បើមហាអំណាចចិន និងឥណ្ឌាក្លាយជាមិត្តស្និទ្ធស្នាល «សតវត្សអាស៊ីនឹងមានមូលដ្ឋានកាន់តែមាំមួន»

អន្តរជាតិ

នយោបាយអន្តរជាតិ

បើមហាអំណាចចិន និងឥណ្ឌាក្លាយជាមិត្តស្និទ្ធស្នាល «សតវត្សអាស៊ីនឹងមានមូលដ្ឋានកាន់តែមាំមួន»

24, Jul 2018 , 10:35 am

រូបភាព

ដោយ: សៅ ផលនិស្ស័យ (Sao Phal Niseiy)

(ញូដេលី)៖ ទំនាក់ទំនងរវាងមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចឥណ្ឌា និងចិនកាន់តែប្រសើរឡើងវិញ ក្រោយប្រឈមមុខដាក់គ្នាអស់ជាច្រើនខែដោយសារបញ្ហាព្រំដែន។ អ្នកជំនាញយល់ថា បើសិនជាចំណងមិត្តភាពកាន់តែស្អិតល្មួតប្រៀបដូចជាមិត្តល្អ «សតវត្សអាស៊ី» នឹងមានមូលដ្ឋានកាន់តែរឹងមាំ ហើយសន្តិភាព ស្ថិរភាពនិងវិបុលភាពសេដ្ឋកិច្ចនឹងរក្សាវត្តមាននៅក្នុងតំបន់ទាំងមូល។

ទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីប្រសើរ ពេលមហាយក្សអាស៊ីខាងត្បូងឥណ្ឌាប្តូរជំហរការទូតចំពោះចិន?
ចាប់ពីពាក់កណ្តាលឆ្នាំ ២០១៧ មហាអំណាចគីឡូធ្ងន់ឥណ្ឌា និងចិនបានប្រឈមមុខគ្នាស្រួចស្រាល់ដោយសារបញ្ហាជម្លោះព្រំដែន Doklam ស្ថិតនៅតាមព្រំដែនតំបន់ស្វយ័តទីបេ និងប្រទេសប៊ូតង់។ ជម្លោះព្រំដែននៅ Doklam កើតឡើងនៅពាក់កណ្ដាលខែមិថុនា ឆ្នាំ២០១៧ ក្រោយយោធាចិនបញ្ជូនគ្រឿងចក្រឈូសឆាយនៅតំបន់ខ្ពង់រាបលើភ្នំហិមាល័យ ប៉ុន្តែឥណ្ឌាដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តប៊ូតង់បានចូលទៅឃាត់រហូតដល់មានការប្រឈមមុខដាក់គ្នារវាងឥណ្ឌា និងចិនតែម្តង។

យ៉ាងណាក៏ដោយបញ្ហាព្រំដែននេះថមថយកម្តៅជាបន្តបន្ទាប់ និងត្រឡប់ទៅរកស្ថានភាពប្រក្រតីវិញ ដោយសារភាគីទាំងសងខាងពិគ្រោះយោបល់ និងពិភាក្សាគ្នា។ រដ្ឋាភិបាលឥណ្ឌា និងរដ្ឋាភិបាលចិនឯកភាពគ្នាដោះស្រាយ និងដកទ័ពរៀងខ្លួនផងដែរ។

គេមើលឃើញថា នាយករដ្ឋមន្ត្រីឥណ្ឌាលោក នារិន្ទ្រា ម៉ូឌី ព្យាយាមផ្លាស់ប្តូរគោលនយោបាយការបរទេសរបស់ខ្លួនចំពោះមហាយក្សចិនដែលជាមិត្តជិតខាង។ គ្រាន់តែក្នុងឆ្នាំ ២០១៨ នេះលោក ម៉ូឌី ត្រូវជួបពិភាក្សាទល់មុខគ្នាជាមួយប្រធានាធិបតីចិនបីលើក។ លើកទីមួយលោក ម៉ូឌី បានអញ្ជើញទៅកាន់ទីក្រុង Wuhan ប្រទេសចិន និងជួបពិភាក្សាមិនផ្លូវការជាមួយលោក ស៊ី ជិនភីងកាលពីចុងខែមេសាកន្លងទៅ។ ក្នុងជំនួបកាលនោះមេដឹកនាំឥណ្ឌា និងចិនបានពិភាក្សាពីការពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបតិ្តការក្នុងការរក្សាសន្តិភាព និងស្ថិរភាពតាមព្រំដែន ប្រឆាំងភេរវកម្ម និងរក្សាសន្តិសុខនៅមហាសមុទ្រឥណ្ឌាជាដើម។

វាគួរឲ្យកត់សម្គាល់ត្រង់ ឥណ្ឌានិងចិនឯកភាពគ្នាបង្កើតបណ្តាញទំនាក់ទំនងផ្ទាល់រវាងយោធាប្រទេសទាំងពីរត្រឹមកម្រិតអគ្គនាយករដ្ឋានទទួលបន្ទុកប្រតិបត្តិការយោធាដើម្បីទប់ស្កាត់បញ្ហាកើតឡើងជាយថាហេតុ។ ក្រៅពីសន្តិសុខភាគីទាំងពីរក៏ស្វែងរកលទ្ធភាពចាប់ដៃគ្នាអភិវឌ្ឍតំបន់រួមគ្នា និងពង្រឹងភាពជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ច និងពាណិជ្ជកម្មដែរ។

ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានខែចុងក្រោយនេះលោក ម៉ូឌី ហាក់ព្យាយាមរក្សាគោលជំហរឯករាជ្យ និងអព្យាក្រឹត្យរបស់ឥណ្ឌាដែលមានតាំងពីជំនាន់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី Jawaharlal Nehru ដោយធ្វើយ៉ាងណារក្សាតុល្យភាពនៃទំនាក់ទំនងជាមួយលោកខាងលិចផង និងជាមួយមិត្តជិតខាងដូចជាចិនដែលកំពុងកើនឥទ្ធិពលឥតឈប់ផង។

រឹតតែច្បាស់ថែមទៀត ក្នុងវេទិកាសន្តិសុខ Shangri-La នៅសិង្ហបុរីដើមខែមិថុនាកន្លងទៅនេះ នាយករដ្ឋមន្ត្រីឥណ្ឌាមិនបានលើកឡើងសូម្បីតែមួយម៉ាត់ពីសម្ព័ន្ធសន្តិសុខចតុភាគី (Quadrilateral Security Dialogue) ដែលមានអាមេរិក ឥណ្ឌា ជប៉ុន និងអូស្ត្រាលីឡើយ។ ផ្ទុយទៅវិញលោកបែរជាលើកឡើងពីអាទិភាពនៃការចាប់ដៃពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយចិនទៅវិញ។ ការណ៍នេះត្រូវបានគេចាត់ទុកថា វាជាឥរិយាបថមួយវិជ្ជមានដែលមិនធ្វើឲ្យចិនឃ្នើសចិត្ត និងធូរទ្រូងលែងសូវបារម្ភពីចេតនារបសឥណ្ឌាចំពោះខ្លួនទៀតដែរ។

បន្ទាប់ពីជួបគ្នានៅ Wuhan លោក ម៉ូឌី បានជួបជាមួយលោក ស៊ី ជាលើកទីពីរនៅក្នុងវេទិកាកិច្ចប្រជុំនៃអង្គការកិច្ចសហប្រតិបត្តិការសៀងហៃ (SCO) ដែលរៀបចំឡើងនៅទីក្រុង Qingdao ប្រទេសចិន។ ក្នុងជំនួបទ្វេភាគីនេះ លោក ម៉ូឌី បានស្នើសុំរៀបចំជំនួបទ្វេភាគីមិនផ្លូវការដូចនៅក្រុង Wuhan ទៀតប៉ុន្តែជំនួបនេះត្រូវធ្វើឡើងនៅទឹកដីឥណ្ឌាម្តង។ ប្រធានាធិបតីចិនបានទទួលយកលិខិតអញ្ជើញដោយមិនបានបង្អែរបង្អង់យូរទេ។ ចំណែករឿងសេដ្ឋកិច្ច លោក ស៊ី និងលោក ម៉ូឌី បានឯកភាពគ្នាធ្វើយ៉ាងណាជំរុញទំហំពាណិជ្ជកម្មឲ្យដល់ ១០០ពាន់លានដុល្លារត្រឹមឆ្នាំ ២០២០ផង។

ចំណែក ជំនួបលើកទីបីនឹងកើតឡើងដាច់ដោយឡែកពីកិច្ចប្រជុំកំពូលប្រទេសមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចជាន់ថ្មី BRICS ដែលរៀបចំឡើងនៅក្រុង Johannesburg ប្រទេសអាហ្វ្រិកខាងត្បូងសប្តាហ៍នេះ។ ជំនួបទ្វេភាគីលើកទីបីរវាងមហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចទាំងពីរផ្តោតសំខាន់ពាណិជ្ជកម្មទៀត ខណៈដែលអាមេរិកបន្តបញ្ឆេះសង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្មប្រឆាំងចិន។ ឥណ្ឌា និងចិនគាំទ្រពាណិជ្ជកម្មសេរី សេដ្ឋកិច្ចបើកចំហ និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការពហុភាគីផង។ ដូច្នេះបញ្ហានេះនឹងត្រូវលើកយកមកពិភាក្សា ។

បើសិនឥណ្ឌា និងចិនអាចបន្តរក្សាទុកជម្លោះព្រំដែនដោយឡែក ឬអាចដោះស្រាយបញ្ហានេះបាន និងឈានទៅការជាមួយគ្នាជិតស្និទ្ធក្នុងនាមជាមិត្តជិតខាងល្អនៅពេលខាងមុខនោះ ភាពវិជ្ជមានជាច្រើននឹងកើតឡើងនៅក្នុងតំបន់ឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិកទាំងមូល។ វាជាពេលនយោបាយ សេដ្ឋកិច្ច និងវប្បធម៌អាស៊ីដុះដាលឥទ្ធិពលលើសគេ ប្រៀបដូចសតវត្សអាមេរិកនាសតវត្សទី ២០ និងសតវត្សចក្រពត្តិអង់គ្លេសនាសតវត្សទី ១៩ដូចគ្នា។

«សតវត្សអាស៊ីមានមូលដ្ឋានគ្រឹះកាន់តែរឹងមាំ បើសិនមហាយក្សឥណ្ឌា និងចិនក្លាយជាមិត្តជិតស្និទ្ធ»
ទាក់ទិននឹងការវិវត្តនៃទំនាក់ទំនងរវាងឥណ្ឌា និងចិន អ្នកជំនាញការបរទេសលោកបណ្ឌិតយល់ឃើញថា វានឹងមានសញ្ញាវិជ្ជមានសម្រាប់តំបន់ និងពិភពលោកទាំងមូល បើឥណ្ឌា និងចិនកាន់មានលទ្ធភាពខ្ពស់ពង្រឹងទំនាក់ទំនងស្អិតល្មួត និងដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមក្នុងទំនាក់ទំនងប្រទេសទាំងពីរបានមែននោះ។ ចំណុចវិជ្ជមាននោះគឺ ការជំរុញកំណើនសេដ្ឋកិច្ចតំបន់ និងត្រួសត្រាយផ្លូវសម្រាប់ការកសាងទំនុកចិត្តខ្ពស់រវាងប្រទេសក្នុងតំបន់តំបន់ស្ថិរភាព សន្តិភាព និងវិបុលភាពនៃតំបន់ទាំងមូលផង។

លោកបណ្ឌិត Tang Siew Mun បានថ្លែងប្រាប់សារព័ត៌មានថ្មីៗដូច្នេះថា៖« និយាយឲ្យពិតទៅ បច្ចុប្បន្ននេះទំនាក់ទំនងឥណ្ឌា និងចិនកាន់តែប្រសើរហើយ។ បើសិនជាឥណ្ឌា និងចិនកាន់ជិតស្និទ្ធ អាចធ្វើការរួមគ្នា និងឈានដល់ដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមទាំងព្រំដែន និងភាពខុសប្លែកគ្នាផ្សេងទៀត វាជារឿងល្អបំផុតដោយសតវត្សអាស៊ីមានមូលដ្ឋានកាន់តែរឹងមាំថែមទៀត»។

លោកបណ្ឌិតបានបន្តថា៖« វាមានមូលដ្ឋានកាន់តែរឹងមាំដោយសារសតវត្សអាស៊ីលែងពឹងផ្អែកទាំងស្រុងលើម៉ាស៊ីនសេដ្ឋកិច្ចរបស់ចិនតែមួយ។ បើសិនមានឥណ្ឌា និងចិន យើងមានក្បាលម៉ាស៊ីនសេដ្ឋកិច្ចពីរ ហើយបូកជប៉ុនមួយទៀត។ រាប់ទាំងការត្រដែតឡើងរបស់វៀតណាម និងឥណ្ឌូណេស៊ីផងនោះ តំបន់ទាំងមូលកាន់តែរឹងមាំថែមទៀត។ យើងមិនពឹងផ្អែកលើក្បាលម៉ាស៊ីនសេដ្ឋកិច្ចតែមួយដូចមុនទេ ព្រោះយើងនឹងមានក្បាលម៉ាស៊ីនសេដ្ឋកិច្ចច្រើន»។

លោកបណ្ឌិតជឿជាក់ថា វាប្រាកដណាស់ដែលភាគីពាក់ព័ន្ធនឹងអាចឈានទៅដោះស្រាយបញ្ហាព្រំដែន និងភាពខុសគ្នាផ្នែកនយោបាយរួមគ្នា ហើយជាលទ្ធផលភាពតានតឹងនឹងថមថយ ហើយការកសាងទំនុកចិត្តរវាងគ្នា និងការសហការគ្នាកើតឡើងកាន់តែច្រើនផងដែរ៕