោះជាយ៉ាងណាក៍ដោយ បារាំងបានបដិសេធការស្នើសុំទិញទឹកដី ញ៉ូអរលាន (New Orleans) ពីអាមេរិក ហើយបារាំងព្រមលក់ត្រឹមតែ ទឹកដីល្វីស្យាណាដែលស្ថិតនៅជាប់អាមេរិកខាងជើងតែប៉ុណ្ណោះ។ ក្រោយមកអាមេរិក បានសម្រេចចុះហត្ថលេខាលើសន្ធិសញ្ញាទិញលក់ទឹកដីនេះ ដោយសន្ធិសញ្ញានេះ ត្រូវបានសភាអាមេរិកផ្តល់សច្ចាប័ននៅថ្ងៃ ១៩ តុលា ឆ្នាំ ១៨០៣។
រហូតដល់ខែធ្នូ ឆ្នាំ ១៨០៣ ទើបមានការប្រគល់ទឹកដីនេះជាផ្លូវការពីបារាំងទៅឲ្យអាមេរិក។ គួរឲ្យដឹងដែរថា ការទទួលបានទឹកដីដ៍ធំសម្បើមនេះ វាជាជោគជ័យធំបំផុតមួយរបស់អាមេរិក ក្នុងអាណត្តិលោកប្រធានាធិបតី ថូម៉ាស ជេហ្វីសុន។ អាមេរិកក៏អាចពង្រីកទឹកដីរបស់ខ្លួនបានយ៉ាងងាយស្រួល ហើយនៅក្នងឆ្នាំ ១៨០៤ ទឹកដីនេះត្រូវបានប្រកាសបញ្ចូលជារដ្ឋសហព័ន្ធរបស់អាមេរិក។ នៅខែមេសា ឆ្នាំ ១៨១២ រយៈពេល៩ឆ្នាំក្រោយពីពេលអាមរិកទិញទឹកដីនេះ អាមេរិកបានបង្កើរដ្ឋដំបូងចំនួន១៣ ដោយផ្តាច់ចេញពីទឹកដីល្វីស្យាណាដ៏ធំធេងនេះ។ ចំណែកឈ្មោះល្វីស្យាណា ត្រូវបានគេដាក់បញ្ចូលទៅជាឈ្មោះរបស់រដ្ឋទី ១៨ របស់អាមេរិកវិញ៕
ទឹកដីល្វីស្យាណា គឺជាទឹកដីមួយដ៍ធំដែលមានទំហំប្រមាណ ២១៤៤ ៥១០គីឡូម៉ែត្រការ៉េ ដែលស្ថិតនៅភាគខាងលិចទន្លេ Mississippi ដែលចាប់ពីឆ្នាំ ១៦៩៩ ទឹកដីនេះ គឺត្រូវបានកាន់កាប់ដោយប្រទេសបារាំង។
នៅក្នុងឆ្នាំ១៧៦២ ប្រទេសបារាំងបានផ្តល់ទឹកដីនេះទៅអោយសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់ខ្លួន គឺប្រទេសអេស្ប៉ាញ។ តែនៅឆ្នាំ ១៨០០ មេទ័ពដ៍មានឥទ្ធិពលរបស់បារាំង គឺណាប៉ូឡេអុង បូណាប៉ាត បានទាមទារយកទឹកដីនោះត្រលប់មកវិញដើម្បីពង្រីកទឹកដីនិងឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួន។អ្នកណាក៏ដឹងថា នៅក្នុងសម័យកាលនោះ បារាំងគឺជាប្រទេសម្ចាស់អាណានិគមមួយ ដែលមានឥទ្ធិពលខ្លាំងជាងគេនៅតំបន់អឺរ៉ុប។
ទោះជាយ៉ាងណាក៍ដោយនៅថ្ងៃ៣០ ខែមេសា ឆ្នាំ ១៨០៣ ប្រទេសបារាំងបានសម្រេចលក់ទឹកដីដ៍ធំល្វឹងល្វើយទៅឲ្យអាមេរិក តាមរយៈការចុះសន្ធិសញ្ញាមួយ ហើយទឹកដីនេះមានតម្លៃត្រឹមតែ ១៥ លានដុល្លារអាមេរិក(តម្លៃប្រហែល ២៨៣លានដុល្លារបច្ចុប្បន្ននេះ)ប៉ុណ្ណោះ។
នៅក្នុងកិច្ចចរចាទិញលក់ទឹកដីនេះ នៅឆ្នាំ ១៨០៣ ប្រធានាធិបតីអាមេរិក លោក ថូម៉ាស ជេហ្វឺសុន(Thomas Jefferson) បានបញ្ជូនបេសកជនការទូតរបស់ខ្លួនគឺ លោក ជេម ម៉ុនរ៉ូ (Jame Monroe) ទៅចូលរួមពិភាក្សាជាមួយរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសបារាំង លោក Robert Livingston ដើម្បីបញ្ចុះបញ្ចូលព្រះចៅអធិរាជ ណាប៉ូលេអុង របស់បារាំងឲ្យលក់ទឹកដីនេះ។ ក្នុងចំណោមទឹកដីទាំងនោះរួមមាន New Orleans និង West Florida។ អាមេរិកបញ្ជូនមនុស្សទៅបញ្ចុះបញ្ចូលស្តេចបារាំង ចំពេលដែលបារាំងកំពុងជួបបញ្ហាយ៉ាងធំដែលវាជាសង្គ្រាមជាមួយអង់គ្លេស។
ដោយសារមានការផ្លំត្រចៀកផង បារាំងគិតថា បើខ្លួនបន្តទុកទឹកដីនេះទៀត បញ្ហាប្រឈមជាច្រើននឹងកើតមានឡើង ព្រោះប្រសិនជាខ្លួនចាញ់អង់គ្លេស ទឹកដីល្វីស្យាណា ទាំងមូលនឹងត្រូវក្លាយជារបស់អង់គ្លេសដោយគ្មានលក្ខខណ្ខមិនខាន។ ម្យ៉ាងវិញទៀតបារាំងខ្លួនឯងកំពុងត្រូវការលុយដើម្បីធ្វើសង្គ្រាមជាមួយអង់គ្លេសផងនោះ។
ចំពោះមូលហេតុសំខាន់ផ្សេងទៀតដែលជម្រុញអោយបារាំងលក់ទឹកដីល្វីស្យាណា ឲ្យអាមេរិកនោះមានដូចជា៖
១. មេទ័ពដ៍ខ្លាំងពូកែរបស់បារាំងនៅពេលនោះបានចាញ់សង្គ្រាមនៅសមភូមិ Saint-Domingue (បច្ចុប្បន្ននេះជាទឹកដី របស់ប្រទេសហៃទី) ដែលបានធ្វើឲ្យបារាំងរងផលប៉ះពាល់ខ្លាំងជាពិសេសប្រឈមការខ្វះខាតបញ្ហាធនធាន ហើយផ្លូវទំនាក់ទំនងរបស់បារាំងទៅកាន់កំពង់ផែនៃឆ្នេរភាគខាងត្បួងអាមេរិកខាងជើងត្រូវបានកាត់ផ្តាច់ទៀត។
២. បារាំងមិនមានកងទ័ពជើងទឹកគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីការពារ និងគ្រប់គ្រងទឹកដីទាំងឡាយណាដែលស្ថិតនៅឆ្ងាយពីប្រទេសដែលមានកាត់ផ្តាច់ដោយមហាសមុទ្រអាត្លង់ទិកនោះឡើយ។
៣.ណាប៉ូឡេអុង មានបំណងចង់បង្កើនឥទ្ធិពលទ័ពរបស់ខ្លួនឲ្យខ្លាំង ព្រោះលោករំពឹងថាលោកអាចយកឈ្នះ និងគ្រប់គ្រងលើប្រទេសអង់គ្លេសទាំងមូល។ មេទ័ពបារាំងរូបនេះជឿជាក់ថា ការខ្វះខាតកងទ័ព និងសម្ភារៈសឹកជាមូលហេតុធ្វើអោយការធ្វើសង្គ្រាមរបស់ខ្លួនមិនមានឥទ្ធិពល និងប្រសិទ្ធភាព។ ដូច្នេះការលក់ទឹកដីបារាំងនេះជាវិធីសាស្ត្រមួយដើម្បីបង្កើនថវិកាសម្រាប់ធ្វើសង្គ្រាម។
តែទោះជាយ៉ាងណាក៍ដោយ បារាំងបានបដិសេធការស្នើសុំទិញទឹកដី ញ៉ូអរលាន (New Orleans) ពីអាមេរិក ហើយបារាំងព្រមលក់ត្រឹមតែ ទឹកដីល្វីស្យាណាដែលស្ថិតនៅជាប់អាមេរិកខាងជើងតែប៉ុណ្ណោះ។ ក្រោយមកអាមេរិក បានសម្រេចចុះហត្ថលេខាលើសន្ធិសញ្ញាទិញលក់ទឹកដីនេះ ដោយសន្ធិសញ្ញានេះ ត្រូវបានសភាអាមេរិកផ្តល់សច្ចាប័ននៅថ្ងៃ ១៩ តុលា ឆ្នាំ ១៨០៣។
រហូតដល់ខែធ្នូ ឆ្នាំ ១៨០៣ ទើបមានការប្រគល់ទឹកដីនេះជាផ្លូវការពីបារាំងទៅឲ្យអាមេរិក។ គួរឲ្យដឹងដែរថា ការទទួលបានទឹកដីដ៍ធំសម្បើមនេះ វាជាជោគជ័យធំបំផុតមួយរបស់អាមេរិក ក្នុងអាណត្តិលោកប្រធានាធិបតី ថូម៉ាស ជេហ្វីសុន។ អាមេរិកក៏អាចពង្រីកទឹកដីរបស់ខ្លួនបានយ៉ាងងាយស្រួល ហើយនៅក្នងឆ្នាំ ១៨០៤ ទឹកដីនេះត្រូវបានប្រកាសបញ្ចូលជារដ្ឋសហព័ន្ធរបស់អាមេរិក។ នៅខែមេសា ឆ្នាំ ១៨១២ រយៈពេល៩ឆ្នាំក្រោយពីពេលអាមរិកទិញទឹកដីនេះ អាមេរិកបានបង្កើរដ្ឋដំបូងចំនួន១៣ ដោយផ្តាច់ចេញពីទឹកដីល្វីស្យាណាដ៏ធំធេងនេះ។ ចំណែកឈ្មោះល្វីស្យាណា ត្រូវបានគេដាក់បញ្ចូលទៅជាឈ្មោះរបស់រដ្ឋទី ១៨ របស់អាមេរិកវិញ៕
Tag:
Louisina
© រក្សាសិទ្ធិដោយ thmeythmey.com
